B75.  STÜTZPUNKT LAKODAM.

           Westende, 20 juli tot 20 augustus 1944.

Jupp kreeg nu werkelijk schrik. Na de mislukte aanslag op Hitler door de elitaire ‘Weerstandgroep’ rond Kolonel von Stauffenberg sloeg de sfeer bij de Duitse militairen radicaal om.

Ook in de kustbatterij ‘Lakodam’ - zoals de Westendenaren de eenheid noemden die hun duinenstrook bezet hield -– kon er geen lachje meer af. De overtuigde nazi’s, (of zij die daarvoor doorgingen) waren er ver in de minderheid, zéker als je de zogenaamde Volksduitsers en Osttruppen meerekende die nu meer dan de helft van het effectief uitmaakten... En met de bomaanslag op hun Führer, ook al was die dan mislukt, realiseerden deze fanatici zich plots hoe fragiel hun machtspositie in feite was... Voor exact  hetzelfde geld was hun Adolf morsdood geweest! En in de kortste keren zouden de ‘vreemde’ troepen van de batterij dan aan het muiten zijn geslagen, daar kon je stront op vreten! Neen, voor Jupp was de lol er af!

En een muiterij verdomme! Zoiets eindigde steeds in een slachtpartij waarin geen kwartier werd verleend, hoe die ook afliep... Jupp zou, door zijn eed gebonden en door zijn kaderfunctie voorbestemd, sowieso zijn commandant trouw blijven, ook al was Hauptmann Stolz dan een zwakke figuur. In een crisissituatie, zoals de opstand van zijn troepen, zou deze zich door de ijzervreters van het kader laten meeslepen: twee-drie van zijn officieren, en nazi’s zoals de provoost Oberfeldwebel Heydrich en een paar collega’s... Mannen die met de opkomst het Hitlerregime waren omhooggeklommen, en er àlles voor over hadden om er niét mee onder te gaan! De militairen rond Stolz zouden een terreurbewind voeren, in plaats van te onderhandelen, en het vel van de nazi-getrouwen duur verkopen! Jupp behoorde daar zeker niet bij, maar hij vreesde dat hij bij een muiterij niet aan zijn eed en zijn soldatenplicht zou kunnen ontsnappen, of hij zich nu als een verzoenende slappeling opstelde of als fanatieke nazi... Hij zat in de boot en moést mee roeien! ...

Marie vond dat hij zich nodeloos druk maakte: “" Ge waart toch altijd al goed gezien door de soldaten, tot nu toe? Zelfs die rare van de Kozakken, hoe heet hij weer? ... Dat vriendje van onze Friseur?... Ustinov! Ik vergeet altijd die zijn naam... Maar er ís iets met die vent! Als hij in de keuken de rantsoenen komt halen, beziet hij mij altijd zo schichtig... Alsof hij bang van mij is... ”"

"“ Ustinov is de kwaaiste niet. Spreekt vier-vijf talen en heeft een goede invloed op de rest van de Kozakken. Zolang ik dié man te vriend hou, zal mij geen kwaad  gebeuren, als de zaak hier ontploft... En dàt het gaat ontploffen, geef ik je op een briefje! Zohaast het Engelse front dicht genoeg genaderd is, wordt het nazi-kader van onze batterij door al die onbetrouwbare vreemde hulptroepen onmiddellijk gekeeld! Daar kan Hauptmann Stolz met de beste wil niets tegen aanvangen! ... ”"

 

Maar Hauptmann Stolz bleek slimmer dan hij zich steeds voordeed, want hij verraste iedereen met een reeks tactische ingrepen die de rust deden weerkeren. Dat deze algemene maatregelen door hogerhand waren opgelegd, sprak vanzelf, maar de uitvoering van de plaatselijke details zat slim in elkaar...

Nu algemeen aangenomen werd dat de geallieerden géén tweede landing meer planden - op de Belgische kust, zoals vroeger gevreesd - waren veel van de kustbatterijen volledig nutteloos geworden en gedegradeerd tot louter decorum. Vooral omdat al de kanonnen in hun bunkers zeewaarts waren gericht, en men de aanval van de Tommy’s nu verwachtte vanuit het diepe binnenland...  Resultaat: ook 'ónze' batterij verloor veel van haar militair belang en moest dus op hoger bevel inkrimpen. En daardoor kwam een groot deel van de manschappen vrij voor een nieuwe inzet, zoals geëist door de staf van de divisie...

Hussak, de ex-friseur en nu MG-schutter midden op de dijk in ‘Stützpunkt Trianon’, had de bedoeling van Stolz rap door: nu kon deze zijn woelige Kozakken wegsturen ter versterking van het Duitse front op de Seine! En toen Hussak hoorde dat de Hauptmann ook van plan was héél Westende-Bad te ontruimen voelde hij het einde van zijn militaire loopbaan met rasse schreden naderen. Onder de vorm van zijn desertie, wel te verstaan! Want hij begreep dat daarbij de verst verwijderde weerstandsnesten op de dijk, zoals het ‘Westend Palace’ en het ‘Stützpunkt Trianon’, ontruimd zouden worden. En dat de  verdediging terug zou trekken op een veel kleinere perimeter rond de kanonnen, vanaf het ‘Stützpunkt Lakodam’, de bunker vlak voor het gelijknamige openluchtbad... Met het gevolg dat hij samen met heel wat van zijn Tsjechische vrienden daardoor zonder ‘werk’ zouden vallen... En zij zich daardoor eveneens konden verwachten aan een geforceerd uitstapje naar ‘La Douce France’!...

Daar keek Hussak absoluut niet naar uit! ... Hij moest dus héél dringend zijn persoonlijk "‘Afscheid van de Wapens"’ voorbereiden, en schatte daar toch nog een week voor nodig te hebben. Maar door het ongeduld van Hauptmann Stolz kreeg hij uiteindelijk slechts een povere drie dagen toebedeeld...

De tegenslagen begonnen al toen hij in de nacht van 7 op 8 augustus de wacht optrok in de geschutstoren van Stützpunkt Trianon, samen met Dubcek en Svoboda, twee vrienden van de Tsjechische Kulturkring boven zijn kapsalon. Vroeger hadden ze al veel over een mogelijke desertie gefantaseerd, en die speelse plannen na de landing in Normandië geleidelijk wat meer uitgewerkt. Maar steeds waren ze daarbij uitgegaan van de situatie dat de oprukkende Britten tot op een boogscheut van de batterij waren genaderd, en zij bij wijze van spreken slechts naar de overkant moesten wandelen...

Doch door de voortijdige afslankplannen van Hauptmann Stolz waren de ‘bevrijders’ nu nog steeds 300 kilometer verwijderd, wat naar-hen-overlopen aardig in de benen zou kruipen! Dus bleven er maar twee oplossingen: ofwel deserteerden ze als ze binnen een tiental dagen aan de Seine-front tegenover de Britten lagen, ofwel doken ze hier onder en wachtten ze tot die Engelse luiaards inderdaad binnen een maand of twee-drie hun schuiloord in Westende tot op wandelafstand genaderd waren: een leukere middenweg wàs er niet!

"“Luister"” zei Hussak:" ”Ik verwacht dat ook Ustinov van de Kozakken met ons meedoet: dan zijn we met vier! En voor vier man op nog geen week tijd hier in een kelder proviand aanleggen voor drie maanden?... Zonder dat het opvalt?... Ik wil het jullie zien doen! ”"

Dubcek liet zich niet afschepen: "“Maar kunnen we, terwijl wij hier al ondergedoken zitten, ons niet door vrienden van buitenaf laten bevoorraden?... Beetje per beetje, telkens voor een paar dagen?... Door jouw vriend Erte bijvoorbeeld? Die is toch te vertrouwen hé... ”"

"“ Kom bazel niet! Die mensen hebben zélf bijna niets te vreten! Of dacht je soms aan thuisbezorging van warme maaltijden terwijl de ‘Kettenhunde’ (Feldgendarmen) hier volop de straten afdweilen!?... Neen, niemand buiten ons gevieren mag bij benadering vermoeden dat wij hier ondergedoken zitten en wij moeten er alles aan doen om de indruk te verwekken dat wij recht naar het binnenland zijn gevlucht..." ”   

"“ En kunnen wij, de avond vóór ze naar Frankrijk afreizen, de marsrantsoenen van heel het peloton niet scheef slaan in de keuken?"” stelde Svoboda voor:" ”Chef Deutinger kan zelfs een oogje dichtknijpen, als die ons toch zo sympathiek vindt... Tussen al het heen-en-weer gerij voor de ontruiming van Westende-Bad, de versterking van Stützpunkt Lakodam en het aanstaand vertrek van de marscolonne naar Frankrijk zou zo’'n kaping van een lichte vrachtwagen niet eens opvallen, man! En jij wist in de kelders onder het zwemdok toch voldoende plaatsjes om onze buit te verbergen?!..." ” 

Dubcek barstte in een hoongelach uit, maar Hussak leek dat niet eens zo'’n slecht idee te vinden... Hoe dan ook: ze moesten nu vlug eten vinden om het honderd dagen uit te houden, met vier man dicht opeen in een koude bekrompen betonnen cel... Geen leuk vooruitzicht, tussen haakjes... Dat waren zo'’n vierhonderd éénmansrantsoenen, verpakt in acht grote kartonnen dozen: die vracht stak je niet zomaar in je achterzak... Maar als bron voor het nodige eten wàs het inderdaad een oplossing, en het idee verdiende zéker van dichtbij verder onderzocht te worden... Doch eerst moest hij met de Kozak Ustinov overleggen, of dié misschien een betere tegenzet overwoog om op de nieuwe vondst van Hauptmann Stolz te reageren...

Want de tijd begon verdomd aardig te dringen!

 

Ustinov begon al met vertrouwelijk tegen Hussak te brommen dat hij viér man teveel vond om samen onder te duiken... Wat dàn? Twee ploegen van twee? Maar als ze Dubcek en Svoboda loslieten, waren die niet tuchtvol genoeg om zich zólang in penibele omstandigheden schuil te houden. Vroeg of laat zouden zij uit roekeloosheid tegen de lamp lopen! En aangezien zij van alle vluchtplannen op de hoogte waren, zouden zij tijdens de ondervraging binnen de kortste keren alles verraden!

"“ Wat dan Ustinov? Heb jij een beter plan?... Er mee wachten tot in Frankrijk?..." ”

"“ Neen, in Frankrijk spelen we op onbekend terrein, terwijl wij hier de streek kennen zoals onze broekzak. Maar die berg proviand is het probleem! Dus als wij enkel met z'’n tweeën op de loop gaan, hebben we maar een paar rantsoenen nodig: zegge voor tien dagen... Want als de ‘Kettenhunde’ ons na een week zoeken nog niet gevonden hebben, blazen zij de speurtocht af: die hebben nog wel wat ànders te doen... Dus na tien dagen kunnen we op ons gemak ’'s nachts naar het binnenland vluchten en ons daar aansluiten bij een verzetsgroep en hun gaarkeuken, of op een boerderij met een mollige meid rustig de Britten afwachten... Dat lijkt mij al aardig wat praktischer dan drie maanden met vier man in een vochtige kelder te rotten, hé! ”"

"“ Ja, akkoord... Maar daarmee is het probleem van onze twee kameraden nog niet opgelost..." ”

Ustinov keek zijn makker eens laatdunkend aan, en zei toen toonloos:" ”Laat dat maar aan mij over..." ”

 

De avond van 10 augustus zag Ustinov zijn kans schoon. Juist vóór Nadine De Handt de winkel wou sluiten, glipte hij er rap even binnen. Hij wachtte nogal érg nadrukkelijk tot de laatste eenzame klant afdroop: een jonge soldaat met een horrelvoet die bij Pappie op de Komandantur werkte en blijkbaar gehoopt had nog een zwoel babbeltje met de lieve winkeldochter te slaan...

Nadine viel van de ene verbazing in de andere toen Ustinov -– die ze maar vaag kende - haar kortweg in het Vlaams (!) beval (!) de deur te sluiten (!) en het licht in de winkel uit te doen! ! Hijzelf liep ongegeneerd verder achter de toonbank naar de keuken.

En toen ze hem even later daar kwaad was gevolgd, vroeg hij brutaal: "” Zijn wij hier alleen?”"

"“ D'’andere zijn boven in ’'t salon..." ” zei ze weifelend: ” "Waarom? Als ge mij aanraakt, roep ik, en dan staan ze hier onmiddellijk! ”..."

Hij snoof eens laatdunkend alsof hij er onder zijn vriendinnen héél wat ‘ànder-en-béter’ bij de hand had en stak meteen van wal.

"“ Gij zijt helpster van het Rood Kruis, en gij hebt een kist medicijnen voor de eerste hulp aan de zware gekwetsten van den aannemer Berenbiet hé! Zit daar een flesje Chloroform in om die onnozelaars te verdoven?”"

"“... Ja... Een kleintje... Maar ’'t is ver leeg... "”

"“ Allee, rap! Tonen! "” beval hij: "” Ik heb dat dringend van doen!”   "

Nu schrok ze pas écht: "” Dat kàn niet! Ik zijn daar altijd tegen onze docteur Loenders strikt persoonlijk voor verantwoordelijk! ”"

"“ Bon! "” Ustinov had blijkbaar niets ànders verwacht en vervolgde zonder verpinken: ”" Gij hebt een jaar met een SS-er gevreeën die aan het Oostfront stond: die zoon van Marie Petré... Tegen het einde van de maand gaat den Duits hier wegtrekken en staat de Engelsman en de Witte Brigade hier voor de deur met de afrekening. Als ge wilt dat ze u een kletskop scheren en in de pek rollen, doet dan maar voort lijk ge bezig zijt! ”"

"“ Maar ge zijt zèlf een Duits! "”

"“ Pardon! Voor de moment zijn ik een Kozak! En daar voordien had ik duizend àndere passen, waaronder een Belgische! Dus ge moet u niet scheel zien op mijn vuilen uniform, want volgende week heb ik er een ànder aan! En dan gaat ge mij op uw knieën bedanken dat ik die vijf man van de Witte Brigade met hun pekborstel en hun scheermes van uw voordeur weg gaan sturen... Dus gij krijgt nog tien seconden en dan gaat ge mij dat flesje geven of ge moogt een pruik gaan kopen! Wat is ‘t?...  Ja?... En als ge in afwachting van de Bevrijding daarover één woord durft zeggen tegen gelijk wie, knijp ik binnen de kortste keren met m’'n tang je neus er af!  Verstaan!?”"

 

Jupp keek raar op toen de ex-Friseur Hussak met zijn twee Tsjechische acolieten van de ‘Engelse klas’, in volle oorlogsuitrusting-met-helm de keuken in kwamen gestapt. Maar eens bekomen van de verrassing zei hij spottend: ”" Met al die stalen ‘Klamotten’ aan uw lijf ziet ge er eindelijk uit als een échte vent! Dat voelt héél ànders aan hé, dan in uw stoffrak en op uw sloeffen wat koppen te fatsoeneren! Welkom in het Derde Rijk, mein braver Soldat Schwejk!" ” Hij moest lachen om zijn eigen geestig rijm, maar was wél de énige...

Hussak deed nederig of hij de sneer niet had gehoord en zei: "” Heil Hitler, Chef... Wij komen de noodrantsoenen voor ons marspeloton ophalen... Dertig man voor tien dagen, dat maakt driehonderd..." ”

"“ Flink hoor! ... Daar staan ze klaar: zes kartons! ... Marsch-marsch Schwejk! En stuur mij een kaartje uit Parijs hé! Als je tenminste werkelijk van plan bent daar naartoe te gaan... ”"

Even keken ze elkaar in de ogen, als begrepen ze elkaar volledig. Maar toen reageerde Hussak overdreven volgens het boekje :"” Jawohl Chef! Zum Befehl! Wird gemacht! Heil Hitler! ”"       

Jupp keerde zich beslist af, alsof hij er verder met deze comedie niets te maken wilde hebben...

Die avond liep hij ondanks de drukte nog even binnen bij Marie: "” Die Tjechse smeerlappen nemen de benen naar het binnenland, of mijn naam is Haas! "”

"“ Naar het binnenland? Wie bedoel je?..." ”

“ "Jouw ‘Coiffeur pour Dames’ natuurlijk! Met nog twee of drie van zijn klootzakken uit zijn Kulturclub boven zijn Salon! Maar als ze gesnapt worden door de Kettenhunde gaan ze onmiddellijk tegen de muur! Ik mag enkel hopen dat die er niet teveel eieren onder leggen en ze ter plekke afmaken, of die idioten flikken er mij nog bij met hun stomme kop! ... Want als ze lang ondervraagd worden, zingen ze sowieso het hoogste lied, en verraden ze iedereen die hen maar enigszins geholpen heeft!  En dan hang ik! "... ”

“"Hoezo, geholpen? Zo dom ben je toch niet geweest, zeker!" ” Marie keek hem kwaad aan.  

"“ Ik heb die vent een jaar lang alle vrijheid gegeven bij zijn vuile zaakjes, plus een apart salon en een lokaal waar zij ongestoord konden komplotteren. De Krijgsraad zal dat als ‘onvoldoende waakzaamheid’ bestempelen, en in het beste geval sturen ze mij enkel naar het Oostfront! Of naar de Seine: daar heb ik misschien nog een kans het te overleven bij de Engelsmans..." ”

 

De colonne van het marspeloton vertrok pas laat in de nacht, met drie uur vertraging, want er ontbraken vier man op het appél. Van Hussaks afwezigheid keek niemand op, en dat hij twee clubleden had meegelokt evenmin. Maar bij het klaarstaande groepje Kozakken was ook Gefreiter Ustinov onvindbaar, die normaal een sectie had moeten aanvoeren. Waar echter heel het kader nog het meest mee in zat, was de verdwijning van een lichte vrachtwagen met het keukengerief en de 300 dagrantsoenen om de eerste week onderweg op te teren... En veel reserve om dat gat opnieuw aan te vullen bezat Jupp niet... Maar hij deed zijn uiterste best, om niet nodeloos in de kijker van de gefrustreerde Hauptmann Stolz te lopen...

 

Twee dagen na hun vertrek ontdekte een lijnvisser langs de berm van het kanaal van Plassendale twee volledige militaire uniformen in het riet... Na wat rondkijken kon hij echter geen zwemmers ontdekken die daar mogelijk een frisse duik namen. En na lang twijfelen had die toch de veldwachter maar verwittigd. Die had natuurlijk al van de desertie gehoord, en belde naar de Rijkswacht van Nieuwpoort, om er vanaf te zijn... En die dachten: ” Uniformen, dat is iets voor de collega’s van de Feldgendarmerie…”

Want deze heren waren al vierentwintig uur alle verdachte lege villa’s van het Bad aan '‘t uitkammen en ambeteerden iedere voorbijganger met hun bijtgrage hond en hun brutale vragen of ze geen verdachte onbekenden hadden gezien in het dorp...

Deze geslepen speurders zochten even de omgeving af van de vindplaats die de visser hen moest aanwijzen. En vielen onmiddellijk op het half-open afdak in een wei wat verder op: daar schuilden al lang geen koeien meer onder, want de sluikslachters roofden de laatste tijd al het loslopend vee... Maar ze vonden er wél de lichte camionette van Jupp, goed verborgen onder een oud zeildoek en wat bussels hooi. Met in de laadbak drie lege kartonnen dozen en nog drie volle, gevuld met militaire dagrantsoenen voor de troep...

Je hoefde écht geen Nat Pinkerton te zijn om daaruit te besluiten dat ‘de heren’, bij hun vlucht naar het veilige binnenland, niet over de – zwaar bewaakte – brug van de ‘Rattevalle’ hadden durven rijden... En bij het nachtelijk overzwemmen van het kanaal enkel een beperkt aantal van die marsrantsoenen hadden kunnen meenemen...

Ze sloten dan ook maar hun hopeloze speurtocht af met een dooddoener: ” "Verschwunden aus dem Sperrgebied”".

Zo waren zij er van af...