MOERASRATTEN IN DE WOLCHOV.

                                        Novgorod ,voorjaar 1942

De volgende namiddag verscheen John Aspeslaghs plots in de ziekenzaal. '‘Verscheen'’ was geen eufemisme, want Joseph dacht dat daar een écht spook aan zijn bed stond, zo leek de slonzige beslijkte figuur van zijn vriend hol en uitgeleefd... Vorige maand nog zo'’n stevige beer, goed in '’t vlees, flink rechtop met klare blik. Nu een slappe vod, met geel vel over de jukbeenderen... Malaria, of moeraskoorts, of beide...

       "“Hey, John verdomme! Wat komt gij hier doen, vent?! Jaloers op mij, zeker dat ge erbij komt liggen!?..."

        Maar voor hij nog voort wat jolige kout kon uitkramen, stak John de hand op:" ” Ze hebben mij ook te stekken...” " Die rauwe hese stem! Joseph schrok zich een bult!

       " “Bloedvergiftiging van de luizen, de vlooien, de ratten en de muggen...'’k Zit vol beten op mijn lijf van die smeerlappen... Te rijk bloed, zeker, veronderstel ik... Vooral mijn oksels en mijn kloten liggen open van de jeuk... Maar niet de moeite om mij hier te houden, zeggen ze... Juist een spuit gekregen en wat pillen, en m'’n vlees is weer goed voor de slacht... Straks kan ik weer meerijden naar Podberesje... Ze kunnen mij daar niet missen, schijnbaar, toch zeker geen vijf weken lijk gij! ”"

        “" Al goed vriend, houdt u maar wat in! Het Friedhof ligt vol met mannen die ze niet konden missen! Zegt liever hoe we ervoor staan in Podberesje en omstreken: houdt uw grendel de Rus nog altijd opgesloten in de ‘Kessel’, of moet Ik het daar eens komen opkuisen ?!”"

        Even kon er een triestige glimlach af, maar dan vervolgde hij weer ernstig:“" Ja, we hebben 14 dagen zwaar moeten batteren... Maar het gat in het oude Duitse front, waardoor de Ivan dacht naar Leningrad door te stoten, houden we nu nog altijd min of meer afgesloten. De doorgebroken Russen zitten nog steeds in die zak gevangen en krijgen geen aanvoer meer van versterkingen of munitie... Maar iedere nacht sluipen wél nog Russen door deze afsluiting uit de ‘Kessel’ weg.. en soms, na zware gevechten, ook grotere groepen. De bevriende eenheden, die samen met ons deze ‘Kessel’ afgesloten houden, liggen echter aanhoudend onder zwaar artillerievuur, hoofdzakelijk vanuit het oosten... Dus van buiten de ‘Kessel’, waar ze schijnbaar wél voldoende munitie hebben om ons steeds grotere verliezen te bezorgen...We zitten daar op die grendel lijk Janklasen op een schopstoel: we krijgen klop van alle kanten, zonder ook maar éénmaal een vijand te zien... Zeer frustrerend! ”"

        “ "Verdomme, wéér een klager !" dacht Joseph :het houdt niet op !" Wat ongelovig reageerde hij :"Maar lang kan dat toch niet meer duren! Voor zover ik weet werden vroeger alle ‘Kessels’ toch binnen de tien à veertien dagen opgeruimd! En nu zijt ge al ruim een maand bezig en het is nóg niet opgekuist! ”"

        “" Ja-ja! Maar vroeger reden we met de pantsers zo'’n zak in stukken en verpletterden alles wat bougeerde! Maar nu kunnen we daar met geen tanks omtrent komen, of we zakken er mee door het ijs en verzuipen in de blubber. De Rus idem-dito: die is zo sinds de dooi ook al zijn zwaar materiaal en kanonnen kwijt gespeeld... Dat maakt dat we nu gelijk staan, man tegen man, en op dat gebied staat de Ivan stukken sterker: echte lepe duvels! "”

        “" Maar wat eten die mannen, als ze geen bevoorrading meer krijgen vanover de Wolchov. In '’t moeras gaan ze niet veel te bikken vinden! ”"

        “" Neen, iedere nacht geven steeds meer Russen zich in kleine groepjes over, uitgemergeld tot op het bot! Maar wij hebben nog geen kampen met aangepaste middelen en voldoende eten om hen deftig op te vangen... En daarom steekt de selectiemethode, die de SS-instructeurs ons in Riga hebben ingepompt, weer de kop op... De krijgsgevangen Russen die kunnen werken hebben geluk: ze worden ingezet bij de bouw van ‘knuppeldammen of Rolbanen ’,rijwegen door 't moeras van miljoenen naastéén liggende boomstammen... Maar de rest wordt afgevoerd naar kampen in het achterland. Waarschijnlijk om er van honger en miserie verder te creperen..."”

        Even zwegen ze gegeneerd, tot Joseph schijnheilig vergoelijkte: "” Moesten wij door hén gevangen worden, dan zouden ze ons ook niet in 't Westend’ Palace te slapen leggen! Wij hebben hen tenslotte niet gevraagd om zo’'n bevrijdingsoffensief naar Leningrad te lanceren... Wat nieuws nog, anders ?"” 

        John snoof eens minachtend, maar haakte toch in, blij dat dit pijnlijk onderwerp van de baan was:" ”Ja, de opleiding tot onderofficier-pionier gaat beginnen op 25 maart, tot 15 april. Tijdens deze periode gaan ze wat van ons Legioen rest uit het front trekken en in Korpsreserve plaatsen om opgelapt te worden. Het zou plezant zijn indien wij gedrieën, gij, ik en Penny, die cursus samen konden volgen... We zouden elkaar daarbij kunnen helpen als ware vrienden hé! Het commando noemt ons nu tóch al ‘De Drie Musketiers’: één voor allen, allen voor één! ”"

        Maar alsof deze sentimentaliteit hem tegenstak, rechtte hij de rug:" ”Bon, ik zal maar eens opstappen, vooraleer de Ivan zou profiteren van mijn snoepreisje om weer de beest uit te hangen, dààr! Salut hé vriend, houdt u goed! En probeert het hier nog maar een tijdje uit te zingen, hé vader!"

       

Kort voor zijn ontslag uit het lazaret ontving hij nog een brief van Leon. Uit wat die schreef moest Joseph met spijt vaststellen dat broertje zijn brief met de bolwassing nog niet had ontvangen... Zijn verzorgde tekst en propere zinsbouw verraadden nog steeds dat Nadine er zich mee bemoeide, de schijnheilige teef!

        Leon werd zo een vlotte verteller, met de klassieke uitvluchten op de koop toe: de wonderbare visvangst van de wintermaanden belette hem zogenaamd te schrijven en beheerste de laatste weken oppermachtig heel zijn doen en laten. Alle vissers waren plots stinkend rijk geworden en zot tegelijk, want ze wisten bij het binnenhalen van de vis op den duur van geen ophouden en negeerden de ergste gevaren. Zelfs als ze bij de vangst een zeemijn in hun net optrokken, waren er nog die poogden de gevangen vis te recupereren, in plaats van het net te kappen en in zee achter te laten voor de Duitse ontmijners. Zes boten waren deze winter zo in de lucht gevlogen door op een mijn te varen en veertien mannen daarbij jammerlijk vergaan. Gerard Pylieser, de schipper, begon ook teveel risico’s te nemen en Leon overwoog sterk om het varen op te geven voor een werk aan de wal tot het op zee weer wat veiliger was. Marie ging akkoord, al wist ze natuurlijk wel dat hij zo veel minder pree zou binnen brengen. Maar ze zegt dat ze haar laatste zoon niet wil verliezen door de zotte streken van de schipper!... En Leon voegde er nodeloos aan toe: ” Er onder verstaan: de eerste is ze al kwijt door de zotte streken van de Engelborghs! ”

         Joseph voelde een steek aan z'’n hart, nu zijn moeder hem zo openlijk had afgeschreven...

        Leon  vervolgde dat hij aan de wal bij aannemer Berenbiet kon beginnen, die voor de Duitsers de duinen ging volgieten met betonnen bunkers en schietstellingen:

        “ Een soort tweede Siegfriedlijn die ze Atlantikwall gaan noemen. Dat ijzervlechten is minder zwaar werk dan op de ‘Astrid’, en ik zal meer vrij zijn om zwart bij te verdienen en met mijn lief Olgatje op te trekken... Tijdens de haringcampagne heb ik haar wat veel alleen moeten laten zitten en moet veel scha inhalen! Moeder zal mij door mijn lagere verdiensten natuurlijk een lagere ‘zakcent’ geven en ik zal dus minder met geld kunnen smijten om mijn lief te trakteren...”

        Maar daar had hij al een remedie op gevonden bij Briek Erte zélf. Die werkt normaal voor Pappie, de Ortskommandant, om in  het zomerseizoen de zwemkom van de Lac-aux-Dames open te houden. Maar buiten het seizoen kreeg die nu ander werk. Gezien alle villa’s op de dijk met valstrikken ondermijnd gingen worden als deel van de Atlantikwall, liet de Duitser er eerst al de “schone zaken”  en alle dure spullen uithalen, ondermeer de loden waterleidingen.

        “Die zijn tegenwoordig goud waard, en daar zijn de dieven op uit! Briek Erte moet van Dikke Pappie, de Ortskommandant, het toezicht en het beheer doen van de afgebroken loodgieterij omdat hij daarin als vakman gespecialiseerd is. Voor het ogenblik vallen zogezegd nogal veel loden buizen ‘naast de camion ’,waar enkel de dieven van Berenbiet van profiteren en Pappie is dat beu... Ik moet geen tekeningetje maken zekers ?!”

        “ Neen, dank u!... Leon wordt wat te rap een grote jongen...” dacht Joseph wat pinnig: ” De militaire tucht zal dat ventje binnen een paar jaar veel deugd doen, als hij na den oorlog op zijn beurt dienst zal moeten nemen in het Vlaams Legioen...

       

Op 15 maart werd hij ontslagen uit het lazaret van Novgorod, zonder dat het hem echt speet. Hij kon met een camion meerijden naar de depots van het Vlaams Legioen in Podberesje. Wel sliep hij daar voor het eerst weer zeer slecht wegens de hevige kanonnades aan het front.

        “Dat wordt even wennen.” dacht hij geforceerd jolig.

        De volgende mistige morgen ging het - tevoet met de beslijkte etensdragers door de dooiende moerassen - over een glibberige knuppeldam naar zijn 2°Kie/3Pl in eerste linie. Onderweg werd af en toe de stilte verbroken door het geratel van een paar machinegeweren en moesten ze bepaalde open plekken snel oversteken wegens het nieuwe gevaar van sluipschutters. De oude stress tegen de loerende dood, die hij in het lazaret had kunnen vergeten, nam nu in wilde golven weer bezit van zijn geest.

        De mist trok rap op en het beloofde een mooie dag te worden, maar het landschap was niet meer zo betoverend wit als twee maand geleden... Het meeste sneeuw en ijs was al gesmolten en wat restte zag er vies grijs uit, vol brede roetstrepen van de branden en de beschietingen. En uit tientallen zompige bomtrechters steeg een rottige damp op waarin reusachtige zwermen muggen wild heen en weer dansten. Eilanden vol fris bottend kreupelhout en bloeiende wilgenscheuten verzachten de troosteloze aanblik van het slagveld...

        Maar dat belemmeren ook het zicht en gaf hem het kil gevoel voortdurend door duizend spleetogen bespied te worden! Deze metershoge hagen van opgeschoten groen leken wel een verzopen jungle, waardoor de ingesloten vijand ongezien dichterbij kon sluipen en '’s nachts makkelijker kon uitbreken uit de omsingeling. Bewijzen van deze recente nachtelijke uitbraakgevechten vond hij onderweg in de twee half verzonken Russische tanks T34, en drie gezwollen paardenkadaver waarvan de stank nauwelijks te harden was. Niet verwonderlijk dat de Duitsers spraken van "Die grüne Hölle"...

        Joseph was er op uit om zijn oude wapenbroeders terug te zien. Maar dat viel lelijk tegen: de helft van zowel het kader als de troep was totaal nieuw en kende hem niet eens! Allemaal melkmuilen die de gaten in de rangen kwamen stoppen...Maar al die vreemde gespannen gezichten van de bange rekruten sloten hem uit als een ongenode indringer die zijn oude leefruimte in de bunker weer kwam opeisen en langverlopen rechten liet gelden... Eén oude bekende legde hem nadrukkelijk uit dat de zware verliezen die zij tijdens zijn afwezigheid geleden hadden niet alleen door de Russen waren veroorzaakt, maar ook door de koude, het vocht en allerlei ongedierte. Zwarte bevriezingen, malaria en gele koorts hadden blijkbaar tijdens zijn comfortabele hospitalisatie een grote ravage in de vroegere rangen van het legioen aangericht...
        Maar ook van de ‘anciens’ herkende hij er slechts een paar met veel moeite: ze zagen er zeer gespannen, afgeleefd en uitgeput uit, van kop tot teen onder de slijkkorsten en met stoppelbaarden van twee weken... Zij bezagen hem nauwelijks : zijn verzorgd uiterlijk ,fris gewassen en geschoren – en de propere kleren degradeerden hem tot een naamloze rekruut...
        Vooral zijn oude sectie ontving hem eerder koel toen hij zich inrichtte in de bunker, en Penny, die hij na de middag zag, legde hem uit waarom. De anciens misten de vroegere uitzendingen van de luidsprekers die ze plezant en verstrooiend vonden. Stel je voor! En ze hielden hem en John Aspeslaghs, maar vooral Joseph verantwoordelijk voor de moordende Russische weerwraakaanvallen nà het opblazen van deze muziekinstallatie! Volgens hén hadden zij daarmee de overmachtige Ivans onnodig uitgedaagd! Ze verweten Joseph dat hij na zijn ‘heldendaad’ en zonder de Russische weerwraak af te wachten, rap-rap met een op zicht belachelijke wonde anderhalve maand laf was gaan schuilen in een lazaret ver achter het front. En dàt, terwijl ondertussen de rest van het Vlaams Legioen volop de woedeuitbarstingen van de Rus over zich heen kreeg... Sinds zijn lange hospitalisatie waren er zeker dertig man gesneuveld en een honderdtal gewond... Allemaal door zijn schuld, zeker ?...

        Belachelijk! Joseph voelde zich in elk geval scheef bekeken...

        Die eerste nacht zou het Legioen een sprong voorwaarts maken van drie kilometer, tot de knuppeldam van Myasnoy Bor waarover de ingesloten sovjets nog steeds contact hielden met hun basissen in het oosten. Doel was deze dam over zo'’n breed mogelijk front te bezetten, en als dat niet zou lukken, deze grondig op te blazen.

        Maar zover kwam het niet. Nog voor het volledig donker werd liet de commandant van de 2° Cie hem naar de Befehlsbunker roepen. Zijn aanvraag voor de opleiding tot sergeant-pionier was verworpen! De dokter van het lazaret had hem op basis van de hielblessure afgekeurd voor de dienst bij het ‘voetvolk’! Punt!

        Daar ging zijn droom om ooit op een wit paard aan het hoofd van zijn eenheid te paraderen!

         Nadine zou niet weinig lachen, die feeks!