C44.  

EEN NIEUW LEVEN ?...

                                   Steglitz, juni '45.

Na de dood van het schriele Güntertje leek het wel of daarmee terzelfder tijd ook heel wat nodeloze spanningen werden begraven. Gerda leefde helemaal op nu zijzelf van dat eindeloos en zenuwslopend gedrein verlost was en zij niet langer haar omgeving tot overlast wist. Begraven ook de laatste levende herinnering aan haar oude geliefde ,die ze na het 'Führerbericht' met de lapidaire melding "vermist ,waarschijnlijk gevallen" toch al had afgeschreven...Nu kon ze eindelijk 'schoonschip' maken ,en met een propere lei en vol nieuwe moed aan een nieuw leven beginnen ! De uitgebluste slons van gisteren werd zelfs van de ene dag op de andere het zonnetje in huis, en dat zal Joseph geweten hebben...

Ook Pa Krüger scheen Joseph weer het licht in de ogen te gunnen en als hij hem toevallig in huis of op de stoep tegen het lijf liep, kon er zelfs een knipoog af. Hildegarde wist te vertellen dat de man op zijn fameuze lijst " Herr Peters Jean-Marie und Frau Krüger Gerda" als samenwonend op de tweede verdieping had genoteerd, samen met de familie De Bens. Vooral om zijn dochter daar administratief een vaste stek te geven, zei Hildegarde. "Ja-ja ,administratief" sneerde Joseph ,"wat dekt dat allemaal...Gerda als echtgenote ,om te beginnen zeker ?! Van dekken gesproken ,hé..." Hij lachte met z'n eigen geestigheid. Vooral opgelucht omdat er verder van een "Obersturmführer" geen sprake meer was...

" Op het gelijkvloers ,in Dahlmanns atelier ,wonen nu officieel Oma Teltow, de schoonmoeder van Herr Krüger, en haar kleinzoon Ari. Wij Weimars bezetten dus als vanouds onze eerste verdieping, het Belgisch echtpaar De Bens met hun zoontje en jullie jonge koppel het tweede, en op de mansarde slapen zogenaamd de twee meisjes De Bens, ook al is die zolder wegens zware dakschade voorlopig onbewoonbaar "...

"Tiens ",flitste het door het hoofd van Joseph: " Hoe zou Krüger zo vlug die schade aan het dak vastgesteld hebben ? Door een inspectie vanuit het buurhuis? Of door de spiegeldeur van de roze kamer te forceren ?"...

Maar bij een latere controle bleek de geheime doorgang nog steeds vergrendeld alsof er nooit aan gemorreld werd...Joseph dacht nu gerust te kunnen slapen...Voorlopig nog in z'n eentje, maar hij had zo een vaag gevoel dat Pa Krüger van gedacht was veranderd. Het nieuwe complot van de buren leek er niet langer in te bestaan hem vlug naar België te laten deporteren, maar wel hem op een of andere manier aan de dochter te koppelen. Immers, die dooie zuigeling, waarover hij tegen Hildegarde zo hartgrondig zijn weerzin had uitgeschreeuwd, was nu van het toneel verdwenen. Opgeruimd staat netjes, zal vast iedereen heimelijk gedacht hebben. Koudweg bekeken kon Joseph, zélfs in de ogen van Frau Weimar, nu geen nieuwe reden meer aanhalen om Gerda nog te verstoten. Tenzij de recente dood van Phil hem nog tot een preutse terughoudendheid zou dwingen, natuurlijk. Wat Hildegarde al bij al wel kon aannemen van zo'n 'Netter Kerl' als haar gast...

De grauwe donderlucht boven Josephs relatie met heel de Krügerclan leek dus langzaam op te klaren, ook al vertrouwde hij die tweezak zélf nog voor geen cent.

Hij kon er beter van uitgaan dat hij vroeg of laat plots tóch heimelijk de wijk zou moeten nemen en er ondertussen voor zorgen dat zijn rugzak permanent gepakt klaarstond. En om de week oefenen om vlug zijn "worsten' met Reichsmarken uit de bedstijlen te recupereren, ook in de roze kamer...En zoals hij al meer had overwogen zou het daarbij niet slecht zijn om alvast ver buiten Berlijn - in de westerse bezettingszone - een mogelijk toevluchtsoord te bedenken, dicht bij de Belgische grens bijvoorbeeld. Als dan de repressie daar wat op z'n einde liep moest het mogelijk zijn van Aken of Monschau uit een korte raid heen en weer naar de kust te maken, om wraak te nemen op Pylieser en consoorten...Dat scenario moest hij toch dringend eens verder uitwerken, vond hij...Ook al stond er in Westende niemand op hem te wachten.

Maar goed...Als je de 'Tägliche Rundschau', het inlichtingenblad van de bezetter, mocht geloven hadden de Russen zelfs een week geleden ook in Steglitz een nieuwe burgerlijke districtsraad aangesteld die bevoegd was om het pure overleven van de bevolking ter harte te nemen. Dat omvatte vooral de zorg voor de volksgezondheid, de voedselbevoorrading, de huisvesting, het puinvrij maken van de straten en meehelpen met het herstel van het openbaar vervoer. De 'tijdelijke' herbenoeming van een verstokte nazi als Pa Krüger tot 'Blokoverste', was voor Joseph voorlopig het eerste teken dat het openbaar leven weer ontwaakte uit de coma van de laatste weken. Maar dat de Raad daarvoor beroep deed op de dienaars van het officieel zo verfoeide Hitlerregime bewees in zijn ogen de totale onmacht van het nieuwe bestuur.

Ondertussen begonnen ook de haastig her en der opgeworpen grafterpen van de slachtoffers die in de laatste gevechten stierven door de warmte verpestend te stinken. Joseph moest daarbij doorlopend aan Phil denken, in de bomtrechter naast het preventorium...Maar voor het ogenblik scheen de overheid niet over de middelen te beschikken om die lijken deftig te herbegraven op een kerkhof... Tóch moest dat er dringend eens van komen, want van overal kwamen berichten van een dysenterie- en een tyfusepidemie. En wat hij dàn met het stoffelijk overschot van zijn hartsvriendin moest aanvangen, spookte nog regelmatig door zijn dromen. Of beter gezegd :zijn nachtmerries... Met Plakpot-Martens op kop, lijkwit van de bluskalk en zingend van "Muss ich denn..."

De "Tägliche Rundschau" bazuinde ook triomfantelijk rond dat het Volksleger van de Sovjetunie uit eigen voorraden de voedselvoorziening van de Berlijners verzekerde. Maar Joseph had in heel de Albrechtstrasse nog maar één enkele winkel zien heropenen...Buiten sporadisch een wilde bedeling van stokoude broden of pekelharing, die door een paar stoïcijnse mongolen vanuit een vrachtwagen recht in de reikhalzende menigte werden gekeild, hadden de mensen nog niets gemerkt van een sterk opgehemelde nieuwe voedselaanvoer...

Wel werd er op de Rathausplatz sinds kort bijna doorlopend een soort "markt" gehouden, die heel vlug van aard veranderde. In de voormiddag kon je met veel geluk op de "Freie Markt" soms wat groenten of fruit veroveren, goedkoop en zonder rantsoenbonnen, maar die boerenkarren waren in een wip uitverkocht. Op de "Schwarzmarkt" in de hoek kon je soms écht voedsel krijgen, vlees en vet, maar wél schandalig duur. De ruilmarkt stond midden op het plein, en daar kon je met de Russen horloges en juwelen 'tauschen' tegen blikken vlees. Soms stond er zelfs een 'eerlijke markt' voor levensmiddelen tegen zegels aan de officiële prijs, maar de bonnen werden slechts voor de helft gehonoreerd. En overal waar vrouwen 'aanschoven' was het hoofdthema van de gesprekken: 'Wat is de Reichsmark nog waard' en 'Wanneer komen nu die laffe Yanks! '

Van de heersende woningnood hadden ze in de 15b geen last, wel integendeel. Maar Krüger, die zogenaamd moest zorgen dat àndere daklozen in de beschikbare kamers gehuisvest werden, pleegde met zijn getreuzel machtsmisbruik om éérst de eigen familie een nieuw logement toe te kennen. En niemand tikte hem op de vingers...

Het puinvrij maken van de hoofdstraten en het omvértrekken van de scheve uitgebrande gevels en gebarsten muurpanden, daarentegen, schoot wél goed op. Dat had schijnbaar te maken met de komst van de Grote Drie Overwinnaars, hun gevolg en de vele persmensen, voor de geplande 'Conferentie' in Potsdam waarover al veel kwakkels de ronde deden. Maar in de zijstraten, zoals het doodlopende stukje van de 15b waar die journalisten nooit een voet zouden zetten, moest de grote kuis nog steeds beginnen en waren tussen de puinkegels van de ingestorte huizen enkel wat smalle paden vrij gemaakt.

Ook aan het openbaar vervoer werd hard gewerkt, en hier en daar werd in de stad op korte strookjes tramlijn al weer gereden, zij het bij voorrang voor de militairen die er hondsblij regelmatig op en af sprongen...Maar het stedelijk verkeer interesseerde Joseph maar weinig, want hij was sowieso niet van plan zich ver van huis te wagen om niet een tweede keer in handen van een soort 'Plakpot Martens' te vallen. Hij bleef meestal binnen om een oogje te houden op zijn 'schatkamer'...Zijn enig contact met de buitenwereld liep tweedehands over de Krügers, Neumann en Vati Weimar, ook al moesten die twee laatsten het vooral hebben van de roddels rond de waterpomp. Voor de meer geloofwaardige inlichtingen hield hij zich aan zijn kristalpost, ook al bulkte die dan walgelijk van de opgepepte sovjetpropaganda...

Pa Krüger zag hij slechts zelden, maar zijn dochter des te meer. Die was de laatste dagen opvallend opgewekt alsof ze nog nooit van een dode boreling gehoord had. Ze fladderde onbezorgd door heel het appartement rond alsof het àl van haar was. Wat, eerlijk gezegd, door de recente chantagedreiging van haar vader in feite ook klopte! En Joseph mocht al blij zijn dat ze, voorlopig althans, de privacy van zijn slaapkamer een beetje eerbiedigde... Meer afgedwongen eerbied in feite, want hij hield die deur permanent op slot, goed wetend dat een rondsnuffelend vrouwmens onmiddellijk op die hoerige garderobe van Dahlmann zou vallen.

Joseph merkte ook dat Hildegarde ver aan het einde van haar keukenlatijn was gekomen. De eetwaren die ze op de vooravond van de Russische inval hadden buit gemaakt bij de plundering van het goederenstation, waren nu werkelijk volledig opgeteerd. Op de nieuwe rantsoenkaarten hadden ze maar met mondjesmaat wat eetbaars kunnen kopen, en dan in hoofdzaak nog gedeshydrateerde aardappelschijven. Die bewaarden wel goed, maar smaakten naar gekauwd karton. Samen met de ruime bedeling pekelharing kwamen die waarschijnlijk voort uit de zo geprezen voorraden van het Russische Volksleger. Door dagelijks niets ànders dan die rommel te eten bleef je wél in leven, maar psychisch ging je er aan kapot. Dus voelde Joseph dat het hoogtijd werd om Hildegarde op een paar pakken macaroni van Dahlmann te trakteren...

Weer tranen van geluk, natuurlijk, en ook knorrige Vati ging door de knieën toen hij een heel pakje Chesterfieldsigaretten cadeau kreeg. En beiden zwoeren ze dure eden dat ze Joseph tot hun laatste snik tegen de afpersing van Pa Krüger zouden verdedigen...Die kreeg plots een nieuw naamplaatje: "Dieser unverschämter Volksverräter! Eine Schande für Deutschland! " Maar tóch voelde Joseph achter hun tranen weer hun argwaan tegenover zijn vrijgevigheid opduiken: waar haalt die vreemde vent in godsnaam al die schatten vandaan ?!

 Met Krügers volgende stunt kregen ze nachtwerk. Naar hij zei eisten de Sovjets dat aan elk bewoond huis binnen de week vier vlaggen zouden wapperen van minstens 1,8mx1m: een Russische, een Amerikaanse, een Britse en...jawel, een Franse! Voor het vinden van de stof en het aaneennaaien van de kleurpanden waren de bewoners collectief verantwoordelijk. Op nalatigheid stond als straf, zowel voor mannen als voor vrouwen: puinruimen of het voort afbreken van de nog talrijke wegversperringen.

Hildegarde vond nogal gemakkelijk de nodige rode en witte stof, maar blauw was écht een probleem. Zélf verven bleek uiteindelijk de enige oplossing. Gerda kwam met een paar zakjes blauwsel voor de was aandraven, maar dat kleurde niet genoeg. Pas toen Joseph teneinde raad heel de inktvoorraad van Dahlmanns bureau in de verfpot goot   begon het spoelsel min of meer op bleek koningsblauw te trekken...Het duurde ook even voor hij een giechelende Gerda zover kreeg dat ze met een kartonnen mal 96 sterretjes uit een oud fluwijn knipte en ze vervolgens in zes rijen van acht op weerszijden van de blauwe lap begon te driegen. Waarom die Amerikanen absoluut zo'n ingewikkelde vlag hadden willen kiezen, vond iedereen nogal pueriel.

Maar onderwijl spraken de naaisters en knipsters slechts over één onderwerp: de Amerikaanse soldaten! Dat het allemaal jonge gasten waren die wél vet aan hun lijf zouden hebben, en daarbij lacherig en vrijgevig waren op de koop toe. Natuurlijk graag vrouwen versierden en doorlopend chocolade of sigaretten in het rond smeten. En vooral minder haatdragend tegen de Duitse burgerbevolking waren dan bij voorbeeld de Fransen en de Britten: hun vaderland was immers nooit aangevallen door de Wehrmacht en zij hadden dus geen reden om voor wàt-dan-ook weerwraak te moeten nemen. Als ze ten andere al die steden zullen zien die door hun barbaarse bombardementen totaal uitgemoord werden, zullen ze zéker als ieder goede christen wroeging krijgen en het op één of àndere manier willen vergoeden.

Met de komst van de Yanks zou 'alles' wel vlug beter worden, dachten de dames van het naaiatelier, Gerda op kop! En Hildegarde hoopte dat die gasten de Russische zwijnen wel eens een lesje zouden leren! Maar toen Ma en Oma Krüger daar niet geestdriftig op inhaakten verklapte Gerda ten slotte dat haar Pa lid geworden was van de pas opgerichte Kommunistische "Einheidspartei Deutschlands"...Het was gedaan met het openlijk ophemelen van de Yanky-Boys! Hoogstens kon nog wat voort geroddeld worden over de 'Werwolf' die verdacht werd terreuraanslagen tegen de bezetters te plannen. De Russen gingen die geheime organisatie krachtig onderdrukken, zei Frau Krüger, en vijftig nazi's ophangen voor elk sovjetslachtoffer...Al goed dat ze de vlaggen na drie-vier dagen konden buiten hangen en het atelier sluiten, want de lol was er definitief af...

Op woensdag 6 juni maakten ze een grote stap voorwaarts in hun nieuwe 'rode' wereld. Enerzijds werd bekend dat alle districten van nu af autonoom bestuurd zouden worden, zeg maar als zelfstandige administratieve republieken. Dat hield bijvoorbeeld in dat, wie om dringende redenen wilde verhuizen naar een ànder Berlijns district, lange vragenlijsten moet invullen en onbesproken personen als borg moest vermelden vóór de districtsraad de aanvraag ook maar in overweging wilde nemen...Dit voorafgaand onderzoek werd verricht door de ANTIFA, een groepering van zelfverklaarde 'zuivere antifascisten' die hoe langer hoe meer, vrijwillig en ongevraagd, hun greep op het publieke leven verstevigde. En de kandidaat-emigrant eindeloos liet wachten voor hij daar eventueel een visum voor ontving. Maar de verklikkingen, waarnaar in de vragenlijsten gevist werd, konden wél met bekwame spoed afgehandeld worden...

Anderzijds kreeg Steglitz diezelfde dag opnieuw electriciteit, wat Vati aan de spreuk van Lenin herinnerde dat het bolsjevisme gelijk was aan het socialisme, maar dan mét electrische stroom! De ouwe scheen door die 220 volt helemaal op te kikkeren, want tegen Joseph sneerde hij dat het tijdperk van de kristalpost nu definitief was verstreken! Afwachten, zei deze, want de grote gecompliceerde radio in Dahlmanns salon deed voorlopig niets dan brommen en fluiten...Waarschijnlijk was het een verlaat protest van dat luxemeubel tegen de ruwe behandeling door nazaten van Djengis Kahn, een dikke maand geleden.

Hoe dan ook, de eerste dagen zou hij uit dat monster niet veel hoopgevende nieuws kunnen puren! Uit zijn kristalpost al evenmin, ten andere, want dààr hoorde hij steeds maar kletsen dat Russen en de Amerikanen het over niéts eens waren, en zéker niet over de nieuwe zonegrenzen! Maar zonder akkoord kwamen er géén Amerikanen naar Berlijn, en zónder Amerikanen geen conferentie van de Grote Drie in Potsdam...De vrede was in élk geval nog niet voor morgen!

Nu er - af en toe toch - stroom was, sloeg Hildegarde aan het kokkerellen. Zonder zout of bouillonblokjes rook of smaakte haar "Eintopf" soms héél vreemd door de culinaire vondsten met ersatzpigmenten die ze in de 'slang' her en der hoorde aanraden. Maar het was warm eten, en dus al een flinke stap vooruit.

Na de noen van donderdag 15 juni kregen de bewoners van 15b plots een paar spoken uit het verleden op hun dak. Hildegarde riep dringend Joseph naar beneden en aan haar schrille stem hoorde hij onmiddellijk dat er een haar in de boter zat. Kwam de ANTIFA hem aanhouden misschien ? Een ogenblik dacht hij aan vluchten, maar loerend in de trapzaal meende hij stemmen te herkennen...

En inderdaad, het waren Pa de Bens en zijn zoon Miel, waarvoor Hildegarde de trap naar de tweede verdieping versperde. Joseph riep hen naar boven, zéér tegen de zin van Frau Weimar én Gerda, die ook was komen aanlopen. De begroeting op de overloop van de tweede verdieping verliep wat stijf en kil, vooral toen Joseph de bezoekers diets maakte dat de familie van buur en blokoverste Pa Krüger nu bezit had genomen van hun vroegere woonst... Gelukkig nam De Bens dat nogal filosofisch op want, zei hij, ze waren van plan in hun villa in Dahlem te blijven tot ze op een deftige manier terug naar Middelkerke konden reizen. Hij kwam maar even kijken of hier nog wat van hun kleren en proviand gerecupereerd kon worden...

Deze vraag werd door Gerda op hoongelach ontvangen: Kleren, zei u ? En proviand ? Nooit van Russen gehoord zeker ?! Steppekrijgers die lijk de vernielzuchtige Hunnen een bloedig spoor van moorden, plundering, verkrachting en meer van dat moois achterlieten ? Wel die waren ook hier in de Albrechtstrasse gepasseerd en hadden er twee weken lang hun lusten botgevierd. Niéts hadden ze héél gelaten, alles dooreen gesmeten en volgescheten wat ze niet konden meenemen...In de kelder lag nog een hoop kleren en beddegoed, of zeg liever 'vodden': misschien kon meneer dààr zijn gading in vinden ?!

Joseph legde haar gebiedend het zwijgen op, om wat beleefder af te ronden: " Zo erg is het wel niet, maar véél kans om nog iets van waarde te redden kan ik u écht niet geven...En voedsel zéker niet: wat nog niet gestolen was hebben wij de laatste weken natuurlijk zélf opgegeten..."

Dat begreep Pa De Bens heel goed. Maar moest Joseph soms persoonlijke papieren van hen vinden of iets van waarde dat duidelijk van hén was, wilde hij het dan zolang bewaren ? Tegen het einde van de maand zouden ze nog eens langskomen...

" En ik moest van Françoise jou en Phil de beste groeten doen! Gaat het zo'n beetje met haar ?"

Joseph keek hem even verwezen aan, maar vermande zich vlug: " Phil is dood, Pa...En ik denk dat Françoise dat wel geweten heeft, nadat die Rus hier in de kelder heeft staan schieten met zijn mitraljet, juist vóór we op 27 april geëvacueerd werden. Maar ze heeft het mij toen niet durven zeggen, denk ik...Niet dat het veel geholpen zou hebben, want Phil kreeg een schot door de keel en is binnen de minuut gestorven...Ik heb haar na mijn terugkeer hier in de kolenkelder gevonden, bedolven achter een muur van bruinkoolbriketten...We hebben haar voorlopig begraven in het parkje van het preventorium, hier naast..."

De jonge Miel scheen het drama maar half te snappen en wilde het jolig over een andere boeg gooien: " Zeg, en uw kleine broer Leon, die ook een tijdje op de Fehrbelliner Platz zat en dan naar de Kriegsmarine trok ?"

Joseph haalde de schouders op en staarde in de verte: "Die is hier in de straat gesneuveld, tijdens de laatste gevechten en werd op het Martinuskerkhof begraven...In een massagraf 'Grube drei'..."

Pa De Bens leek erg aangedaan door al de catastrofes die Joseph de laatste weken over zich heen had gekregen. Van de frisse snedige SS-Oberscharführer die hij gekend had bleef slechts een leeg kreupel wrak over. "Ach, wat erg...Mijn deelneming, jongen..." was alles wat hem te binnen viel.

Of ze nog lang in Dahlem dachten te blijven, vroeg Joseph om beleefd af te sluiten.

" Tot de Amerikanen er zijn, en dan op ons gemak terug naar huis in België...En gij ?"

" Ook zoiets, hé...Dat ze me daar maar in den bak steken, als ze dat plezant moesten vinden: mij kan dat allemaal niet veel meer schelen...

Pa De Bens begreep dat er nog maar weinig te zeggen viel en droop stil af.