C23: LEUGENS EN BEDROG.
Berlijn, midden maart 1945.
"Wel, ge zijt zo stil! Vondt ge de film niet goed, misschien? Die felle kleuren, het was lijk nog schoner dan in 't echt! Hoe ze het kùnnen: een mens verstaat het niet! Magnefiek! Ik zou haast zeggen: zelfs beter dan 'Die Goldene Stadt' van verleden jaar..."
Phil trachtte een sombere Joseph wat op te peppen toen hun groepje bij het uitgaan van de Kino 'Titania Palast' weer opgeslokt werd door de grauwe druilerige drukte van de Schlossstrasse. De driftig bottende Japanse kerselaars langs de voetpaden volstonden niet om een schijn van voorjaarsvreugde te spreiden over al de ordelijke stapels baksteenpuin vóór de her en der uitgebrande gevels.Maar omdat Joseph nog steeds nukkig bleef zwijgen, kwam Françoise er tussen:
"Allee Phil, deze hier is toch bijlange zo romantisch niet, hé! Met de film van Christina Söderbaum heb ik in der tijd tranen met tuiten geblèt, toen ze " Die Goldene Stadt" bij ons in Oostende speelden. Maar nu met 'Kolberg' wordt heel die liefdeshistorie werkelijk overdonderd door al dat chargeren met die paarden ,dat schieten en kanongebulder...Akkoord, de kleuren zijn prachtig, maar toch: voor de rest lag het er allemaal een beetje te dik op, vond ik"...
" Wat bedoelt ge?" sneerde Joseph:" De propaganda? Natuurlijk ligt die er dik op! Of dacht ge dat Goebbels twintig miljoen mark gaat versmijten omdat gij een verliefd kalf zoudt zien kussen met een gepommadeerde luitenant van de Burgerwacht? Natuurlijk :'Kolberg' is inderdaad een propagandafilm van het zuiverste water, en daar is in princiep niets verkeerds aan als ze dàt erbij zeggen: bij voorbeeld met 'Vaderlandse Film' of zoiets. Dan weet ge op voorhand dat ze u een overroepen heldenepos door de strot gaan duwen met veel lawaai erbij om u wakker te houden... Maar deze opgeblazen 'Kolberg' hebben ze aangekondigd als - hoe was het weer? - 'Historisches Epos einer unmöglicher Liebe'! En wat krijgt ge te zien? Een bombastisch verhaaltje over hoe de moedige vastberaden bevolking van die Pruisische havenstad weerstaat aan de belegering door de beestachtige troepen van Napoleon, hé...Dat alles bijeen gehouden door een resem smachtende blikken en welgeteld één kus! Zo'n scherpe wit-zwart situatie voor een kleurenfilm: ge moet het maar kunnen! En hoe slim de dappere Duitse blonderikken die verfoeilijke Franse imbecielen uiteindelijk verjagen: hoera mensen, komt dat zien! Dat moet dan blijkbaar een lichtend voorbeeld zijn voor de bedreigde Duitse bevolking van vandaag, niet waar, en met slechts één parool: doorbijten, mensen!"...
Phil schudde verveeld het hoofd: " Amai, wat zijt gij een muggenzifter, ventje! Voor mij is het een prachtfilm en ik heb daarin geen énkel verband gezien met de bekakte situatie van vandaag! "
Joseph wuifde haar verwijt weg: "Dat is het juist, stomme geit! In werkelijkheid is er inderdaad geen énkel verband met vandaag, al was dat wél héél duidelijk de bedoeling van Herr Dokter Goebbels! Maar het kleinste kind ziet dat ge de situatie van toén niet meer kunt vergelijken met nù! En juist daarom is heel die film in feite onnozel weggesmeten geld, en op gebied van oorlogspropaganda een dure plaaster op een houten been! Heel dat spel zijn vijgen na Pasen! Die film komt minstens twee jaar te laat! Ge moet niet met een aspirine komen aandraven als het lijk al in de put ligt hé! En wij krijgen dat monster daarenboven nog te zien op een zéér ongelukkig moment nietwaar! Want een week geleden hebben de Russen op hùn beurt Kolberg omsingeld, een dikke honderdveertig jaar nà die bloeddorstige Napoleon: weet ge dat? En - neem het van mij aan - in tegenstelling tot de film zal den Ivan het daar binnen een paar dagen volledig opgekuist hebben! Zonder 'Happy End', deze keer! Geen kussende maagden en jubelende figuranten! ...Al wie vandaag niet op tijd overzee geëvacueerd geraakt, wordt morgen gekeeld en verkracht, of omgekeerd! Garantie! Begrijpt ge nù misschien waarom ik zo stil ben na het zien van deze leugenachtige komedie, Phil?! Dat is een belediging voor het intellect van ieder weldenkend mens! Of moet ik het nóg eens uitleggen, misschien?!"
Met deze sneren was de stemming grondig verpest en ze stapten gedrieën verder zwijgend voort naar Françoise thuis, op tien minuten van het 'Titania Palast'. Daar hadden ze een mooie afsluiting van hun éérste vrije zaterdagnamiddag gepland met een feestelijke 'Kaffee und Kuchen'. Immers, op het werk had het SS-personeel een speciale bedeling van 50 gram bonenkoffie, een klein busje zoete condensmelk en een zakje met twintig kümmelkoekjes gekregen om de kou en de ongemakken door de gebroken ruiten in de burelen te compenseren. Plus een vrijkaart voor de laatste UFA-kleurenfilm 'Kolberg', de duurste en hoogstwaarschijnlijk ook de aller-allerlaatste superproductie van Herr Doktor Goebbels' 'Kulturministerium'.
Françoise had Phil en Joseph bij haar thuis uitgenodigd om met hun samengevoegde speciale 'feestrantsoenen' onmiddellijk een soort gezellige 'After-party' te bouwen, en niet te wachten tot ze een bom op hun kop kregen. Dat er waarschijnlijk weer geen gas was om het water te koken kon hen ditmaal niet tegenhouden, want De Bens bezat een koffiezetapparaat met een spiritusvuurtje. Plus voldoende spiritus, die de jongste zuster Rika - als winkeldochter in de bakkerij om de hoek - sluiks 'getauscht' had met de buurvrouw van de apotheek! En moest er geen stadswater meer uit de kraan komen, konden ze nog altijd putten uit hun voorraad in de badkuip. Dus kon niets hen ditmaal nog beletten om volgens de huidige leefgewoonte een feestje te bouwen: van de hand in de tand! Want geen weldenkend mens durfde nog iets eetbaars bewaren voor làter, uit schrik het door een bombardement ongenuttigd kwijt te spelen. En van drie 'feestrantsoenen' samen kon ook de rest van de familie De Bens wat meesnoepen...
Maar erg gezellig werd het toch niet, hoofdzakelijk uit nijpende tijdnood. Het eerste bombardement van de avond verwachtten ze zoals gewoonlijk tegen negen, halftien, en een half uur daarvoor stopte het openbaar vervoer...of wat daarvan nog overbleef. Te voet naar hun villaatje in de bosrand van Dahlem duurde een dik uur. Dus moesten ze hoe dan ook ten laatste tegen achten vertrekken, want Joseph had geen zin nogmaals verplicht te worden onderweg in een vreemde kelder te schuilen en riskeren daar te verzuipen. Met het gevolg dat iedereen tijdens de koffieklats als bij een galgenmaal met de regelmaat van een klok naar de keukenwekker keek en een ongebonden keuvel maar moeilijk van de grond geraakte...Daarbij stond de Politiezender aan en Ma DeBens zat klaar om naar de kelder te vluchten zohaast deze de versleten waarschuwing zou uitzenden:
"Achtung,achtung: Raum Berlin ! Sämmtliche Amerikanische Bomberverbände im Anflug auf Raum Brandenburg..." Dan was het weer van dàt, en kon heel het gezin haar met pak en zak volgen naar beneden.
Pa De Bens legde wél vlug beslag op Joseph om nu eens het fijne te weten over die zogezegde brug die de Amerikanen over de Rijn veroverd zouden hebben. Was dat allemaal wel waar, wat daarover gefluisterd werd? En waarom hoorde je dan niets van een offensief vanuit dit zogezegde bruggenhoofd?
" Ik heb het altijd gezegd." oreerde Joseph, die de ouwe voor geen cent vertrouwde en geen zin had om wegens defaitistische uitspraken te worden opgehangen:" Het ware Duitsland ligt hier, tussen de Rijn en de Oder: in dat wespennest zullen de geallieerden nooit durven binnendringen. Dat zogezegde bruggenhoofd dient enkel om de Führer aan te porren nu eindelijk eens serieus werk te maken van vredesonderhandelingen... De Amerikanen houden ondertussen de druk wat op de ketel met hun massale bombardementen op de steden. Maar ook dààr is er een goede kentering in zicht. Want onze nieuwe straaljagers richten in hun eskaders zo'n enorme slachtingen aan dat er binnenkort geen enkele Amerikaanse piloot nog een raid boven Duitsland zal durven riskeren." En bla-bla-bla, en bla-bla-bla...Hij overdreef wel een beetje, maar de ouwe slikte het als peperkoek. Dat Joseph gisteren in de S.D.-kelder van de inlichtingendienst vernomen had dat de geallieerden zowel ver te noorden als te zuiden Köln massaal de Rijn waren overgestoken, hield hij voorlopig nog achter de hand...
De vrouwen hadden het ondertussen over de heerlijk vette gerechten die ze vroeger losjes uit hun mouw toverden. Maar toen ze zélf bleek en misselijk werden van al die kissende klompen boter, schakelden ze over op de knappe Italianen die in de getroffen huizen vensters, deuren en daken kwamen herstellen. En zich naar het schijnt daarvoor door alleenstaande dames 'in natura' flink lieten betalen...Ma De Bens deed daarover wat nuffig en ook Phil durfde zich niet à fond te laten gaan. Maar Françoise kende op het werk wel zo'n paar knappe Zuiderse gasten die haar toch iets zouden zeggen...
Doch over haar afgesprongen vrijage met die namaak-Italiaan Arthur Birnbaum zweeg ze als vermoord... En Phil, die begreep dat Ma De Bens niets mocht vernemen over de scheve schaats van haar maagdelijke dochter, dekte dit verzuim toe met de mantel der liefde.
Dus werd er nog wat geleuterd over de vreselijke gevolgen van de drie voltreffers op het Julius Spital en hoe jammer het was dat een gekend grootwarenhuis was uitgebrand. En hoe dat tenslotte was ingestort op de tientallen plunderaars die nog iets uit de vuurpoel wilden 'redden'. Maar dergelijke allerdaagse fait-divers konden tenslotte niemand meer boeien en de bezoekers hielden het een halfuur vóór de afgesproken tijd werkelijk voor bekeken...Oef!
Een paar dagen later ontving Joseph eindelijk een nieuw teken van leven van zijn broer. De brief was zo deftig opgesteld dat hij twijfelde of Leon hem wel zélf geschreven had, maar deze schoonheidsfout kon enkel de leesbaarheid ten goede komen. Wat niet gezegd mocht worden van de vette zwarte penseelstreken waarmee de censuur nogal kwistig met Chinese inkt de 'gevoelige' passages doorstreept had. Maar hoe dan ook: broertje leefde dus nog. Althans op 16 maart was dit het geval, volgens de datum bovenaan: "...een wonder dat ik zekerlijk niet aan u te danken heb, eerder contraire! " Als eerste sneer kon dat al tellen...Hij lag nu in XXX op een XXX kilometer achter de XXX in rust om opnieuw bewapend te worden. In zijn peloton verwachtten ze een versterking van XX man -twee cijfergetal, dus meer dan tien, dacht Joseph - en X volledig nieuwe 2cm's - in het meervoud, dus dat kon gaan van twee tot alle vijf. Penny was lichtelijk XXX geworden door de zenuwspanning (zot, dus) en was al vervangen door een Duits. Een echt vet XXX (varken)! Ook Schwester Monika moest daar ergens in het Lazaret werken maar hij had haar sinds zijn vuurdoop niet meer gezien. Als compensatie was hij tijdens de gevechten van eind februari op een kasteelhoeve goed verzorgd geweest door een adellijke dochter, maar die stierf toen we haar moesten achterlaten...
" Goed verzorgd...",spotte Joseph tegen Phil: " Dan heeft hij waarschijnlijk nog maar weinig last van zijn druiper! "
" Dat het arme meisje waarschijnlijk van pure miserie haar eigen verdaan heeft, schijnt u niet te interesseren hé... Poepen en nog eens poepen!" smaalde ze bitter: "Da's ook altijd het eerste waar de venten aan denken! "
" Zekerlijk madam! Vooral als ge in eerste lijn, midden tussen de ontploffende granaten door, vijf minuten tijd hebt en ge twijfelt of ge het volgende uur nog wel gaat halen! Niks zo gezond als een malse maagd om de paniekgedachten van de Sturmgrenadier weer op een rij te zetten! Effekes de dood vergeten en uw zaad spuiten lijk een beest in de instinctieve hoop dat er misschien toch nog iets van u zal overblijven... Ik denk dat dié reflex de diepere reden is waarvoor wij leven! Een wildvreemde vrouw zwanger maken, dat is het begin en het einde! Vooral als ge daarna niet voor het onderhoud van al die kinderen moet opdraaien...En laat het poepen daarenboven ook nog plezant zijn: da's toch gratis meegenomen, hé?! Ons Heertje heeft dat verdomd goed gezien en uitgewerkt! "
Phil snoof verachtelijk. De rest van de brief ging grotendeels aan haar voorbij: dat het veel minder koud was geworden en alle oude sneeuwtapijten langzaamaan veranderd waren in modderpoelen. Zij was een geboren en getogen stadskind en kon zich moeilijk inbeelden wat het was om kilometers aan één stuk tot aan de enkels door het slijk te waden. Al wat zij begreep was dat hij het moeilijk had, zélfs in zijn rustkantonnement en ze besloot in stilte hem vlug een 'opbeurend' briefje te schrijven.
Al voelde het wel vreemd aan een intieme correspondentie te beginnen met een man die ondertussen misschien al niet meer bestond...En daarin zwoele gevoelens te gaan suggereren die in feite óók al niet bestonden. Allemaal leugens en verzinsels, in de grond...
Of beter gezegd: leugens en bedrog! Zoals àlles tegenwoordig ...
