Boekdeel C1 : CARNAVAL IN DE HEL.
Beslaat de periode van september 44 tot december 44, en heeft het over Hete Helena en de koude douche in Berlijn, een vreemd weerzien met een vriend, plus de gedwongen inlijving bij de SS...
C01BIS
HET VERZET BIJ DE BEVRIJDING.
In tegenstelling tot het "Gewapend Verzet" hadden veel weerstandsgroepen in België zich (zoals "Het Geheim Leger") tijdens de bezetting vooral gespecialiseerd in een soort "vreedzaam verzet" zoals de sluikpers, de inlichtingendienst en de hulp aan onderduikers. Dit viel wel niet te rijmen met de voorwaarden waaronder de Duitsers de overgave van België hadden aanvaard in mei '40 ,maar bespaarde meestal niet-betrokken burgers de brutaliteiten van de aktie en de reaktie. Van dit soort verzet lag de bezetter ook niet wakker.
Doch een paar groepen gingen de weg op van de gewelddadige weerstand ,met bloedige aanslagen en sabotage ,waarbij buitenstaanders ongewild wél in de brokken deelden. Want dààr lachten de 'Fritzen' niét meer mee ! En deze helden konden minder rekenen op de sympathie van de bevolking.
Maar fanatiek of niét : alle weerstanders hoopten toch als een echt partizanenleger gewapenderhand op te kunnen treden...zohaast de geallieerden het Belgisch grondgebied voldoende dicht genaderd waren. Want uit de rampzalige opstand van Warschau hadden ze wél geleerd dat heldhaftig ongeduld zéér slecht was voor de gezondheid...Daarom hoopten de meesten slechts in de openbaarheid op te treden tijdens ,of zelfs nà de bevrijding....
Ze hadden met dat doel geduldig schuiloorden, mobilisatiekernen en wapendepots aangelegd, om ,op een teken vanuit Londen én onder de verantwoordelijkheid van onze "regering" ter plaatse ,echt een soort guerrillalegertje op de been te brengen. Maar de Duitse ontruiming van België in september '44 ,en de bevrijding van het overgrote deel van ons grondgebied verliep zo geruisloos en zo verrassend vlug - in amper één week - dat deze stoute plannen bijna overal jammerlijk in het water vielen, uitzonderingen niet te na gesproken. Al een geluk voor de onschuldige burgerbevolking ,die - zoals in Polen - onvermijdelijk voor deze roekeloze fratsen het gelag zou betaald hebben.
Tot een geregelde strijd van grote groepen gewapende partizanen tegen het wegtrekkende Duitse leger is het bij ons dus nooit gekomen ,op één uitzondering na : het redden van de Antwerpse haven. Zo is de leidende rol van het "Coördinatie-comité van het Antwerps Verzet" - steeds genoemd onder zijn Franse (!) afkorting C.C.R.A - bij de bevrijding van de nationale haven ,de Kruisschanssluis en dokken voldoende gekend. En wellicht ietwat overroepen. Want als je de verhalen over het redden van de haven leest ,hebben de Britse troepen daarbij feitelijk niet veel uitgestoken :bij elke actie wordt enkel over Jan ,Pier en Pol gesproken ,de Bevrijders hebben enkel zomaar wat rondgereden met hun tanks ,vooral om jongemeisjes te kussen ! Jammer.
Want de sprong van de 11° Britse tankdivisie ,in één dag van Boom over Antwerpen Stad én Haven tot tegen Ekeren is een wapenfeit van jewelste ! Dat ze daarbij gegidst én geholpen werden door de expertise van burgerlijk havenpersoneel is een waarheid als een koe ! Hun inzet wordt dan ook steeds als de voornaamste bijdrage van de weerstands-bewegingen aan de geallieerde oorlogsinspanning én de economische heropleving van ons land aangehaald. De leidende rol van Genie-Luitenant Reniers in de coördinatie van deze reusachtige operatie is voldoende gekend ,zoals ook het commando van Colson bij het aanvoeren van de verschillende gewapende Verzetsgroepen tijdens de verovering van het Stadspark ,de Kruisschans ,de dokken en later Merksem.
Opmerkelijk daarbij was vooral de cruciale rol van de Belgische Genieofficier en gerepatrieerde krijgsgevangene Luitenant Robert Vekemans ,die géén lid was van een verzetsgroep en op 3 september '44 helemaal op eigen initiatief de Duitse verdediging tussen Antwerpen-zuid en Boom ging verkennen. In Willebroek kon hij de volgende morgen persoonlijk contact maken met de eerste Britse tankcommandanten en hun colonnes veilig over de Rupel recht naar de Antwerpse haven leiden. Onderweg pikten ze Ing. Pilaet op ,een kopstuk van het Antwerps gewapend Verzet , die met zijn mannen voor flank- en achterhoedebeveiliging kon zorgen. De overrompeling van "'t Stad" leek die dag wel "a walk in the sun" ,maar voor het veiligstellen van de haveninstallaties werd nog een maand zwaar gevochten ,ook door de troepen van Colson ...En men vergeet daarbij dikwijls de zware tol aan (zéér) jonge levens te vermelden onder de overmoedige schooljongens die op een onverantwoordelijke wijze werden "ingezet" ,zoals bij het Albertkanaal voor Merksem. En eveneens vergeten zijn de burgerslachtoffers van de Duitse represailles voor de aanvallen van deze 'Partizanen'. Daarom ,ter herinnering en als domper op de feestvreugde ,een uittreksel uit het boek van de Britse kolonel J.L. Moulton "De slag om Antwerpen 1944-'45 " :"Tijdens deze en andere gevechten verloor het Antwerpse Verzet vanaf 4 september 87 doden en 114 gewonden ,waaraan nog moet worden toegevoegd ,de 198 mensen die werden terechtgesteld ,vermist werden of tijdens hun latere gevangenschap stierven..."
Later zouden veel van de échte weerstanders opgaan in de nieuw-gevormde "Fusilierbataljons" die eervol in de Antwerpse Noorderkempen, Zuid-Beveland en het Ardennenoffensief meevochten met de bevrijders.
De "Tweederangs Weerstanders" bij de laate roepingen ,het uitschot van het Verzet ,dat bij de chaos van de bevrijding roemrijk de vrouwen van de 'zwarten' had kaalgeschoren en verkracht ,ging niét voort vechten met de bevrijders ,maar verdiende nadien een centje bij als corrupte bewaker van de vele interneringskampen. Het is daarbij opmerkelijk dat voor "het slapen met de vijand" énkel de Belgische vroùwen die met hun Duitse Liebling in bed doken ,daarvoor geschoffeerd werden ,beschimpt en gestraft : de Belgische krijgsgevangenen die op het Duitse platteland vier-vijf jaar lang bij hun vereenzaamde Duitse boerin hadden geslapen, werden daarvoor na hun terugkeer in België nooit vervolgd of scheef bekeken voor het"bedrijven van de liefde met de vijand"...In tegendeel : ze kregen zelfs een smeuïg schouderklopje ! Wie dat verschil in appreciatie kan uitleggen steke zijn vinger op ! Van "Vrouw-onvriendelijke-discriminatie" gesproken ,zég ! Al zou natuurlijk een kaalgeschoren man later minder zijn opvallen dan al die zwangere dames met hun exotische tulband.. .
Maar nu even ernstig ! Hoe hard het bij de Sinjoren ook moge aankomen: ook buiten het Antwerpse is het verzet nog met de wapens in de hand de wegtrekkende bezetter moedig - zelfs overmoedig - te lijf gegaan ,al was het dan in kleiner verband ,en minder omkaderd. Zo in Gent, waar het de haven eveneens van vernietiging wist te vrijwaren, al sneuvelden er bij een nutteloze schermutseling om een brug 11 roekeloze patriotten. Anderzijds hielp de z.g. "Kolonne Tito" van gewapende partizanen uit het Gentse de Canadezen zeer verdienstelijk bij de bevrijdingsgevechten in Zeeuws-Vlaanderen, en verloor er heelwat moedige mannen. Ook in Brugge-Zeebrugge kon het verzet met goed gevolg ingrijpen en hielp de Canadezen bij de uiteindelijke verovering van Knokke en Heist op 2 november '44.
Maar op veel andere plaatsen liepen eigengereide verzetsacties tegen de Duitse achterhoede, of het gevangennemen van geïsoleerde soldaten, dikwijls faliekant af. Zo in Forèt (Herve) waar bij een mislukte hinderlaag 15 weerstanders sneuvelden en uit de rest van de gevangen genomen groep er nog eens 20 werden gefusilleerd. In Waregem sneuvelden er 6 jongens, en in Oostduinkerke liep de z.g. "Zaak Laplasse" op een gelijkaardig drama uit. Is het dan oneerbiedig de vraag te stellen of al deze doden de oorlog één seconde hebben verkort ?
Veel kan er gezegd worden over de rol van het verzet - of wat voor verzet moest doorgaan - bij het standrechtelijk vermoorden van collabo's tijdens de intocht van de geallieerden en de uit de hand gelopen repressie gedurende de eerste weken nà de bevrijding. Men had toch moeten weten dat zij, die menselijk gezien, werkelijk zo'n zware straf verdienden - zegge een vijftig, maximum honderd man ? - tijdig en samen met een twintigduizend bang gemaakte landgenoten in het zog van de bezetter naar Duitsland waren gevlucht. Wat hiér achterbleef was "klein garnaal" dat zich weinig of niets onwettigs te verwijten had. Maar juist dié vielen als weerloze zondebokken aan de "eerlijke volkswoede" ten prooi. Met heldhaftig verzet tegen de vijand had dit natuurlijk niets te maken, maar deze beestige, lafhartige uitspattingen zouden voor eeuwig een smet gooien op àl de vlaggen van àl de weerstandsgroepen. Zo gaat dat nu eenmaal.
Men mag daarbij niet uit het oog verliezen dat hun rangen begin september plots vervoegd werden door een vloedgolf van helden-van-het-laatste-uur. Dat waren vooral branieschoppers die, zolang de Duitsers nog in het land waren ,nooit de nek hadden uitgestoken. De meesten daarvan hoopten met hun viriel vandalisme tegen de inboedel van de achtergebleven "zwarten" en het kaalscheren van de z.g. 'Duitse hoeren' nog vlug een wit voetje te halen. Maar ook gespuis allerhande maakte van deze chaotische dagen gebruik om oude vetes te vereffenen, te plunderen en doodgewoon economische of amoureuze concurrenten letterlijk uit de weg te ruimen. Te vermoorden, dus ,met andere woorden...En hoewel deze moordenaars meestal gekend waren, werden ze nooit door het gerecht lastig gevallen. Het bizarre resultaat van deze doofpotpolitiek is dan weer dat niémand zich vandaag nog de namen kan herinneren van een of àndere vooraanstaande verzetsheld ,terwijl de 'goede burger' nu nog steeds minachtend de lippen krult bij het horen van een familienaam :" De Dewevers ? En de Broensen ? Waren dat geen 'Zwarten' in den oorlog?" Terwijl ze vandaag bij het nauwkeurig onderzoek van hun eigen stamboom ongetwijfeld een paar rotte appels zouden ontdekken...
Verklikking van landgenoten aan de autoriteiten - tijdens de bezetting door de bevolking terecht gedoodverfd als een verfoeilijke bezigheid van lafaards en later door de krijgsraden dan ook zwaar bestraft - werd bij de bevrijding plots verheven tot een nationale deugd. Het volstond nu iemand aan te wijzen als "moffenvriend" om een heel gezin maandenlang achter de tralies te laten wegkwijnen. Zo werden naar schatting bij ons meer dan 300.000 burgers verontrust, waarvan ruim de helft in schandalige omstandigheden werd geïnterneerd en zodoende in een volledig juridisch vacuüm terecht kwamen. Sommige "gelukkigen" hebben in complete rechteloosheid slechts een paar weken "vastgezeten", anderen meer dan een jaar, vooraleer een dossier kon worden aangelegd, een onderzoek gestart en eventueel een oordeel uitgesproken. Eventuéél, want veel dossiers werden op den duur zonder gevolg geklasseerd en de verdachten zonder opgave van reden "gelost", zoals dat heette...Meestal was daarvoor een z.g. "morele autoriteit" tussengekomen of konden economische collabo's en oorlogswoekeraars hun eigen vrijlating gewoon...afkopen.
De 'leiders' van het verzet hebben nooit ook maar de minste verantwoordelijkheid aanvaard voor de ontspoorde "moffenjacht" die in hun naam losbarstte, alhoewel zij zich destijds ongevraagd alle politionele en repressieve macht had toegeëigend. Ook al gingen er uit hun midden na een paar weken (!) schuchtere stemmen op om zich van dit gerotzooi te distantiëren, toch hebben zij zich steeds verzet tegen een gerechtelijk onderzoek in zake van een driehonderdtal "repressiemoorden" die in hun naam werden bedreven.
Anderzijds dient gezegd dat het verzet, door het massaal en snel interneren van incivieken (bij de nazi's schijnheilig "Schützhaft" genoemd) waarschijnlijk erger heeft voorkomen, in vergelijking met bijvoorbeeld de +/- 100.000 repressiedoden in Frankrijk... In dat kader kan met wat goede wil de voorlopige opsluiting van "zwarten" én Duitse krijgsgevangenen in de kooien van de Antwerpse dierentuin gezien worden, al was daar zonder twijfel een sadistisch trekje niet helemaal vreemd aan...België werd ten andere voor dit wapenfeit kort geleden nog internationaal veroordeeld ,al had dit natuurlijk ook wel wat vroéger gemogen...
Waar bij ons in Vlaanderen bij de bevrijding - maar vooral ernà - wél gemoord werd ,schreef men dat nogal hypocriet op rekening van de gangsterbendes, die in deze woelige dagen op het platteland inderdaad welig tierden. In de afgelegen boerderijen zat héél veel zwarte oorlogswoekerwinst verdoken, die door gewapende z.g. ex-weerstanders wreedaardig afgeroomd werd. Zoals door de "Bokkenrijders", een eeuw vroeger ,"Voetenbranders" weet je wel...Maar voor het gros van de bloedige excessen gold er een soort vaderlandse versie van "De Drie Aapjes" - niks gehoord ,niks gezien ,niks gezegd - en eveneens de zo beruchte verontschuldiging "Ich habs nicht gewusst!..." ,maar dan ditmaal in een nederlandse of een franse versie ! En daarmee werden heel wat gewetens gesust ,en verantwoordelijkheden afgeschoven.
Maar kom ,laat ons erover zwijgen... Weeral ,zoals gewoonlijk...
