C56   ALTE KAMERADEN.

                           Naar Lüneburg, 20 september 1945.

Dat nachtje slapen in de groepstent en het aanschuiven voor de bedeling van het eten ,de volgende morgen ,riepen verre herinneringen op aan zijn 'recrutentijd' ,maar dan wel in luxe-uitvoering. Géén Scharführer die hem ditmaal uit zijn warme nest schreeuwde of opjoeg naar de eetketels: wie hier geen zin had in een nieuwe dag bleef gewoon liggen ! Na het stevige ontbijt wist hij voorlopig niets beters te doen dan het goed in zijn 'rugzak' wat te herschikken en discreet even te controleren of zijn fortuin nog zat waar het hoorde te zitten.

Tegen de middag zocht hij Arthur op in de receptie. Bij gebrek aan 'klanten' zat die op zijn gemak een pijpje te roken: " Wel-wel, je onderhoud met Herr Weintraub is nogal positief verlopen, zou je zeggen: er kan weer een lachje af ? En heeft hij je op die korte tijd nieuwe papieren op je oude naam kunnen bezorgen ? Of moet ik in de vlucht nog een beëdigde leugenverklaring gaan afleggen, vooraleer ik met de noorderzon naar mijn geliefde vaderland verdwijn ?"

" Nee-nee, Jiepy, " lachte Arthur: " Hijzelf is gisteren avond met de vlieger van Tempelhof vertrokken. Maar hij heeft mij eerst voorgesteld aan zijn opvolger, die nu alle tijd heeft om dat met de hulp van het 'Joods Agentschap' in orde te brengen. Hoe dan ook, ik kén nu de kanalen en hoop tegen het nieuwe jaar in Londen mijn moeder, tante en de twee meisjes te kunnen oppikken vooraleer naar de States te emigreren... Hopelijk gaat alles goed met hen, al heb ik nog steeds geen nieuws van hen ontvangen. Met de hulp van die U.S. inlichtingsdienst van Weintraub zal dat wel lukken...Hout vasthouden ! Je weet misschien nog dat ik daar in New-York een oom heb die een tapijtenhandel drijft. Die zal ons wel voorlopig opvangen ! Vooral als we daar niet met lege handen aankomen...Daarom is het mijn eerste zorg om samen met mijn moeder onze oude bankrekeningen in de buurlanden hier leeg te halen. Maar als verder alles vlot verloopt zouden wij tóch tegen de lente langs het vrijheidstandbeeld moeten kunnen doorvaren..."

" Nou ",zei Joseph een beetje dunnetjes: "Jij hebt je eigen toekomst al netjes voor mekaar, zou je zeggen. Die van mij zit jammer genoeg nog compleet dichtgeslibd, met de Britse repatriëringdiensten die mijn papieren wantrouwen als de pest, en de Belgen die me minstens voor een paar jaar in de bak willen steken...Minstens hé..."

" Met die Britten zal dat wel loslopen, zeker ? Ik van mijn kant zal wel zorgen dat je via D.P.Camp Lüneburg veilig tot in Aachen geraakt, en die vrijgeleide van Weintraub zal je in België wel tegen de vervelendste wijsneuzen beschermen !"

"Ik hoop dat je gelijk krijgt...Maar als ik hier binnen een paar dagen op de goederentrein kruip naar het Westen, zou ik toch graag willen weten hoe ik jou in geval van nood nog kan bereiken..."

Het duurde geen 'paar dagen' meer. Reeds de volgende morgen na de bedeling van het eten riep een jeep-met-luidspreker alle Westeuropeanen op zich klaar te maken voor het vertrek. De goederentrein stond al puffend te wachtend op een spoor achter de vrouwenloodsen. Arthur kon Joseph nog juist een brief in de handen drukken, vooraleer deze met zijn krukken door een jolige groep van een dertigtal  Fransen in een wagon werd 'geholpen'. Het lukte hem enkel nog vlug een losse afscheidsgroet naar zijn vriend te schreeuwen, vóór de sterkste medereizigers hem door de schuifdeur naar binnen drongen om dan in een klit de opening te blokkeerden...

Exit zijn vriend Arthur dus...Weinig kans dat hij die redder in de nood ooit nog zou weerzien...

Enfin, dat dacht hij toen toch....

Daar hij absoluut geen kans kreeg zijn kop tussen die prop Fransen in het deurgat nog even naar buiten te wringen, zocht Joseph binnenin de goederenwagon dan maar een propere hoek om zijn bagagezak als kopkussen te installeren. Camp Lüneburg lag ergens bij Hamburg ,had hij begrepen ,en ook al was het tot dààr nauwelijks een 250 kilometer, toch schatte hij dat de rit wel eens 48 uur zou kunnen duren ,of méér. De spoorwegen waren nog steeds een puinhoop en de Russen deden daarenboven geen enkele moeite om het treinverkeer naar het westen te bevorderen. In tegendeel, ze braken nog steeds veel spoorlijnen op als herstelbetaling. En ze schenen er een duivels genoegen in te scheppen het verkeer westwaarts zo veel mogelijk te stremmen. Zo hadden ze op regelmatige afstanden langs het spoor controleposten opgesteld, die, als je een beetje geluk had, enkel op administratief gebied wat 'moeilijk deden', maar bij slecht humeur ook de reizigers regelrecht brandschatten. Gewone wachtende burgers, die op het de perrons van het station overnachtten om zéker een plaatsje te veroveren op de zeldzame overvolle goederentreinen naar het westen, werden daar dikwijls reeds voor het vertrek door sovjetpatrouilles uitgeschud. Neen ,reizen moest je écht niet doen voor je plezier , want meestal was er enkel nog op het dak van de wagons wat plaats, in weer en wind, en mocht je al blij zijn dat het een plàt dak was...

Terwijl de meeste van zijn medereizigers zich nog luidruchtig voor de open schuifdeur verdrongen, begon Joseph zich dus achter hun rug naarstig in te richten om de volgende 48 uur zo comfortabel mogelijk te overleven. Zijn keus viel op de verste hoek in de rijrichting die niét naar urine stonk, en legde zich in volle lengte 'te slapen', kwestie van wat 'Lebensraum' te bezetten. Want na een tijdje geraakten de meeste Fransen eveneens uitgekeken op het bedrijvige rangeerstation buiten, en één voor één zochten ook zij tenslotte binnen wat nestruimte voor de volgende etmalen...Daarbij waren de laatsten niet altijd opgezet met de smalle morzel vloer die ze nog konden claimen. En kwamen er dus 'woorden' van. Vuile driftige woorden eerst, maar allengs dreigender geschreeuwd en vergezeld van venijnig trekken, stampen en duwen.

De vent die zich naast Joseph had geïnstalleerd kreeg het aan de stok met zijn gebuur, die vond dat zijn 'copain' daar moest liggen. Maar de vent raadde de gebuur aan zich anaal te laten 'verzorgen',( "Vas-te faire foutre !")  en kreeg als dank voor zijn liederlijke wenk een stamp in zijn familiejuwelen. Die kroop wat moeilijk recht en trok een mes. Maar vóór hij daarmee verder onheil kon aanrichten, vlogen er minstens drie man bovenop, grepen hem bij zijn schabbernak en zijn enkels en kiepten hem door de openstaande schuifdeur naar buiten op de ballast. Nog vóór hij de kans zag kreunend recht te kruipen, kreeg hij als toemaatje zijn rugzak op zijn kop gezwierd. De aanvallers keerden nu terug om de aanstoker, die zonodig de ligplaats naast Joseph voor zijn 'copain' had opgeëisd, eenzelfde voorkeurbehandeling kado te doen. Maar die weerde angstig af, kroop recht en nam, op eigen initiatief en met zijn complete hebben en houden, bezwerend en razendsnel afscheid van de grommende groep. De kopman van het ruimerstrio riep hem met een sergeantenstem smalend na: "Vas-te faire foutre ailleurs, pauv' con !" Daarop wierp hij een blik in het rond en vroeg voor de vorm:

" Autres candidats ?"

Maar niemand liet een neiging in die zin blijken en de 'sergeant' besloot: "Le premier qui veut encore faire le con, est foutu dehors ! Compris !?..."

Zo, zijn Frans was wel niet erg academisch, maar nu wist iedereen toch wie hier de baas was. Gevolgd door zijn twee acolieten raapte hij zijn reisgoed op in het andere uiteinde van de wagon en wierp die op de vrijgekomen plaats naast Joseph. Ook diens twee laatste buren kregen een 'wenk' van de macho's dat ze met hen van plaats 'mochten' wisselen, waarop het ruimerstrio tevreden heel de kop van de wagon in beslag nam. Joseph wilde zich instinctief wat smaller maken om die branieschoppers niet te hinderen, maar de 'sergeant' hield hem stevig bij de pols tegen, en fluisterde hem indringend in het oor: "Koeste, Josse !"

De schrik sloeg hem rond het hart: die Fransman had hem dus herkend onder zijn oude identiteit ! Maar vóór hij kon reageren floot de locomotief snerpend de hoge dó, als om zichzelf moed in te pompen bij het begin van zijn gevaarlijke tocht. Een plotse ratel schokken voer als een lopend vuur door het hele treinstel en langzaam kwamen ze in beweging... Iedereen leek een zucht van opluchting te slaken: de bevrijdende reis naar het Westen was begonnen ; eindelijk gingen ze terug naar huis !

Nadat hij met een paar maal diep ademhalen de spanning van het vertrek en de schrik van de ontmaskering te boven was gekomen, speurde Joseph in het halfduister van de wagon naar bekende trekken in het grimmige gezicht van de 'sergeant' naast hem. De vettige vilthoed bedekte zijn veel te lange haar, wat de eventuele herkenning zeker niet bevorderde. Op de koop toe besloeg een ruige rosse stoppelbaard en een donkere druipsnor zijn halve wezen: neen, dat gezicht zei hem absoluut niets...

" Wolchov, " fluisterde de vent als een soort paswoord: " Leningrad en de Neva ? Praag ? Winniza, Jampol en de vlucht over de Dnjester ?..."

Verdomme, die schooier sprak Vlaams ! Een Vlaming die Josephs halve doopceel aframmelde en de mijlpalen van zijn tragisch Russisch avontuur opsomde ! En er al bij al nog niet zo kwaad uitzag...Waarschijnlijk een overlevende van de 'Langemarck', die afwist van zijn gevaarlijke roeitocht over de gezwollen Dnjester in de lente van '44...Alhoewel hij destijds ijlde van de koorts trachtte Joseph zich nù te herinneren wie er nog méér in dat bootje had gezeten tijdens die wanhopige oversteek...John Aspeslaghs, maar die is een paar maanden later gesneuveld aan de Narva in Estland, had Leon in zijn laatste brief geschreven...Dan Roger Penjaert, de 'Penny'...Maar volgens dezelfde bron was die krankzinnig geworden tijdens de slag aan de Oder in april '45, en compleet in de mist verdwenen...Ten andere, dit soort waanzinnige Duitse krijgsgevangene werd sowieso door de Russen onmiddellijk afgeschoten...  

" Wel, zijt ge er nu bijkans uit ?...Oostende ?...En ge waart jaloers op mijn lief, Nancy ?..."

Joseph schrok. Dus tóch !

" Penny ? Roger Penjaert ?! Miljaarde, zeg ! Ik zou je nooit herkend hebben !...Maar ik hoorde dat ze je aan de Oder bij je pietje hadden gestekt !..."

De man wuifde dat weg als een slechte herinnering:

"Eindelijk hé Jos !...Ja, inderdaad, ik ben Penny. En het stelt mij gerust dat ik zo moeilijk te herkennen ben...Op de koop toe heet ik nu natuurlijk een beetje ànders dan toen ik nog jong en schoon was...Fred Bonheure, aangenaam, om u te dienen !"

Joseph greep met een sarcastische grijns de uitgestoken hand: " Fred Bonheure ,zegt ge? Dat wordt efkens wennen ! Mijn naam is Jean-Marie Peters: goed onthouden hé ! Jean-Marie Peters !"

" Jean-Marie Peters ? Ja, klinkt niet slecht...En hoe zit dat :je broer Leon heeft het mij verteld, van je been...Toen wij je destijds in Moldavië aan dat Roemeens lazaret afgaven had ik er écht geen goed oog in...En in Praag heb ik je met de John in dat lazaret nog efkes bezocht, terwijl ge lag te slapen na die amputatie: ook al niet erg florisant hé...Dus al bij al heb je nog 'viel Schwein gehabt' !...En hoe gaat het nog met Leon ? Is die er ook goed doorgerold ?"

Tableau !

Na een ogenblik van wederzijdse gène, begonnen de oud-strijders een beetje lusteloos hun stereotiepe oud-strijdersverhalen uit te wisselen: een ononderbroken snoer van mislukkingen en tegenslagen, waar ze dan tenslotte tóch nog levend waren uitgekomen. Penny was het meest aan het woord, met de bittere zelfspot dat onkruid niet vergaat...

Na de terugtocht door Moldavië in het voorjaar van '44 en een korte heruitrusting in Praag, werd hij samen met John in een opgelapte 'Langemarck' naar Estland gestuurd. Maar aan de smalle Narva-stroom en het Peipusmeer werden ze een eerste maal door de Russen afgesneden. Met het gros van de troepen geraakten ze tenslotte deftig via Tallinn over zee geëvacueerd om in Letland weer te ontschepen. Na twee maanden van zware gevechten daar, werden ze in het zogenaamde Kurland rond Riga wéér omsingeld. Opnieuw kon de vloot er hen in goede orde weghalen en zette hen in Litouwen weer aan wal. Maar in volle winteroffensief brak de Rus opnieuw door hun front en nu konden ze slechts zéér nipt uit deze laatste omsingeling rond Köningsburg ontsnappen , wéér over zee...

"De hel ,man ,dat kan ik je verzekeren ! Ge weet nog wat een rotboel het was om over de Dnjester te geraken ,na de vlucht uit Staro een half jaar vroeger ? Wel ,de paniek langs de kust van Oostpruisen was tienkeer erger ! Met zeker een miljoenen mik-mak van waanzinige burgers van de 'treks' en gevangenen uit de concentratiekampen die ook met die schepen mee wilden ontsnappen en tussen de frontlijnen gedurig in de weg liepen ! We zijn er daar dikwijls met ons vuil voeten moeten doorgaan om voor ons de weg vrij te maken naar de schepen ...Ge verstaat mij wel hé :met beleefd vragen schoven die stomme boeren hun karren niet opzij ! We hebben ons dikwijls een doorgang voorbij die opstoppingen van burgers moeten schiéten hé... Ik weet het :allemaal niet erg proper .Maar bon ,we zijn dan toch tot hiér geraakt...

Na een lang stilte vertelde Penny voort :"Ja ,de kust van Oostpruisen...Daar is den John ergens gesneuveld. Hoé of wààr weet ik niet, want het stonk daar fameus en we waren elkaar al een tijdje uit het oog verloren. Maar toen ik dat hoorde was ik er zwaar van onder de voeten, en was al mijn goesting plots over. De vloot heeft onze povere resten dan in Kiel afgezet...In het kamp van Lüneburg wilden ze met de laatste samenraapsels dan nog een divisie van ons maken, maar daar zat geen fut meer in. De rest weet ge: hoe de Rus ons dan aan de Oder volledig uiteen heeft geslagen...Ik ben nog met een groep van de SS-Nordland hier naar Berlijn afgezakt en na een week waanzinnige gevechten tenslotte bij een vrouw kunnen onderduiken. Maar na vier maanden werd ik verklikt en door de Fransen opgepakt..."

" De Fransen verdorie ?!"

" Wel ja, omdat ik hier in hun bezettingssector zit. Die herkenden mij door mijn bloedgroeptatoe als SS-er en wilden absoluut  weten of ik omstreeks de landing in Normandië in Frankrijk had gevochten ! Want rond die tijd dachten die gastjes van de Résistance daar dat ze ongestraft wegen konden blokkeren om onze kolonnes op te houden en ondertussen wat Duitse officieren mochten afschieten. De collega's van 'Das Reich' zijn er dan in een paar plaatsen met hun vuil botten door gegaan ,en dat lag bij die Franse Officier nog altijd zwaar op zijn maag. Ik heb hem dan met handen en voeten kunnen overtuigen dat ik daar nooit omtrent was geweest. Wat wij in 't oosten hadden uitgestoken ,interesseerde hen verder geen bal ! Dus lieten ze mij de  keus: ofwel uitlevering aan België voor minstens tien jaar bak, ofwel tekenen voor het Franse Vreemdelingenlegioen...Ik heb niet lang getreuzeld: na een contract van vijf jaar wordt ik een volbloed Fransman en vegen ze de spons over mijn verleden !"

" Hoe komt het dan dat ge nu nog vrij rondloopt ?"

" Vrij-vrij...Da's een groot woord...Er reist een korporaal van 't Legioen mee tot Lüneburg en die zet ons daar op de trein naar Frankrijk ,Marseille. Maar moesten we onderweg deserteren en ze pakken ons nadien, dan zetten ze ons direct tegen de muur...Daarbij, ik ben de sneeuw en de regen hier beu: ter afwisseling mogen het voor mijn part nu wel eens wat warm zand en palmbomen zijn !"

" En dat schouwgarnituur dat ge bij hebt ?" Joseph wees naar zijn twee buitenlandse lijfwachten: " Ook oude wapenbroeders, zeker ?"

" Ja, die wittekop hier naast mij is Henkie van de divisie 'Nederland'. Hij komt ergens uit de kop van Groningen en spreekt vooral Fries: voor de rest weet ik er niet veel vanaf , en wil dat liefst zo houden". Henkie knikte enkel zwijgend ten teken van verstandhouding..."En die slaapkop in den hoek is Knut, van de 'Nordland': ook weinig van zeggen...Ondereen spreken we Duits en denken zoveel mogelijk samen te blijven in het Legioen: dan gaat de tijd rapper voorbij..."

Dat was nù niet het geval. Want alhoewel de trein nogal vlug de puinen van Berlijn achter zich liet en ze nu volop in de bossen bij Spandau zaten, hadden ze al tweemaal moeten wachten op tegenliggend verkeer. De Russen waren al flink gevorderd met het omvormen van het Duits spoorwegennet naar énkelspoor. Op de nevenliggende ballast waren nog roestresten te vinden van vroegere weelde en op regelmatige afstanden reden ze voorbij groepen gevangenen - militairen en burgers dooreen - die onder bewaking van sovjet-soldaten met de gerecupereerde rails sjouwden.

" Wehrmacht, en Parteigenossen waarschijnlijk," merkte Penny op toen ze wat voor de open schuifdeur stonden te luchten: " Die mogen nog van geluk spreken dat ze niet naar Siberië werden gedeporteerd. Hier hebben ze altijd nog een kansje dat ze nà dat werk gewoon ontslagen worden of kunnen gaan lopen... Maar onze collega's die àchter de Oeral verdwijnen kunnen het vergeten...Minstens tien jaar dwangarbeid in de goudmijnen, wist die rekruteringsofficier van het Legioen ons te vertellen ! Bij min vijftig in de winter ! Van die sukkelaars zullen er nog niet te veel terugkomen..."

Tegen valavond hadden ze zo'n tachtig kilometer afgelegd: ze waren de puinen van Rathenau voorbij en stonden nu te wachten voor de noodbrug over de Havel. Na een uur kwam er een Engelse officier langs gelopen met het bevel dat iedereen met pak en zak moest uitstijgen en gegroepeerd per wagon te voet over de brug moest lopen. Bleek dat de sovjets vreesden dat het 'kunstwerk' geen volgeladen trein kon dragen en ze het risico voor een ramp niet wilden nemen. Zuiver een pesterij, natuurlijk, maar daar kon je blijkbaar weinig tegen uitrichten. De officier liet door een korporaal wel met krijt op iedere wagon een volgnummer schrijven. Alle 'inzittenden' werden verzocht dit te onthouden om later een chaos bij het weerinstijgen te vermijden. De man was hier blijkbaar al méér gepasseerd en kende de klappen van de zweep...

 Na een pijnlijke struikeltocht over de ruwe ballast in het donker, min of meer gegroepeerd per wagon, werden ze in een hel verlicht seinhuisje één voor één achterdochtig bekeken door een NKVD officier. Telkens hij een verdacht individu meende te ontdekken stopten de soldaten de hele slang tot het loos alarm bleek te zijn. Wat het gelukkig ook altijd was. Maar ondertussen stond er heel wat volk met koud zweet op de rug aan te schuiven en moesten zij zich bukkend het geblaf van de postoverste laten welgevallen. Heel die vertoning nam wel een paar uur in beslag en het liep al tegen middernacht vóór iedereen te voet de noodbrug was overgesjokt en weer in de juiste treinwagon zat. Want ondanks de voorzorgsmaatregelen van de Britse begeleiders waren er tóch nog een paar debiele Fransozen die in het donker hun oorspronkelijk rijtuig niet terugvonden...

" Niet slecht bedacht van de Ivans, die truc met de zogenaamd 'wankele' noodbrug! " spotte Penny toen ze eindelijk weer traag vertrokken: "Zo kunnen ze één voor één de reizigers goed bekijken en er eventueel de verdachte personages uitpikken. Immers, wie te voet over de Russische brug lóópt valt onder hùn autoriteit, terwijl ze niks te zeggen hebben over al wie óp die 'Britse' trein zít...Die worden beschermd door de 'Union Jack'"...

Joseph kon niet hoog oplopen voor deze subtiliteit en was al blij dat ze opnieuw wat vaart maakten. Op 'aandringen' van Penny kreeg iedereen, die nog moest wateren, zijn minuutje voor het open deurgat, en toen ging voor de rest van de nacht de poort onherroepelijk dicht...

Joseph had het nooit verwacht, maar ondanks de kou, het kloppen van de rails, de harde plankenvloer en de veelvuldige schokkerige stops onderweg had hij tóch wat kunnen slapen. Nu stonden ze in de vale dageraad weer ergens op een écht station te wachten. Door een gordijn van kille druilregen kon hij de verwrongen naamplaat ontcijferen..Salzwedel...

" Salzwedel ?" vroeg Penny slaperig: " Dan zijn we op nog geen tien kilometer van de zonegrens...En weten we binnen een paar uur of we naar de Sahara gaan of naar Siberië...Ik ben eens benieuwd." Joseph moest inwendig lachen: in deze laconieke spot vond hij zijn vroegere vriend terug: een schijnbaar losbollige avonturier die echter zijn landkaart rats vanbuiten kende ! Op en top de Penny ! Die zou er wel door rollen !

Verderop langs het perron was er een opstootje. Vlug bleek dat een jongen, die met een stootkarretje appels leurde, door de haastige reizigers werd gepluimd, en er daarbij iets haperde met de betaling...Het meisje dat even later op hun hoogte eveneens vruchten aanbood deed het stukken voorzichtiger: in haar opgehouden schort had ze er maar een stuk of vijftien bij. Vier appels voor één mark, dat was een habbekrats voor een Cresus als Joseph. Maar Penny vond het gestolen en had verder geen interesse

" Daarbij, ik heb nog geen soldij ontvangen, hé !"

Waarop Joseph aan de struise Henkie een bankbriefje van vijf mark gaf: "Hier Kees, zet hem op ! Ik geef een rondje voor de club ! Twintig stuks graag ! En laat je niet door die Fransozen de kaas van je brood eten !"

Toen ze even later gevieren volmondig kauwend weer op hun 'bed' lagen merkte Penny op: " Ge schijnt goed bij kas te zitten, hé vriend ?..." Waarop Joseph monkelend knikte: " Beter dan ge denkt...En moest ge soms platzak zijn, kan ik je altijd voorlopig uit de nood helpen..."

" Och man, waar ik naartoe ga, heb ik geen centen nodig: gratis kost en inwoon !" Maar in die branie meende Joseph toch zoiets als een barstje te voelen...

" Penny, ik meen het: voor al die keren dat je mijn persoontje uit de penarie hebt gesleurd, en niet in het minst aan de Dnjester, zou ik graag iets terug willen doen. 'Geld spielt keine Rolle, Mensch !"

De Penny keek hem sarcastisch aan: " Gijsse vettige kapitalist ! Wat wilt ge dat ik tussen de kamelen aanvang met jouw waardeloze Reichsmarken ! Maar als ge goesting hebt moogt ge mij en mijn kameraden nog een stevige afscheidspint betalen als wij straks veilig in 'D.P.Camp Lüneburg' geraken !"

"Kamp Lüneburg ?...Tiens, die naam zégt mij iets..."      

" Tiens, mij ook." lachte Penny: " Daar werd verleden winter de divisie "Langemarck" gevormd met alles wat ze nog aan strijdbare Vlamingen konden bijeen schrapen, vrijwilligers of niét ! Daar heb ik zelfs de Leon opgeleid in mijn peloton 2cm pantserwagens, waarmee we naar Stargard in Westpommeren zijn getrokken."

"Ja, hij heeft mij dat geschreven...Hij is er zelfs in het lazaret ook nog een oud lief van mij tegengekomen. Schwester Monika...En die twee zijn ook samen begraven in Steglitz...'Grube drei'...Enfin, van de doden niets dan goed..."  

" En laat ze in vrede rusten. Ikzelf heb geen al te slechte herinneringen aan dat kamp. Maar niets zegt dat wij in dezelfde gebouwen als toén gaan terecht komen hé. De Lüneburger Heide is immens groot en er waren daar toen wel een tiental van die opleidingskampen. De Canadezen, die deze streek nu bezetten, zullen voor de oprichting van hun 'Displaced Persons Camp' wel de beste uitgekozen hebben: het minst beschadigde dat het dichtst bij de spoorlijn ligt..."

" Zeg, ge schijn uw 'weg-terug' al verdomd goed bestudeerd te hebben...Van het Displaced Persons Camp in Lüneburg had ik nog nooit gehoord en gij weet er al alles over: dat het gedreven wordt door de Canadezen en zo !"

" Ja, maar wij gedrieën hier zijn dan ook geen gewone D.P.'s die enkel rekenen op de goede diensten en de fairplay van de overwinnaars om ons terug veilig naar moeder de vrouw te voeren, hé ! Van mijn weg-terug ken ik inderdaad alle details en weet heel precies wààr er wàt gaat gebeuren...Want toen wij als SS-ers werden ontmaskerd hebben wij - alvorens wij wilden tekenen voor het Frans Vreemdelingenlegioen - van die recruteringsofficier héél duidelijke en nauwkeurige uitleg geëist en ook nog garanties gekregen voor onze probleemloze reis naar Marseille...Zohaast wij uit de Russische bezettingszone zijn, worden wij met ons nieuw statuut van 'Franse' legionair praktisch onkwetsbaar. Wat niet betekent dat wij de beest mogen uithangen, hé, want disciplinair zijn ze in het legioen minstens zo streng als bij de SS, niet vergeten ! Maar het is wel een hele geruststelling dat niet de eerste de beste brulaap van de Staatsveiligheid met mijn voeten gaat rammelen!"

Joseph bleef een tijdje in gedachten verzonken, maar leek dan toch tot een besluit te komen: " Ik vraag mij af of het voor mij - met mijn valse identiteit - wel zo erg verstandig zou zijn om mij samen met u bij de volgende controles aan te bieden...Straks bij de zonegrensovergang, tot daar toe: de Russen zullen vast blij zijn van zo'n mankepoot verlost te worden...Maar bij de clearing in het kamp word ik best niet gezien in hechte kameraadschap met drie beestige oud-SS-ers, denkt ge ook niet ?"

Penny schudde spottend het hoofd: " Gijsse Judas ! Als ge straks een haan drie keer hoort kraaien, weet ge wat dat betekent hé !"