B66
HET KOEKOEKSEI.
Westende, oktober 1943.
Leon zat op de schopstoel. Bij niemand kon hij nog goed doen. Hij lag met héél het gezin Erte overhoop omdat zij ervoor hadden gezorgd dat hij niet deftig van Olga afscheid had kunnen nemen vooraleer die naar haar nonnenpensionaat in Kortrijk verbannen werd.
Hun laatste sluikse ontmoeting bij het beruchte dennenbosje was jammerlijk op een ruzie uitgedraaid, terwijl hij nog zó gehoopt had haar in de schemerige geborgenheid van dit dichte struikgewas een belofte van eeuwige trouw te kunnen ontfutselen... Maar met zijn stomme kop had hij voordien niet gelet op het aantal Faros waarmee hij zonodig zijn dorst had gelest... Of had hij soms gehoopt er zich moed mee te kunnen indrinken?... Hoe dan ook, na één gestolen tootje kreeg hij reeds het deksel op de neus:" Zeg, gijse vuile vent, ge stinkt een uur voor de wind naar 't bier! Kom, schei maar rap uit: een zatlap moet ik niet hebben!" En van 't ene woord was 't àndere gekomen, waarbij Olgatje binnen de vijf minuten deskundig al hun jaren van zoete min kelderde, op de fiets sprong en wenend van woede naar huis sprintte.
Dat was de laatste keer van z'n leven dat hij haar zag.
Thuis was hij bij Jetje gaan uitrazen en ook daar van een kale reis teruggekomen. Zij had juist op het gemeentehuis gehoord dat alle arrestanten van de Dossin-kazerne uit Mechelen naar een kamp in Duitsland waren overgebracht en gelukkig niet naar Polen. Waarschijnlijk Ravensbrück bij Berlijn, uitsluitend voor vrouwen: dus die zullen het er wel wat beschaafd houden... Dat het gerechtelijk dossier van Rachel Coulier dààr verder onderzocht zou worden, was alles wat burgemeester Engelborghs haar tot troost had kunnen aanbieden. En dat kon wel een tijdje duren, maar van geduldig te wachten was nog niemand gestorven, hé...Dat Jetje met deze zoethouder geen gat in de lucht had gesprongen, was goed te begrijpen. En zij dus niet erg warm kon lopen voor de stomme liefdesperikelen van Leon, moest je haar niet kwalijk nemen...
" Vent, ik heb altijd gezegd dat ge nog veelst te jong waart om zo serieus met dat meisje om te gaan! Als er dan zever van komt moet ge niet bij mij komen zagen hé! Daarbij, zijt maar zéér stil: er zijn verdimme in de wereld dramas die stukken triestiger zijn om over te treuren! Zijt gerust: op gebied van de liefde gaat gij later niks te kort komen! 't Is maar als ge binnen een paar jaar nog geen vrouwmens hebt kunnen krijgen, dat ik daarover nog eens wil klappen! Maar dénkt er aan: als ge een serieus lief wilt vinden, gaat ge toch éérst moeten stoppen met bierzuipen: dat stààt niet voor een brave jongen lijk gij altijd waart! Want zeg nu zélf: de laatste tijd zijt ge wat lichtelijk aan 't overdrijven hé Charel! Drinkt tussendoor liever eens een limonatje als ge werkelijk zo'n grote dorst krijgt!" " Verdomme Jetje, in Het Anker schenken ze geen limonatjes, mens! En als dat al is wat ge mij kunt aanraden, zijt ge feestelijk bedankt voor de moeite!"
Thuis lag er op zijn bord voor het avondeten een veldpostbrief op hem te wachten. Marie sprak er met geen woord over en hij stak de omslag zwijgend in zijn zak...
Vooraleer hij in zijn bed kroop, scheurde hij de enveloppe open en begon te lezen... Dat had hij beter niét gedaan, want wat hij te slikken kreeg bezorgde hem wéér een slapeloze nacht!
"...Maar wat voor bende onnozelaars zijt gijder daar toch! Verdomme Leon, moet ik daarvoor hier mijn kloten afdraaien, als er nog niet één keer naar mij geluisterd kan worden? Ik heb u verwittigd dat mijn commandant mijn afstamming zou laten onderzoeken, en heb u gevraagd minstens te laten uitschijnen dat ik mogelijk een àndere vader heb dan Dis Petré... Dat dit op basis van lichamelijke verschillen tussen gij en ik zelfs zéér waarschijnlijk is... Dàt moesten de gendarmen onderzoeken en eventueel Jetje op de rooster leggen die heel die affaire met den Rudolf van jongsaf heeft meebeleefd. Want ZIJ weet wie mijn vader is! En al moesten ze haar de stroot toenijpen, maar iedere gendarm met wat kloten aan z'n lijf moet er toch in lukken haar de waarheid te ontwringen, zeker!?...
Verdikke ,dacht Leon ,dien heeft het lelijk zitten !
"En wat is er gebeurd? Noch gij, mijn zogenaamde teerbeminde broer, noch tante Jetje, die beweerde mij lief te hebben als een ware moeder, NIEMAND die een poot heeft uitgestoken om dat onderzoek in de goede zin vooruit te helpen! NIEMAND! Hoe is het godsmogelijk! Wat zijt gijder daar voor een bende egoïsten die nog geen vinger uitsteekt voor een ànder, geen minste moeite doet voor een jonge soldaat die aan het Oostfront dàgelijks z'n lijf en leven waagt om u tegen het Rode Monster te beschermen! Dat is niet enkel een schande, maar een regelrechte misdaad waarvoor gij vroeg of laat ter verantwoording zult geroepen worden. "
Man-man ,wat een stadhuiswoorden !
"Maar de grote schuldige is natuurlijk Marie, mijn onwaardige moeder, die met kwaad opzet de gendarmen op een dwaalspoor heeft gezet! Mijn commandant heeft mij hun verslag laten lezen: zij heeft zelfs geen woord willen zeggen over mijn échte vader en die mannen onmiddellijk naar de nonnen van Veurne verwezen met dat afgezaagde vertelsel over Dis-de-vondeling! Dat wilde ik juist ten allen prijze vermijden! En ook al beweert de Kerk het tegenovergestelde, toch hebben die kloten nog gemeend te moeten bewijzen dat er zéker een band liep tussen de vondeling in het kloosterportaal en de doodgebloede zigeunerin in het schuurtje van hunnen hof! Een stuk bruin papier, dat op het busselkind gespeld zat met ROMAN op geschreven in bloedige letters, was volgens de gendarmen afgescheurd van een cimentzak die in dat schuurtje naast die kraamvrouw lag... Dat is de eerste keer dat ik daarover hoor spreken! Maar dat laat verdomme wél klaar en duidelijk verstaan dat den Dis een kind van dat vreemde vrouwmens was! En ik dus het kleinkind van een zigeunerin ! Terwijl ik juist rotsvast overtuigd zijn van Dis niét aftestammen omdat ik op hem niet trek, maar wél van een zuivere arische blonde Vlaming ! ...Want met de Dis als mijn vader zijn ik hier verloren!
"Als ik dus geen àndere vader vind, kan ik er juist zo goed een streep onder trekken! Ik reken dus op u om de waarheid over mijn afstamming uit Jetje te wringen of ik doen een ongeluk!
"De groeten, en haast u wat!
"Getekend Joseph.
Verdomme, de waarheid uit Jetje wringen! Die vliegende zot wist niet wat hij vroeg zeker! En wel juist nù, na haar zo brutaal geconfronteerd te hebben met zijn liefdesverdriet! Ze zal hem zien komen! Hij kon beter wachten tot de zondagmorgen: nà de mis, bij een jatte kaffe in haar keuken, was ze misschien in een vergevensgezinde stemming.
Dus ,die zondagmorgen...
"Nee, da's al een heel tijdje dat ik nog iets van hem gehoord heb..."
" Wel, hier zie! Ik heb die juist ontvangen en ik was er niet goed van!"
Ze prevelde haperend de ontcijferde zinnen, en Leon zag met een geniep genoegen dat haar gezicht bij het verder lezen alsmaar méér betrok. Tenslotte trok ze een clowneske pruillip:" Dien is precies een beetje kwaad, zoudt ge zeggen, hé! ... En wat denkt ge, Leon, gekte ze plots: gaat ge nù mijn stroot toenijpen, of achter 't eten van de noen? Want ik heb een poddinkje gemaakt met vliersiroop als dessert die 'k niet zou willen missen, ziet ge..."
" Ge zoudt mij misschien de waarheid over zijn vader kunnen vertellen, Jetje, zonder dat ik moet beginnen nijpen! " Ze lachten beiden gemeen en wat onzeker: een mop die de mist in ging..." Want dat gij het fijne weet van wat er vroeger gebeurd is, kunt ge niet meer ontkennen: die leugens gelooft geen kat meer..."
" Doet geen moeite, ventje, ik kan dat probleem van Joseph niet oplossen, zeg ik! Dat zijn familiezaken tussen moeder en kind, en ik heb mij daarmee niet te moeien! Als Marie dat aan uw neus wilt hangen, moet ZIJ dat weten: IK kan daarover niks vertellen, al nijpt ge mijn stoot toe en steekt gij mijn kot in brand! ..."
Leon staarde haar aan, rood van woede om zijn onmacht en siste in haar gezicht:" Brengt mij niet op slechte gedachten hé Tante Jetje, want 't zijt gij die met vuur speelt! Vergeet niet dat Joseph binnenkort wel op congé gaat komen: dan kunt gij het rechtstreeks aan hém gaan uitleggen! Maar ik peins niet dat ge daaraan veel plezier gaat beleven! "
Zo, wéér een zondag om zeep! Misschien dat een frisse pint in Het Paard daar nog iets aan kon verbeteren...
Jetje liet de ruzie een dagje bezinken: Marie was tóch tot de laatste tram met haar Duitse vrijer naar Oostende. Maar op maandagnamiddag, na hun shift in de keuken van de kazerne Ons Rustoord vond ze de kust vrij.
" Leon heeft nieuws van Joseph gekregen..."
" Ja, dat weet ik...En dan? Ge weet dat ik mij van hem niets meer aantrek!"
"Ja, maar ge laat MIJ wel uw vuile was doen hé !"
"Daar hebt ge zélf voor gekozen hé Jetje, door heel den tijd zijn partij te kiezen! Ik heb er definitief een streep onder getrokken, de dag dat hij in mijn rapen heeft gescheten! Schluss! Fini! Hij wou absoluut naar Rusland om mij een kloot af te trekken: wel, geluk er mee! Maar achteraf niet voor mijn deur komen blèten hé! "
" Ge zegt geluk ermee, maar ge doet alles om hem in het óngeluk te storten! Waarom moest ge anders die gendarmen weer naar de nonnen in Veurne sturen, toen ze kwamen vragen wie de vader van Joseph was? Altijd die leugens! Terwijl het voor iedereen een opluchting ware geweest, had ge naar de Rudolf gewezen! De gendarmen waren zelfs akkoord dat als biechtgeheim te beschouwen en dien mens gerust te laten! Zijn naam weten was voor die mannen genoeg om te bevestigen dat het een zuiveren Belg was met onbesmette voorouders...Méér moest dat niet zijn! Iedereen content! "
" Georgette! Ik wil van Rudolf of van Joseph niets meer horen, verstaan! Ik heb die twee uit mijn leven geschrapt en daarmee basta!"
" Dénkt ge, Marie? Durft ge dat tegen Leon zeggen, die van Joseph het bevel kreeg die zaak tot diep in de grond uit te spitten! Die sukkelaar weet dat ik de waarheid ken en heeft zelfs gedreigd mijn kot in brand te steken als ik er niet mee voor de pinnen kom, niet méér of dàt! En binnenkort komt Joseph met congé en die gaat hier een bloedbad aanrichten als die zaak niet voordien is opgelost! Ge ziet, Marie: dat is geen gevecht tussen gij en Joseph alléén! Er riskeren er nog veel àndere in de brokken te delen! Ziet dus maar goed uit wat ge doet, mens!"
In bed moest Marie doorlopend denken hoe ze de misdaad uit haar jeugd van zich af zou kunnen schudden. De zaak was nu misschien verjaard, want Dis was al jaren dood...En hij had nooit enig bezwaar gemaakt tegen het vaderschap dat na die gespeelde vrijage in de duinen van de doorsteek zo onverwacht rap op zijn nek viel. Joseph werd op hun trouwboek gewoon ingeschreven op zijn naam: Petré... Niet haar eerste keuze, maar wel een mooie oplossing. En véél te kiezen was haar destijds niet gegund om haar misdaad toe te dekken..
Want na die rampzalige zondagmiddag in september van '22 leek ze wel in een nachtmerrie terecht gekomen. Ze had uren vertwijfeld en vergeefs op haar Rudolf staan wachten bij hun liefdesnestje op de vest van Fort Palingbrug... Bij de invallende duisternis was ze hem in de totaal vernielde stad gaan zoeken, en alle cafés langs gelopen... Tot ze hem door de ruit van Het Anker binnen zag dansen met een hete trien! Als verdoofd had ze hem daar nog een hele tijd staan beloeren, tot hij plots naar buiten was gewankeld om tegen de zijgevel zijn overvolle blaas leeg te spuiten...
Hij schrok even toen hij haar achter zich zag staan als een wrekende godin... Enfin, zo herinnerde zij het incident zelfs jaren later...
"... M'n regels zijn niet doorgekomen" was het enige wat ze wist te zeggen, na al de snedige zinnen die ze tijdens het zoeken had klaargestoomd.
Hij moest het blijkbaar even laten bezinken, maar barstte toen los: " Stomme geit! Konde niet beter oppassen? Ziede, dat komt er nu van, zie! "... en knoopte ondertussen onhandig zijn gulp dicht.
"Moet ik geen handje helpen?" sneerde Marie, "Of kan meneire het alleen, vandaag?" Maar raar genoeg kwam er geen reactie.
"Wel, wat denkt ge te doen?" vroeg ze met trillende stem, maar hij had zijn antwoord al klaar:
" Voortdansen, miljaarde! Dat hete mokkel staat al veel te lang op mij te wachten!"
"En ik dan?" Het wenen stond haar werkelijk nader dan het lachen, maar ze verbeet haar zwakte en keek hem kloek in de ogen: " Hoe zit het met mij?!"
" Trekt uw plan, hé! Godverdomse zeverkont! ... Zoiets moeten de wijven zélf arrangeren en de venten daarmee niet lastig komen vallen! ..." Hij liep hardop boerend langs haar heen en stapte vol branie terug naar binnen... Ze zag nog net hoe dat zatte vrouwmens hem schel-lachend opnieuw in de armen sloot, maar toen werd alles mistig
...
..Wel, ze hàd haar plan getrokken! De herinnering deed pijn, maar ze beet door: het was tenslotte al bijna twintig jaar geleden...
Na nog een vreselijke week van peinzen en piekeren, was ze tenslotte bij Jetje gaan biechten, in tranen en tuiten. En haar boezemvriendin had haar geholpen, enfin, zoveel ze kon... Haar moeder, een grauw verziekt vrouwmens van nog geen veertig, had al een zestal 'miskramen' achter de rug en Jetje wist het recept:
" Iedere avond een korrel rattenvergif in wat kasterolie met saffraan... Na een week zijt ge er van af, gegarandeerd! "
Maar na twee dagen kón ze niet meer: ze was zo ziek als een hond en haar broer René had haar dan, zonder veel complimenten, naar dokter Loenders in Lombardsyde gesleurd. Die zag onmiddellijk hoe de vork in de steel zat en na een gesprek van een kwartiertje wist Marie drie zaken: als ze doorging met die rommel zou ze sterven, als ze ophield zou de vrucht misschien nog niet beschadigd zijn, en als ze het verstandig aan boord legde kon een mooi meisje als zij binnen de maand wel een àndere vader vinden voor haar kind.
Marie en Jetje hadden dan samen maar een wijde blik om zich heen geworpen en besloten dat den Dis het beste was wat de markt kon bieden. Och arme, hij had het moeten weten, de goede sul! Gewetenloos had Marie die jongen dan - vakkundig vanuit de coulissen gedirigeerd door haar wereldwijze vriendin - in twee weken tijd verleid en vervolgens zonder dralen in de duinen van den doorsteek verkracht! Ze moest hem juist laten doen wat de Rudolf met haar had uitgestoken...
Mensenlief! De knul wist van gelukzaligheid niet wat hem overkwam... Drie keer had hij gemogen om zijn latere twijfels te voorkomen... En twee maand na die vervloekte kermis in Nieuwpoort waren ze dan rap-rap getrouwd! Maar het kindje bleek toch wat te vroeg geboren, als Dis goed op zijn vingers kon tellen... Voor de rest leek de baby, een jongetje, op eerste zicht gaaf en gezond en de 'vader' was destijds zo fier als een gieter op zijn spruit geweest. Marie wat minder, maar ze deed haar best om van haar wroeging over dat koekoeksei niets te laten merken...Vreemd genoeg voelde haar vriendin zich met de kleine meer opgetogen dan zijzelf, maar die had natuurlijk niet zo'n zware zonde op haar ziel.
Neen, den Dis had er nooit iets van geweten...
Zij herinnerde zich nog hoe Jetje, daags na die beruchte begrafenis van haar vent, was komen vissen met nauwelijks verholen binnenpretjes... Maar ze had haar boezemvriendin onmiddellijk gerust gesteld: die stomme kloot van een Dis Petré had heel zijn verdere leven nooit aan zijn vaderschap getwijfeld, of in elk geval niet openlijk... En zo'n goede komediant wàs hij niet...
En hadden zijn vrienden - zelfs de Gerard Pylieser in d'eerste plaats, waar hij nogal hoog mee opliep - destijds ooit de drieste moed opgebracht om over zijn vaderschap te zwanzen, zou hij deze beledigende achterklap met zijn mokervuist kordaat de kop hebben ingeklopt, zijt maar zeker! De kleine Joseph was ZIJN zoon, en daarmee uit!
En als die stomme Jetje nu haar klep dicht hield, dan was er niemand die roet in 't eten zou kunnen gooien: Joseph was van den Dis, en Dis was een vondeling!
Van een ongekende vader en moeder! Punt! En op de koop toe dood en begraven !
En als dat haar keikop van een zoon kon verhinderen om officier te worden bij den Duits, dan was dat nog aardig meegenomen ook !!
