STAMBOOMONDERZOEK.

Die avond, toen Leon hen aan tafel langs zijn neus weg vertelde dat hij Arthur in het magazijn voor bureelgerief tegen het lijf was gelopen, toonde Joseph zich allesbehalve blij verrast: " Die klootmans zou beter wat minder staan pronken achter zijn toog! Zijn plaats is vanachter, discreet tussen de schabben, heb ik hem gezegd! Maar als die meneer niet wil luisteren, moet hij het maar weten: ik trek er mijn handen van af, eens en voor altijd! "

" Mens toch! " spotte Phil: " Ge zijt werkelijk grote kuis aan 't houden in uw vriendenkring hé: ziet maar dat ge er op den duur niet alleen voor staat! "

Dat sneren over en weer tussen die twee begon Leon erg op de zenuwen te werken en daarom gooide hij het over een andere boeg: of ze nog frontnieuws gegeven hadden in de cinema van de inlichtingendienst?

" Nu dat ge 't zegt, ja: een kort stukske over uw éénmanstorpedo's! En ik heb inderdaad gezien dat het gat onder de glazen koepel voor de stuurder aan de smalle kant is. Juist groot genoeg voor zeekadetjes van de Hitlerjeugd. En ge ziet in een flits hoe hij zogenaamd vóór Vlissingen een schip keldert. Maar volgens mij is het een montage van een oude torpedering...En als dàt bedoeld werd om het moreel van de bevolking op te krikken, dan vond ik het nogal een zielige vertoning...En ook over de berechting van al de generaals die de aanslag op de Führer hebben beraamd is er veel te doen, maar dat laat toch een bittere nasmaak..."

" Okee, maar niets van de gevechten aan het front?"

" Toch...Vooral over de beestigheden van de Russen in twee grensdorpen van Oost-Pruisen dat wij op hen heroverd hebben...Ge kent dat: de heilige Duitse bodem mag niet door 'Het Rode Beest' bezoedeld worden want onze wraak zal vreselijk zijn...Hoeveel bloed dàt ons weer gekost heeft zeggen ze er niet bij...En dat wij in elastische verdediging Riga ontruimd hebben...Maar voor de rest ging er veel aandacht naar de vorming in Praag van het Vlassov-leger: een paar divisies met Russische anti-communisten. Dat zou het begín kunnen zijn van een reusachtige nieuwe troepenmacht aan het oostfront, maar ik vrees dat het bij dat begin zal blijven: nu is het al veel te laat..."

" Hoezo? Gaan we dan niet meer winnen?" sneerde Leon.

Joseph haalde de schouders op: " Op de BBC gaven ze het kelderen van de 'Tirpitz' in een Noorse fjord en de verovering van Aken, of wat daar van overblijft...Aken! De Keizerstad! Dat is wat ànders dan een boerengat in Oost-Pruisen hé! En tóch is er van de beloofde bloederige weerwraak op Londen niet veel te zien, buiten wat V-bommen... Zo maken ze nogal veel lawaai over de V2, een soort grote fusé die ze meer dan honderd kilometer schuin omhoog schieten en die dan met een razende snelheid naar beneden klettert, zo rap dat daar geen verweer tegen bestaat."

" Wel, dat is toch een goed begin..."

" Ja, misschien...Maar uit Rusland weet ik uit ondervinding dat ge met zo'n fusé niet kunt mikken: ge weet nooit waar dat spel ergens terecht gaat komen. Dus dat is mijn gedacht weer eens sterk overroepen: statistisch gezien is de kans één op honderd dat zo'n raket een huis treft. Ik denk niet dat de Britten gaan wakker liggen van al die dure gaten in hun weiland! Want ondertussen smijten ze volgens hun BBC-joernaal al onze steden van Rijn-Roer aan gruis, nog erger dan hier in Berlijn! Daarenboven landen ze vrolijk in Athene en palmen Griekenland weer in. Al goed dat onze Duitse mensen dat in hun eigen 'Wochenschau' niet te zien krijgen...In het Russische journaal trekt het Rode Leger onder bloemen bedolven en tongkussend door de rest van de Balkan en staat nu voor de poort van Belgrad en Boedapest! Als wij nog willen winnen zal er toch zo langzamerhand iets moeten gaan gebeuren hé! "

" Wacht tot de 'Langemarck' er aan gaat beginnen! " spotte Leon: "Dan gaat ge eens wat zien, zie! Want als ge ook dààr niet in gelooft, versta ik niet goed waarom ge mij nog hebt laten inlijven..."

Ook Phil staarde zwijgend naar haar 'vent' tot plots de sirene het eerste luchtalarm blies. Over Arthur werd er niet meer gesproken.

 

Het afscheid naderde nu angstwekkend snel. Phil slaagde er nog in - op aanraden van Joseph - op de ruilmarkt drie paar nieuwe 'wollen' sokken en een trui te vinden. En naargelang het kartonnen valiesje en de ransel voller raakten met goed gemeende giften schenen ook de twee broers hun geschillen met de mantel der liefde te willen afdekken. Alsof Leon voelde dat ze elkaar misschien weer voor lange tijd niet meer zouden zien, bracht hij de avond vóór zijn vertrek een paar oude raadsels ten berde.

" Weet ge aan wat ik steeds heb moeten denken toen ik hier op den buro werkte en Martens in zijn hoek zo bezig zag met zijn plakborstel? Aan de zogezegde naamloze gazettebrieven die moeder kreeg na de dood van Dis...Ge weet toch dat ik er ook één in elkaar heb geknutseld, maar dat de uitgeknipte letters er wegens de slechte colle al afvielen vooraleer ons moeder die kon lezen! Jetje kwam er op tijd àchter en heeft heel het gewrocht dan maar rap in de stoof gekapt om er verder over te zwijgen..."

 Joseph lachte schamper: " Ik ben er nochtans zéker van dat die eerste gazettebrief door Jetje zélf werd gemaakt. Herinnert u: er stond iets in over de getuigen die Dis na de ontploffing hadden zien weglopen en dat hij dus absoluut niét dood was. Dat kwam van Jetje omdat zij bang was dat moeder zou kunnen denken dat ze weduwe was en misschien goesting kon krijgen om te hertrouwen. Met de Pylieser bijvoorbeeld, waardoor Jetje riskeerde zodoende haar vriendin te verliezen..."

" Ja, en ik schreef die van mij omdat ik onze pa in dat café in Duinkerke had gezien, en niemand mij geloofde. Maar dat slechte plaksel heeft mij verraden..."

" Sukkelaar! " spotte Joseph." Maar weet ge nog: de drie laatste brieven waren in anilinepotlood geschreven, en in een heel àndere stijl? Die kwamen zeker niét van Jetje maar toch van iemand die goed op de hoogte was van onze familiezaken. Ze hadden het altijd maar over Marie die in haar jonge tijd een misstap zou gedaan hebben en over Dis die niet de échte vader van haar eerste kind zou zijn. Vroeger dacht ik dat Marie dus vóór mij een eerste kind had gekregen van die vreemde vader, die wij voor het gemak maar 'Rudolf' noemden. Tot mijn frank viel dat die vertelsels in feite op míj sloegen en íkzelf dus zogenaamd afstamde van een onbekende vader. Wat heel goed mogelijk is, als ge mijn kop vergelijkt met die van u! Maar op dàt moment was het toch zo'n grote schok dat ik ferme ruzie kreeg met ons moeder en in een vlaag van woede weggelopen ben om mij in te schrijven voor het Oostfront...Ik heb mij altijd afgevraagd wie er voordeel aan had om ons zo tegeneen op te jagen...En weet ge op wie ik uitgekomen ben?"

" Pylieser?" opperde Leon: " Die deed achter ons moeder, en gij liept fameus in de weg! "

" Neen, Pylieser is een ànder geval. Ik kwam uit op die Rachel , het lief van tante Jetje! Dat mens had een gruwelijke hekel aan ons moeder, omdat ze vreesde dat Marie de relatie tussen haar en Jetje zou kunnen torpederen. Ze deed het daarom bij Marie voorkomen alsof Jetje die naamloze brieven schreef en moeder is daarin getrapt: ze heeft màànden niet meer met Jetje gesproken en het is ook nooit meer helemaal goed gekomen! "

" Och, ik vind die oude koeien de moeite niet om van wakker te liggen..."

" Ik wél! Want dat wijf heeft met haar vals gestook ervoor gezorgd dat ik in Rusland de stomme kloot ben gaan uithangen! En mijn afgezaagde poot schrijf ik ook op haar rekening! "

" Och het mens is misschien al lang dood en begraven,  want voor de rest van den oorlog heeft ze na haar deportatie geen enkel teken van leven meer gegeven..."

" Wel, ik hoop het! " snauwde Joseph.

Leon vond het nu welletjes en schakelde over op een ànder heet hangijzer: " Hoe komt het feitelijk dat gij naast uw ster van officier zijt gevallen?"

" Zie, nóg zo iets! Wel, omdat - naarvolgens Jetje mij destijds schreef - de gendarmen bij hun onderzoek naar mijn voorvaderen altijd door ons moeder naar het nonnenklooster in Veurne verwezen werden en daar natuurlijk recta vaststelden dat mijn boma waarschijnlijk een zigeunermeisje was en Dis de helft van haar tweeling! Niet écht een stamboom om generaal van de SS mee te worden! "

Leon lachte bitter: " Ge hebt mij in der tijd gevraagd eens en voor altijd vast te stellen hoe het nu zat met die voorouders van ons. Over uwen zogezegde onbekende vader heb ik nooit iets gevonden, maar wel veel details over de afstamming van Dis...Wij dachten eerst dat hij de zoon was van Bompa Petré, die ouwe die in 14-18 van de gas gepakt was en in de voorkamer van onze barak zijn longen zat uit te spuwen. Maar dat is niet zo: toen Bompa in '17 van de gas gepakt werd, is hij een jaar lang verzorgd geworden in het noodhospitaal van het weeshuis, daar in Veurne. De oudste wezen moesten meehelpen: uitdragen van pispotten en zo. Daar heeft Bompa den Dis Vroman - de oorspronkelijke familienaam van ons vader - goed leren appreciëren. En medelijden gekregen omdat die op zijn veertiende ging buitenvliegen uit het weeshuis om uitbesteed te worden bij een boer. Deels uit compassie en deels uit eigenbelang heeft den ouwe ons vader aangenomen als zijn eigen zoon en hem Désiré Petré genoemd..."

"Ja dat is gekend, en juist dààr begint de zever! Want er is geen kat die weet waar den Dis écht vandaan komt! "

" Toch wel hé! "verbeterde Leon: "de nonnen hebben hem als vondeling voor hun poort gevonden, in de winter van 1903, achtergelaten door een jong koppel bohemers..."

" Waarom zeggen ze 'bohemers', als niemand die ouders gezien heeft, laat staan: aangesproken of ondervraagd! "

" Dat is bij het laatste onderzoek van de gendarmen uitgekomen: die boreling was in een vreemd gebrodeerd manshemd gewikkeld en in de borstzak stak een stuk papier van een ciment-zak. Dat papier was afgescheurd van de zak waarop de moeder was doodgebloed. En nu komt het: op dat papier stond in bloed 'POHAN' geschreven, da's bohemerschrift voor 'ROMAN'. Nu kon dat woord ROMAN van àlles betekenen: "Romanichel" bijvoorbeeld, voor een bepaalde soort bohemers, of "Roemeens", of "Rooms-katholiek",  of weet-ik-veel! De nonnen zagen in dat 'Roman' " de naam Vroom-man" en hebben de vondeling dan maar 'Désiré Vroman' genoemd. Dat het door die adoptie veertien jaar later uiteindelijk 'Dis Petré' werd, doet niets ter zake:  wij stammen af van dat koppel bohemers, of artiesten van de cirque, dat staat vast! "

" Ja Leonneke, gíj misschien! Uw boma danste misschien op een koord in de cirque, maar de míjne zéker niet! Wil ik u eens mijn échte gedacht zeggen? Wij zijn geen broers, man, hoogstens halfbroers...Of hebt ge nog niet gemerkt dat wij langs geen kanten opéén trekken? Gij struis geblokt en ik slank? Gij dik bruin krulhaar en ik een sluike blonde kop. Dat Marie ons alle twee gebaard heeft moet ge niet betwijfelen, maar dat ze voor mij is uitgeschoven met een àndere vent staat als een paal boven water: die drie laatste naamloze brieven, waar we het daarjuist over hadden, liegen er niet om! 'Rudolf', dàt is mijn vader! "

"Potverdomme, dààr is hij weer met zijn Rudolf! Kom, laat ons maar gaan slapen. Want wie die 'Rudolf' wérkelijk is, zullen we wel nooit te weten komen..."

"Pardon, ons moeder wist dat maar àl te goed, want zij was er tenslotte bij hé! En Jetje van tien-negen óók. Ze hebben mij alletwee opzettelijk bedrogen...'t Is hùn schuld dat ik geen officier zijn kunnen worden! Ze hadden de gendarmen bij hun onderzoek maar naar die 'Rudolf',  mijn échte vader, te verwijzen om alles op te lossen, in plaats van naar die stomme artiesten van de cirque in Veurne! "

" Maar wie zegt dat den Duits die Rudolf zo zuiver op de graat zou vinden? Er is toch indertijd veel sprake geweest dat die communist Steiner vroeger met moeder te doen had? En Paul Hasard, de fotograaf, die ze nadien opgepakt hebben voor spionage? Dan zat gij misschien nu ook in een concentratie kamp, met zo'n familie! "

Joseph zuchtte en haalde de schouders op: " Enfin, van een stamboomonderzoek zult gij in de Langemarck in elk geval geen last meer hebben, want in de doopregisters van Veurne kunnen ze nu tóch niet meer gaan neuzen...Voor zover ge natuurlijk niet zélf over die bohemers begint...Maar ondertussen zijn ze bij de SS ook wat wijzer geworden hé:  ariër of niet, als ge maar kunt schieten! Tegenwoordig zouden ze zelfs een hond met een hoed inlijven! "  Niet écht als sneer bedoeld ,maar toch...

" Bon, dan wenst den hond u alle twee goede nacht! "