Gebruik baard, pruik en snor nooit om uw gezicht te verbergen!
Hoofdpunten blog wandelen
sinterklaas
12-05-2007
De translatio (9mei)
Sint-Nicolaas van Bari
9 mei de translatio (slot)
Tijdens de terugreis stak een storm op. De schepen dreven af naar Patara, de geboorteplaats van Nicolaas. Vijf zeelieden bekenden dat zij heimelijk stukjes van het gebeente hadden weggenomen. De botjes werden teruggegeven en de reis verliep verder zonder problemen.
De schepen landden in de haven van Giorgio, op vijf mijlen van Bari. Daar werd het gebeente in een houten kist gelegd. Boden brachten het nieuws naar Bari.
Vanaf dat ogenblik ontstond er een geschil tussen aartsbisschop Ursos, die de kist naar de kathedraal wou laten overbrengen, en een groep (waaronder de zeelieden) die de bouw van een nieuwe kerk voor de Heilige Nicolaas eiste. Het meningsverschil was zo hevig dat er onlusten uitbraken, waarbij twee doden vielen. ondertussen had men op 9 mei het gebeente in bewaring gegeven aan abt Elias van het Benedictijnerklooster. Uiteindelijk stemde de aartsbisschop in met de bouw van een nieuwe Sint-Nicolaasbasiliek
In februari 1089 overleed aartsbisschop Ursos. Elias volgde hem op en wijdde nog hetzelfde jaar in september de crypte van de basiliek in. Paus Urbanus II plaatste het gebeente van Nicolaas eigenhandig onder het altaar en riep 9 mei uit tot kerkelijke feestdag.
Bari herwon dank zij de translatio zijn aanzien. In 1096 verzamelden de legers voor de Eerste Kruistocht (met o.m. Robrecht van Vlaanderen) in Bari om Nicolaas' hulp af te smeken.Twee jaar later organiseerde paus Urbanus II een concilie te Bari. De stad groeide uit tot een van de belangrijkste bedevaartsoorden. Ook vanuit de Nederlanden trokken ontelbaren op (boete) bedevaart naar Bari....
Er bestaan vier versies over de translatio. Nicephorus tekende de feiten kort na 9 mei 1087 op. Hij vertolkt de visie van de Byzantijnse burgerij. Diametraal daartegenover stond de Griekse adel, met o.m. aartsbisschop Ursus, die Johannes de Aartsdeken opdracht gaf zijn versie weer te geven. Naast deze latijnse teksten zijn er nog twee minder belangrijke versies, een Griekse en een Russische
Begin 1087 verlieten drie schepen de haven van Bari. Zij voeren richting Antiochië om handel te drijven maar hun eigenlijke opdracht was het gebeente van de Heilige Nicolaas uit Myra mee te brengen. In Syrië vernamen zij dat een Venetiaanse missie met dezelfde opdracht onderweg was.
Prompt lichtten de schepen uit Bari hun ankers en volgden de kust van Klein Azië, tot zij Myra bereikten, dat door de saracenen bezet was. de zeelieden gingen aan wal en bereikten enkele mijlen landinwaarts de basiliek waar sedert 750 jaar bisschop Nicolaas begraven lag. Enkele monnniken, die de wacht optrokken, toonden hun de plaats waar de vloeistof die uit de botten van de heilige stroomde, werd opgevangen.
Toen het de monniken duidelijk werd dat men de stoffelijke resten wou stelen, trachtten zij versterking te halen. Ze werden evenwel overmeesterd en gedwongen Nicolaas' graf precies aan te duiden. De marmeren vloer werd opgebroken. Men trof het witmarmeren graf aan met de kist, die helemaal gevuld was met de Heilige Olie die uit het gebeente vloeide. Het gebeente werd in zijden gewaden gewikkeld en naar de schepen gedragen. Tijdens de afvaart van de schepen werden zij nageroepen door een massa woedende inwoners van Myra.(wordt vervolgd)
De officiële reden waarom Nicolaas' resten van Myra naar Bari werden overgebracht, is dat men ze uit islamitische handen wou redden. Het Nicolaasgraf te Myra was als een bedevaartsoord erg in trek aan de Antiochische kust. In 808 beval kalief Harounal-Rachid de vernietiging van de stad. Zijn vloot verging echter in een storm. De admiraal werd gered, "opdat hij zou getuigen van Nicolaas' macht". Enkele jaren voordien was er ook al een poging ondernomen om Nicolaas' graf te vernielen, maar bij vergissing werd toen een andere tombe aan diggelen geslagen.
Bijna drie eeuwen lang bleef het graf onaangeroerd in de strijd tussen de christelijke Byzantiërs en de muzelmaanse Saracenen. Voor Myra waren de bedevaarders naar Nicolaas' graf een belangrijke bron van inkomsten. In1071 dienden de Turken de Byzantiërs een beslissende nederlaag toe in de slag bij Mantzikert. In 1080 viel Nicea en na de val van Antiochië in 1084 vluchtte de bevolking van Myra naar de cidadel. In Italië rijpten plannen om Nicolaas' gebeente een nieuwe rustplaats te bezorgen. Venetië dat Sint-Marcus (San Marco) reeds uit Alexandrië had gehaald, was geïnteresseerd, maar ook Bari.
Bari had niet enkel religieuze motieven. De stad was sinds zowat 970 de zetel van de Byzantijnse stadhouder van Zuid-Italië. In 1071 werd de stad echter ingenomen door de Noormannen, die het politieke certrum van Bari naar Salerno verplaatsten. Om de economische consequenties van dit prestige verlies te compenseren, leken de relikwieën van de heilige een wondermiddel. Relikwieën betekenden immers pelgrims en pelgrims inkomsten.
Op 6 december wordt Sint-Nicolaas gevierd. Kinderen die zingen "Sinterklaas is jarig" hebben het verkeerd voor, want het gaat om de overlijdensdag van de Sint. Omdat de aardse dood voor heiligen meteen een hemelse geboorte betekent, is er toch plaats voor vreugde. Naast zijn winterfeest heeft Sint-Nicolaas ook een zomerfeest en wel op 9 mei. Die dag in 1087 voer een schip met Nicolaas' gebeente de Zuiditaliaanse havenstad Bari binnen. De overbrenging of translatio van het stoffelijk overschot wordt in Bari nog steeds met veel pracht en praal herdacht.
Ook in Vlaanderen werd het zomerfeest gevierd. In Putte was er tot in de 16de eeuw kermis op Sint-Niclaesdagh in meij. Buggenhout vierde Nicolaas eveneens in mei en in de Sint-Niklaaskerk te Ieper werden nog in 1948 prentjes uitgedeeld ter Gedachtenis van het Zomerfeest van St-Niklaas. Er zijn aanwijzingen - nog geen bewijzen - dat de kermis begin mei te Sint-Niklaas uit dezelfde traditie spruit. In het werk van De Potter en Broeckaert over de geschiedenis van de stad wordt gesproken over "Den 8 May 1717, synde daeghs voor den feestdach van de kerckwydinge deser prochie...."
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak (5)
De handschoenen. Sinterklaas draagt veelal witte handschoenen (soms paarse). Wit is hier het symbool van de reinheid, de onschuld en de rechtvaardigheid. Bovendien draagt de Sint handschoenen omdat hij als bovenaards personage geen aardse dingen aanraakt.
De ring. De bisschop is een kerkelijk leider. In vroegere tijden (Middeleeuwen) was hij eveneens met wereldlijk gezag bekleed. Net als koningen oefende hij zijn macht uit. De ring is het symbool van deze macht.
uit: Sinterklaas op school, Jos Beke, Peter van Hasselt.
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak (4)
De baard en de pruik. Deze attributen zijn ook terug te voeren op de Wodanfiguur. Bij de Germanen werden de mannelijke goden voorgesteld met een enorme witte haardos, waarmee kracht en rechtschapenheid werden gesymboliseerd en ouderdom gesuggereerd.
De mijter. Het Latijnse woord 'mitra' betekend 'hoed'. De vorm van de mijter geeft het effect dat het voorhoofd verhoogd of verlengd wordt. Egyptische farao's droegen ook zulke hoge hoeden. De mijter wordt rechtstreeks in verband gebracht met de gemijterde priesters van de Mytras-godsdienst, een paar duizend jaar voor het begin van onze jaartelling. Mytras was de zonnegod van de Perzen. Hij verspreidde het licht, ook het licht van de geest, het licht van de denkkracht. Aldus opgevat werd de mijter het symbool van de wijsheid.
uit: Sinterklaas op school, Jos Beke, Peter van Hasselt
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak (3)
Het kruis. Iedere bisschop draagt een kruis, dus ook de Sint. Het kruis is het christelijke symbool van de gekruisigde Christus. De bisschop vertegenwoordigt deze Christus als dienaar van de kerk.
De tabberd. Dit is de mantel zoals de Romeinen die vroeger droegen als ze in kou of regenweer naar buiten gingen. Sinterklaas draagt meestal een rode mantel. Rood is eigenlijk de kleur die toebehoort aan martelaren (omdat zij hun bloed gegeven hebben voor hun geloof). Sint-Nicolaas is geen martelaar. De kleur van zijn mantel zou eigenlijk volgens de kerkelijke regels wit moeten zijn. In de rode kleur van de mantel zien we de vermenging met de Germaanse voorstellingen. Wodan als god van de Natuur, van de vruchtbaarheid, werd gesymboliseerd met rood.
uit: Sinterklaas op school, Jos Beke, Peter van Hasselt
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak (2)
De singel. Het woord is afkomstig van het latijnse woord 'cingula'. Letterlijk betekent het 'omgording'. De singel is een koord of touwtje, waarmee de wijde albe wordt samengepakt ('omgord') rond het middel. Hij is dus van praktisch nut. Sinterklaas-gelovigen willen er echter ook wel het symbool van 'ingetogenheid' in zien
De stola. Dit is eveneens een oud Romeins kledingstuk. De stola is te vergelijken met een soort das. De kerkelijke hiërarchie laat zich aflezen uit de wijze waarop de stola wordt gedragen. De diaken, de laagste in rang, draagt de stola geknoopt opzij. De priester, de middelste in rang, draagt hem gekruist. De hoogste in rang, de bisschop, laat de twee stroken van de stola verticaal van zijn schouders afhangen. Soms is de stola aan de uiteinden versierd met een teken. Het geeft aan in wiens dienst iemand staat. De stola van de bisschop (van Myra) is voorzien van een kruis.
uit: Sinterklaas op school, Jos Beke, Peter van Hasselt
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak
De historie en de symboliek van het sinterklaaspak. (1)
In de kleding van Sinterklaas kunnen we de invloed van twee culturen terug vinden, enerzijds van de Romeins-kerkelijke en anderzijds van de Germaanse cultuur. Sinterklaas is gekleed als bisschop van de rooms-katholieke Kerk, een machthebber met de kromstaf in zijn hand. Zijn lange witte baard en zijn schimmel zijn alleen maar te verklaren als we de Germaanse mythologie te hulp roepen. We moeten derhalve twee boeken raadplegen om de historie en de symboliek van het sinterklaaspak te verklaren. In onze uitleg zullen we de kledingstukken en de attributen noemen in de volgorde waarin Sinterklaas zich aankleedt.
De toog. De toga is een oud, Romeins kledingstuk, veelal gebruikt als een soort onderkleed. de toog van een bisschop is paars, van rechters en priesters zwart, van kardinalen rood, van de paus wit.
De albe. Over de toog wordt een witte albe gedragen, reikend tot op de voeten. Ook is het mogelijk dat Sinterklaas een superplie draagt. Deze is korter dan de albe en reikt tot aan de knieën. Beide kledingstukken waren in gebruik bij de Romeinen van het begin van onze jaartelling.
uit: Sinterklaas op school: Jos Beke, Peter van Hasselt
Russische legenden Nicolaas is patroon van Rusland. Rondom zijn figuur zijn tal van specifiek Russische verhalen ontstaan.
Nicolaas en Kassiaan
In de nacht van 5 op 6 december was Nicolaas gestorven en hij steeg ten hemel. Nu ben ik op weg naar mijn eeuwige beloning, dacht Nicolaas, waar heb ik het aan verdiend? Onderweg werd hij ingehaald door de heilige Kassiaan, die gekleed was in een prachtige rode mantel, ten teken dat hij de marteldood was gestorven. Met ontzag keek Nicolaas naar Kassiaan. Hijzelf was maar in eenvoudig wit gekleed: hij was niet gemarteld. 'Is het moeilijk om als martelaar te sterven?' vroeg hij bedeesd. 'Nou, het is niet gemakkelijk,' zei de heilige Kassiaan, 'in vergelijking met mijn leraarschap is het moeilijker te verdragen. Maar kom, de pijn is geleden en de beloning is hoog.' 'En u, heilige...hoe bent u aan uw eind gekomen?' 'O, niets bijzonders, ik ben ziek geworden en toen overleden, gewoon in mijn bed,' zei Nicolaas. Hij merkte dat zijn verhaal geen enkele indruk maakte op zijn medereiziger, die vol trots zijn mantel herschikte, de glorie van de martelaren. Opeens klonk er een stem van heel diep beneden hen : 'Help me! Help me!' Nicolaas greep Kassiaan bij zijn mantel. Meteen hingen ze stil, daar hoog boven de aarde. 'Broeder, hoort u daar die kreet om hulp? Die komt van een mens in nood, luister maar.' 'Help me! Help me!' Nicolaas keerde zich direct om en liet zich met grote snelheid terugvallen naar moedertje aarde, Kassiaan in zijn vlucht meeslepend. Daar zagen ze een arme boer die in z'n eentje bezig was zijn tweewielige kar uit de Russische modder te trekken. 'Is er nou niemand die me komt helpen?!' schreeuwde de boer en hij sloeg zijn paard hard met de zweep. 'Ik kom,' zei Nicolaas, 'maar hou op met dat paard van je zo te slaan'. Hij landde in de modder en begon met twee handen de kar te duwen. 'Je besmeurt je witte kleed, waarin je voor de Opperrechter moet verschijnen,' waarschuwde Kassiaan. Hij schudde zijn hoofd. Ik heb trouwens eigenlijk wel genoeg gedaan in mijn aardsejaren, dacht Kassiaan. Met een ruk trok hij zijn mantel recht en steeg opnieuw op. In de hemel werd Kassiaan ingehaald met bazuingeschal en omhangen met de lauwerkrans van de overwinning. Alle heiligen bogen diep voor de nieuwe heilige in zijn prachtige rode mantel. Trots liep Kassiaan rond. Hij vergat de pijn van zijn martelingen. Enige tijd later verscheen Nicolaas aan de hemelpoort, vuil en besmeurd. Onder het besmuikte gegniffel van de heiligen en Kassiaan knielde hij voor de troon van God. 'Je ziet er vuil uit, Nicolaas. Je witte kleed zit vol modderspatten. Had je niet wat anders moeten aantrekken?' Nicolaas schaamde zich. Verlegen keek hij rond en zag al de gezichten meewarig en met lichte spot naar hem kijken. 'Er was een Russische boer...modder...' Meer durfde hij niet te zeggen. Hij boog nederig zijn hoofd en prevelde: 'Vergeef me, Heer...' Toen sprak God zijn oordeel uit. 'Nicolaas, je hebt je schone, witte kleren vuilgemaakt om een naamloze arme te helpen. Daarom zal jouw feest op aarde tweemaal per jaar gevierd worden, in december en in mei.1) En jouw feest, Kassiaan, zal slechts éénmaal in de vier jaar gehouden worden, op de schrikkeldag van het schrikkeljaar.' En aldus geschiedde. 1) 6 december en 9 mei (feestdag ter herinnering aan de overbrenging van het gebeente naar Bari).
Uit: Sinterklaas op school, Jos Beke, Peter van Hasselt
Lieve kinderen, Sinterklaas heeft een heel mooie, rode staf. 'Maar die staf is toch van goud!' hoor ik jullie nu allemaal zeggen. 'Dat hebben we zelf gezien toen Sinterklaas bij ons op bezoek was.' Dat is ook zo, kinderen, dat hebben jullie goed onthouden. Maar Sinterklaas heeft ook een rode staf. Er zijn kinderen die hem wel eens gezien hebben. Ik heb er zelfs een brief over gekregen. 'Van wie heeft u die rode staf toch gekregen?' schreef een meisje mij. Dat ga ik jullie nu vertellen. Op een dag maakten we een tochtje op een boot, de Pieten en ik. Ik liep op en neer over het dek met mijn wandelstaf in de hand. Maar de boot onder mij ging ook op en neer. En de zee ook al. En ja, toen kwam er een golf met een witte kuif en die wilde onder de boot door. 'Hik, ' zei de boot en ik liet mijn staf vallen. Hoepla! Overboord! Dag staf, weg staf. Eerst vond ik het niet zo erg. Ik heb thuis nog de koperen staf en de staf met de twee krullen, en op zolder heb ik nog die hele oude. Dat is toch wel genoeg, dacht ik. Maar toen het avond werd, kinderen, en ik eens ging tellen hoeveel het er eigenlijk waren, toen miste ik die ene toch wel heel erg. Het is er een te weinig, dacht ik. En omdat ik nog een stukje avond over had, ging ik naar de staffensmid. Die woont daar bij de zee. Hij zat naast zijn huis in een rieten stoel en hij keek naar de zon. Een prachtige rode zon die wegzonk in de zee. Zo mooi, kinderen, water en vuur tegelijk. Ik liep op de staffensmid af. Hij stond op en wees naar het water. 'Sinterklaas,' zei hij, 'de zon is mooier dan goud.' Toe ging hij weer zitten. Ik dacht, hij heeft gelijk. En we hebben heel lang gekeken die avond, kinderen. Net zo lang tot de zee grijs was en koud. Toen pas zijn wij zijn huis ingegaan en toen pas heb ik hem verteld van de staf die kwijt was. 'Sinterklaas,' zei hij, 'ik maak een nieuwe voor u.' En twee dagen later hoorde ik een paard over mijn oprijlaan galopperen. Ik keek door het raam. Het paard van de staffensmid! Het trok een heel lang, mooi karretje. Ik liep vlug naar beneden, de Pieten kwamen ook van alle kanten aan lopen. 'Wat een mooi karretje,' riepen ze, 'wat zou daarin zitten, Sinterklaas?' Aan de achterkant zat een deurtje. We maakten het voorzichtig open. Er lag een prachtige rode staf in. Aan de krul hing een kaartje: 'DE ZON IS MOOIER DAN GOUD,' stond er op. Uit: Sinterklaas' verhalen Jan van Gelder en Carli Biessels tekening: Alex de Wolf
Speculaas wordt ook wel 'offerbrood' genoemd. Die benaming is principeel onjuist, want in het woord 'brood' zit dezelfde stam als in 'brouwen'. Dat duidt dus op gisting, en zowel speculaas als taaitaai worden nu eenmaal zonder gisting gebakken. Dat duidt op een hoge ouderdom van dit soort koeken, want men neemt aan dat de toepassing van gist ongeveer vierduizend jaar geleden werd uitgevonden door de Egyptenaren, en al in de vroegste eeuwen van onze jaartelling zijn weg door Europa vond. De naam 'speculaas' gaat waarschijnlijk terug op het Latijnse speculatio (weerspiegeling), en gaat terug op het aloude gebruik om met het deeg van deze koeksoort figuren af te beelden. Speculaas wordt al eeuwenlang in tal van variaties gebakken. De speciale smaak ervan is te danken aan de speculaaskruiden, die bestaan uit een mengvorm van onder meer gember,kaneel, cardemom, kruidnagel, foelie en koriander. Anders dan de met amandelspijs gevulde speculaas, is de oorspronkelijke vorm hard, en dus niet bedoeld voor kinderen die hun volledige gebit nog niet hadden of ouderen (in de middeleeuwen dus: dertigers) die hun gebit niet meer hadden. De speculaaspoppen waren namelijk voor de rijpere jeugd. Het deeg voor met name de speculaasvrijers werd daarom niet met boter, maar met vet gemaakt. Dat de koek daardoor soms 'zo droog als het achterste van Sinterklaas' werd, zoals de spottende uitdrukking luidde, nam men graag voor lief. Aan de vele verschillende soorten koekplanken valt de geschiedenis van niet alleen de ontwikkeling van speculaas af te lezen. De voorstellingen op de 'klaasjes' zoals de handzaamste speculaasvormen wel worden genoemd, geven een aardig beeld van de pronkerige weelde die in de zeventiende eeuw werd uitgedrukt in kleding en voorwerpen. uit: Wie de koek krijgt, en wie de gard Ed Van Eeden
Behalve de marsepeinen of suikeren hart stonden aan jongelingen die rond 6 december hun genegenheid wilden tonen aan hun stille beminden, ook andere hulpmiddelen ten dienste. Niet zelden werd het hart samen met een zogenaamde 'vrijer', een pop van koek, ten geschenke gegeven: een dergelijk cadeau gold als een onmiskenbare liefdesverklaring. Alleen daarom waren koekkramen op de kermissen en jaarmarkten geliefde verzamelpunten voor de opgeschoten jeugd. Ook hier zijn de atributen van de beschermheilige van liefde en huwelijk nauw verbonden met de symboliek van vruchtbaarheid en seksualiteit. De herkomst van de naam 'vrijer', en de in het dagelijks taalgebruik daarvan afgeleide vormen, ligt bij de Germaanse vruchtbaarheidsgod Freir. De vrijers van koek, of ze nu een pink lang zijn dan wel manshoog, hebben drie grondvormen: een mansfiguur, een vrouwenfiguur, en de beiden samen.Vooral omdat het de gewoonte was, en is, om de mannetjesvrijer aan een meisje ter geven en andersom, is hun verschijning terug te voeren op een vorm van traditioneel huwelijksonderricht. De klassieke vrijers zijn van speculaas
Ook fondanten of marsepeinen harten, al dan niet voorzien van linten of andere opsmuk, behoren nog tot het vaste snoepaanbod in de Sinterklaastijd. In de zeventiende eeuw werden dergelijke harten doorgaans bedekt met een witte suikerlaag waarop figuurtjes waren aangebracht: een cupido, twee door een pijl verenigde harten, een paar trekkebekkende duifjes, of andere liefdessymbolen. De betekenis hiervan laat niets aan duidelijkheid over, en verwijst naar de belangrijke functie die Sint Nicolaas had als 'hijlikmaker', ofwel huwelijksmakelaar. Daarvan getuigt nog de bekende liedregel 'Sinterklaas, goedheiligman, trek je beste tabberd an'. Onmiskenbaar is ook de strekking van een versje uit het achttiende-eeuwse liedboekje Het nieuwe vermakelijke Thirsis Minnewit:
Sinter-Niclaas, waarde vriendt, Geef mij toch wat mij dient, Mijn blommetje staat nu in zijn fleur, Achttien jaartjes ben ik deur, Het valt mij te lang, Het valt mij te lang, Wilt mij verhoren, Of ik moet smooren Al mijn leven lang. Uit: Wie de koek krijgt, wie de gard Ed van Eeden
Volgens sommige kenners van zoetigheid is het hedendaagse marsepein hetzelfde als het al in de vijftiende eeuw voorkomende amandelbrood. Zij kunnen echter niet uitleggen waarom beide termen in de zeventiende-eeuwse opsommingen voorkomen, en daar kennelijk verschillende zaken benoemen. Hoe dan ook: het woord 'marsepein' schijnt van Arabische herkomst te zijn, en in ook nu nog voorkomende marsepeinen figuren zijn duidelijk Germaanse invloeden te traceren. De term 'amandelbrood' is inmiddels nauwelijks meer bekend. Zeer oud moet in ieder geval de uitvoering van een heel varken of een varkenskop in een amandelbrood zijn. De Duitse uitdrukking 'Schwein haben' herinnert nog aan het volksgeloof dat het offeren van een dergelijk varken aan de god Freir geluk bracht. De gewoonte om geld te werpen in de zogenaamde 'spaarvarkens' zal eenzelfde herkomst hebben. Marsepeinen varkens, soms van een ontstellende grootte, komen nog elk jaar voor in vrijwel iedere banketbakkersetalage. Natuurlijk worden al eeuwenlang ook andere dieren in marsepein, dan wel amandelbrood, uitgevoerd, en sinds de vorige eeuw eveneens in chocola. Koeien en schapen zijn bovendien de gebruikelijke vormen waarin gekleurd suikerwerk wordt geleverd in de dagen voor het Sinterklaasfeest. In onze tijd lijkt iets van de oude symbolische waarde van de oorspronkelijke offergift terug te komen, wanneer men de in november opduikende marsepeinen rijbewijzen en televisietoestellen in ogenschouw neemt.
uit: Wie de koek krijgt, wie de gard. Ed van Eeden
