"Herr Josef ! ..." Angstige spanning deed de stem van Frau Weimar bovenaan de trap overslaan. In de stinkende kelder durfde ze evenwel niet afdalen.
" Ja-ja, ich komme schon...",bracht hij er met moeite uit. Hij had geen flauw benul hoe lang hij hier op deze klamme vloer was blijven liggen, bij Phil daar in die lichtplek van het venstergat." Ich komme schon..."
Moeizaam en stijf trok hij zich aan de lattendeur op, en strompelde op z'n krukken naar de keldertrap. Frau Weimar sloeg ontzet de hand op de mond: " Mein Gott ! Armer Junge, wie sehst du aus ! ...Komm schnell herauf: ich hab' etwas Wasser zum waschen..." En terwijl hij zich zittend, als een automaat de vuile treden naar de eerste verdieping opwerkte, reageerde hij nauwelijks op de troostende melopee waarmee ze hem langzaam naar boven begeleidde. Haar bezorgde stem drong slechts met moeite door het mistgordijn, waarachter hij zich van de buitenwereld afschermde.
De rest van de namiddag verliep in een waas.
Later herinnerde hij zich het steeds herhaalde wassen in de badkamer, ook lang nadat het laatste zwarte kolenstof in de lavabo was weggespoeld. Een poging tot scheren moest hij halverwege staken wegens het bibberen van zijn hand...Waar Frau Weimar de schone kleren had opgediept, die ze voor hem had klaargelegd, mocht de duivel weten. Nadien moet hij in slaap gevallen zijn op het bed van de logeerkamer, die ze ondertussen hadden opgeruimd.
Het was reeds donker toen hij verdwaasd wakker schoot. Onmiddellijk zag hij Phil weer voor zijn ogen. Er moest iets gebeuren: ze kon toch niet eeuwig in de kelder blijven liggen...
Vanuit de keuken drongen stemmen tot hem door, rustige stemmen: dus geen Russen...Hij luisterde nog even lui naar het kanongerommel in de verte zonder er zich iets van aan te trekken, al wist hij goed dat ze daar in het stadscentrum de laatste weerstandsnesten compleet aan flarden schoten. Het resterend carré getrouwen moest eraan geloven, zonder pardon...Van Hitlers Nieuwe Wereldorde, waar hijzelf ook voor gevochten had, mocht blijkbaar geen steen heel blijven ! Hield dat niet in, dat hij nu eveneens beter kon verdwijnen?
Maar de laatste jaren waren er zoveel rondom hem gesneuveld, mensen die iets voor hem betekend hadden, stukken van zijn eigen leven als het ware...En ondanks alles had hij zich steeds uit de chaos van de lange reeks terugtochten, "Kesselschlachten" en de uiteindelijke inéénstorting na Jampol kunnen vrijvechten...Met de hulp van zijn vrienden, weliswaar: Penny en Aspeslaghs, en een paar anderen waarvan de gezichten vervaagd waren. Met hun stoppelbaarden en holle hongerogen onder de klep van de staalhelm waren deze spoken uit het verleden nog moeilijk van elkaar te onderscheiden.
Maar gedurende een paar maanden, of slechts een paar dagen, hadden ze naast hem gestaan, en hem erdoor geholpen...Zij waren nu waarschijnlijk allemaal dood, gecrepeerd in één of andere modderige schutterskuil verloren op de Russische steppe, aan de rand van een godvergeten negorij die zonodig tot de laatste patroon verdedigd moest worden...Dood, en begraven, maar zelfs dit laatste viel erg te betwijfelen. Hoeveel waren er niet gewond langs de kant van een Rolbahn blijven liggen en gewoon tot moes gemaald onder de kettingen van een T 34? Hoeveel waren er niet naamloos en zinloos ergens in de onmetelijke vlakte gevallen, als aas voor de kraaien en de wilde honden? Welk nut had hun offer gehad? Ze waren dood en vergeten, als hadden ze nooit bestaan ...
En hij lag hier, als enige getuige van de hecatombe. Kreupel weliswaar, maar levend. Levend, dankzij hen die de eeuwige mist waren ingegaan omdat ze, samen met Jefke Petré, zonodig onze beschaving moesten verdedigen, zoals dat destijds heette !
Godvermiljaarde !
Akkoord: ze hadden de strijd verloren, maar was daarmee ook de onvolprezen 'Kristelijke Beschaving' ten onder gegaan? De beschaving van het Derde Rijk, ja, maar was die al dat bloed wel waard geweest? Was de slachting van de miljoenen jonge mensen in naam van deze mythe wel gerechtvaardigd, of waren ze enkel de onnozele slachtoffers van een kolossaal boerenbedrog?
...En Vlaanderen, en Dietsland, waar ze zo hoog mee opgelopen hadden en waarvoor - goddank, zou hij haast zeggen ! - slechts een kleine minderheid van goedgelovige pubers naar het Oostfront waren gaan vechten? Ook een bedrog? Was hun inzet werkelijk nodig geweest? En nu ze verloren hadden, zou Vlaanderen eveneens onherroepelijk ten onder gaan, zoals hen was voorgehouden?
Voor het eerst zag hij duidelijk in, dat hij door al deze mooipraters schaamteloos was opgelicht. Thuis, of beter gezegd in zijn geboortestreek, vierde op ditzelfde ogenblik de overgrote meerderheid van de mensen, die hij tegen het bolsjevisme had willen beschermen, in een dronken uitbarsting van mateloze vreugde de eindoverwinning van het Russische leger ! Zegde dat niet genoeg? Waar zou hij zich dan nog druk over maken? !...Hij had z'n best gedaan, zich kreupel laten schieten voor dit ondankbaar volk van de Westhoek, dat nu voor hem de neus ophaalde...Wel, ze konden stikken ! Als zij zijn offer zo minachtend negeerden, het offer dat hij volgens de toenmalige wetmatigheid zo edelmoedig had gebracht, dan wist hij voor zijn part wat hem te doen stond ! Het ergste vond hij nog dat die hufters nu zelfs déze wetmatigheid betwistten ! ...Maar goed, als zij de morele wetten van 1941 ontkenden, kon hij de huidige wetten eveneens aan zijn laars lappen !
Van nu af aan zou hij een wolf zijn onder de wolven, een outlaw die God noch gebod erkende ! Wreed en genadeloos zou zijn wraak zijn, zonder fairplay of flauwe kul ! De doodstraf, voor al wie de dood van zijn makkers op hun geweten had ! De doodstraf, voor hen die hem in het ongeluk hadden gestort ! Engelborghs in de eerste plaats: zonder zijn hoogdravende zever zou Joseph het nooit in zijn stomme kop gehaald hebben te tekenen voor het Oostfront...Zonder zijn aanstoken zou die ruzie met Moeder nooit zo hoog zijn opgelopen, zou zijn gekwetste ijdelheid hem nooit naar dat verdomde aanwervingsbureel in Oostende hebben gedreven, zou Marie nooit door deze laffe varkens van de weerstand zijn vermoord...
" De weerstand ! ",snoof hij verachtend, " die bange wezel van een Pylieser in de weerstand ! Miljaarde, wat een mop ! "...Voor Steiner, de schoenlapper, die schurftige hond, kon hij nog ietwat respect opbrengen: die had tenminste aan het front gestaan en ,zoals Joseph ,zijn leven geriskeerd voor een ideaal, zij het dan aan de verkeerde kant ! ...En pas op: verkeerde kant, dat viel nog heel erg te bezien...Maar eerst met de Russen meevechten, dan naar de Duitsers overlopen, en op het laatste momentje deserteren naar de weerstand om weerloze Duitsgezinde burgers te vermoorden: dat heeft met een ideaal weinig uitstaans ! ...
Hoe dan ook: bij de eerste de beste gelegenheid zou Joseph hem de rekening presenteren ! Samen met dat schijthuis van een Pylieser ! Pylieser verdomme ! Als hij nog terugdacht aan dat schijnheilig briefje dat die kwal hem gestuurd had, destijds aan de Wolchow...
" Die vent snij ik z'n piet af, dat hem doodbloedt lijk een varken ! " Geen pardon ! ...En hoe heette de derde man weer, waarover Leon hem had gesproken ?...Dupong ! Ex-seminarist, ex-kandidaat voor het Vlaams Legioen...Die had hij ook beter daadwerlelijk laten stikken in de trapzaal van de kazerne in Antwerpen, in '41 ! Dan had hij zich nu de moeite kunnen sparen, die slungel op te sporen voor een vervroegde hellevaart... Want boeten zou hij ! Was hij niet evengoed medeplichtig aan de moord op Moeder en mee verantwoordelijk voor Leons vlucht naar Duitsland en diens inlijving bij de SS Division "Langemarck"? ...
" Ach, ja: Leon...Hoe zou het dààrmee zijn afgelopen? "...Aan de Oder was de laatste maand zwaar gevochten en veel frontervaring had zijn broer niet kunnen opdoen, voor het daar begon te stinken ! Maar als hij de dans mocht ontsprongen zijn, zouden ze elkaar vroeg of laat wel weerzien...En dan kon hij misschien een handje helpen bij de grote kuis die Joseph op stapel had staan...
Weer drongen de stemmen uit de keuken tot hem door en besloot hij maar terug aansluiting te zoeken bij de wereld van vandaag: het uitbroeden van zijn wraak kon nog even wachten...
Toen ze hem hoorden aankomen stokte het gesprek plots. Twee heren zaten met een glas fluitjesbier bij de Weimars aan tafel, ietwat spookachtig belicht door de kaars in hun midden. Iedereen keek hem een ogenblik gegeneerd aan, - zo van: " Ha, daar heb je die vreemde mankepoot ! " - , tot Frau Hildegard de stilte verbrak.
" Ach Herr Joseph ! Setzen Sie sich doch dabei ! " En met een blik naar haar tafelgenoten zei ze nuffig: " Darf ich vorstellen: Herr Joseph, unseren neuen Hausgast ...aus Belgien"...En zich weer tot Joseph wendend: " Das sind die Herren Libovitz und Neumann, unsere getreue Nachbarsleute (buren) von nebenan..."
De eerste knikte hoofs en klapte onder tafel militair met de hielen: " Mein Beileid, Monsieur !" ...Tiens-tiens, dacht Joseph bitter, een oud-collega die zijn medeleven betuigt !. En "monsieur" spreekt zelf Frans !
" In Belgien bin ich gut bekannt! ", sprak de man fier, " In siebzehn war ich in Ieper, Patsendahl und so : Feldwebel beim Magdeburger Infanterie Regiment 186..." Twee jaar Ieper :dat verklaarde dus zijn tweetaligheid..." Es war 'ne grosse Scheissdreck, aber ich bin heil davon gekommen...Und jetzt muss ich dieser Sau zum zweiten Mal erleben ! "
...Ja jongen, je hebt echt geen geluk !
De tweede betuigde zijn medeleven minder vormelijk en een beetje verlegen wegens zijn juist afgeschoren Hitlersnorretje, die witte plek onder z'n neus...Buiten " Mein beileid..." deed hij de rest van de avond zijn mond niet open.
" Der Herr Libovitz hat im Garten des Preventoriums ein nettes Grab gefunden für unsere drei Verstorbenen ", begon Frau Hildegard overdreven gezellig: "Ihre liebe Dame, der arme Herr Dahlmann, und der junge Soldat"... Maar de Feldwebel hield eraan zelf zijn vondst te beschrijven: " Ein Granattrichter genau neben dem Haus, reichlig Platz für drei...Morgenfrüh werde ich mit meinem Kollegen Neumann den Form etwas anpassen, damit die Drei schön neben einander hinlegen können, einenhalb meter tief "...
Dedju, de vent leek wel een vakkundige begrafenisondernemer !
Maar Joseph zuchtte gelaten en knikte goedkeurend: de man deed tenslotte zijn best...
" Aber wir müssen uns beeilen, verstehen Sie, sonst könnten andere Leute uns zuvorkommen, denn so'n schönes Grab ist nicht leicht zu finden in dieser Gegend "... Hij wilde zich deze mooie plek in eigen omgeving niet door de concurrentie laten afsnoepen ! Een wedloop met lijken ,macaberder kon niet...
" Und es stehen noch zwei schönen Tannenbäume dabei ! ", gaf hij als lyrisch toemaatje op de koop toe.
" Schön, ich gratuliere ! ",onderbrak Joseph het geestdriftige betoog, maar buiten Neumann merkte niemand iets van zijn sarcasme. Deze schoof zijn stoel achteruit en ook de rest van het gezelschap voelde opgelucht dat het hoogste tijd was om te besluiten.
"Für einen Sarg (lijkkist) fehlt uns die Zeit und das Holz", drong de Feldwebel nog aan, " Sie könnten am besten Ihre Liebe Dame einwickeln in Verdunklungspapier, und möglichst in eine Decke mit Schnur verpacken, damit alles schön zusammen hält...Wenn Sie damit fertig sind, hole ich mit meinem Kollegen Ihre Dame schon auf eine Tragbahre aus dem Keller heraus..." De man meende het goed, maar als afscheid kon Joseph zich wel iets minder lugubers voorstellen.
Neumann verzachtte de pijn, door nog vlug te vertellen dat hij in zijn tuin Josephs kunstbeen had zien liggen, weliswaar een beetje beschadigd door het vallen, maar misschien nog te herstellen, wie weet...Hij zou het morgenvroeg, eerste werk, meebrengen... Dat was dan blijkbaar het goede nieuws...
Voor het avondeten pleegde Frau Weimar zonder scrupules een aanslag op de buit, die hijzelf met de De Bensen bij de plundering uit het goederenstation had gesleept, een week geleden. Maar Joseph had geen honger en ze gingen vroeg slapen.
En terwijl hij nog uren naar het plafond lag te staren, denkend aan zijn leven met Phil gedurende het voorbije halfjaar en de beproeving die hem morgen te wachten stond, hoorde hij, tegen de achtergrond van het oorlogsgerommel in de verte, af en toe het gebral van dronken Russen in de straat.
Maar in huis bleef het rustig...
