Op paasmaandag opende een tentoonstelling in het Hannah huis in Herent met werken van drie vrouwen: Danie Staut en Ina Suffeleers uit Vlaanderen en Pauline Bétin uit Frankrijk. Wanneer tijdens het inleidend gesprek de kunstenaressen voorgesteld worden aan het publiek blijkt dat ze een gemeenschappelijke vorming van architectuur achter de rug hebben.

De rode draad in de tentoonstelling is de spanning tussen wonen en landschap. Zo schildert Danie Staut vooral ‘buitenzichten’, terwijl Pauline Bétin huizen in glaspasta maakt. De schilderijen zijn veelal gemaakt met acrylverf omdat dit vlug droogt en zo het probleem van veilig vervoer van de werken na het buiten werken, vergemakkelijkt. Acryl is een gekende techniek. De werken vallen wel op door hun gedurfde wijze van schilderen: weg met het ‘binnen de lijntjes’ kleuren en durven een eigen interpretatie geven van wat het oog ziet. De glaspasta is niet zo gekend. De techniek kan vergeleken worden met brons gieten: er wordt met een mal gewerkt en nadien wordt het product bewerkt om de tekening erin te krijgen en het glas dof of helder te laten weerspiegelen.

Ina Suffeleers heeft een hoekje veroverd waarin ze 3D-geprinte juwelen ten toon stelt. Ook zij geeft wat uitleg over de techniek die ze hanteert. Ik heb nog nooit een 3-D printer gezien of zien werken, maar het resultaat oogt wel mooi.

Pauline Bétin

Pauline Bétin

Pauline Bétin

Ina Suffeleers

Danie Staut

Danie Staut

Danie Staut

Zondag wil ik de laatste finale niet missen. Dus trek ik opnieuw naar Diest.

Er hangt een uitbundige sfeer in de zaal. Het publiek is opmerkelijk jonger dan gisteren: deze avond komen veel vriend(inn)en en lieven van de dansers kijken, want na het laatste optreden begint ‘hun’ tijd. Er wordt gefloten, geroepen, applaus … net of de zaal zelf deelneemt aan de show. Hoewel de dansers zowat uitgeput moeten zijn, krijgen ze door de reactie in de zaal een extra stimulans en adrenaline.

Straks, wanneer het doek voor de laatste keer dicht gaat, begint het ontruimen van de lokalen en de scene. Geen probleem: de opruimploeg staat klaar. Ik vind het zo ontroerend: gans dit optreden draait op vriendschap en het verlangen om er voor de optredende dansers, groot en klein, iets feestelijks van te maken, iets dat ze zich later als volwassenen, zullen herinneren als een prachtig moment. Dansen is eerst en vooral discipline en hard werken, maar wanneer ze dan mogen optreden om te tonen wat ze kunnen … zalig.

De jongste dochter heeft ook gekozen om deze avond naar het optreden te komen kijken en heeft naast mij een plaats gevonden. Ik ben benieuwd hoe het vanavond gaat verlopen … duimen maar dat het ‘danst’ langs alle kanten.

Ook nu is het een geweldig optreden. Je doorvaart zo wat alle emoties. Soms overheerst een stuwend ritme en joelt de zaal de dansers naar een hoogtepunt. Dan weer wordt het muisstil en kijkt ieder vol aandacht en wellicht bewondering naar wat er getoond wordt. Wanneer de jongste dansers aantreden (vanaf het derde leerjaar mogen ze de scene op) hoor je bijna hoe een glimlach zich rond ieders mond vormt en dan weer overrompelt de ontroering je.

De voorstelling groeit naar de prefinale: zowat alle dansers de scene op (sommigen staan in de gangen tussen het publiek) om ‘Heal the World’ vorm te geven. Zo’n massa dansers die gelijktijdig bewegen, de intense kleuren van hun T-shirt (de kleuren van de wereldbol) die af en aan golven … de zaal is muisstil, kippenvel krijg je ervan.

En dan barst de finale los. Eerst de ‘dans’ van de finale: elke danser, in het zwart met een glinsterend zilveren hoedje op (dat mogen ze straks meenemen naar huis als herinnering) straalt van blijdschap: het waren prachtige en feestelijke dagen. Maar de laatste finale is altijd iets speciaals. Na het dansen komen, zoals bij elk optreden, al de choreografen op samen met Aike en Carlo, ieder krijgt een prachtige ruiker bloemen, deze namiddag geleverd (andere dagen was het een symbolische kunstbloem) en een deel van de finaledans herneemt zich … en al de vrijwilligers die zich kunnen vrijmaken komen meedansen. Even ben ik bang dat het podium gaat begeven, want dan komen de dansers die op de begane grond stonden ook het podium op: ze willen het feest niet missen. Ze moeten zowat met een vijfhonderd mensen daar staan dansen. Maar dan dempt de muziek en het licht langzaam: de dansers worden naar hun respectievelijke kleedkamers geloodst want dit laatste moment moeten er geen ongelukjes meer gebeuren.

Met de jongste dochter trek ik naar de inkomhal waar we afgesproken zijn met Aike. Wat een drukte: ouders en grootouders die hun kind(eren) komen ophalen, bezoekers die nog iets blijven drinken … en dan komt Aike te voorschijn. Ze is tevreden: de week is verlopen zonder te grote problemen of stress. Straks moet ze nog wel helpen opruimen: maandagmorgen, als alles terug in het danscentrum staat, zullen ze pas voelen hoe moe ze zijn en aan slapen denken.

Ik blijf niet lang meer. We spreken af dat ze volgende week eens langskomt voor een laat ontbijt na het uitslapen. We zien wel.

(bijgaande foto komt uit het programmaboekje en is een werkfoto van een paar maanden terug) 

Wanneer we het cultureel centrum Den Amer in Diest binnen gaan, komt de drukte op ons af. We gaan de kaarten halen en ik koop ook een programmaboekje. Het is nog even wachten voor de deuren open gaan.

En dan ontmoet ik een vroegere collega die ik wellicht in geen 15 jaren gezien heb. Haar nichtje danst bij Aike en daarom wou ze zeker naar het optreden komen. We zijn beiden ondertussen wel wat ouder geworden, maar de verbindende vriendschap bleef dezelfde, ze doorstraalt de verdere avond.

Ik zoek niet naar mijn dochter … die zal nu achter de scene wel weten wat doen. Hoewel: eens de organisatie er in zit is het nagelbijten verleden tijd.

Voor we plaats nemen, ontmoeten we Carlo, de rust zelve alsof hij op het strand wat naar de zee staat te kijken … maar of hij zich ook zo voelt? Ja, alles verloopt vlot. Natuurlijk zijn er de kleine problemen die zich elk jaar voordoen, maar ze worden een na een opgelost.

Ik zit naast de lichtinstallatie … en hoop dat de lege stoel naast mij voor Aike bestemd is. Die komt even later binnen. Zoen … ja, ja, alles verloopt naar wens, ze geniet van het optreden … en ze gaat twee stoelen verder zitten. De plaats naast mij is voor de assistente van het licht.

Even het programmaboekje doorbladeren. Het ontwerp voor de affiche komt van Deepak, de jongste zoon. Het ontroert me als ik dat later, uitvergroot, op de achterkant van het decor zie schitteren. Deepak is een adoptiezoon … het creatieve is dus niet met de genen doorgegeven. Hij maakt prachtige ontwerpen met de computer. Er is altijd wel iemand die wat nodig heeft. Tegen het einde van het jaar heb ik al een affiche besteld voor de tentoonstelling in Baal.

In het voorwoord van het programma boekje legt Aike uit dat alles wat aangeleerd wordt bij het dansen in functie staat van het ‘performen’ op de scene: optreden hoort bij de ontwikkeling van een danser. Dit jaar koos ze voor Michael Jackson: de muziek die hij bracht is zeer gevarieerd en heeft nog niets van haar zeggingskracht verloren na al die jaren. Toch wil ze meer dan de showsfeer aan bod laten komen. Met het thema: ‘Heal the world’ wil ze de dansers de boodschap meegeven dat elk individu mee verantwoordelijk is voor een betere wereld, dat iedereen daar aan kan meewerken.

… en dan doven de lichten en barst de show los, of zoals in het programmaboekje:

‘Hopelijk kunnen we jullie met Heal the World verrassen, van jullie stoel blazen, ontroeren, beroeren, betoveren … Geniet ervan’

En dat doen we.

(bijgaande foto komt uit het programmaboekje en is een werkfoto van een paar maanden terug) 

De eerste week naar Pasen staat in het teken van het optreden van de dansschool Aike Raes. Omdat in Leuven geen gebouwen zijn om een groep van een kleine vijfhonderd dansers van accommodatie te voorzien (alleen de stadsschouwburg biedt dat, maar omwille van de vele aanvragen kunnen de verschillende groepen maar om de zoveel jaren daar terecht) is de school sinds vorig jaar uitgeweken naar het cultureel centrum in Diest. Ook dit jaar organiseert de dansschool daar het optreden.

Het danscentrum treedt op met zijn street-, show-, break-, hiphopdansers plus een deel van de jazzdansers en zijn verschillende productiegroepen op muziek van Michael Jakson onder de titel: Heal The World.

Feitelijk beginnen de eerste voorbereidingen na het optreden van het vorig jaar. Een idee dat wellicht al langer aanwezig was wordt afgetast, met de docenten besproken … en bij het begin van het dansjaar in september begint het stilaan vorm te krijgen. Dit jaar waren de dansdocenten enorm enthousiast. Wie zou er niet willen een choreografie ontwerpen op muziek van Michael Jackson.

Net voor het einde van het jaar verschijnen de eerste naaisters in het danscentrum. Een zeshonderd kostuums klaarmaken is niet niks (sommige dansers treden meer dan eens op). Het danscentrum heeft echter al jaren ervaring en is goed geïnstalleerd voor zo’n optreden. Er zijn bv. klerenhangers nodig om die pakjes aan de mobiele rekken op te hangen. Die klerenhangers hangen tijdens het jaar ergens in een bergruimte aan een draad boven hoofdhoogte, zodat ze nauwelijks plaats innemen. Wanneer de tijd daar is worden ze naar beneden gehaald.

De verantwoordelijk voor kleding kent haar taak. Eerst worden de kostuums per groep, met naam op elk kledingsstuk, aan het betreffende kledingrek gehangen. Tegen het optreden aan worden ook de stukken van het uniform dat ze bij het optreden dragen, bv. een jazz-broek, sportschoenen … in een plastieken zak bij het betreffende kostuum gehangen.

Vanaf donderdag 9 april beginnen de optredens. Maar voor het zover is … is er een mierennest van vrijwilligers die alles voorbereidt, zodat alles als ‘vanzelf’ kan verlopen. Maandag wordt de vrachtwagen geladen met alle gerief dat van het danscentrum naar Diest moet: decor, kleding, schmink, de koffer met kap materiaal … onvoorstelbaar wat er allemaal komt bij kijken. Gelukkig hebben de medewerk(st)ers al een zekere routine opgebouwd.

Als alles vervoerd geraakt begint de opbouw van het decor, terwijl een andere ploeg  zorgt dat kleding, schmink, gerief om het haar te doen, een plaats krijgen. Terwijl de ene ploeg staat te hameren, sleurt een andere groep met kleding, wordt er een bewijzering aangebracht zodat de dansers hun weg vinden in dat mierennest, weer een andere ploeg installeert de bar of de onthaalruimte … maar vele handen maken het werk licht of althans zorgen dat er met plezier gewerkt wordt.

Toch wordt het geen chaos. Op voorhand werd een scenario uitgeschreven over wat waar moet terecht komen. Dat scenario is niet alleen voor kleding of schmink, er is ook een organisatie die zorgt dat elke danser zijn of haar plaats kan vinden.

Er wordt uitgegaan dat een optreden een feest moet worden voor de deelnemende dansers, hoe jong ze ook mogen zijn. Dat kan alleen als alles als ‘vanzelf’ verloopt, zodat de kinderen geen spanning van de volwassenen overnemen.

Al voor Nieuwjaar hangen er lijsten uit waarop vrijwilligers zich kunnen inschrijven. Elk jaar bieden zich honderden vrijwilligers aan om de handen uit de mouwen te steken, soms letterlijk maar ook om bv. de groepen te begeleiden (de kleinere kinderen kan je niet zomaar aan hun lot overlaten tijdens de optredens) en als de voorstelling begint is het alle hens aan dek. Zo zijn er per optreden een 120 vrijwillig(st)ers nodig om de voorstelling ‘als vanzelf’ te laten verlopen.

Vroeger hielpen Karel en ik ook mee: we zorgden voor de catering. Toen was het nog een overzichtelijk gedoe en waren we nog wat jonger. Nu is het een grotere organisatie en zorgt een vriendenploeg dat iedereen die meewerkt, kan eten en drinken volgens behoefte. En ik geef met plezier toe: de mannen koken lekker. Hoeveel borden spaghetti of wat dan ook uitgedeeld worden, is niet te tellen. In het danscentrum is men van het principe: mensen die meewerken, mogen goed verzorgd worden … en de maag is daar een belangrijk onderdeel bij.

voor je oordeelt

bedenk

wat kan er omgaan

in het hart van een man

een vrouw

een kind

stel de vraag

indien je zelf

in de schoenen van de ander zou staan

zou je dan hetzelfde doen

als wat je nu zo verafschuwt

zou je

even bang en hopeloos zijn

of dwaas

of vol opgekropte woede

en een uitweg zoeken

in een daad

zinloos

vernietigend

tot je schreeuw om leven

zou eindigen

in dood

maar wat moeten slachtoffers

met deze woorden

….

Ik kan geen oordeel uitspreken, alleen tranen verbergen, om drama’s die zich dag na dag voltrekken en soms de media halen, zoals een vliegtuigcrash of de dood van een politicus.

De cartoonist Gal, kwam op 31.03.15 naar de academie in Werchter, op uitnodiging van de tekenleraar Jan Boeckx. Jan nodigde ook zijn oud-leerlingen uit … en ik liet die dag maar de kantklosles vallen om aan te schuiven aan de tafel waar Gal en zijn tekeningen aan bod kwamen.

Wikipedia:

Gal kwam in 1940 samen met zijn tweelingbroer Edgard ter wereld in Oudergem. Toen hij twaalf was won hij een tekenwedstrijd in de krant "Het Nieuws van den Dag". Als opleiding volgde Gal de afdeling schilderkunst en grafiek aan het hoger St.Lukas-instituut in Brussel, waar hij later ook zelf les gaf.

In zijn voorlaatste jaar op Sint-Lukas volgde Gal op eigen verzoek stage bij het jezuïetenweekblad "De Linie". Hij mocht er twee jaar lang de lay-out van het blad verzorgen. Toen "De Linie" in 1964 failliet ging ontwierp Gal de voorpagina: een omgehakte boom waarop "De Linie" stond geschreven en in zijn val de Vlaamse Leeuw verpletterde.

Hierna van eind jaren 60 tot begin jaren 80 verschenen Gals cartoons in De Nieuwe en De Zwijger. Als huiscartoonist voor deze bladen vestigde hij zijn reputatie.

Toen ook De Nieuwe failliet ging, stapte Gal over naar Knack. Hij verzorgt er al sinds 1983 de spotprenten. Zijn cartoons werden in de loop der jaren een aantal keer gecensureerd en hij kreeg af en toe met boze lezersbrieven te maken.

In 1996 was Gal te gast in het VRT debatprogramma “De Zevende Dag”, zij het op verplaatsing in het Vlaams parlement. Hierbij toonde hij enkele van zijn spotprenten waarvan sommige tegen de partij Vlaams Blok gericht waren. Uit verontwaardiging verlieten de Vlaams Blok-fractieleden toen de zaal.

In 2004 kreeg Gal met een oogembolie te kampen. Van de ene op de andere dag verloor hij zijn zicht. Lange tijd kon hij niet meer tekenen, maar uiteindelijk wist hij via een handige methode (twee brillen voor ieder oog) toch zijn werk te hervatten.

Gal, (zeg maar Gerard) vertelde in het kort hoe zijn loopbaan vorm kreeg. Hij vertelde over ‘De Linie’ (ik dacht dat het De Vlaamse Linie was), een blad dat door de Jezuiëten gerund en bij ons thuis gelezen werd. Ik leerde er in cryptogrammen, een woordspel dat ik nog altijd graag doe. Ik herinner me nog hoe het ophield te bestaan en hernieuwd te voorschijn kwam als ‘De Linie’. Het woord ‘linie’ is typisch een Jezuiëten woord: zij waren de soldaten van de kerk en streden in de voorste linie … maar af en toe waren ze te progressief en kwamen de witte paus (van de kerk) en de zwarte paus (van de Jezuiëten) met elkaar in conflict.

Gal hield de inleiding vrij kort en toonde dan het tekenmateriaal dat hij had meegebracht en gaf daarbij uitleg. Het waren vooral prenten van de laatste jaren. Dat gaf een leuk historisch overzicht. Daarbij vertelde hij hoe de tekening tot stand kwam, hoe hij technieken uit probeert. Dat vond ik enorm: hoe een man van bijna 75 jaar nog altijd bereid is om steeds opnieuw bij zijn werken te experimenteren.

Het tweede deel van de namiddag zou er worden getekend door de deelnemers. Daar cartoons niet direct mijn tekenaspiratie is (maar ik geniet er enorm van), ben ik naar huis gegaan: daar lag zoveel tekenwerk op me te wachten.

De namiddag bleef wel in mij aanwezig. Gal roept een wereld op die voor mij ‘geleefd’ en door de volgende generatie nauwelijks gekend is. Wie kent er nog Johan Anthierens en ‘De Zwijger’ en zijn uitspraak als hij zich voorstelde bij het tv-programma ‘De Wies Andersen show’ die te zien was van 1976 tot 1977 op de BRT met de woorden: ‘Ik ben gelukkig gescheiden’. Gans Vlaanderen lag toen plat van verontwaardiging.

Soms lees ik in zijn verzameld werk ‘Niemands meester, niemands knecht’. Ik kan nu nog genieten van zijn taal, zijn kritische geest, zijn ‘geen blad voor de mond nemen’ … tot hij zijn kwetsbaarheid toont in brieven aan zijn zoon.

Wat raakte me het meest deze namiddag: de cartoonist Gal of de man Gerard die gewoon een paar jaar ouder is dan ik en een tijd oproept die voor de volgende generatie zowat onbekend is.

Wat me speciaal aantrok om deze tentoonstelling zeker niet te missen waren de origami-werken van Kavita. Kavita is de Indische adoptiedochter van Denise. Vaak komt Kavita mee als Denise langs komt bij een of andere kunstroute of tentoonstelling, zo hebben we elkaar wat beter leren kennen.

En nu stelt Kavita haar werken ten toon samen met de aquarelwerken van haar moeder. Iedereen zal wellicht al eens een vogel of molentje gevouwen hebben. Origami is echter een kunstvorm die verder reikt dan dit beginnend vouwen waar kinderen zoveel vreugde aan beleven om daarna trots hun prestatie te tonen.

Kavita geeft wat uitleg tussen de drukte door. Hoe je het aangepaste papier dient te gebruiken. Welk soort papier je gebruikt is afhankelijk van wat je wil vouwen. Het vouwen zelf is oefenen en oefenen.

Wikipedia:

Origami is de uit Japan afkomstige kunst van het vouwen van papier (折り紙, Japans: 'ori',vouwen, en 'kami', papier).

In origami wordt een beperkt aantal vouwen gebruikt, maar door de combinatie hiervan zijn intrigerende ontwerpen mogelijk. De kunst ontstond in China in de eerste of tweede eeuw, kort na de uitvinding van het papier. Van daar uit is origami naar Japan overgewaaid, waar het de huidige, bekende vorm heeft gekregen.

In het algemeen beginnen origami-ontwerpen met een vierkant stuk papier, waarvan de zijdes verschillend gekleurd kunnen zijn. Het papier mag wel gevouwen worden, maar er mag niet in geknipt worden. Japans origami wordt al toegepast sinds de Edoperiode (1603-1867). In tegenstelling met wat algemeen wordt aangenomen, wordt in de Japanse origami soms ook met rechthoekig en rond papier gewerkt.

In tegenstelling tot origami wordt bij kirigami wel in het papier gesneden.

In moderne ingewikkelde origami-ontwerpen wordt niet meer gewerkt met een instructie stap voor stap, maar moet het papier worden voorgevouwen (of voorgekreukt) langs allerlei lijnen, en moeten de vouwen daarna op de juiste wijze naar elkaar toe worden gebracht. Ondersteund met een computer is het zo mogelijk zelfs een Schwarzwalder koekoeksklok met koekoek te vouwen.

In Japan is er een eeuwenoude traditie dat wanneer iemand trouwt, er 1000 kraanvogels gevouwen worden voor geluk. Dit heet een senbazuru en bestaat uit een aantal strengen met kraanvogels van verschillende kleuren, bijvoorbeeld 10 strengen van 100 vogels. Deze traditie wordt nog altijd nageleefd.

Ik ben gek van die vouwwerkjes … en vraag aan Kavita of  ze een volgende kunstroute bij ons thuis wat van haar werken wil tonen. Ze gaat er graag op in. Ik weet niet of het nog gaat lukken voor de volgende kunstroute begin mei … maar wellicht doet Kavita mee zonder op de affiche vermeld te worden. Maar het lukt nog op de valreep. Ik kijk nu al uit naar ’t Alent: de bezoekers zullen beloond worden voor hun verplaatsing, het gaat gewoon een feest worden van creativiteit.

Wanneer we de tentoonstellingsruimte binnenkomen is het net of er geen plaats meer is: veel volk en vooral de lage plafonds (wat wil je met een gebouw uit vervlogen tijden) lijken me de adem te benemen. Later bedenk ik: ik ben een vrouw van ’buiten’, ben gewoon aan ruimte, groen …muren met middeleeuwse vensters benemen me de adem. Nochtans ken ik dit gebouw … ik ben hier komen les volgen. Maar dat is weer al zoveel jaren terug. Ik was het even vergeten.

Maar Denise ‘staat’ er, ontvangt iedereen met een vorm van waardigheid zie zo typisch is voor haar. Ze valt niet direct op, geen opdringerigheid, wel een warme aanwezigheid en geboeid door mensen.

Ik ga haar ook begroeten … en ontdek daardoor een collega van vroeger in de tekenles in Werchter en schilderklas in Rumst … net of twee pubers elkaar weerzien na de vakantie: veel blijdschap, uitwisselen van het vernieuwde email adres en de belofte van elkaar spoedig weer te zien

… en dan is het zoals in het liedje van Edith Piaf ‘La foule’ … voor ik het echt wil ben ik weer ergens anders beland. Dan wordt het toch kijken geblazen.

De stijl van Denise is me niet vreemd. In haar werken, ook haar tekenen, wil ze vooral een sfeer oproepen.

Toch merk je dat ze ook goed kan tekenen.

Christel is weer fotografe van dienst