B71. VERMIST EN VERMOORD.
Westende, april 1944.
De brief sloeg in als een bom. Marie stond juist in de voorhof met Jetje over de haag heen te kwebbelen toen de motorist in lederen uniform van de Zwarte Brigade voor de deur stopte. Hij schoof de stofbril op zijn helm.
" Petré, is dat hier?... Bassevillestraat?..." Hij haalde een omrande briefomslag uit zijn tas en las het adres, wijdbeens schreeuwend boven het ratelend puffen van de motorfiets:" Mevrouw Weduwe Petré, geboren Cattrysse Maria?"
" Ja, das hier..." antwoordden ze getweeën wat benepen in koor. "Petré, das ik..." bevestigde Marie, met een bazige blik op haar vriendin.
" Bericht vanuit het hoofdkwartier SS-Vlaanderen per speciale bode! ", en hij reikte haar de omslag aan.
" Ook met mijn persoonlijke deelneming en de groet van de Leider!" riep hij, terwijl hij de stofbril weer op zijn neus schikte: " En elks nog een goede dag! "
Tuffend verdween hij in een blauwe walm achter de bocht, met open mond nagestaard door de twee vrouwen...
Jetje was de eerste om de betovering te verbreken: "Persoonlijke deelneming van de Leider?... Hebt gij dat ook zo verstaan?... 't Zal toch niet zijn zeker?!... Oei-oei-oei, jezus-maria-jozef! Nee-toch! ! Van Joseph?..."
Ze staarden alle twee versteend naar de omslag in Marie haar handen, tot die hem aan haar vriendin gaf:" Hier: leest gij maar wat ze zeggen... Mij interesseert dat niet meer... Ze keerde zich stijf om en liep als een slaapwandelaar haar huisje in...
Het fatale bericht, ..."Vermist bij de heldhaftige strijd van de 6.SS-Freiwilligen Sturmbrigade Langemarck rond Jampol (Rusland), en daarbij mogelijk gevallen voor Vlaanderen..." ging als een lopend vuurtje door het dorp. Maar het weekte vanzelfsprekend niet overal hetzelfde christelijke mededogen los, of wat dacht je! Zéker niet bij de gepatenteerde Engelsgezinden! Een paar brutale vuiltongen stampten zelfs een open deur in door achter haar rug luidop te poneren dat Joseph het zélf gezocht had! Elke kloot, die vrijwillig met de Duitsers aan het Oostfront mee ging vechten en daarbij door zijn pels werd geschoten, moest nadien niet komen klagen! Eigen schuld, dikke bult!
Maar ook de Vlaamse sympathisanten die haar de volgende dagen hun oprecht medeleven wilden betuigen, kwamen dikwijls van een kale reis thuis. Marie gaf haar gevoelens aan niemand bloot, knikte hoogstens eens zwijgend beleefd als dat mens in tranerige compassie wegsmolt en ging direct over tot de orde van de dag. En ook Leon wees velen gewoon af door de wijsneus uit te hangen: "Hélaba! Ge moet niet overdrijven, hé! Er staat nergens geschreven dat ons Joseph DOOD is hé! Ze weten niet wààr hem voor de moment zit, akkoord, maar dat is ook alles! Eén deze dagen zal hem wel weer boven water komen, hé: onkruid vergaat niet, lijk ze zeggen! "
Jupp had hem deze houding aangepraat: Vermist, dat zegt niks, man! In het beste geval is hij gewoon in de chaos van de aftocht verloren gelopen en bij een andere eenheid ingelijfd...Maar 't is natuurlijk ook mogelijk dat hij ergens in een Krankenhaus ligt... Zelfs nu vissen ze uit de Kriegslazarette nog steeds mannen op die vorig jaar in Stalingrad omsingeld waren en toen als vermist werden opgegeven: bij voorbeeld geëvacueerde gewonden zonder deugdelijke identiteitspapieren met tijdelijk geheugenverlies... En zo zijn er duizend mogelijkheden! Krijgsgevangen bijvoorbeeld... Al is vanzelfsprekend de ene wat beter af dan de andere, moet ik toegeven... Maar je mag nooit meteen het ergste gaan denken, hé zoon ! "
Bij Marie moest hij met dergelijke sprookjes niet afkomen, wist hij... Hij verdacht er haar zelfs van een perverse voldoening te scheppen in Josephs zelfgezochte ondergang. Zij had Jupp in een zwak moment, de eerste nacht dat hij weer bij haar mocht slapen, al nijdig toegefluisterd dat het accident nooit gebeurd zou zijn als die pretentieuze zot destijds naar haar geluisterd had, en thuis was gebleven! Maar neen, hé ...die kloot wist het natuurlijk altijd weer béter !
Burgemeester Engelborghs kon, als voornaamste verantwoordelijke voor Josephs Oostfrontavontuur, natuurlijk niet laffelijk achterblijven in het rouwbeklag. En dàt moest Marie hem nageven - hij was wel zo correct om met een persoonlijk bezoek de te verwachte verwijtenstroom manmoedig het hoofd te bieden... Maar gemakkelijk had ze het hem niet gemaakt en was pontificaal breed in het deurgat van de keuken blijven staan, zonder hem binnen te vragen ondanks de druilregen. En terwijl hij, toch ietwat uit zijn lood geslagen, zijn vier stereotype volzinnen had afgedreund, was ze hem ijzig strak in zijn gezicht blijven aanstaren. Maar toen hij de dank van Vlaanderen erbij sleurde, onderbrak zij hem abrupt met "Zo is t wel goed, zeker?" En sloeg de deur voor zijn neus dicht!
Nadientje De Handt klampte na de hoogmis Leon even aan, bleek en blijkbaar zwaar aangedaan. Maar hij bleef bij zijn eerste versie: Joseph was daar ergens tijdens de afweergevechten verloren gelopen en zou binnen de maand wel weer fris en monter opduiken! En Josephs ex-lief was er met haar traantjes aan voor de moeite...
De nakomende, maar goedgemeende jeremiades van meelevende buurvrouwen werden dan maar noodge-dwongen via Jetje overgemaakt, met de opdracht haar de groeten te doen, hé! " En wenst haar veel courage! ..."
Dat was het dan. Een week later werd er over Joseph niet meer gesproken, want de taterwijven van het dorp kregen een nieuw lijk om in te pikken... De Kleine Mariette, die Jupp het vaderschap van haar vrucht had willen aansmeren en door hem was ontslagen, was bevallen van een doodgeboren jongetje... Enfin, niet helemaal écht doodgeboren maar gestikt in het vruchtwater, naar men zei, of in slijmen door een slordige thuisbevalling... Zoiets toch: er werd nogal geheimzinnig over gedaan, omdat de gendarmen Gust, de broer van Mariette, driemaal in Nieuwpoort op het matje riepen. Men fluisterde zelfs het woord Kindermoord, maar uiteindelijk konden ze de vent niets ten laste leggen... Zaak afgevoerd. Punt.
Mariette leek vreemd genoeg met het witwassen van haar broer niet hoog op te lopen, maar was toch erg opgelucht op zo'n elegante manier van dat probleemkind verlost te zijn. Ze klampte zelfs in al haar naïviteit op een zondag Marie aan, of die bij Jupp geen goed woordje kon doen om haar weer in de troepenkeuken op te nemen! Hij moest maar doen alsof deze vervloekte zwangerschap nooit had bestaan, nietwaar: vergeven en vergeten?
Marie eiste wel eerst een kleine rechtzetting over het zogenaamde vaderschap van Herr Feldwebel Deutinger hé. Maar Mariette grinnikte schaapachtig: "Ha datte?! Daar zal onze Gust wel voor iets tussenzitten, zeker?! Als hem zat is, prutst die regelmatig aan m'n gat! Misschien is hem een keer wat uitgeschoven hé..."
Marie kon er niet mee lachen, maar dacht terug aan de vroegere bekentenissen van die stomme geit: haar vader-zaliger had haar als straf telkens in de kelder met de polsen aan de plafondbalk gebonden en haar kletsen gegeven met zijn broeksriem! En de Gust had blijkbaar als nieuw gezinshoofd deze ontspanning overgeërfd...
Jupp trapte niet in deze platvloerse uitleg en weigerde Mariette terug aan te werven. Punt.
Maar Marie had ondertussen wél begrepen dat Jupp tijdens zijn fotosessies met zijn pornomodel niet buiten de schreef was gegaan - of toch niet al te ver, laten we zeggen - en van toen af aan was het weer helemaal koek en ei tussen die twee tortelduiven...
Tegen einde april drong het tot Jan-met-de-pet door dat de oorlog niet langer een vrijblijvend schouwspel was waar je al dan niet naar kon gaan kijken en mee op gaan. Nu werd iedereen er willens-nillens bij betrokken door de misdadige acties van het verzet, gewapende overvallen op boerderijen, banken en gemeentehuizen en het vermoorden van al dan niet vermeende collaborateurs of hun gezin. De Mof reageerde dan weer met het terechtstellen van al dan niet onschuldige gijzelaars - want de daders opsporen was te omslachtig - en deportatie naar concentratiekampen van joden, werkweigeraars en al wie hen politiek in de weg kon staan...Ondertussen werd iedereen door iedereen aan iedereen verklikt en zwart gemaakt, waardoor niemand zich nog veilig voelde onder deze beestachtige repressie...
En alsof dat alles nog niet genoeg was, gooiden de zware eskaders van honderden Amerikaanse vliegers zonder omzien nu dagelijks bij ons een dorp of een stadswijk plat en vermoordden daarbij doodleuk bij iedere aanval een paar honderd onschuldige landgenoten! En ik moet toegeven: ook telkens wel een tweetal Duitsers. Of bij malchance toch minstens een collaborateur of vijf. En als excuus voor deze massamoorden vermeldde de BBC dan koudweg een treinstation in de buurt. Dat zo'n bomtapijt op het stadscentrum, naast die massa mooie huizen ook een paar spoorstaven had vernietigd viel niet te ontkennen. Maar dié waren na drie dagen naadloos vervangen, nog vooraleer de afgrijselijk lange massagraven met honderden burgerslachtoffers deftig waren dichtgegooid...
Voor één of andere duistere reden leken de yanks er een perverse voorkeur voor de streek rond Kortrijk op na te houden: om de twee-drie weken was het daar koekenbak! In zoverre zelfs dat mensen van de kust, die in het vooruitzicht van de Britse landingsplannen verplicht naar het binnenland geëvacueerd werden, zich begonnen af te vragen of het tenslotte aan zee niet veiliger was...
Yvonne Erte had Briek, haar man, al een paar keer voorzichtig voorgesteld om te trachten hun dochtertje Olga naar een ànder pensionaat over te plaatsen, ergens in volle natuur, ver van de spoorlijnen en de fabrieken waarop die vliegers het zo gemunt hadden. Maar tot het einde van het schooljaar zaten alle kloosterscholen vol en kon er van een overstap vóór de proclamatie sowieso geen sprake zijn... Dus, nog even geduld: binnen twee maanden begon de schoolvakantie en zou hun oogappel vanzelf naar huis komen, wég uit die gevarenzone...
" En ge moet dat niet overdrijven, hé moeder, het klooster van Moorsele ligt helemaal in 't groen, op drie kilometer van 't vliegveld van Wevelgem en vijf van de statie van Kortrijk... Van op de hoogte dat die mannen vliegen zien ze dat klooster nog niet liggen !"
Blijkbaar waren afstand en hoogte voor die mannen op 26 april om tien voor drie geen voldoende handicap om het pensionaat te missen: een rijtje van vier bommen sneed het domein diagonaal in tweeën, waardoor bom nummer drie de handwerkklas vergruisde... Achttien meisjes waren op slag dood, waaronder Olga Erte, zeventien jaar oud.
't Is maar bij zon dramas in hun omgeving dat het bij de mensen goed doordrong hoe kwetsbaar de oorlog hen had gemaakt... Want iedereen zei al eens spottend: Kom, geef ons nog een pint want straks krijgen we misschien een bom op ons kop! Maar dergelijke accidenten gebeurden op den duur dagelijks en niemand durfde met zo'n stomme branieschopper nog te lachen! De plotse en vooral gewelddadige dood van Olgatje sloeg daarom iedereen met ontzetting! Zo'n jong, fris en knap kind! Wie doodt er nu zo'n onschuldig meisje!? Misdadig, zinloos geweld, een àndere naam kon je dat niet geven... Al durfden de meeste dorpsgenoten niet tot het einde van hun gedachten te gaan, en vaststellen dat die Amerikaanse piloten zonder verpinken massas bevriende burgers vermoordden om een paar spoorstaven van een rangeerstation te kunnen vernielen! Misdadig!
Pappie, de Ortskommandant en baas van Briek Erte, was de eerste om dit woord uit te spreken: moordenaars zijn het! Gemene gewetenloze gangsters! Hij bood hem spontaan drie dagen betaald verlof aan toen hij de Schein uitschreef voor de reis van heel het gezin. Want de begrafenisplechtigheid van alle slachtoffers werd collectief geregeld door het gemeentebestuur van Moorsele zonder dat de families iets in de pap hadden te brokken: de Ertes werden enkel per brief vriendelijk uitgenodigd eraan te willen deelnemen, maar hoe dan ook: Olgatje zou in vreemde grond rusten, ver van huis...
Leon wou eens vissen of hij ook niet naar de begrafenis zou kunnen gaan. Tenslotte waren Olga en hij voorbestemd geweest om later met elkaar te trouwen en had enkel een stom verschil van politieke gezindheid roet in het eten gegooid. Maar na het einde van de oorlog zou dit stom misverstand hun geluk nooit bedreigd hebben, ware er nu niet die bom geweest... Dacht hij: die was de schuld van alles! ...
Roland, Olgas oudste broer, zag dat wel lichtelijk ànders: " Scheert u weg, vent! t Is uw fout dat ze dood is, door haar zot te maken met uw stinkende centen !"
Leon kon even niet volgen: " Ikke??"
" Vaneigens, gijsse rotzak! Had gij niet de hele tijd achter haar rokken gelopen en haar betoverd met uw geld, we waren wij niet verplicht geweest haar naar het klooster in Moorsele te sturen om haar uit uw vuile poten te redden! Dat ze daar is moeten sterven is uw schuld! "
Hij, een moordenaar?! Waanzin toch ?!...
Alhoewel, zo had Leon het nog niet bezien...
