ZE ZIJN ER !

In de tuin luisterde Marie bedrukt naar het oorlogsgeweld in de verte. Tegen de grauwe  avondwolken boven Westende-Bad flakkerde een rosse gloed achter de dijk: blijkbaar stonden er daar een paar villa's in lichtelaaie, maar niemand trok het zich nog aan... 't Was Sperrstunde en daarmee uit. De wat schichtige buren hadden enkel oor voor het doffe kanongebulder langs de kanten van Duinkerke...                     

" Ze zullen er gaan zijn! ", riepen ze elkaar opgewonden over de straat toe, tintelend van de blijde spanning. De doffe vrees voor een ruïneuze veldslag in het dorp werd vol valse branie weggelachen. Maar die nacht konden er weinig de slaap vatten...             

Toen Marie de ochtend van 7 september het verduisteringsgordijn opentrok was het buiten aan 't motregenen. Leon hoorde haar opstaan en kwam bleek de kamer in: " Ze zijn al bij Nieuwpoort aan 't batteren: tijdens de nacht is het schieten alsmaar dichterbij gekomen... "

Ze knikte.                         

" En hebt ge die zwaar knallen gehoord langs de kanten van Slype en de Rattevalle? Ik denk dat ze de bruggen over het kanaal van Plassendale in de lucht hebben laten vliegen om den Engelsman uit het binnenland weg te houden van de kust... Maar veel zal het zeker niet helpen: we zijn hier een muis voor de kat... "  Natuurlijk had ze alles gehoord, arme bange jongen, ze had zelf heel de nacht geen oog dicht gedaan... Mensen toch, wat miste ze de steun van haar Jupp! ...              

" Ik zal wat verse koffie gaan zetten " was al wat ze zei en slofte naar de keuken met Leon op haar hielen.                           

" Wat gaan wij doen, Moeder?" vroeg hij dunnetjes.                                 

" Eten verdomme, of wat dacht ge! "           

" Ja... maar gaan we weg, of gaan we blijven?"               

" Blijven nondedju! " Ze zette zich aan tafel en keek hem met een zachte glimlach aan: " Ik ben vannacht van gedacht veranderd... Luistert Leon: ge zijt bijna achttien en een kloeke jongen... Maar ge zijt ook m'n laatste: de Joseph hebben ze al kapotgeschoten en er is weinig kans dat we hem van z'n leven nog zien terugkeren uit Berlijn... Als gij wilt, moogt ge gaan... Naar Holland of naar Keulen met de Schein van de Jupp... Maar dan moet ge vandaag nog weg. Naar mij moet ge niet zien: ik ben te oud om langs de straten te dwalen. Ik blijf hier! "           

Hij keek verschrikt op: " Maar Moeder... " Marie stopte hem af :" Tut-tut, laat me uitklappen! ... Bij mij thuis zijn we voor de soldaten moeten gaan vluchten in 'I4 én in 'I8... En overlaatst, in '40 scheelde het geen haar of we hadden het wéér zitten. Ik weet dus wat vluchten is...  Honger en dorst hebben we geleden. En kou 's nachts, in een schuur of langs de wegkant... En weinig meelij van de mensen: ge zijt nog minder dan een hond! Er zijn er naast mij in 't hooi gecreveerd, en we zijn allemaal ziek geweest van de schijterij, het slechte eten en de Spaanse griep... Neen, m'n ventje, ik vlucht niet meer! Ze mogen met mij hier doen wat ze willen, maar ik blijf... Na een paar dagen zitten al die straffe mannen met een kater: zoiets waait wel over... En na een maand of zo lachen we ermee "...                                                                                       

Ze luisterden naar een dof kanonsalvo uit de richting van Nieuwpoort: zo te zien kreeg de haven er duchtig van langs...            

" Ten andere, waarom zoudt ge feitelijk gaan vluchten? Omdat ge in een korte broek hebt gelopen achter een blauwvoetersvlag met het N.S.J.V. en de Dietse Vendels? En " houzee! " hebt geroepen met burgemeester Engelborghs, toen die fameuze Romsee kwam spreken  in het " Vlaams Huis"? Of ben ik soms nog iets vergeten? M'n ventje, laat ons niet lachen: een boete van honderd frank is nog teveel voor al die misdaden die ge gedaan hebt! Neen-neen, m'n Leonneke, blijft gij stillekes hier en laat de storm maar overwaaien! Bijt op uw tanden als ze u pesten - en dàt zullen ze zeker doen! - maar na een maand is dat allemaal voorbij... "           

" Jamaar Moeder, dan hebben wij al deze jaren voor niets gevochten, en... "                                               

" Gijsse groten onnozelaar! Gaat ge nu zwijgen met die stomme gazettenpraat! Hebt gij die grote schreeuwers al veel zien vechten, gij? Mensen toch, wat een bloedbad hé! Armen en benen zijn ze kwijt, al die grote voormannen van ons! Voor Vlaanderen zouden ze àlles gegeven hebben, nietwaar? M'n gat! Ik heb nog geen één van die grote leiders op krukken zien lopen, of met z'n darmen in zijn handen! Nog geen één! Gij wél? Geen één, zeg ik! ...Van vechters gesproken, verdomme! ... Maar een jonge snotter z'n kop zot klappen, dat hem voor Vlaanderen moet gaan vechten in Rusland, dàt kunnen ze, ja! In Rusland begod, waar halen ze't uit! ... En dan zijn er stomme kloten die daarin trappen... en zich zogezegd " Voor Vlaanderen" door een Rus laten kapotschieten... Nondedju toch! "         

Ze smoorde een snik en depte vluchtig haar natte ogen met de tip van haar schort. Na een paar diepe zuchten bleek ze nog niet uitgeraasd.                     

" We hebben gevochten, zegt ge, en voor niets hé? Wel, voor mij is dat goed genoeg: er zijn er die winnen en er zijn er die verliezen... En het is misschien erg, maar ditmaal hebben wij verloren, punt! We waren wij wel in ons recht, maar d'ander waren sterker en daarmee uit! En als we daarvoor moeten boeten, zullen we daar niet van sterven... "              

Plots trilde het hele huis op de grondvesten, rinkelden de kasten en een schel salvo bulderde door de lucht: de batterij van de Lac-aux-Dames in de duinen sprong mee in de dans. Voor ze het wisten lagen ze onder tafel elkaar met grote ogen aan te staren.                      

"Nondedju dat was dicht! ", fluisterde Leon, " Dat zijn die van ons die naar Nieuwpoort schieten, denk ik... Ze zullen in de lakodam dan tóch de kanonnen uit de bunkers kunnen gekeerd krijgen... " Even later schokte een tweede kanonnade bonkend door de vloer: " Ik hoop dat, als den Engelsman terugschiet, hij er niet te vér naast vlamt! Want anders zitten wij er midden in..."            Maar voorlopig kwam er geen tegenvuur en na nog drie van die helse salvo's leek de batterij het voldoende te vinden. Ze kropen onder de tafel uit...           

" Allee, wat is't m'n ventje: gaat ge nu weg of blijft ge hier? Het wordt hogen tijd om te decideren: 't is nu of nooit! "       

" Ik blijf bij u, Moeder... "                   

Ze wierp haar arm rond zijn nek en gaf hem plagend een smakkerd op zijn oog: " Genen bang, jongen! " lachte ze, " We slaan er ons wel door... "           

De rest van de dag bleven ze binnen naar het kanongebulder en de overvliegende Spitfires luisteren... Pas 's avonds waagden ze even de neus buiten te steken en vielen op Jetje van naast de deur. De tam-tam werkte nog uitstekend: " Den Engelsman heeft al heel Nieuwpoort-Stad van den Duits bevrijd. Maar in feite waren het geen échte tommy's: eerder Canadiens want er liepen indianen bij! "         

"Indianen begod!" Leon dacht onmiddellijk aan scalperen... en tomahawks... en pluimhoeden! Maar het beeld van 'vredespijp-roken' kwam niet bij hem op...  

 Pas hadden ze hun laatste hap avondeten doorgespoeld of de hond sloeg woedend aan. Ze hoorden stemmen in de tuin!                 

"“ Verdomme Apachen! De martelpaal " schrok Leon.                               

Een paar brutale bonken op de achterdeur: " Aufmachen! Polizei! ... Marie, aufmachen! " Hij loosde een zucht van opluchting: het waren nog de Duitsers...        

De stem kwam haar vaag bekend voor... Voorzichtig loerde ze door een spleet van het gordijn en toen ze de grendel van de deur schoof ,drongen drie vervaarlijk gehelmde en zwaar gewapende Duitse soldaten ,weelderig begroeid met helmgras, de keuken binnen. Twee duwden haar ruw opzij en stormden de trap op, achterna gezeten door een woedend keffende Toerrah, terwijl de onderofficier haar met Leon, voor de loop van zijn MP uit, in de hoek naast de stoof dreef. In een flits herkende zij Oberfeldwebel Heidrich van de Militaire Provoost.                       

" Aber Herr Heidrich! ", kon ze er met moeite uitbrengen, " wass soll denn das?!" Maar Heidrich bleef haar zwijgend aanstaren, alhoewel ze automatisch haar angstige vraag voortdurend herhaalde. Toen de twee van boven " Ist nichts da! " riepen, brulde Heidrich: " Einer sucht hier runter! Schnell!"                                

Dreigend keek hij Marie aan en snauwde brutaal: " Wo ist der Deutinger?!"                                     

De schrik had Marie helemaal uit haar lood geslagen: " Wer ist denn das?... Deutinger?... Ach ja, der Jupp! " Wat een opluchting dat ze weer normaal kon nadenken!                                                                 

" Ja, Jupp Deutinger! Donnerwetter Marie, bist du auf 'm Kopf gefallen? Wo ist der, Mensch? Schnell! "            

Hortend kreeg ze het tenslotte over de lippen: " Jupp? Maar hoe kan ik nu weten waar die zit? Ik heb hem al twee-drie dagen niet meer gezien... "                 

" Wieso, Marie: nicht mehr gesehen? Du lügst wie eine Sau! " tierde hij. Ontdaan vertelde ze van hun laatste ontmoeting in de troepenkeuken...               

De soldaat die de voorkamer en de kelder had afgezocht meldde: " Keiner da! " Heidrich blafte hem toe: " Dann raus mit dir, Mann, suche rundum im Hof und nimm Paulus mit! " En hij schreeuwde naar boven: " Paulus! Runter, schnell: suche im Hof! "                  

Terwijl de beide soldaten op hun spijkerlaarzen en met rammelende uitrusting weer naar buiten stormden, samen met de blaffende hond, wees hij al wat kalmer Marie met zijn wapen een stoel aan.       

" Wann war das genau?", wou hij weten.            

"De laatste avond voor het ingaan van de krijgswet: maandag de vierde", vertelde ze. En wat hij gezegd had? Dat het voor haar misschien beter was om met de Duitse troepen naar Breskens te trekken, op de fiets, en ze toonde haar Schein. De rest van het verhaal verzweeg ze wijselijk... Hij bekeek argwanend hun beider fietsen in de gang en toen begreep ze plots dat Jupp op zijn dienstfiets verdwenen was... " Abgehauen! ", zei Heidrich. En " der Feigling" had al zijn "Zivilklamotten" meegenomen uit zijn bureel vooraleer te verdwijnen!                                                       

Marie voerde nog eventjes een waardig stukje van de " Bedrogen Maagd" op, overgoten met een saus " Stille Wanhoop van de Mevrouw Butterfly" en een half uur later droop Heidrich af. Hij kon niet nalaten haar nog een ezelsstamp te verkopen door te dreigen: " Denke daran: wenn du ihm hilfst wirst du auch erschossen! " Toerrah redde zijn eer door van op afstand de Duitsers luidblaffend tot het tuinhek te achtervolgen.                                                               

Verwezen keken moeder en zoon elkaar aan...                        

Jupp was dus toch gedeserteerd: tot de laatste tremolo meezingen in de Godendeemstering scheen hem blijkbaar niet erg aan te spreken... Waarschijnlijk heeft hij getracht de Engelse voorposten bij het kanaal van Plassendale te bereiken... Hoogstens drie kilometer landinwaarts, een kwartiertje op de fiets... Maar in burgerkleren op een soldatenvelo kon dat enkel je reinste zelfmoord zijn. Niets voor de Jupp! En om je in burger krijgsgevangen te melden was helemaal onzinnig...                      

" Ik denk dat ik weet waar hij zit... " Ze staarde peinzend naar de stoof.                          

" Hoezo, hoe kunt gij dat nu weten?"                 

Ze schudde afwezig het hoofd: " Vraag me niets: hoe minder ge weet, hoe beter... " Toen keek ze hem recht in de ogen: " Zijt ge zeker dat ge bij mij wilt blijven? Ge gaat niet naar Holland op de vlucht?" Hij knikte: " Ik blijf bij u... "                      " Bon! Dan zullen we moeten onderduiken op het moment dat de Engelsmans het dorp binnenvallen... Op dàt moment zal ik u zeggen waar de Jupp zit. Niet vroeger, want het is te gevaarlijk... "           

" Maar Moeder, bij wie kunnen wij nu nog onderduiken?! Er is toch niemand meer die voor ons iets zal riskeren: ze zouden wel zot zijn!"

Maar ze weerde hem af: " Ge zult wel zien... "