C08BIS HET VERZET IN OPSTAND.

Op 8 september, toen het grootste gedeelte van België reeds bevrijd was en de jacht op de echte en vermeende collabo's begon te luwen, landde op de luchthaven van Evere zeer discreet een vliegtuig DC4 uit Londen, met aan boord "onze regering in ballingschap".          

Alhoewel zij alle wettelijke machten in handen meenden te hebben - uitgenomen het medezeggenschap op militaire gebied - waren ze er toch niet erg gerust in. Ze konden zich niet beroepen op een meerderheid in het parlement ,want dit orgaan bestond niet meer ! En op een grote populariteit bij de bevolking moesten zij niet rekenen, na hun betwiste vaandelvlucht in mei '40 en het open conflict met de nog steeds zeer geliefde Leopold III. De man-van-de-straat ging er zelfs van uit dat de koning "zijn" regering had ontslagen toen die lafaards hem destijds in de steek lieten na de 18-daagse veldtocht. Kwa wettelijkheid stonden de sluiks teruggekeerde ministers dus op een schopstoel. Daarbij vertrouwden zij vooral "de weerstand" voor geen cent, omdat die gasten het binnenlands machtsvacuüm de voorbije maand op eigen houtje ietwat té geestdriftig hadden opgevuld ,zogenaamd in naam van het volk ,maar zonder democratisch mandaat.

En "De Weerstand" bij de bevrijding ,wie was dat ? Een wazige zevenkoppige draak met evenveel plaatselijke spreekbuizen en "Coordinaties" maar zonder unieke woordvoerder of wettelijk mandaat ,plus een sponzige massa zelfverklaarde patriotten die op eigen houtje en voor eigen gewin de beest uithingen ,vooral tegen weerloze vrouwen. Tegen deze revolutionaire chaos stonden onze wereldvreemde vooroorlogse ministers - eveneens bij gebrek aan duidelijk mandaat -aanvankelijk machteloos. Maar ze wisten wél dat het 'Geheim Leger' en de aanverwante organisaties voor 90% fanatiek rechts-koningsgezind waren, terwijl het communistische Onafhankelijkheidssfront met zijn "Gewapende Partizanen" zich openlijk links-republikeins opstelden ,met de blik op Moskou ! En het werd mét de dag duidelijker dat beide vleugels van het verzet niets liever zouden doen dan de 'Regering van Londen' buiten te zwieren !

Bovendien hadden alle strekkingen van het verzet twee gemeenschappelijke eisen voor de toekomst: ze wilden eens en voor altijd komaf maken met het vermolmde reactionaire democratische geknoei van voor de oorlog (dat in feite door de ministers werd belichaamd), en de patriotten stonden op de publieke erkenning voor hun inzet tijdens de bezetting. Het vergoten bloed in dienst van het vaderland moest verzilverd worden in een duidelijke medezeggenschap over het nieuwe aanschijn van het bevrijde België.

Alle 85.000 gewapende verzetslui waren het over één kwestie wél eens : ze zouden zich niet met een kluitje in het riet te laten sturen door potentaten die in mei '40 naar het veilige buitenland waren gevlucht of onder de bezetting gedurende vier jaar een laffe winterslaap hadden gehouden. Maar door het eindeloos gekibbel binnen het Verzet ,tussen de aanhangers van een rechts autoritair koninkrijk onder leiding van de geliefde Leopold III enerzijds ,en de dwepers met een linkse Volksrepubliek naar Russisch model ànderzijds ,zou tenslotte toch de derde hond - zijnde de sluwe vooroorlogse politikasters - met het dagelijks bestuur gaan lopen !

Deze gelukkige afloop heeft er nochtans met z'n pootjes uitgehangen ! Want tegenover deze macht van 85.000 gewapende branieschoppers kon de "regering" enkel beschikken over een dubieus korps van 8.000 Rijkswachters waarvan er slechts 600 gewapend ware  ! En dat eerst nog moest worden gezuiverd van alle "collaborateurs" en elementen die onder de bezetting ietwat té plichtsbewust waren geweest in het handhaven van de orde...onder Duits toezicht...En aangezien de geallieerden ,die in feite eind '44 het land militair bezet hielden ,de twee revolutionaire bestuursopties van rechts én links verwierpen, konden de sluwe geroutineerde vossen van de regering met de hulp van de geallieerde legers moeiteloos deze bres verbreden.                                

Eerst en vooral stelden onze ministers vast dat de vorst als "gevangene" in Duitsland in de onmogelijkheid verkeerde om te regeren, zodat ze zijn jongere broer, prins Karel, vlug uitriepen tot "Regent van het Koninkrijk". Het gewone volk beschouwde hem als een flepse figuur en wist - buiten wat smeuïge indiscreties over zijn 'los'  tot 'losbandig' liefdesleven - niets af over zijn civieke houding tijdens de bezetting...Maar vanuit het oude establishment kreeg hij al vlug het etiket "Koning van de Weerstand" opgeplakt. Met deze lepe zet nam de regering evenwel alle wind uit de zeilen van het links republikeins gezinde Onafhankelijkheidsfront. Want enerzijds was de voortzetting van het koningshuis daarmee verzekerd ,terwijl het er anderzijds niet naar uitzag dat een verstokte vrijgezel als prins Karel nog voor veel wettelijke troon-opvolgers zou zorgen. En de Leopoldisten van de rechtervleugel konden, met de benoeming van een zwakke regent,  hun dromen over een sterk autoritair royalistisch regime voorlopig vergeten ,ook al was het "Koningshuis Saksen-Koburg" daarmee gered... Een typische oplossing "à la belge"                      

Met de hete adem van het gewapend verzet in de nek trachtte de regering vaste voet te krijgen in een verwoest land waaraan ze na vier jaar oorlog volledig was vervreemd. Niet alleen diende het puin geruimd van de grondig vernielde infrastructuur, maar ook nieuwe machtsverhoudingen opgebouwd met de financieel-economische elite en de syndicale wereld waarlangs de werkelijke macht kon uitgeoefend worden. En ondertussen begon het verpauperde volk te morren omdat, door de ineenstorting van de administratie van de Secretarissen-Generaal, de voedselbedeling  en de kolenvoorziening op korte tijd nog slechter was geworden dan onder de Duitse bezetting. Er dreigde oproer en er liepen geruchten over een machtsgreep van het verzet.

Toen het geallieerde oppercommando het Verzet vergeefs aanmaande om de wapens in te leveren en het land steeds onrustiger werd, moest de regering Pierlot naar de noodrem grijpen. Op 30 september, tegen valavond, liet ze door 25 bommenwerpers van de geallieerde luchtmacht in alle discretie op het vliegveld van Grimbergen in containers 10.000 geweren en 3.000 stenguns parachuteren om er de verzwakte Rijkswacht mee uit te rusten en zodoende haar eigen veiligheid te verzekeren.

Dat was wel nodig, want het volk werd steeds misnoegder en eiste onder impuls van de communistische partij nu eveneens met aandrang de bestraffing van de economische profiteurs uit het establishment en de grote oorlogswoekeraars. Daarom lanceerde de regering begin oktober de z.g. "operatie Gutt", een drastische maatregel om het - sinds 1940 verdubbelde - geldverkeer te saneren. Alle rekeningen van bedrijven én particulieren (uitgezonderd die van "instellingen voor openbaar nut"...waaronder de kloostergemeenschappen...) werden geblokkeerd en alle oude bankbriefjes boven de 100 frank uit omloop genomen. Op slag moest iedere Belg proberen met een paar duizend "nieuwe franks" rond te komen in afwachting dat een gedeelte van de banktegoeden (40%) de volgende maanden met mondjesmaat zou gedeblokkeerd worden. Maar tussen de "‘geheime’ regeringsbeslissing" en de publicatie in het staatsblad verliep een volle week, voldoende om heel wat hoge Pieten uit de "gevestigde kringen" de gelegenheid te geven hun schaapjes op het droge te brengen.

De kleine middenstand ervoer de "Gutt" aanvankelijk als een ramp. Hij verdacht openlijk het grootkapitaal, de Kerk en de diverse syndicaten van voorkennis - waarschijnlijk terecht - want op een paar dagen werd heel wat vastgoed opgekocht en via geallieerde militairen, op wie de operatie niet toepasselijk was,  werden enorme banktegoeden tijdig witgewassen...Wie de 'Operatie Gutt' gelekt had aan de 'vrienden' werd nooit onderzocht....                                       

Gebruik makend van de algemene ontevredenheid over de mank lopende bevoorrading en de ordeloze repressie, waaraan de bonzen uit de financiële en industriële wereld dreigden te ontsnappen,  riep het linkse Onafhankelijkheidsfront (O.F.) in de maand oktober op tot massa-vergaderingen en straatbetogingen, die al vlug een revolutionair karakter vertoonden. Het eiste volkstribunalen en een officieel statuut voor de eigenmachtig erkende gewapende weerstandsorganisaties, die volgens hen onvoldoende door de regering gehonoreerd werden.

Dit konden de Britten, die reeds in Griekenland met een burgeroorlog tegen de communistische partizanen opgezadeld zaten, niet langer dulden. Zij eisten de onmiddellijke ontwapening van alle weerstanders of hun opname in het nieuwe Belgische leger : nu de bezetter verdreven was, hadden gewapende burgermilities hun bestaansreden immers verloren!  Het rechtse "Geheim Leger" gaf toe, het linkse O.F. niet.                                        

Tijdens een massabetoging van de Gewapende Partizanen in Brussel op 25 november '44 veroorzaakte de ontploffing van een handgranaat (en de daaropvolgende fusillade) een veertigtal gekwetsten. Nu weten we dat de Britse militaire inlichtingsdienst daar voor iets tussen zat, maar destijds kreeg zowat iedereen de schuld in de schoenen geschoven. Drie dagen later kon de Rijkswacht bij Nimy-lez-Mons voor de brug over het "canal du Centre" een vijftigtal gewapende partizanen, die met een colonne vrachtwagens naar de regering in de hoofdstad oprukte, op het nippertje in de val laten lopen en aanhouden.                            

De communistische partij gaf zich, waarschijnlijk op bevel van Stalin, dan maar gewonnen en de gewapende milities verdwenen uit het straatbeeld. De agitatie zakte, ook al werd de toestand van de noodlijdende bevolking er geen snars beter op, zeker niet met de harde winter voor de deur. Veel ontgoochelde buitenlandse joden ,die twee jaar lang in de clandestiniteit bij de "Gewapende Partizanen" en de groep "Main d'Oeuvre Immigré" (M.O.I.) gestreden hadden, trachtten nu sluiks aan nieuwe identiteitspapieren te geraken om naar Palestina uit te wijken. Maar daarbij stuitten ze op de plotse onwil van de gemeenteambtenaren, die ze een paar maanden voorheen nog met de revolver in de vuist tot medewerking hadden kunnen dwingen. Maar ook dàt was nu verleden tijd: de weerstand was als machtsfactor in het openbare leven voorgoed uitgeschakeld. Veel vechters van het eerste uur haakten walgend en verbitterd af, toen zij merkten dat hun droombeeld van een vernieuwd en eerlijker België door politieke tafelspringers uit de oude reactionaire kaste in de grond werd geboord.       

Een laatste poging van het Verzet, om bij de verkiezingen van 17/2/46 als "Union des Démocrates Belges - Unie van Democratische Belgen" (U.D.B.) op politiek vlak terug te komen, ging volledig de mist in: het haalde slechts 2,2 % van de uitgebrachte stemmen. Dit zegt veel over het democratisch "draagvlak"  waarmee het Verzet tijdens de repressie schermde om zijn wil aan de bevolking op te dringen ,al moet men eveneens vaststellen dat de Kommunistische Partij wél héél sterk uit deze verkiezingen te voorschijn kwam. Daaruit besluiten dat Moskou het Verzet voor eigen rekening had ingepalmd ,ligt voor de hand.

Verbitterd over zoveel ondank vanwege de natie, waarvoor toch duizenden van hun kameraden het leven hadden gelaten, trokken de weerstanders zich in hun ivoren toren en hun stamcafés terug...