B09:  HOOGSEIZOEN IN DE PANNE ...                  

 

                      Noordzee, 26-27 mei '4O.

Een volle dag hadden die rottige Engelsen hen nog in de kazerne van Ramsgate vastgehou­den. Maar de avond van 26 mei was er plots een marine­officier bij hen binnen komen vallen met een militair opeising­bevel voor de 'As­trid': het schip moest vóór midder­nacht klaar zijn om uit te varen naar de kuststreek rond De Panne. De opdracht luidde:  Britse troepen van het strand af te helpen naar boten, die in dieper water klaar lagen om de soldaten aan boord te nemen voor de oversteek naar Dover.         

Protesteren hielp geen blaas. En als ze toch mét de 'Astrid' naar huis wilden geraken, was dàt mis­schien de enige gelegen­heid: alles was beter dan in deze kale kazerne te blijven niksen...          

Als toeziende voogd kregen ze een manke matroos van tegen de zeventig mee aan boord, een gepen­sioneer­de van de Engelse ferryboten op Zeebrugge die fier een mondje Frans verkrachtte en 'godverdomme' kon zeggen in 't Vlaams. En aangezien René wat kon vloeken in 't Engels, verliep het contact nogal vlot. Hoofdzaak was dat de genaamde Andrew het vaarwater vóór de Belgische kust goed kende en de schipper de gin uit de heup­fles van de Engelsman lekker vond.                                                       

Tegen halféén in de morgen was de ‘Astrid’ volgetankt met mazout en een kwartier later zaten ze op zee, koers oost-zuidoost. Voor alle zekerheid staken ze de navigatielichten maar aan, want zo te zien waren ze niet alleen: steeds meer kleine en grotere scheepjes vaarden met hen mee in het donker, allemaal op ongeveer dezelfde koers, de ene wat sneller dan de andere.           

Andrew stond een tijdje stoer op de boegplecht, in een poging om vervlogen sensaties opnieuw te beleven of als een overjaarse Nelson de vijandelijke vloot op te sporen. Maar de zee was niet meer zo kalm als een paar dagen geleden en na enkele putsen buiswater droop hij wijselijk af naar de stuur­hut. Daar scheen hij met zijn zoeterige pijptabak een heime­lijk duel uit te willen vechten tegen de zware Semois van de patron, zodat de lucht er al rap zo verstikkend werd, dat Leon en René hun toevlucht zochten op het achterdek.       

" Hoe zou het met onze joden gaan ?",begon Leon. 

" Och, zijt maar zeker, die rollen er wel door!  Met al dat geld kopen die mannen de wereld op, als het moet... En ze hangen goed aaneen, dat is hun sterkte..."  

" 't Was toch geen familie van elkaar, hé ?"     

" Dat niet, maar die Duitser zat al vier jaar in Holland, op de firma van Naaktmans...groothandel in stoffen. Berndinges, of hoe heet hem weer...Bernsteen, heeft een grote weeffabriek in Verviers. En dien andere Belg is bankier, ergens in het Brusselse..."              

" En dien Fransman ?"                       

" du Pont de la Tour ? Een mooie naam, hé...Daar heb ik gisteren nog van gedroomd!  Denk maar eens aan:  'René du Pont de la Tour...Met zo'n naam zat ik hier m'n broek niet te verslijten op een rotte mosselschuit!  Die vent is baas van een paar spinnerijen in 't noorden van Frankrijk. En hij heeft nog familie in Amerika, met alle soorten fabrieken....Rijke stinkaards, jong, die creveren niet van miserie, maak je maar niet ongerust! "    

" En hoe zit het nu feitelijk met onze centen ? Heeft de patron soms nog iets laten weten ? Hij moest toch een bewijs van die gasten krijgen dat ze goed waren overgezet...veilig en gezond aan wal ?"      

" Dat is dik in orde. Hebt ge niet gezien, dat ze hem allemaal een omslag in de pollen hebben geduwd, toen ze van boord sprongen ? Wel, vent, ge moogt tien keer raden wat daar in zat!  Een halve brief van honderd frank, geloven of niet! "       

" Wat zijn we daar nu mee ? Een hàlve brief!  Verdomme juist goed om uw gat af te vegen! "               

" Ha!  Maar dat is juist den truc, hé!  Zo'n halve brief is op zich niks waard, maar Legein heeft naar het schijnt de andere helften...En als deze van de schipper passen aan die van de notaris, is dat wél vijfhonderd frank, snapt ge ? Plus meteen het bewijs dat alles goed is afgelopen!  Op dat moment moet Legein ons de beloofde centen geven: gij tienduizend, ikke twintig, en veertig voor de schipper...Verdomd goed gevonden, hé!  Ja man, die joden zijn niet op hun kop gevallen, zijt maar zeker! "                        

" Als we maar de tijd krijgen om van ons geld te profi­te­ren, opperde Leon somber, " die affaire op het strand van De Panne zegt me niet veel...Ze zijn daar misschien al volop aan 't batteren: op de drie dagen dat we daar weg zijn kan er ginder veel veranderen!  Of den Duits zit al in Nieuwpoort, zodat we niet meer thuis geraken...Wat zijn we dan vooruit met al onze centen ?"       

" Geld blijft geld, man, overal in de wereld, of dat het nu in Nieuwpoort is of ergens anders..."         

" En als de patron er z'n kaas bij inschiet ? Of verzuipt, daar in De Panne, met die vijf halve brieven op zak ? Dan blijven wij over, maar we kunnen niets meer bewijzen bij de notaris...Ik zou het toch veel beter vinden, moest hem die vijf briefjes onder ons verdelen...Zelfs als er maar één van ons terug thuis geraakt, dan kan die toch getuigen en alvast z'n part opeisen.       

René staarde even peinzend voor zich uit, en knikte: " Tiens, niet slecht gescheten voor een jonge duif! " glimlachte hij goedkeurend, " Ik zal er den baas eens direct over aanpakken, zie!  Maar ik denk dat ge u zorgen maakt voor niets: Pylieser zal wel zorgen dat z'n Astridje buiten schot blijft. Mocht het in De Panne te erg gaan stinken, muist de schipper er onderuit, daar moogt ge stront op vreten!  Zo'n held is hij nu ook weer niet, vooral als het niets opbrengt..."            

Even bleef Leon stil voor zich uit staren. " Ja maar, en de Andrew dan ? Kan dien ons niet dwingen ?"                                 

René lachte kil: " Zeg, die vent is tach­tig jaar, of 't scheelt niet veel...En hebt gij soms een revolver gezien, of zoiets ? Vergeet niet: wij zijn met drieën en we hebben onze messen...Als dien ouwe zot wat teveel van z'n kloten maakt krijgt hem de keus: naar de wal zwemmen, of héél braafkens  meevaren naar Nieuwpoort...Maar als hem z'n hersens gebruikt, stapt hij over op de eerste boot terug naar Dover: dat zou al bij al nog de beste oplossing zijn..."                              

Een uur later stopte René een bruine omslag in Leons handen: " Met de complimenten van de patron...Hij vond het ook geen slecht gedacht, dat verdelen..."             

Bij het aanbreken van de dageraad kwam over stuurboord tussen de mistflarden door plots de Franse kust in zicht.            

" Dunkerque...",wees Andrew naar de reusachtige zwarte rookpluim aan de einder, " The docks have been bombed yester­day...The oilfuel-port of Saint-Pol..."   

Driekwart van de bootjes, die samen met hen heel de nacht in konvooi hadden gevaren, weken nu af naar het strand.  

De rest bleef onveranderd op koers 110 voortploegen, tegen een goed merkbare deining in. Af en toe kruisten ze een treiler of een kustvaarder afgeladen vol haveloze militairen: het carrou­sel was blijkbaar reeds goed op gang gekomen.                                           

De bleke zon brak juist door de morgennevels, toen Andrew hen dichter tegen de kust liet varen. Daar herkenden ze inderdaad het typische kerktorentje van Bray-Dunes, en verderop de villa's op de dijk van De Panne, half verscholen in een vuile zwarte mist. En op het strand een paar bruine groezen die ze niet meteen thuis konden brengen. Op zee en in de branding was het een drukte van jewelste: bootjes van alle maten, kleuren en type dreven langzaam door elkaar en van een roestige trei­ler stak enkel de rosgeblakerde brug nog boven de golven...Overal dobberde drijfhout, vuilnis, zeildoek en zakken in het rond...           

De schipper stuurde zijn mannen met enterhaken naar de boeg, om te beletten dat al die vuile rommel de schroef zou bescha­digen en schakelde de motor op 'langzaam voorwaarts'. Leon had de handen vol om al wat dreef voor de boot weg te duwen en schrok zich plots een beroerte toen hij merkte dat de bleke zak die hij wegstootte een hoofd had en twee armen!                   

" Een lijk! ", riep hij ontdaan naar René, " hier dreef een lijk! " Maar zijn maat keek niet op en snauwde verbeten: " Houdt uw smoel, vent, ik heb er hier zo al drie gehad! "              

Leon voelde zijn maag keren, maar kon niet braken en wezenloos werkte hij voort...            

Over de duinen galmde een nijdige knal: " They're blo­wing up the ammunition! ",riep Andrew om hen gerust te stellen, maar slaagde daar allesbehalve in!        

Leon keek even op naar het strand: een wirwar van vrachtwagens verstopte de zeedijk, het fijn zand, het nat zand, de branding...Van een vijftigtal die blijkbaar bij laagwater achter elkaar de zee in waren gereden stak enkel het dak van de cabine nog boven de golven uit. De duinen zaten vol met groep­jes wachtende soldaten. Anderen schoven in een paar uitgerekte kaki colonnes ­lijdzaam aan, om dan als apen, half in hun flikker, op handen en voeten over de rijen verzopen camions te klauteren, door de branding heen, steeds dieper en dieper de zee in...                   

Wat eerst een verstoord mierennest had geleken, werd al vlug een ordelijk doordachte organisatie: de verzopen vrachtwagens in het water stonden zij aan zij van ver over de eblijn tot op het witte strand en vormden samen als het ware een lange landingspier, waarop de soldaten per groepjes van tien, sectie na sectie, wriemelend voorwaarts kropen. Tegen het diepe uiteinde van de pieren dobberden een paar roeiboten,  visserssloepen en zeiljachtjes, waarop zwemmende militairen spartelend als hondjes hun toevlucht zochten. Eens volgeladen tuften de scheepjes schuimend weg naar treilers die hen in dieper water op een acht­honderd meter uit de kust opwachtten. 

Zwaargewonden op draagbaren en validen met vuil verband rond hoofd of borst, werden van op het strand rechtstreeks in motorbarkassen en reddingssloepen gestouwd, en zo naar zee afgevoerd. Maar het schrikwekkendste vond Leon nog die vijf-zes laaiende villa's op de dijk. En tientallen walmende brandhaarden op het strand en in de duinen: kluwen op elkaar geramde voertuigen allerhande, waarvan de benzine­tanks met een helse knal en een stinkende steekvlam uiteenspatten. Alles wat het wijkende leger moest achterlaten werd in de prak gereden en grondig geruïneerd!  De witte schijf van de morgenzon was in deze vette zwarte brandlucht nauwelijks nog te zien!  Ook op het strand, naast de aanschuivende troepen,  laaiden hoge vuren waarin de vluchtelingen rap hun uniform, uitrusting en wapens wierpen, vooraleer halfnaakt de branding in te waden...    

" Godvermiljaarde nondedju, wat een bordeel! "riep René, " Dat loopt hier nooit goed af! "          

Van op het diepe uiteinde van de geïmproviseerde pier werden de wachtende bootjes door een paar breed-zwaaiende officieren, met een megafoon naar links of rechts gedirigeerd, al naar gelang hun diepgang.    

Andrew schreeuwde vanop de voorplecht naar de schipper: " Get as close as you can to the beach!  Go, man, go!  The tide is running up, there's no danger we'll get caught and stranded!  We'll always manage to get free again!  So go,  damned! "       

De patron verstond er geen yota van, ook al door het helse kabaal op het strand, maar begreep zijn gebaren des te beter! " Die klootzak wil me laten vastlopen, halverwege dat zotte staketsel!  Dat ziet ge van hier!  M'n 'ol, Nicole! !"               

Maar sakkerend waagde hij zich toch voorzichtig dichter en dichter tegen de rij verzopen autowrakken, tot hij na een lugubere bonk op de kiel de motor in paniek 'volgas achteruit' wierp!  Op een tiental meter klampten klitten lijkbleke soldaten zich schreeuwend aan de huiven van de gezonken vrachtwagens vast en wenkten hem wild toe wat dichterbij te komen.                                                

Bij een tweede poging ramde hij een laadbak van een camion en het kreunen van de romp schoot tot in zijn darmen: " René!  Leon!  Hou ons af met de enterhaken! "  Maar zijn woorden waren nog niet koud, of de eerste sukkelaars tuimelden al aan boord!  Van op de wankele pier werkten meer en meer mannen zich naar hen toe, tien, dertig, vijftig!  Een overrompelende horde van lillende witte lijven, roepend en schreeuwend, lachend en huilend, kropen krochend als kapers aan boord...           

" Acht ton mag ik laden ", schoot het door zijn hoofd, " dat is maximum tachtig man!  Die krijg ik nooit aan dek...Andrew!  Andrew!  Steek ze in het ruim, nondedju! !"  Maar hij zag plots dat deze er al mee bezig was. Bevelen geven boven dit lawaai uit had geen zin:  hij moest op zijn stuur letten...Weer bonkte de kiel van de boot op de bodem!

  " Nu is 't miljaardenondedju wel genoeg! "  Hij drukte op de misthoorn om zijn bemanning te gebieden los te gooien en voer achterwaarts van de pier weg, waar onderwijl een paar wanhopige laatkomers in het water tuimelden...Leon kon nog één proestende zwemmer binnen­boord trekken, maar toen waren ze al een vijftien meter van de vrachtwagens verwijderd. Een drietal drenkelingen spartelden 'op-z'n-hondjes' vertwijfeld vloekend achter de 'Astrid' aan, maar zwommen uiteindelijk ontmoedigd naar de autowrakken terug.