C06bis

VEROVERING VAN DE SCHELDEMONDING. 

 

Bij hun achtervolging van het Duitse 15. Leger langs de Noord-Franse en Vlaamse kust waren de geallieerden er nog niet in geslaagd een haven van enige maritieme betekenis ongeschonden in handen te krijgen. Boulogne, Calais en Duinkerken werden nog hardnekkig verdedigd door Duitse vestingtroepen en kwamen dus voorlopig niet in aanmerking voor de hoognodige bevoorrading. Oostende en Nieuwpoort werden weliswaar op 9/9 bevrijd, maar deze havens zouden pas drie weken later opengesteld worden voor een zeer beperkte aanvoer.                                                        

Aangezien door de oprukkende geallieerden de verdere aftocht van het Duitse 15.Leger langs Antwerpen sinds 4/9 was afgesloten en de oversteek vanuit Terneuzen naar Zuid-Beveland twee weken later eveneens onmogelijk werd gemaakt, wierpen de Duitsers een stevige verdediging op achter het Leopoldskanaal tussen Heist en de Braakman. Aldus werd de ferry van Breskens beveiligd en kon hun verdere aftocht over Vlissingen naar de Antwerpse Kempen ongehinderd voortgezet worden. Anderzijds bleef door een sterke bezetting van de Scheldemonding in Zeeland de wereldhaven van de metropool ontoegankelijk voor de geallieerde aanvoer.                                               

Het flitsende ,bejubelde geallieerde bevrijdingsoffensief viel begin september stil bij gebrek aan munitie en brandstof, omdat de aanvoerlijnen vanuit de landingsstranden te lang werden (800 km). Met de laatste bijeengeschraapte voorraden had generaal Montgomery nog zijn stunt in Arnhem mogen opvoeren (17-27/9),maar toen dit jammerlijk mislukte moest hij Eisenhower gelijk geven: enkel via de haven van Antwerpen kon een eindsprint naar Berlijn voldoende gevoed worden. Dus gaf hij opdracht aan het 1.Canadese Leger dringend de Schelde-monding vrij te maken. De speeltijd was voorbij !                                                                          

Want ondertussen was het gros van het Duitse 15.Leger (100.000 man) reeds via Breskens en Vlissingen naar de Noorderkempen ontsnapt, en werd de z.g. "Zak van Breskens" enkel nog verdedigd door een achterhoede van 15.000 man, weliswaar versterkt met alle zware wapens en voorraden die het 15.Leger in de kop van Zeeuws-Vlaanderen had achtergelaten.

Deze achterhoede zat goed verschanst in machtige betonnen fortenlinies van de Atlantik-Wall, totaal onkwetsbaar voor luchtaanvallen en door de overstroomde polders in de rug beveiligd tegen doorbraken met pantserwagens.

Daarmee waren de geallieerden hun voornaamste troeven kwijt. Dat hadden ze reeds aan den lijve ondervonden, want een eerste poging van de 4.Canadese Pantser-divisie ,om op 14/9 ten noord-oosten van Brugge het Leopoldkanaal over te steken ,mislukte na twee dagen van bloedige gevechten. Daarom trokken ze eerst naar Eeklo (15/9) en Sas-van-Gent (19/9) voor ze op 21/9 de laatste Duitsers uit Terneuzen verdreven. De week daarop veroverde de 1.Poolse Pantserdivisie heel het Waasland.                  

Na het fiasco van Arnhem kreeg het zuiveren van de Scheldemonding absolute voorrang. Een eerste reeks aanvallen op 3, 4 en 5 oktober in de Isabellapolder ten zuiden van de Braakman mislukte. Van 6 tot 8 oktober kon de 3.Canadese Infanteriedivisie een klein bruggenhoofd veroveren ten zuiden van Eede maar werd dan gestopt. Maar in de nacht van 9 oktober zetten 150 amfibie-voertuigen vanuit Terneuzen twee geharde Canadese stormregimenten achter de Duitse linies aan wal bij Hoofdplaat, dat op 10 oktober veroverd werd. Toen verzwakte de Duitse weerstand bij Isabella-polder en Eede, en trokken zij zich geleidelijk terug op hun versterkte tweede verdedigingslijn.  

Deze werd  op 21/10 moeizaam doorbroken door de Canadezen en Breskens viel dezelfde dag. Nu moesten nog in de duinen de ene versterkte batterij na de andere veroverd worden en pas tien dagen later viel Cadzand. Maar het zou nog een volle week van verbitterde gevechten eisen voor in Zeebrugge de laatste weerstand gebroken werd. Tijdens de moeizame opruiming van de z.g. "zak van Breskens" konden slechts 12.000 van de oorspronkelijke Duitse troepensterkte (120.000 man) gevangen worden ;de rest ontsnapte tijdig via Vlissingen naar Breda.                                       

Ondertussen veroverden de moedige Canadezen eveneens de Noord-Antwerpse Kempen tot Bergen-op-Zoom en vervolgens Zuid-Beveland. Het kanaal door de landengte was een erg zware noot om kraken en de 52.Canadese divisie moest tussen 26 en 28 oktober ter versterking vanuit Terneuzen achter de Duitse lijnen landen bij Ellewoudsdijk, voor de verdedigers zich in de nacht van 30 oktober over de Sloedam op het eiland Walcheren terugtrokken.                                      

De slag om Walcheren was in feite reeds drie weken eerder begonnen met het bombarderen van de dijken en de negen zwàre (plus een dertigtal lichtere) batterijen in de duinen. Deze dijken begaven tenslotte bij hoogtij in Westkapelle (3/10), aan weerszijde van Vlissingen (7/10) en in Veere. Drie dagen later stond heel het eiland bij lage tij minstens één meter onder water en hadden naar schatting 400 burgers het leven verloren. Maar aan de batterijen in de droge duinen, goed beschermd in hun betonnen schuilplaatsen,  werd nauwelijks voor één percent schade toegebracht...De 4.Commando en S.A.S. Brigade kreeg de twijfelachtige eer om samen met de 155.Canadese Brigade deze vesting te bestormen. Hun officieren protesteerden daartegen: het was een verkwisting deze hooggespecialiseerde vechtjassen met zo'n doodgewone infanterieopdracht te belasten, vonden ze...                 

Hoe dan ook, op de gure en grauwe 1 novembermorgen gingen ze in Oostende en in Breskens aan boord van hun amfibie-vaartuigen en landden deels naast de bres van Westkapelle, deels in de haven van Vlissingen. Het zou hen echter vier volle dagen van zware gevechten eisen voor ze deze beide doelen helemaal konden veroveren.                      

Ondertussen trachtte vanuit Zuid-Beveland de 52.Canadese Divisie van 31/10 tot 4/11 vergeefs over de 1200 m lange Sloedam vaste voet op Walcheren te krijgen. Pas toen de verliezen tè hoog opliepen ontdekten ze aan het zuidelijke uiteinde van het Sloe een doorwaadbare zandplaat. Daarover konden ze tenslotte het eiland  binnendringen en langzaamaan de Duitse verdediging oprollen.

Pas nà de commando's stap voor stap de kustbatterijen in de duinen veroverd hadden en op 4/11 Domburg (of wat daar van overbleef) bevrijdden, wilde op 7/11 het Duitse hoofdkwartier in de hoofdplaats Middelburg capituleren. De volgende dag gaven ook de laatste bezetters in Veere zich over toen ze merkten dat hun vluchtweg over Noord-Beveland was afgesneden.                                     

Het eerste konvooi Libertyships kon pas op 28/11 Antwerpen bereiken en van deze dag af werd ongeveer 40.000 ton per etmaal aan wal gebracht.

Dit openbreken van de Scheldemonding naar de haven van Antwerpen had in Zeeland (Zeeuws-vlaanderen en de eilanden) tussen 1/10 en 8/11 het 1.Canadese Leger 13.000 man gekost, waarvan de helft Polen, Britten, Amerikanen, Fransen, Belgen of andere geallieerden.  Plus een dikke 8000 burgers , waarvan het gros verdronk op Walcheren of stierf bij het bombarderen van de dijken ,en die zelden in de statistieken vermeld worden....         

Nu kon met de aanvoer vanuit Antwerpen op een ernstige basis de laatste stormloop naar Berlijn voorbereid worden.