Het liep nu tegen vijven...In het licht van de kaars pakte hij vlug maar nauwgezet heel zijn hebben en houden in zijn rugzak. Buiten regende het niet meer, maar het was wel nog pikkedonker...Verscholen achter de werfkeet speurde hij in de lichtkring van de straatlantaarn de gevels aan de overkant af...Toen zijn oog op de 'Stella Maris' viel, borrelde als vanzelf de goesting op om zijn vroegere woonst nog eens van dichterbij te bekijken. En tenslotte, in afwachting van een hotel kon hij net zo goed dààr pogen een dutje te doen...
De kust leek veilig. Heel de buurt lag in diepe slaap verzonken. Dus deed hij maar wat aan het front een automatisme was geworden: uit dekking opspringen, dertig meter spurten en weer in dekking vallen! Maar nu op één been en met krukken !...Mentaal telde hij af: drei, zwo, eins en hop! Met snelle sprongen huppelde hij op zijn stokken de Bassevillestraat over en verdween achter de hoge haag van zijn oude voortuin...Alle luiken zaten dicht...Niets wees erop dat er binnen mensen zouden kunnen wonen...
Voorzichtig tastend in het donker schuifelde hij langs de zijgevel van de ‘Stella Maris’ achterom naar het koertje...
Uit gewoonte voelde hij aan de klink van de achterdeur, maar schrok toch toen die niet op slot bleek te zijn...Dan herinnerde hij zich dat Jetje het huis zou schoonmaken voor het jonge Franse koppel huurders van de kerstweek...Waren die al zó vroeg aangekomen ?...
Binnen was het aangenaam warm, maar in het licht van zijn aansteker zag hij tegen het buffet nog een heel arsenaal kuisgerief staan: Jetje was blijkbaar nog niet klaar met haar grote schoonmaak...En na een sluipende verkenning van heel het gelijkvloers wist hij dat hier voor het ogenblik nog geen 'vreemd volk' was ingetrokken, ook al zorgde de vulhaard in de voorkamer dan reeds voor een huiselijke warmte. Dat was duidelijk weer een blijk van Jetjes aangeboren gastvrijheid...die hij met een grijns onmiddellijk voor zichzelf met open armen aanvaardde !
In de zachtrosse gloed van de 'feu-continu' herkende hij nog zijn oude meubels...De twee versleten leren zetels rond de haard en de met een dikke sprei afgedekte canapé in de hoek lonkten naar zijn afgepeigerd lijf... Maar zonder tijd te verliezen schoof hij de zetels dicht bijeen, wikkelde zich rechtopstaand in de sprei, over de met zand besmeurde parka heen, en liet zich dan als een mummie in zijn geïmproviseerde beddenbak glijden...
Vijf minuten later droomde hij al wild van een luxe-hoer die al zijn gouden ponden luid smakkend één voor één inslikte en ze op tijd en stond ging uitbraken in haar brandkast...
Hij werd wakker van de jeuk op zijn lijf. Zo dacht hij toch, tot hij even later buiten stemmen hoorde en autodeuren hoorde dichtklappen. Vanuit de keuken viel het zonlicht tot tegen zijn zetel: een snelle blik op zijn polshorloge zei hem dat het verdomme al ’s morgens over elven was! Dat was toch daarbuiten dat Frans koppel niet, hé! Normaal kwamen nieuwe huurders pas nà de middag aan, toch ?
Hij ontworstelde zich moeizaam uit de omarming van zijn lijkwade en verwachtte ieder ogenblik iemand de keuken te horen binnenstappen.. Maar ze gaven hem nog even respijt...En toen hij zich van de sprei had bevrijd en de bezoekers nog steeds voor het huis stonden te kwebbelen, waagde hij het voorzichtig een blik te werpen door het hartvormige kijkgaatje in het vensterluik van de huiskamer...
Voor het tuinhek stond een blinkende gele Amerikaanse slee, met brede nikkelen sierstrips op de flank. De passagiersdeur stond open...Een duurgeklede jonge vrouw, waarvan hij enkel het achterwerk en de mooie kousebenen zag, leunde voorover door het geopende portier en had op de voorbank juist een baby verschoond. Toen ze de kinderkleertjes herschikte, hield de kleine op met huilen...Mama opende het achterportier en legde het wicht in een wieg op de achterbank...Een pronte blondine, zo op de rug gezien, in een getailleerd bordeau mantelpak. Ze vouwde de vuile luier dicht, keek eens rond en wierp toen met een achteloze zwaai die strontboel in de voortuin van de 'Stella Maris', vlak vóór Josephs neus!
Het was alsof hij een vuistslag in de maag kreeg toen hij als gehypnotiseerd in haar knappe gezicht keek ! Nadine ?...Ja ! Nadine verdomme ! Zijn oud-lief, Nadine De Handt ! ...Met een vreemd kind ! ...En een vent ! ...
De chauffeur was ondertussen vanachter het stuur gekropen, een dikke sigaar in zijn rode ballonnenkop...Ze lachten luid, véél te luid ! Ordinair zelfs: ze waren zeker wat zat ! ...Nadine nam z'n arm en samen liepen ze vrolijk babbelend schuin naar de overkant, nu niet meer te zien door de zijhaag van de voortuin...Verdomme !
Zijn bloed klopte in zijn oren en hijgend van spanning wipte Joseph op één been tussen tafel en buffetkast de gang op, klauterde wild op handen en één knie de trap op en Marie's slaapkamer binnen, recht naar het venster. Wild rukte hij het overgordijn opzij en loerde door het hartvormige luikgaatje over de bouwwerf aan de overkant van de straat...Daar stonden ze, hij met zijn arm over haar schouders, met zijn sigaar breed wijzend naar de dichtgewaaide funderingen van zijn bouwsel en de kale duinkam op de achtergrond, en zij, monkelend, haar hand vast om zijn heup geklemd...Even leken ze de werf op te willen lopen, maar bedachten zich wegens het natte zand, en verdwenen toen rechts uit zijn gezichtsveld...
Verdomme ! Dat hoerenjong ! Hij kon zijn ogen niet geloven ! Dàt was het dus ! Dààrom had hij sinds midden '43 geen antwoord meer gekregen op zijn brieven ! Toen de krijgskansen keerden hadden haar ouders Josephs epistels waarschijnlijk in de vuilbak gekiept, beschaamd om de Duitse Feldpostbrieven die hun dochter bij de buren in een kwalijk daglicht plaatsten...Stel je voor: hun Nadine met een bronstig kwijlende SS-er ! Een armzalige soldenier zonder toekomst, die de familie niets dan scha en schande kon brengen ! En toen wisten die kazakdraaiers nog niet eens dat hij het jaar daarop ook nog z'n poot zou kwijtspelen ! Zuiver uit lafheid hadden haar ouders - maar in de eerste plaats zijzélf - hem laten vallen als een baksteen, wéggesmeten...ja, nét als die bescheten luier van daarjuist !
Hij schrok toen die vent het portier terug dichtsloeg: Joseph had hen niet terug zien komen...Nadine stond met haar rug naar Joseph gekeerd te wachten tot haar man de voordeur ontgrendelde en zij elegant kon instappen...Verdomme, wat een prachtwijf was dat toch ! De vent startte en de gele slee gleed geluidloos rechts uit het beeld...
Plots begreep hij de tekst op het reclamebord vóór de bouwwerf aan de overkant. Zó stond er:
" Entreprises AURORA...
bouwt hier voor de GEMEENTE WESTENDE…
TWEE SOCIALE WONINGEN.
Algemeen Bouwbedrijf Berenbiet-De Handt"
Voilà, klaar en duidelijk: juffrouw De Handt was getrouwd met Berenbiet Junior, zoon van de grootste aannemer van de kust ! De firma die tijdens de oorlog de duinen had volgegoten met betonnen bunkers en schietstellingen voor de Duitsers, en er toén al stinkend rijk mee was geworden. En dàt zonder in de bak te vliegen, zoals stomme Joseph ! Op de koop toe sticht meneer nù een nieuw bedrijf en noemt het onbeschaamd 'AURORA' ,de dageraad van een nieuw fortuin ! Je moet maar dùrven !...
Maar onwillekeurig moest hij Nadine bewonderen: had ze me met die vetzak dààr eventjes een slag geslagen ! Chapeau Madame ! Nogal wiedes dat ze die volgevreten oorlogsprofiteur verkoos boven hemzelf, een kreupel zwart stinkdier dat liever de Grote Jan had uitgehangen in de Russische steppe dan haar het hof te maken hé...
Hij werd steeds woedender op zichzelf. Een arrogante klootzak was hij geweest, ja ! ...Een stomme steenezel die dan nog de pretentie had zijn lief te verwijten dat ze niet samen met hém in de afgrond wilde springen ! ...De enormiteit van zijn flater drong nu pas goed tot hem door: wat had hem in godsnaam bezield om zijn jonge leven te vergooien in die rottige Russische steppe ?!
De natte ogen stijf gesloten leunde hij met zijn voorhoofd tegen het ijskoude venster tot zijn hart wat tot rust kwam. Al goed dat Nadine hem nù niet gezien had, want dan zou haar onverschilligheid - om niet te zeggen 'haar afkeer' voor zijn persoontje - hem waarschijnlijk nog pijnlijker getroffen ! En hij vroeg zich af of er feitelijk op deze stomme aardkloot nog wel één mens rondliep voor wie hij nog maar iéts betekende. Alle leden van zijn familie waren dood: zijn zogenaamde vader Dis was ontploft, zijn moeder Marie werd vermoord, nonkel René was verzopen en zijn broer vermist bij het vreemdelingen legioen! Ook van al zijn lieven waren de meesten dood, en de rest had hem uitgespuwd of laten vallen: Monika, Phil, Gerda in Berlijn ,Erika in Portz , gisteren morgen Nancy...en nu Nadine!
En toen hij zich mistroostig van het venster afkeerde, zag hij plots hoe Jetje stil naar hem stond te staren in het deurgat van de slaapkamer ! Verdomme, was dàt even schrikken !
Hij had een ware scheldtirade van haar verwacht, maar ze zei enkel: " Hebben ze u nooit geleerd uw voeten te vegen als het huis gekuist is ? Of hebt ge in de zandbak gespeeld, soms ?...Heel de vloer van de keuken en de living ligt er vol van ! "
" Ik heb gisterenavond met mijn natte kleren eerst een tijdje in de abri proberen te slapen, maar 't was er veel te kil...Dan zag ik vannacht met de straatverlichting hier de schouw roken en dacht dat ik net zo goed in mijn eigen bed kon gaan slapen, in plaats van dààr een fleures op te doen !..."
" Ge had toch bij mij kunnen komen, zot ! Al was het maar om één nacht wat op de canapé te liggen, in afwachting dat we uw kamer in orde brengen ! ...En hebt ge al gegeten deze noen ?!...Neen ?...Als ge belooft vanmiddag te helpen uw vuile boel hier op te ruimen, dan moogt ge eerst meekomen aanschuiven...En ge gaat dan zo rap als de bliksem uw prothese aandoen, want ik kan dat zotte hinkepatinken van u niet langer aanzien ! "
" Dat zal nog effekes duren, want ik geloof dat mijn bil ontstoken is van het vochtige zand in de abri: het is helemaal rood en het jeukt lijk de pest..." Maar bij het uitspreken van die laatste zin, zag hij als in een flits weer de opgezwollen vlekken op de armen van Jupp voor zijn ogen...En dezelfde ontsteking op het lijf van Leon.. En de 'rode pest' waaraan Lowietje Maenhout en Dreetje Trotsaert waren gestorven...Verdomme, die mosterdgas ! Blijkbaar had hij hetzelfde grapje aan z'n fles !
" Wat is 't, mijn jongen ?" vroeg Jetje bezorgd: " Ge ziet zo bleek...Voelt ge u soms niet goed ?"
" Laat maar, Tante Jetje..." wimpelde hij af: " Ik zal het straks wel uitleggen..."
Bij Jetje in de keuken begon hij op de koop toe nog te zweten door de warme stoof, en dat kwam de irritatie op zijn bovenlijf nog versterken.
" Rachel komt na de hoogmis op visite, lijk elke zondag, maar daar moet gij u niets van aantrekken: ze is erg gekalmeerd nu zij niet meer bij de notaris werkt..."
" Blijft ze nog hier slapen ?" vroeg Joseph gemaakt naïef, maar Jetje deed of haar neus bloedde: " In de weekends, ja...Maar door haar job op het bureau van de rederij waar ze zaakvoerder is, woont ze op werkdagen op haar appartement in Nieuwpoort-Bad...Da's praktischer..."
Haar woorden waren nog niet koud, of 'Madam Coulier' stapte de keuken binnen. Ze schok zichtbaar toen ze bij nader toezien in die rosse schooier Joseph herkende !
" Ha, de zwartzak ! ...Hebben ze u dan tóch vroeger gelost ?" En tegen Jetje zei ze bestraffend: " Wat hebt ge nu weer binnen gepakt ?!"
" Kalmeert maar wat, hé madam Polak ! " vloog Joseph uit: "De zwartzak, lijk gij zegt heeft zijn straf uitgezeten en ik kan weer met een wit blad beginnen ! Mij valt niks meer te verwijten, wat we van u niet kunnen zeggen hé, madam Polak ! "
" Ha, en wat valt er MIJ dan te verwijten, als ik dat mag vragen ?!" Rachel stond weer helemaal in de startblokken voor een robbertje bekvechten, maar Joseph was niet geneigd "op z'n kop te laten schijten".
" Hebben ze u soms al in de bak gestoken voor de valse verklikking van uw echtgenoot , zogezegd als Duitse spion, in mei '40 ? En van de diefstal van zijn juwelenstock ? En van het verraad van de weerstander Hasard ? Ik zou maar stilletjes zwijgen moest ik van u zijn ! Zo wit zijt gij ook niet, als ik er goed over nadenk ! "
Rachel hapte even naar adem, maar vooraleer zij kon reageren vloog Jetje ertussen: " Zeg, is het nu gedaan met die oude koeien uit de gracht te halen ? Wat zijn we daarmee vooruit ?! In mijn huis is het verleden begraven, en wie daarmee niet content is: dààr is het gat van de timmerman ! Ga het maar op de koer uitvechten ! "...
Terwijl de twee kemphanen elkaar nog een wijle nukkig negeerden schonk zij de koffie alvast op: " Hebt ge nog zes rozijnenkoeken bij, en een kleine kramiek, lijk van gewoonte ?" vroeg ze bits aan Rachel.
" Zes, juist genoeg voor ons getweeën ! "
" Da 's ook deelbaar door drie, als ik nog goed kan tellen ! Joseph eet met ons mee, punt gedaan ! "
Erg vrolijk kon je het middagmaal niet noemen, maar geleidelijk aan kwam de normale conversatie toch op gang. Joseph vertelde dat hij in feite terug was gekomen om na te gaan of Steiner nog geen onherstelbare stommiteiten had aangevangen bij de afbraak van de abri. En hij legde nóg maar eens uit dat ze een gasramp riskeerden als die kwibus zijn 'Wassersprengung' ook hiér zou toepassen...
"Herinnert gij u nog die kameraad van de Jupp - Ferdy of Freddy heette hij, als ik mij niet vergis - die tot in den treure zeverde over zijn diensttijd in 1918, hier bij de marineartillerie in onze duinen ?...Dié heeft mij uitgelegd waar het gevaar zit bij die oude gasgranaten, die ze destijds gingen gebruiken tegen een mogelijke landingspoging van de Britse marine hier op onze kust. Dat was een laatste verbetering van hun gasarsenaal. Hij vertelde mij dat in een normale gasgranaat twee blikken met een verschillende vloeistof staken, die apart niet gevaarlijk waren. Maar als ze werden afgeschoten en op het doel insloegen, klutsten die twee vloeistoffen dooreen en vormden met de zuurstof van de lucht het mosterdgas dat ze jarenlang op het front hadden gebruikt. Tegen schepen waren die obussen echter waardeloos, omdat ze in zee insloegen en geen tijd hadden om te reageren met de zuurstof van de lucht...Daarom waren de granaten die de marinekanonnen tegen de landingsschepen gingen afvuren van een nieuw type: zij hadden geen lùcht nodig om te reageerden, maar vormden mosterdgas van zodra er zeewater - waar tenslotte ook veel zuurstof in zit - aan het mengsel werd toegevoegd..."
" En hoe weet gij dat er onder de abri van dat soort obussen liggen ?" vroeg Rachel agressief: " Hebt gij ze soms gezien ? Ik heb nooit ànders geweten of die abri stak helemaal onder het duin ! "
" Dan hebt ge die trouwfoto van mijn moeder, daar op de kast, toch nog niet goed bezien ! Ze staat daar gearmd met tante Jetje in de lens van fotograaf Hazard - u wel-bekend hé - te lachen op haar trouwdag met Dis: najaar 1922...En zie maar eens goed op de achtergrond hé...:daar staat onze abri zoals de Duitsers hem indertijd hebben achter gelaten...Een gelijkvloers dat nadien rap metersdiep in het zand is verzonken, een eerste verdiep waar wij in de jaren '30 onze konijnenkoten hielden, en een schietstelling op het dak...Nu is heel die blok verder in de grond weggezakt en door die schuivende duinkam verzwolgen, ja...Maar volgens de Freddy stak heel het toenmalige gelijkvloers in 1918 vol met dat nieuwe type gasgranaten...Die zijn ondertussen natuurlijk al lang verroest, en de twee componenten dooreen gevloeid...Door het condenswater ontsnapt er af en toe een kluts mosterdgas, zonder dat wij daarvan hier buiten veel last hebben...Maar daar binnenin zijn tweemaal al onze konijnen gecreveerd - weet ge nog, tante Jetje ? - en werden die Britse piloot Bolton en de Jupp door de gas dodelijk besmet. Ikzelf zijn er vannacht maar een paar uur in blijven slapen, en mijn lijf zit ook al vol rooi plekken ! Ook de metsers, die aan de overkant de kelders van die nieuwbouw hebben uitgegraven, zijn erbij ziek geworden van de stank! En dan wil die kloot van een Steiner dat spel vol pompen met een twintig kubieke meter water alvorens het in de lucht te laten vliegen! Kunt ge u de ramp voorstellen ? 't Is toch curieus dat niemand zich er iets van aantrekt wanneer ik zeg dat heel Westende voor jaren vergiftigd gaat zijn als ze die vuile smeerlap niet gaan tegenhouden hé..."
De twee vrouwen bleken tóch wat onder de indruk van zijn pleidooi, want het duurde een hele tijd voor Jetje durfde op te werpen: " Ik heb die waarschuwing, die gij mij in 't gevang hebt gegeven, nog eens tegen de Steiner herhaald, toen hij hier van de week met zijn schepkraan is beginnen werken...Maar hij heeft mij weggelachen lijk een onnozel Trien..."
" Al chance dat ik vannacht zijn voorbereidingen binnenin de abri wat heb gesaboteerd...Voorlopig is er geen gevaar dat hij dat spel achter ons gat rap-rap in de lucht laat vliegen ! Maar ik vind dat gij, én de vrouwen uit de straat, van uw oren moet gaan maken bij de garde en de burgemeester, als Steiner er morgenvroeg aan voort doet ! Ik kan mij daar voorlopig niet verder mee bemoeien..."
" En wij mogen weer het vuile werk doen hé !" wierp Rachel hem voor de voeten. Maar juist toen de discussie in de keuken weer dreigde op te laaien, werd op het keukenraam getikt.
" Ha, daar is hem ! " zei Jetje opgelucht: "Dat zal mijn huurder zijn, voor de sleutel van hiernaast ! Eén momentje hé " Ze stond op en scharrelde wat in de la van het buffet, stak triomfantelijk haar vondst omhoog en opende de keukendeur. Een jongeman in dikke winterjas stond er vriendelijk te glimlachen.
" C'est pour louer à côté hé ?" kraait ze, van alle markten thuis.
" En effèt, madame Neuville ! ...Maar ge moogt de Vlaamsche klappen tegen mij, want ik zijn van Dunkerque en ik versta de Vlaamsche ! "
Plots is Joseph één en al oor ! Hij draait zich naar de struise man in het deurgat, maar kan hem door het tegenlicht niet nauwkeurig bekijken. Doch de bromstem kwam hem bekend voor, en ook die paternalistische toon van "Ik-versta-jullie-boerentaaltje-wel" had hij al meer gehoord...
Dunkerque ?...Maar de man was al blijgezind met Jetje vertrokken vooraleer zijn frank viel: " Natuurlijk, verdomme ! Zijn vriend Konrad ! ...Nou ja, vriend ?...En heette die niet Dieudonné, van Duinkerke ?..."
Hij lette niet op Rachel, die zwijgend haar biezen pakte, zo erg had deze plotse verschijning hem gegrepen. Erika was waarschijnlijk voor de 'Stella Maris' blijven wachten om een herkenning door Jetje te vermijden...Eén ogenblik kreeg hij de aandrang om op zijn krukken naar buiten te stormen en er schandaal te schoppen :Erika verdomme ,die diefegge die zijn doos juwelen had scheefgeslagen !.... Maar zijn remmen sloegen onmiddellijk dicht: Zie dat ik mij eens vergist heb, wat een modderfiguur zou ik dan niet slaan !
Als versteend bleef hij staan...
Toen Jetje terugkwam leek ze opgelucht dat Rachel er niet meer was: " Die is even stoom gaan afblazen, waarschijnlijk...Straks zal ze wel weer verschijnen, want om drie uur komt de Florizone spreken over de nalatenschap van Pylieser, en daar moest zij bij zijn, ik weet ook niet waarom...Nog een tas koffie ?..."
De vredige sfeer die ze daarmee poogde te herstellen werd ruw verstoord toen er weer een man aan de keukendeur klopte en voorts ongevraagd binnen stapte. Joseph herkende hem nu onmiddellijk: Rooie Steiner !
" Zeg snotneus ! Wat hoor ik hier juist van Rachel Coulier ?! Ge gaat de mensen van de straat tegen mij opzetten met leugens over een gasramp, als ik de abri in de lucht laat vliegen ?!...Weet ge wel wat dat u gaat kosten, onnozel ventje, als ge daardoor mijn werken vertraagt ?! Duizend frank per dag verlies ? Gaat gij dat betalen ?"
" En weet gij wel wat dat u gaat kosten als ge niet met uw lompe poten van mijn abri afblijft ?"
" Uw abri, ùw abri ?!...Gij hebt daar niks meer aan te zeggen ! ...Die stond onder sequester, klootzak ! ...De Staat heeft die al drie jaar geleden onteigend: de grond, de barak én de abri, als ge 't nog niet moest weten ! "
Dreigend deed Steiner nog een stap naar Joseph toe, maar als uit instinkt haalde die plots de Lüger uit zijn zak en legde die kalm voor zich op tafel ! De woedende stier bond als bij toverslag verrast in: " Wat zijn dàt voor streken, verdomme ! Met een revolver staan zwaaien waar getuigen bij zijn ! Op uw kop gevallen, soms ! "
" Geen revolver, Steiner: een pistool ,een Lüger ! Die kent ge toch uit de tijd dat ge met de Duitsers meevocht hé ! ... Denkt maar eens aan de Wolchov ! ...Er zitten nog acht kogels in: dodelijk tot op vijftig meter, moest ge 't vergeten zijn ! Ik zou dus maar een beetje mijn manieren houden, als ik van u was !"
Jetje stond er lijkbleek bij: " Jeses-Maria ! Alee , Joseph ,doet dat ding weg, straks gebeuren er nog ongelukken ! " Maar Joseph lette niet op haar. Wel zag hij dat Steiner plots inbond en zich op een stoel liet zakken: " Weet ge wel dat ge mij ruïneert, als ik mijn contract niet kan nakomen ?..."
" Als ge voort doet, en de gasbommen die daar in de kelder liggen ontploffen méé, dan zijt ge sowieso geruïneerd ! Ge gaat met uw stomme werkmethode - de 'Wassersprengung' die gij van den Duits hebt afgekeken - een reactie in gang zetten die heel het dorp om zeep gaat helpen ! En aangezien ge daartegen van-tien-negen niet verzekerd zijt, kunt gij u beter voor de kop schieten..Ik zal met plezier mijn Lüger hier lenen, moest ge nog niet gecreveerd zijn van de gas ! "
Vreemd genoeg verzonk Steiner even in diep gepeins en staarde dan Joseph zonder haat in de ogen, als twee oude frontratten onder elkaar: " Wel, slimmerik ,wat zoudt gij dan doen in dat geval ? Eerst die kelder legen van de obussen ?"
" Ja, maar dat staat waarschijnlijk niét in uw contract. Uw opdrachtgever kan daar beter rap een speciale firma voor aantrekken, als ge hem de mogelijke ramp beschrijft...Tenslotte gaat het om verborgen gebreken van de bouwgrond op uw chantier, waarmee ge uw contract kunt laten vernietigen...Of minstens een nieuwe expertise kunt eisen om u te dekken ! Want als ge stomweg voortgaat lijk dat er geen vuiltje aan de lucht zit, dan wordt dat een ramp ! En niet alleen voor uw bedrijf ,hé man , maar voor heel het dorp ! Spreekt maandag met de burgemeester en vraagt een expert van de Staat, voor het te laat is ! ..."
Steiner staarde Joseph een hele poos aan, en knikte tenslotte. Hij moest toegeven :die vuile fascist had dik gelijk met zijn lugubere voorspelling...Zwijgend stond hij recht en trok zijn klak wat dieper voor de ogen :"Ge hoort nog van mij ,Jetje...Elk z'n goeien dag !"
En bij het buitenstappen botste hij bijna op een nietsvermoedende Florizone die plots in het deurgat was verschenen en vrolijk inhaakte :"Ha Steiner ! Gij ook hé :een goeie dag !
Meester Florizone was blijkbaar héél fier op het compromis dat hij had uitgedokterd: " Gelooft mij ,gijder gaat er allemaal stukken béter van worden, met een klein beetje water in uwen wijn te doen..."
" Vooral dan Rachel hier ! " viel Joseph hem in de rede: " Wat zij bij die verdeling komt doen, is mij niet helemaal duidelijk ! Zij heeft geen énkele band met Pylieser, dat ik weet ! "
Rachel grijnsde eens minachtend, doch hield de tanden opeen. Maar Florizone verdedigde bitsig zijn geesteskind: " Zeg Joseph verdomme ! Ik heb het u al uitgelegd ! De verdeling van de nalatenschap onder u gedrieën steunt op twéé poten en verloopt in twéé schuifkens. Ten eerste, Madam Coulier kan beslissen of ze die erfenis aan ù gunt, of aan de Staat. Ze heeft een wrok tegen u wegens uw politiek verleden, én het feit dat gij zwijgend meegewerkt hebt om haar de stock van haar juwelenwinkel te onthouden... Neen, Petré, onderbreekt mij alstublief niet ! ...Ze heeft dus reden genoeg om u de erfenis van een groot vaderlander te misgunnen...Want als zij tegen de autoriteiten, met verwijzing naar ù, één woord zegt over een vermeende vadermoord, dan slaat de staat alles ààn: 'confisqué ! ' En dan kan iedereen op zijn kin kloppen ! "
" Maar man ! Ik heb mijn vader niet vermoord ! Wie gaat zoiets belachelijks bewijzen ?! De zatte garde, of Rode Steiner ? Of madam Rachel, hier ?"
" Meneer Petré ! Het gaat er niet over of Pylieser uw vader is of niét ! In erfeniskwesties spreken ze van 'vadermoord' als een erfgenaam verantwoordelijk is voor de dood van de erflàter ! In 't algemeen :ge kunt maar van iemand erven als ge niét verantwoordelijk zijt voor zijn overlijden ! En in ons geval zit daar een reuksken aan ,lijk iedereen weet :gij stond erbij toen Pylieser verzoop hé. En "Bewijzen" ? Daar zal het gerecht zelfs geen moeite voor doen ! Als inciviek zijt gij bij een eventueel nieuw proces sowieso een vogel voor de kat ! Tegen de bewering van een oud-gevangene uit het concentratiekamp kunt gij niéts inbrengen, óf ge zijt vertrokken voor een jarenlange procedureslag, wat op hetzelfde neerkomt. Wij moeten het stilzwijgen van mevrouw Coulier – hier tegenwoordig - dus afkopen ! En de beste manier is nog altijd haar te laten delen in de nalatenschap, ook al heeft ze er geen recht op...Noemt het alletwee "een pakt met den duivel" ,maar 't is tenminste een pakt waar iedereen rijker van wordt ! Zij heeft, door haar positie van zaakvoerster van de rederij, er een groot financieel belang bij dat deze zaak verder floreert, en ze zaagt best niét de tak af waarop haar positie en al haar welvaart steunt. Anderzijds, en dat is het tweede aspect, kan ik goed begrijpen - door al de miserie die uw familie heeft meegemaakt na de bevrijding en vooral gijzelf tijdens uw gevangenschap - dat gij niet hoog oploopt met grote patriotten-die-in-het-kamp-hebben-gezeten! En met lede ogen aanziet dat zij met een deel van uw erfenis gaan lopen! 't Is daarom dat ik u beiden aanraad wat water in uwen wijn te doen ! Maakt een kruis over alle oude zever en een afrekening over dat triestige verleden ! Daar staat of valt ons akkoord mee: zo simpel is het ! "
" Gij noemt dat simpel ? Dus moet ik voor hun schone ogen alles aan hén overlaten, zo maar! ?"
" Petré, hoe dikwijls moet ik het nog zeggen ! Gij zoudt sowieso niks krijgen, want de Staat zou al uw bezittingen confisqueren ! ...Maar als gij - tegen weliswaar een ruime maandelijkse toelage, geschonken door madam Coulier en uw tante Jetje - akkoord gaat om in hùn voordeel aan deze nalatenschap te verzaken, dan is de Staat buiten spel gezet ! ...Het is dàt, of niks ! "
Joseph bleef mokkend voor zich uit staren: " En wat is dat: een ruime maandelijkse toelage ?"
Florizone voelde dat hij gewonnen had: " Maandelijks vier Britse goudponden, levenslang ! Daarmee kunt gij van uw renten gaan leven, en ruim ! ...En inflatievast hé ! "
Joseph keek de tafel nog eens rond. Enkel tante Jetje sloeg de ogen neer..." Bon, waar moet ik tekenen ?"
De advocaat had nog nooit een document zó vlug opengeplooid: " Hier zie, en schrijft erbij: gelezen en..."
Plots deed een harde knal de ruiten rinkelen en heél het gezelschap bijna van hun stoel donderen !. Stijf van de schrik keken ze elkaar aan, tot ze plots door elkaar begonnen te roepen: " Een bom ! Vlak naast de deur ! Den abri ! Steiner ! Die kloot ! Past op voor de ga-as ! "... Maar ondanks hun angst drong toch iedereen naar buiten !
Ook buren kwamen aangelopen...Inderdaad, uit de kale vlierstruiken aan de voet van de abri dreef nog een vuile mistige wolk de straat op: dààr was het gebeurd ! Twee moedige mannen waagden zich schoorvoeten dichter bij de ingang van de bunker en riepen toen tegen hun kennissen die op veilige afstand toekeken: " Een vent ! Lelijk vermassacreerd ! " En als lopend vuur ging het plots de kring rond: " Steiner ! Hij heeft het aan zijn fles ! "
Nadien keek iedereen als gehypnotiseerd toe hoe de twee helden het slachtoffer elk bij een been grepen en uit de smalle toegang van de buinker tot onder de open hemel trokken. De armen en het achterhoofd waren half weggeslagen en lieten een bloedig dubbelspoor na op het halfbevroren zand.
Niemand zag Joseph de Bassevillestraat uit hinken... Enkel Rachel ving nog een flits van hem op, toen hij gehaast op zijn krukken de bocht achter 'De Lekkerbek' rondde...Verdomme, flitste het door haar hoofd, dien zwarten smeerlap trapt het àf ! En hij heeft nog niks getekend ! Daar gààn m'n centen !"
Oef ! Even het wilde bonzen van zijn hart laten bedaren: " Zo ! Alles is volbracht ! ” lachte hij grimmig: ” Op Engelborghs nà dan, maar die stond in feite pas als derde op mijn zwarte lijst...Eerst Pylieser, en nu Steiner ! Dat ze mij straks maar proberen weer in de bak te steken: ze gaan verdomme van een kale reis thuiskomen ! Mij krijgen ze niet meer !"
In de duinen op het einde van de Zeelaan stak de zwarte commandobunker van de batterij af tegen de grauwe einder boven zee...
" Nicht raisonieren !" dacht hij: " Weert u scherp, en eind als een soldaat ! Al die klootzakken van mijn dorp zullen mij nog lang gedenken als straks het mosterdgas uit den abri zal beginnen ontsnappen ! Dat ze verdomme allemaal creperen met hun muil open: dat is hun verdiende loon ! "
In de verlichte gelagzaal van 'De Lekkerbek' zag hij geen kat meer...Allemaal gaan gapen naar de resten van die zotte Steiner, natuurlijk ! Kwijlend lijk bloedhonden !
" En nondedju zeggen dat ik voor dat volk drie rottige jaren van mijn jonge leven mijn kloten heb afgedraaid in dat smerige Rusland ! Bevroren in ijs en sneeuw, gestikt in stinkend stof en opgevreten door de luizen en de muggen ! En ieder moment in flarden kunnen vliegen, midden duizend bommen en granaten ! Allemaal om hùn christelijke heimat te beschermen tegen de vuige bolsjevieken, lijk die smeerlap van een Engelborghs mij heeft wijsgemaakt ! En ik, tiendubbele onnozelaar, ben daarin getrapt godvermiljaarde !.. Ik heb dat geslikt ! "
Bij het oversteken van de verlaten Grote Baan struikelde hij van woede met zijn krukken bijna over de gladde zwarte tramrails: dat moest er verdomme nog bijkomen dat hij hier z'n laatste poot brak ! ...In de kinderkolonie 'Les Marchevins' brandde een armzalig lichtje bij de conciërge, maar voor de rest viel ook dààr geen kat te bespeuren. En een stuk verder, tegen het strand, leek café 'De Welkom' eveneens uitgestorven...
Buiten adem bereikte hij de naastliggende commandobunker op de duintop. De aannemer was al met de afbraak van het bovenste platform begonnen, zag hij: aan de voet lag het rondom vol hopen betonbrokken met de afgeknapte ijzerstaven dreigend omhoog. Maar de natte ijzeren trap, die langs de achtergevel tot aan de tweede verdieping liep, was nog grotendeels intact.
Het bleek een zwaardere karwei dan hij gedacht had om op zijn krukken tot boven te geraken, vooral met al dat rot steengruis op de treden...
Eens op het dak voelde hij nauwelijks de ijzige wind die hem in het gezicht sloeg, maar het zicht op de grauwe zee kalmeerde hem wel. Hier zouden ze hem voorlopig zo rap nog niet vinden...De vuurtoren van Duinkerke en die van Oostende waren nog nauwelijks te zien door de binnendrijvende sneeuwvlagen. Nieuwpoort zwaaide wél met forse slagen ritmisch zijn priemende lichtstralen over de baren...Buiten wat witte scholen meeuwen, hier en daar uitrustend tegen de groen oplichtende branding, viel in de vale schemer geen hond te bespeuren. Een vreemde kalmte daalde over hem neer...
Hij stak zijn pijp aan, en stond lang te mijmeren over al de kansen die hij de laatste tijd had verspeeld. Die stomme Spaanse cursus waaraan hij màànden zijn tijd had verprutst in de hoop een nieuw leven te kunnen opbouwen in Brazilië...waar ze portugees spraken ,verdomme ! De miskleun van het jààr ! ...En ook de roze toekomst die Nancy hem zo wulps en aanlokkelijk had voorgespiegeld, bleek nu niets dan vulgair bedrog ! ... Dan hadden zowel Nadine en Erika duidelijk aangetoond dat die kreupele schooier in hun leven nog minder betekende dan een vuile luier ! En als klap op de vuurpijl was hij nu op de vlucht, terwijl hij zijn gouden munten, waaraan hij zich de laatste jaren had vastgeklampt, onnozelweg vergat mee te nemen ! ...Enfin Jetje zou ze wel vinden in zijn rugzak, en ze kon er maar goed mee zijn...
Plots schrok hij op: dreigende stappen op de ijzeren trap ! ...Wie kon dat nu verdomme zijn! ?...Vlug trok hij zich terug onder het deel van de donkere overkapping dat nog niet was afgebroken en tuurde als gehypnotiseerd naar het bovenste uiteinde van de trillende trapleuning...En ja, een zwarte schim rees er langzaam uit de schemer op en leek het rommelige platform af te speuren...Joseph perste zijn lijf helemaal in de smalle muurnis en loerde versteven naar het dreigende silhouet !
Plots flitsten een reeks oude beelden door z'n kop. De 'Zwarte Weduwe' die hem in zijn jeugd zo geobsedeerd had met haar geparfumeerde lijf...De verleidelijke hoer die destijds samen met hem de vroege tram naar Oostende nam, na haar liefdesnachten met tante Jetje...De valse intrigante die hem op een sombere morgen, na het moordende Britse R.A.F.-bombardement op de Flak-batterij van Raversijde, terug naar huis stuurde omdat volgens haar de tram tóch niet reed...Het vuile serpent, dat wist hoe hij daar Jupp zou aantreffen terwijl deze in bed Marie een fikse smeerbeurt gaf. En tenslotte overduidelijk, als het flikkerende beeld op een bioscoopscherm, de geile jodin Rachel die zijn tante Jetje schaamteloos opvrijde en hem al jarenlang het leven had verpest ! Al deze beelden waren enkel facetten van één en dezelfde kwelgeest !
" Joseph ! Joseph Petré ! " De kreet schalde als een trompetstoot door de lege bunker. Geen twijfel mogelijk: het was inderdaad Rachel Coulier !
" Wat hebt gij hier verdomme verloren ?!" riep hij vanuit zijn zwarte hol: " Of komt ge mij nog wat méér geld afluizen ?!"
" Ik zag dat ge wegliep naar de tramstatie en heb Jetje gezegd dat ik zou proberen u terug naar huis te halen: ge moet die akte nog tekenen ! "
" Akte tekenen ?! Ge hebt al heel mijn erfenis naar de kloten geholpen met die verzonnen vadermoord en nu komt ge mij zeker nog met wat ànders chanteren ?"
" Verzonnen vadermoord ? Hoezo, verzonnen ? Gij vergeet zeker dat IK u dien avond dat goed gedacht heb ingefluisterd om de Gerard Pylieser om zeep te helpen ?...En dat ge met volle goesting mijn raad hebt gevolgd ?...Daar is niks verzonnen aan, hé makker ! De oplossing, om hem met zijn zatte botten in die poel te duwen en langzaam te laten verzuipen, hebt ge zélf uitgevonden: bravo ! Maar dat hij door uw toedoen de pijp uit is, moet ge nù niet proberen te ontkennen ! "
" En dàn ? Ik wist toen toch niet dat hij mijn vader was, hé! ? En zéker niet dat ik van hem zou erven ! "
" Dat maakt geen énkel verschil of hij uw vader is of niét. Gij had tóch nooit kunnen erven van de mens die gij vermoord hebt, punt gedaan ! Dan is het toch beter zoals Florizone voorstelt: verzaakt stilletjes aan die erfenis ten voordele van Jetje en mij, en wij betalen u maandelijks een ruime lijfrente zolang gij leeft ! ? Iedereen gelukkig en de Staat kan de pot op ! " Zo slijmerig verzoenend had hij haar nog nooit bezig gehoord !
Joseph bleef mokkend uitkijken over de branding, die langzaam verdween achter het grauwe gordijn van de naderende sneeuwbui. Rachel trachtte hem te paaien: " Allee, komt terug naar huis en tekent die 'akte van verzaking', man ! Dan is alles achter de rug..."
Joseph snoof verachtelijk: " Nù nog ?! Gij denkt zeker dat ik zot zijn ! Van als de gendarmen mijn kop zien, steken ze mij in de bak, verdacht van de moord op Steiner ! "
" Steiner ?...Onze aannemer Steiner ?" sneerde zij verwonderd: " Maar vent, waar haalt ge dàt nu weer uit dat die smeerlap dood zou zijn ?!...Verdomme Joseph, was dat maar waar! Al de geburen zouden zich zat zuipen ! "
" Hey zég! Ik heb zijn bloedend lijf nog geen uur geleden uit de abri zien trekken ! Veel leven zat daar zo op eerste zicht niet meer in, als ge 't mij vraagt ! "
" Ha dié ?! Da's juist ! ...Dàt slachtoffer had het lelijk zitten ! Doktoor Loenders ging hem nog met de oude ambulance naar Nieuwpoort laten voeren, ook al zal die sukkelaar onderweg wel creveren...Maar wat heeft dàt met Steiner te maken ?..."
" Hoe ?...Was dat Steiner niet die ze uit de abri getrokken hebben ? Iedereen die kwam toegelopen, zei toch dat het Steiner was ?"
" Bijlange niet ! Het was de vent van dat jong Frans koppel dat de 'Stella Maris' kwam huren ! De garde heeft mij zijn pas laten lezen, omdat hij zijn bril van 't verschieten in de 'Lekkerbek' had vergeten...Een oude pas, nog van in de oorlog: het schrift was wat uitgelopen... Dieudonné heette hij, Dieudonné Gustave uit Duinkerke. Ons Jetje zei dat haar huurder zo heette...Die vuile smeerlap van een Steiner heeft het jonge vrouwtje van die gast nog geholpen bij het instappen naast de chauffeur van de ambulance, zeker om nog eens wat jong vrouwenvlees te betasten ! ...Om maar te zeggen dat die smerige hond van een Steiner nog altijd springlevend is ! "
Joseph luisterde niet langer en voelde zich plots onwel worden ! Dan was héél zijn listig plan, om die smerige schurk definitief uit te schakelen, op een natte sisser uitgelopen ?...Alles wat hij met zijn vuile valstrik bereikt had, was zijn oude vriend Konrad doen verongelukken ! ...Enfin, 'oude vriend', dat was misschien wat té sterk uitgedrukt ?...En hem als 'wapenbroeder' beschouwen was ook niet helemaal correct.. .'Medeminnaar' kon hij hem ook niet noemen, want Konrad had hem bij Erika enkel opgevolgd nà Josephs vertrek, niet verdrongen terwijl hij daar logeerde...Verdomme, Erika ! Wat moest diè wel van hem denken als zou blijken dat hij haar man dat ongelukkig accident had bezorgd ?! Opzettelijk, nog wel ! ...Dus haar chérie in feite laf vermoord had lijk een hond ?!...
Het diepe schaamrood leek een verdovend waas over zijn bewustzijn te leggen en het bizarre peilen in eigen gevoelens deed hem elk contact met zijn naaste omgeving verliezen...Sprak Rachel nu tegen hém, of tegen iemand beneden op straat ?...En toen zij stil bovenaan de trap in een opwaartse lichtstraal gevat werd, dacht Joseph even een verschijning van de heilige Moeder Maria te beleven...Pas toen zij door de sluier van de sneeuwjacht langzaam naar hem toe zweefde en hem als een kind bij de arm naar de trap leidde, leek hij half uit zijn droom te ontwaken...
Beneden, scherp afgetekend tegen het witbesneeuwde wegdek, stonden twee zwarte schimmen, de fiets aan de hand. Bij nader toezien: gendarmen...Ze kwamen hem dus aanhouden, flitste het door zijn hoofd...Nù pogen te ontsnappen door weg te lopen, grensde aan het ridicule: daar stond hij boven! ...Zijn Lüger uit z'n broeksriem trekken en die twee arme dienders uit de weg ruimen ?...Hij kon het niet over zijn hart krijgen, écht niet...En dan nog, wat zou dat uithalen ? Voort vluchten als een opgejaagde rat ?...
Neen, als hij dan toch aan verdere vernederingen wilde ontsnappen, was er maar één manier: de zijne !
Hij strompelde stijf op zijn krukken naar de eerste treden van de trap, keek even twijfelend om of Rachel hem nog volgde, leek te struikelen en viel toen, als in een vertraagde film, zonder een schreeuw naar beneden.
Zowel de rijkswachters als Rachel zélf, stonden één moment versteend naar het neergeplofte lichaam te staren. Op de manier waarop Joseph daar verwrongen tussen de grote betonblokken afbraakpuin aan de voet van de bunker lag, twijfelde Rachel geen ogenblik: haar kwelgeest was zo dood als een pier ! In de schijn van de zaklamp van Chef Remy zag ze hoe het hoofd van Joseph in een scheve hoek over zijn schouder keek. En rond het verroeste betonijzer dat door zijn kaki vestzak omhoog stak, merkte ze zelfs in het halfduister de snel zwellende zwarte vlek van de fatale bloeding.
" Zo, van die vuile fascist zijn we dan eindelijk verlost ! " flitste het door haar hoofd: " Maar achter zijn handtekening kunnen we fluiten ! "
Plots kreeg ze de verblindende straal van de zaklamp in haar gezicht: " Ge hebt hem weggeduwd hé ! " blafte de andere gendarm: " Ik heb het wel gezien ! "
Rachel schermde haar ogen af met de hand: " Ik ? Hem geduwd ? Maar vent toch! Ik heb hem nog niet eens aangeraak ! Ik was minstens een méter achter hem ! ...Hij is zéker in het duister met zijn krukken gestruikeld over al dat steengruis hier en de sneeuw op de treden ! Ik heb nog mijn hand uitgestoken om hem bij zijn kraag te attraperen, maar 'k was te vér àchter en hij schoof al onderuit ! En Ik een vallende vent van honderd kilo tegenhouden in de vlucht ? Allee serieus hé !"
Chef Remy, die blijkbaar aan één vermoedelijke moord per dag ruim genoeg had, smoorde de repliek van zijn ijverige adjunct in de kiem: " 't Is een ongeluk, punt ! Vaststelling van de juiste omstandigheden en de ondervraging van de getuige kunnen wachten tot de P.V. later op de avond.. Of beter nog: morgen op den buro ! Verdikke, wij gaan madam Coulier hier toch geen fleures laten opscharrelen zeker ! Gij pakt uw velo en rijdt al rap terug naar café 'Lekkerbek', daar op den hoek aan 't eind van de straat, waar ze een telefon hebben en belt om de ziekenkar en doktoor Loenders. En als ge geen antwoord krijgt, zijn die misschien nog bij dat eerste accident van daarjuist, in de abri. Zegt dat ze langs hiér komen, maar houdt het nondedju stil voor de mensen hé! Ik wil hier straks géén zotte bende curieuzeneuzen op mijn vel krijgen, verstaan ?! Ik blijf hier voor de eerste vaststellingen...Maar treuzelt niet hé ! "
En zich naar Rachel wendend, die stil stond te bibberen van alteratie: " Ga maar rap naar huis, Vrouw Coulier ,maar zwijgt over wat hier gebeurd is, verstaan ! ? Ik zie u morgen om tien uur op de buro in Nieuwpoort...Allee, zal 't gaan , peis-de ?"
Voor de abri stonden nog wat buren geschokt te kwebbelen rond de paal van de straatverlichting. Toen Rachel Jetje stil bij de arm wegtrok uit de kring, vroeg deze verwonderd: " Hebt ge Joseph nog gevonden ?"
" Ja, bij de grote kommandobunker tegen 't strand aan café 'De 'Welkom'...Die twee gendarmen hébben hem..."
" En wat gaan ze met hem doen ?" vroeg Jetje benepen terwijl ze het hekje van haar voortuin openduwde.
" Meenemen naar Nieuwpoort, tiens ! " Maar in de pikkedonkere doorloop naar de achterkeuken barste ze plots los: " In de lijkenkar, verstaat ge ! Hij is dood ! "
" Hoezo, dood ?...Joseph ?" stamelde Jetje versteend. Maar haar vriendin duwde haar met de rug tegen de muur en siste in haar gezicht:
" Wel ja: morsdood ! Die kloot heeft zich misstapt ! Verblind door de straffe lichtstraal uit de zaklamp van de gendarmen ! Van 't tweede verdiep boven die hoge bunker naar beneden gestuikt en zijn nek gebroken ! Morsdood ! Verstaat ge wat dat wil zeggen, Keuntje ?...We zijn rijk, meisje, schatrijk als we willen !! Maar zwijgt lijk een graf hé ,dat Joseph dood is !"
" Joseph dood ? Zo ineens ? Dat geloof ik niet ! "
Rachel scheen haar niet te horen: " En als we 't goed spelen is alles wat hij van Pylieser erfde nu van óns ! Héél de rederij met de vier schepen ! En àl zijn los geld: tégen het miljoen, als het niet méér is ! "
Toen Rachel haar plots wild begon te zoenen, wrong Jetje zich bruusk los :"Zeg, zotte ! Zal 't gaan ,ja !!" Ze liep als verblind kwaad verder naar de achterdeur.
Plots struikelde ze in het donker over een bundel kleren en viel met een gil pardoes op een vent ! Zeker een zatlap die daar in 't donker zijn roes lag uit te slapen...
In de verwarring kon ze nog vlug de keuken binnenglippen, het licht aandraaien en het slagersmes grijpen.
De landloper richtte zich slaperig op en kroop kreunend recht in het verlichte deurgat...Een beangstigende beer van een vent, met een verwarde snorrebaard en een indrukwekkende kop haar. En die zwarte ogen die gloeiden als karbonkels in het getaande gezicht ! Jetje loste een wanhopige schreeuw: " Dis ?!...Dis, zijt gij het ?!"
Maar dàt was natuurlijk onmogelijk: Dis was al eeuwen dood ! Ontploft en in het niets verdwenen ! Juist, in het niets verdwenen, zonder een spoor na te laten...
De landloper rochelde een rokersfluim op en spuwde op de grond: " Wel-wel ,Tante Jetje ! ...Herkent ge mij niet meer ? 't Is ik: Leon ! ...Leon Petré van naast de deur ! "
Rachel liep rap om hem heen en ging manmoedig naast haar hartsvriendin staan: " Wééral een SS-er zeker ?"
Zohaast iedereen van de verrassing was bekomen, kon Leon aan tafel zijn verhaal doen wat hij de laatste jaren had meegemaakt en waar hij heel die tijd was gebleven.
" Bij de laatste gevechten in Berlijn zijn ik onder een ingestort huis bedolven geraakt. Maar niet geplet hé ; ik kon daar vrij rondkruipen onder dat puin....Ik heb mij daar een tijdje stillekens verdoken tot den oorlog gedaan was en heb daar in die zelfste ruïne burgerkleren kunnen vinden...Toen het weer kalm werd en de stroom vluchtelingen opnieuw in gang schoot, heb ik mij aangesloten bij een vrouw met een kind...Gertruda, heette ze...Dan zijn ik zogenaamd als haar vent verder naar het westen van de stad getrokken in de hoop voor ons bij Joseph en zijn lief onderdak te vinden...Maar zijn huis lag in puin en niemand van de geburen wist of ze nog leefden of waar ze waren! ...Dan zijn wij verder in die straat maar in het verlaten huis van Ward Hermans ingetrokken dat nog half recht stond en de kelder vol weckpotten conserven stak..."
" Ward Hermans ?" onderbrak Rachel met zichtbaar leedvermaak: " Die smeerlap hebben ze een paar maand geleden juist veroordeeld tot levenslang! "
" Juist goed ! " vond Leon, tot verbazing van Rachel. " Wij zijn daar dan blijven plakken tot al het eten, dat wij er vonden, op was en de Amerikanen eindelijk in hun Berlijnse sector binnentrokken. Ze hebben daar alle huizen geconfisceerd om in te kwartieren en ons daar weggejaagd uit Dahlem en mij gedwongen naar België terug te keren. Later, in het verzamelkamp heb ik kunnen tekenen voor het vreemdelingenlegioen en onderweg in Sidi-Bel-Abbès in den Afrique zijn ik op de Penjaert van Oostende gevallen..."
" Ja, dat wisten we al..." zei Jetje: " Uit uw antwoorden op de vragenlijst, die Joseph u opstuurde...Maar van uw laatste vlucht uit het legioen wisten wij niks."
" Ha ja...In het begin was dat daar nog plezant, omdat het regiment nog aaneengesloten vocht. Maar nadien hebben ze ons in groepjes van zes verdeeld over al die dorpen in het oerwoud, om een bende rijstkakkers op te leiden die in feite geen goesting hadden om te vechten...Eén vuile rotboel, ja ! ... Op 't laatste besloot de Penjaert om het af te trappen, en ik zijn dan maar mee gelopen... Na zeven nachten stappen door de bossen en overdag met één oog te slapen zijn we dan in Siam geraakt. Daar hebben we een tijdje uitgerust bij vriendelijke mensen en zijn dan achteréénvolgens met verschillende boten als stoker of matroos tot in Rotterdam geraakt..."
" Ja, het laatste kaartje dat Joseph kreeg kwam van Kaapstad, als ik mij niet vergis..."
" Ja, Joseph! ..." bromde hij: " Hoe stelt die het nog in de bak ?"
Maar vooraleer Jetje zich kon verspreken, haakte Rachel al in: " Die zou een dezer weken vervroegd gaan vrijkomen uit het gevang van Brugge ! Hij heeft veel strafvermindering gekregen omdat hij naar het schijnt toch zo'n goeie vaderlander was geweest en joden heeft geholpen"
Leon merkte de blikken van verstandhouding blijkbaar niet die Rachel naar Jetje wierp en vervolgde duidelijk vermoeid: " Al bij al zijn ik toch content dat ik voor het vreemdelingenlegioen heb gekozen, in plaats van heel die tijd in het gevang weg te rotten ! "
" Vooral omdat gij waarschijnlijk géén strafvermindering zoudt gekregen hebben ! " sneerde Rachel: " Want véél levens van weerstanders gaat gij wel niet gered hebben, gelijk die held van uw broer ! ..'t Kon niet meer óp : Een Duitse jood en een Engelse vlieger ! Jawatte hé " grijnsde ze vals.
Twee uur later, toen iedereen rap gegeten had, trok Jetje naar bed, óp van de zenuwen. Joseph dood...,ze kon het niet geloven ! Zo'n goeie jongen ! Zo triest aan zijn einde gekomen, na al de miserie die hij de laatste jaren had meegemaakt. En nog zo jong, Jezus-Maria-Jozef ! Ze zou morgen vroeg, éérste werk, bij de garde gaan vragen waar zij kon gaan groeten en hoe het stond met de mogelijke begrafenis...Maar vreemd genoeg raakte de plotse heropstanding van Leon haar koude kleren niet...Waarschijnlijk omdat zij zijn dood in Steglitz mentaal nooit aanvaard had ?...
Toen Jetje was vertrokken, bleef Rachel nog een hele poos met die ongenode gast napraten. Ze legde het er dik op dat hij inderdaad óók een gezochte SS-er was, al liep hij dan al jaren met valse papieren rond...Want dan zou hij ook wel eens voor vier jaar de bak in kunnen vliegen hé ! Gelukkig dat er in feite niéts hem aan de persoon van Leon Petré kon linken, tenzij de geburen hem zouden herkennen, natuurlijk! ..."
" Wat dan nog ? 't Vreemdelingen Legioen heeft mij witgewassen hé ! Maar neen, zijt al gerust, mij gaan ze niet herkennen ! Hiér blijf ik niet rondlopen hé ! En zelfs dàn kan niemand echt bewijzen dat ik de Leon Petré van vroeger zijn..."
" Al goed, want in feite ligt dié Leon Petré begraven op het kerkhof van Nieuwpoort ! "
En Rachel vertelde over het goedbedoelde bedrog van Jetje met het aangespoelde lijk in de Geul, na de bevrijding in september '44: " Als ge nù moest willen beweren niét dood te zijn, zoudt ge nog veel last hebben om dat te bewijzen, met uw valse papieren...En Jetje zou veel ambras krijgen wegens de valse aangifte van uw dood ! Van hààr moet ge dus niet vrezen dat ze u gaat verraden als de oud-SS-er Leon Petré! "
" En gij zélf, madam Rachel ?"
" Och, mij hebt ge niets misdaan, als ge maar niet te lang voor mijn voeten loopt...Neen, voor ons is de Leon zo dood als een pier ! ...Daarbij, ik heb heel goede relaties met een rederij in Breskens, In Holland , waar ge rap aan de slag zoudt kunnen gaan op een vissersboot...een treiler."
" Een treiler ? Zo'n moderne metalen schip ?! Dedju Rachel: liever vandaag dan morgen ! Als dàt zou lukken, zal ik u eeuwig dankbaar zijn ! ..."
Wel-wel, da's nieuw, dacht ze...
In bed verraste Rachel haar vriendin met de mogelijke ontwarring van het kluwen, veroorzaakt door de dood van Joseph en de verrijzenis van Leon. Hoofdzaak was dat, primo, deze laatste nooit mocht weten dat zijn oudste broer precies vandààg was gestorven...En segundo, dat Leon nooit iets mocht vernemen dat hij de nieuwe erfgenaam was van Pyliesers nalatenschap. Daarom moesten ze zo rap mogelijk zorgen voor een discrete verdwijning van dit laatste overlevende petekind van de Gerard! ..De 'échte' Leon lag voor het oog van de wereld immers veilig begraven op het kerkhof van Nieuwpoort, en daarmee uit ! ...En binnenkort zou Joseph daar ook liggen en konden ze eindelijk eens deftig over de verdeling van die nalatenschap gaan spreken bij de notaris Legein ! ...Het voorstel van Florizone kwam iedereen goed uit...En ook Joseph had er, juist vóór de abri ontplofte, zijn instemming mee betuigd...In bijzijn van viér getuigen nogwel ! Enkel mondeling, weliswaar, en nog niét getekend, maar dààr moesten de levenswijze heren maar een "praktische mouw aan passen" ! Als Jetje en zijzelf alle twee akkoord gingen om onderhands maandelijks wat gouden ponden aan Leon te geven, zoals ze ook voor Joseph van plan waren, hoefde er geen haan te kraaien naar de vervelende verrijzenis van die kwibus !
De volgende morgen kraaide er inderdaad géén haan toen, vóór dag en dauw, Rachel en Leon met de eerste tram richting Knokke naar Breskens vertrokken...Daar hielp ze hem tegen de middag aanmonsteren bij rederij Maes, toevallig dezelfde naam als die hij zélf opgaf...En voor de dag om was, had Leon een proefcontract voor drie maanden op zak en zat hij knus 'op kamers' bij een oude Zeeuwse weduwe.
Bij het afscheid dien avond vroeg Rachel nog of hij het gewoon zou kunnen worden bij die kaaskoppen.
" Geen énkel probleem, madam Rachel ! Per slot van rekening, Nieuwpoort of Breskens: een boot is een boot !
De volgende morgen nà zijn aankomst in Breskens vertrok Leon bij zonsopgang met de treiler 'Johanna' voor zijn proefvaart van veertien dagen naar de Ierse zee. En pas toen hij ,op 4 januari van het jaar 1948 ,daarvan terug kwam en enthousiast naar de rederij in Nieuwpoort belde, vertelde Marie hem in stukken en brokken dat Joseph ,juist op de dag van Leons vertrek op proefvaart ,'gelost' werd uit het Brugse 'Pandreitje'...
"Maar houd u vast ,m'n arme jongen : naarvolgens Rachel mij verklapte - en ze stond er vlakbij toen het gebeurde - heeft hij zich nog dienzelfden avond van uw vertrek met de 'Johanna' verdaan door van den hoogsten abri naast de "Welkom" naar beneden te springen en zijn nek te breken...Terwijl de Chef van de gendarmen ,die d'er ook bijstonden ,verklaart dat Joseph daarboven op het dak van dien abri in het donker per ongeluk gestrunkeld is over de steenslag van de afbraak en de gletsigheid van de sneeuw ,en alzo naar beneden is gestuikt ,acht meters diep...Op slag dood ,ocharme...Da's een properder verslag dan de zogezeide zelfmoord waar die stomme geit van een Rachel het eerst over had ,en 'k heb haar gezegd van te zwijgen. Want éérst had de jongste gendarm nog beweert dat Rachel ,boven op dat dak de Joseph - opzettelijk of niét - een duw had gegeven zodat hij naar beneden stuikte ,en dat is moord of 't scheelt niet veel ! Maar de Chef heeft direct gezegd dat z'n adjunct zich miszien had in den donkeren,en dat het officieel een spijtig accident betrof . En dat iedereen voorts z'n bebbel moest houden :niemand had iets gezien met die sneeuwjacht :Joseph was spijtig verongelukt ,en daarmee gedaan !"
"De kloot ! " was Leons enige commentaar en daarmee was voor hem de kous af, tot grote opluchting van de twee vrouwen. Hij verweet Joseph vooral diens vertrek naar het Oostfront met het Vlaams Legioen in de zomer van '41 : dat was de bron van alle rampspoed die het gezin Petré de rest van de oorlog over zich heen had gekregen. En hij had zijn broer nooit vergeven dat deze hem drie jaar làter in Berlijn bij de SS had doen inlijven. In zijn ogen droeg die klootzak ook de verantwoordelijkheid voor alle miserie die hijzelf later bij het vreemdelingenlegioen amper had overleefd. Hij is bij zijn sluikse bezoeken aan Jetje het graf van Joseph nooit gaan bekijken. Maar door zijn valse-naamdracht - Jos Maes - is hem over zijn erfrecht op Pyliesers fortuin ook nooit iets ter ore gekomen...Jammer hé !... Of niét soms ??
Jetje speelde daarbij niet zo'n mooie rol, door te zwijgen over die erfenis ,ook al bezorgde ze Leon maandelijks een toelage van twee Engelse goudponden. Op die manier vonden de munten die ze in Josephs rugzak had ontdekt dan toch geleidelijk aan hun 'rechtmatige' bestemming terug. Ze kon Rachel na wat aandringen overtuigen Leon ook dezelfde toelage te geven, zodat die arme jongen niet van honger zou omkomen ! Nodeloze bezorgdheid, want die munten bovenop zijn vissersloon maakten van hem een 'Rijken Boeffer'...
Wél bezorgde de door Meester Florizone voorgestelde verdeling van Pyliesers nalatenschap Jetje in het begin nog aardig wat oprispingen. Dat Rachel voort bazig bedrijfsleider speelde van de rederij met de geërfde 40% van Pyliesers aandelen, kon zij zonder veel moeite slikken, maar dat Marcel Legein sluiks haar vijf huizen in de Langestraat op zijn bil had geslagen, - zogenaamd omdat Pylieser de hypotheek nooit volledig had afgelost - bleef haar lang in de strot steken. Tot de advocaat haar uiteindelijk kon overhalen deze huizen in volle eigendom aan de notaris af te staan in ruil voor diens aandelen in de rederij. Zo werd zij tenslotte de eigenares van dit bedrijf en kon zij Rachel van dichtbij wat in de gaten houden...Daar leerde ze vlug veel knepen bij en zorgde ze er mee voor dat de visserij een bloeiende zaak werd.
Leon haalde in 1951 zijn kapiteinsbrevet en kocht de 'Johanna' over met de lening die Jetje hem renteloos gaf. Voorwaarde was wél dat hij zijn schip liet varen onder de vlag van haar rederij, en dus als thuishaven voor Nieuwpoort koos. Datzelfde jaar trouwde hij ook met Rika De Bens, de jongste zus van Françoise , hoofdzakelijk omdat ze in de gesloten kring van uitgestoten incivieken voor elk sociaal contact enkel op elkaar waren aangewezen. Erg gelukkig werden ze niet, mede door de bemoeizucht van Ma de Bens, en in 1967 viel dit huwelijk na 16 vreugdeloze jaren kinderloos uiteen.
In Oostende was hij toevallig nog eens op Nancy gebotst, die met de baas van Hotel Imperial was getrouwd. Over Joseph werd daarbij pudiek gezwegen ,wat een vlotte conversatie niet erg bevorderde. En van 'haar Roger' had ze al jàren niets meer gehoord: die was eind '61 in Katanga als huurling voor Tjombé gaan vechten en er spoorloos verdwenen..."Waarschijnlijk in de kookpot door de échte zwarten opgefret", zei ze spottend...Als grafschrift voor zo'n jarenlange vrijage vond Leon dat van haar nogal aan de ranzige kant, al begreep hij ook wel dat Nancy zo'n avontuurlijke losbol als Penny niet ééuwig kon blijven verafgoden...
Maar als hij nu ,op z'n oude dag ,aan zijn eigen avontuurtjes terug dacht ,had hij tenslotte ook niet zoveel geluk gehad in de liefde...Olgatje Erte weigerde hij zelfs als 'avontuurtje' te beschouwen :dat was nog pure kalverliefde geweest waar hij soms nog ontroerd aan terugdacht. Hadden de Amerikanen haar niet vermoord ,dan was zij misschien de vrouw van zijn leven geworden ,wie weet...Maar voor de rest zag zijn trofeeënkast er maar droevig uit :dat leuke Agnéstje van cafe 'Zannekin' had hem met zijn eerste stoot een druiper bezorgd ,en die Zeeuwse Hete Hélène met haar vergiftigde leverpaté kon je moeilijk een 'verovering' noemen ! En aan dat vluggertje met de pokdalige Phil had hij misschien wél zijn broer horens gezet ,maar mocht er ook zijn gedwongen inlijving bij de SS aan danken ! De vijfdaagse romance met Ilse, die adelijke boerendochter op ‘Gut Witzleberhof’ in Pommeren, had hem met haar zelfmoord ook al een bittere nasmaak bezorgd. En de sluikse 'overgave' van Schwester Monika op die mansarde in Steglitz kaderde helemaal in de totale ineenstorting van hun toenmalig wereldbeeld. Maar ook de zielige Gertruda, de Silezische vluchtelinge waarmee hij in Berlijn aan de Russische barbarij ontsnapte, had zich enkel uit puur lijfsbehoud aan hem gegeven :beestige sex ,waarmee ze zijn bescherming had afgekocht ,en die hij liefst zou vergeten...Allemaal niet zo mooi...
En in het zwoele oerwoud van Indochina was de liefde al helemaal een koortsig waanbeeld geweest: hij herinnerde zich enkel wat zweterig gesmos in muffe hutten..."Mé klein wuvetjes zoender tetten" ,zoals hij deze periode samenvatte :"Kinders bijkans"...Waar hij met zijn berenlijf helemaal niet bij paste...
Al bij al niets om fier over naar huis te schrijven...Want tenslotte ,hé...Ware het niet dat hij tegenwoordig naar de jaloerse buitenwereld toe de schijn van ware liefde ophield met z'n inwonende "Siamese Tweeling" ,hélemaal gelukkig wàs hij niet met die jonge exotische zusjes ,eerlijk gezegd...Alhoewel ,ze hielden in zijn ruim appartement op de dijk van Nieuwpoort-Bad al een paar jaar zijn wintervoeten warm in bed :een "gemütlichkeit" waarvan al zijn kaartmaten van de "Floreal-Bar" nog doorlopend driftig droomden ,wist hij...En dàt is veel waard.
Maar dat is weer een ànder hoofdstuk ,dat ik wegens de actualiteit in alle discretie hierachter uit de doeken doe.
....nog dit ,al zal het misschien wel ietwat scabreus overkomen. Maar wij zijn toch allemaal 'grote mensen' die zoiets niet aan Jan en Alleman gaan voortvertellen hé ! En als vissers en zwartzakken - zogezegd - zijn wij het toch gewend te zwijgen als een graf ,nietwaar ?
Dus nogmaals : vooruit met de geit en de "Siamese Tweeling" !
In 1968 - hij was toen 42 ,goed bij kas en een jaar gescheiden van Rika - ondernam Leon uit pure nostalgie een reis naar Thailand (het vroegere Siam) en zocht daar de familie op die hem twintig jaar voordien tijdens zijn desertie met Penny uit het vreemdelingenlegioen zo hartelijk had opgevangen. Bij dit hernieuwde bezoek ontvingen die mensjes hem wéér met open armen, met als gevolg dat hij er aan de oudste dochter 'Sun' bleef plakken, een soort verpleegstertje, zeg maar...Enfin ,dat dacht hij toch toen ze de eerste morgen vermoeid van haar nachtshift met de Vespa thuis kwam en zo'n simpel wit uniformpje droeg. Wél wat verkreukeld en erg mini-mini, waarschijnlijk wegens het tropische klimaat...Het schone kind was sinds kort in de stad afgestudeerd als "fysiotherapiste",vertelde ze fier. En ze trok vlot haar plan met Frans en Engels, ten gerieve van de buitenlandse patiënten in de kamers van 'La Clinique' waar ze werkte. Haar loon was zeer wisselvallig ,zei ze wat benepen ,want ze werd betaald per klant ,pardon ,per patiënt...In feite een hoer lijk een paard ,maar deze openbaring kreeg hij pas véél jaren later. Zij was met haar massages blijkbaar de enige kostwinner van het gezinnetje, want tijdens die week van zijn verblijf heeft hij de zwijgzame Papa geen poot weten uitsteken. Hààr wél ,toen ze hem de tweede nacht in zijn slaaphoek stilletjes kwam bezoeken en zéér vakkundig zijn grote berenlijf bepotelde...Et autre chose aussi...Haar ouders op hun mat in de àndere hoek lagen blijkbaar in de coma, want ze maakten 'géén geluud'...
Deze uitermate gastvrije mensjes ontkenden 's anderendaags mordicus zijn vermoeden dat hijzelf (of Penny ?) wel eens de vader van deze jonge vrouw zou kunnen zijn ,het verre verleden indachtig...Vooral de moeder ,die er na twintig jaar nog steeds zeer behoorlijk uitzag ,lachte deze delikate hint luchthartig weg. Bon, als ze dat zo zagen: voor hém niet gelaten hé! Al kon hij op zijn vingers natellen dat die veronderstelling nog zo zot niet was...indien hij - wel te verstaan - zijn druiper even vergat en zijn eigen vruchtbaarheid wat hoger inschatte...Maar kom ,zand erover :dan was ze maar 't kind van Penny ,hé ,want dié had er tenslotte ook op gezeten... Hij liet die bevallige Sun wél het jaar daarop overkomen naar hier en installeerde haar knusjes op een groot dijkappartement in Nieuwpoort-bad, samen met haar fris zestienjarige zusje Marylou...En iedere winter ging afwisselend één van de meisjes op zijn kosten voor een paar weken terug naar 'huis' : tegen hun familiale heimwee, zeg maar hé... Wél een dure affaire, al die reizen ,plus het leefloon voor Pa en Ma ,ginder ,én de oude Vespa die daar dringend vervangen moest worden : het hield verdikke niet op !...Hij had tenslotte hier nu zijn eigen ménage-à-trois te onderhouden hé ! Maar aangezien dààrin tijdens die verre reizen van zijn bijslaapje de aflossing door het zusje vlekkeloos verzekerd was en de handige Marylou verrassend vlug had bijgeleerd hoe het in de erotische 'keuken' van Leon reilde en zeilde, vond niemand daar graten in...En wie van de buren toch preuts de wenkbrauwen zou fronsen kon de pot op ,zei 'den Beer' ! Geef hem eens ongelijk !
In 1979 hielden zowel Jetje als Rachel het voor bekeken - na gemaakt fortuin zoals dat heet - en kreeg Leon de leiding over de rederij. En toen Jetje in 1991 stierf erfde hij ook al haar aandelen. Maar gezien hij toen al 65 was, ging hij liever van zijn renten leven met zijn twee Oosterse meisjes van duizend-en-één-nacht...
Er zijn uit deze vreemde 'ménage-à-trois' nooit kinderen voortgekomen, hoe verwoed de vrouwtjes al die jaren ook hun best deden...Leon wist ondertussen al een héle tijd dat hij onvruchtbaar was ,en Sun dus inderdaad het levenslicht aan zijn legervriend Penny had te danken. En dat hij deze gemoedsrust te danken had aan de druiper, die hij vlak vóór de bevrijding in ’44 had opgescharreld bij dat leuke dienstertje Agnès...Weet je nog ? Hoe ze hem met een sluiks vluggertje op een stapel oude vlaggen van het Verdinaso voor honderd frank 'nam', in de coulissen achter het cinemapodium van het Nieuwpoortse 'Vlaams Huis Zannekin' ?...Met als gevolg ,een maand later in Lüneburg ,het brutale paardenmiddel van die 'kampdokter' !.
Ja ,Agnèstje verdomme ! Hij is een blauwe maandag nog eens op zoek gegaan naar dat vlotte juffertje om haar 'te bedanken' voor die schone kado ,maar ze leek wel van de aardbol verdwenen...Wat last gekregen tijdens de plaatselijke repressie ,waarschijnlijk...En van tien-negen ondertussen gezegend met een kroostrijk gezin...
Maar allee ,een druiper als bekroning van zijn eerste liefdesnacht ! Als eeuwig aandenken aan zijn jeugdig idealisme zou een mens iets mooiers, iets meer verheven verwachten : zoiets van rozengeur en maneschijn...Maar ik kan daarvoor toch niet staan liegen hé !
Tenslotte ,zeg :een druiper !..Dat komt voor in de beste families ,hé... C’est la vie...En we leven niet in Hollywood.
Ook Engelborghs is als een sfinks uit de assen van de oorlog herrezen. Na zijn vijf jaar opsluiting had hij de veroordeling gerechtelijk aangevochten en uiteindelijk zijn burgerrechten tóch teruggekregen. Daarna was hij langzaamaan opnieuw in de dorpspolitiek actief geworden en is er zelfs in geslaagd zich in 1970 opnieuw tot burgemeester van de badplaats te laten benoemen...Als bleke compromisfiguur weliswaar, want over een strijdvaardige ‘Vlaamse Ontvoogding’ mocht toen, zéker in het openbaar, niet meer gesproken worden...
Ook Erika Deutinger ontsnapte niet ongeschonden uit het avontuur rond "De Schat in de Duinen" ,waarin haar twee minaars - Joseph en Konrad - op gewelddadige wijze het leven lieten. Het gerecht klasseerde het onnatuurlijk overlijden van Joseph nogal vlug als een spijtig ongeval ,waardoor zijn begrafenis vlot door Jetje kon geregeld worden. Maar aan de ontploffing van de valstrik in de abri zat duidelijk een reukje ,vonden de gendarmen ,met het gevolg dat ze de gemutileerde resten van Konrad in beslag namen...En ze Erika niet lieten vertrekken vooraleer het probleem van zijn valse naamdracht was opgelost en Pa Dieudonné vanuit Duinkerke het lijk van zijn zoon was komen identificeren. Tijdens de drie weken van haar gedwongen verblijf in "Villa Stella Maris" raakte ze bevriend met Jetje ,die verslingerd was op de baby van Erika. Het kleine meisje heette "Josi" ,de Duitse vorm van "Josée" ,afkorting van "Josépha' ,vrouwelijke evenbeen van ...jawel "Joseph" ! ...Of hoe een dubbeltje rollen kan...
En ochot, 't is waar: in heel deze afrekening zou ik nog bijna onze vriend Steiner vergeten! Die heeft op den duur tóch zijn nek gebroken – figuurlijk dan - met de opruiming van de 'abri' tegenover de Stella Maris, omdat de overheid hem verplichtte zijn oude afbraakcontract te eerbiedigen. Onder druk van Jetje en haar buren moest hij echter van zijn beruchte 'Wassersprennung' afzien en het betonmonster te lijf gaan met meer courant en modern pneumatisch gereedschap...Zo boorde hij moeizaam de dakstelling en het gelijkvloers met Leons konijnenkoten tot gruis, maar op de kelder heeft hij zijn valse tanden stukgebeten. Een ‘geheimzinnige gasontsnapping' kreeg onze vriend te pakken en hij verdween met stille trom naar een sanatorium in 'de Walen'...
Ook de verroeste granaten met mosterdgas verdwenen geruisloos, zoals ze lagen opgeslagen in de lekke kelder van de nu grotendeels afgebroken abri. Deze ruïne is na het failliet van Steiner, met de jaren verder weggezakt in het fijne zand en ligt nu diep onder de wandelende duinkam naast de doorsteek. De gemeente heeft er zelfs voor alle zekerheid een verwilderd bosje bovenop geplant...Veilig bedekt onder de mantel der liefde, zullen we maar zeggen...
Veilig ? En gij gelooft dàt ? Dat die stinkaarden nooit meer gaan opduiken ? Gij zijt nog van 't goe-jaar ,zeker ?! Want willen of niét : dààr diep onder 't zand liggen die verdoemde gasobussen nog altijd te vergaan ,hé... Traag ,zéér traag :dat kan zo nog eeuwen duren ! Maar soms, als de westenwind uit het goede gat waait, kunt ge het in die laatste draai van de Bassevillestraat nog duidelijk ruiken ,die zurige reuk die op de asem pakt...Het Monster ligt er nog altijd op de loer.
Als je goed oplet, natuurlijk, hé ,en je wat laat meeslepen door mijn verhaal. En niet compleet afwijzend staat tegenover alles wat ik je hierboven allemaal zo breedvoerig heb verklapt...En uit mijn nek heb gekletst...En uit mijn duim heb gezogen...
Want dàn moet je maar denken : Se non è vero, è ben trovato!
En voor de sukkels onder u die geen Westends verstaan omschrijf ik even deze dreigende waarschuwing met de woorden van mijn goede vriend Arnold :" I'll be back !"
Vroeg of laat hoort u nog van mij ! Want hélemaal aangezuiverd is deze afrekening nog niet ! Een verwittigd m/v kan dus beter op tijd gaan lopen !
J.M.
‘De Afrekening’, in eerste versie voltooid in Aups, Franse Provence, op het domein ’Les Romarins’.
....EN OM ALLES WAT VOORAFGAAT TOCH EEN BEETJE TE RELATIVEREN ,deel ik in de kring van mijn verwoede lezers en -essen deze veelzeggende strandfoto hieronder ,genomen in Westende-Bad, bij het begin van de Duitse bezetting, augustus 1940. Je ziet er hoe een groepje oversekste moffen op het strand een onschuldig knaapje bepotelen ,en wat er daarna gebeurt kunt ge wel raden zeker ! Een foto liégt niet ,hé !...
Alhoewel ,misschien waren die vier gasten de uitzondering op de regel ,en géén geile nazi-beesten zoals de rest van de Feldgrau die ons onschuldig landje hadden overmeesterd ? Je weet nooit...
En héél misschien mag ik toch voorzichtig dit belastend dokument in zijn wàre kader plaatsen ,ja ? Dit fotootje uit de oude doos kreeg als verklarende titel :"De wereldberoemde auteur in zijn ivoren toren ,belaagd door opdringende "fans" ,augustus 1940"...
Augustus 1940 :dus genomen twee maanden nà het gekende débacle van Duinkerke ,waarin de Britten het Europese vasteland ontvluchtten...Als het ware een Brexit-avant-la-lettre...Nederland ,België én Frankrijk hadden zich bij de Duitse overwinning neergelegd en waren door de Wehrmacht bezet. Ook Westende ,waar de soldaten als nieuwe vredige toeristen de dijkvilla's betrokken en van de strandgeneugten profiteerden...En om in volle klaarheid alle kwatongen-van-dienst de pas af te snijden : die kleine garnaal in het midden met het witte polohemdje, dat ben ik dus, Bibi ,de dader van bovenstaand letterkundig gewrocht ! Ik was toen tién jaar ,God betere het ! En het weze goed verstaan dat ik die vreemde snoeshanen die van alle kanten ongevraagd mijn strandfort belegeren van haar noch pluim ken, okee ? In elk geval nù niet meer. Ik zweer het ! Dus indien het waar is dat (in wijzerzin) Claus ,Günter en Dikker Hermann nadien - misschien in Rusland of in Sjakkamakka of waar dan ook in bezet Europa - vantijd beestigheden hebben uitgestoken ,dan zit ik daar ,gezien mijn toenmalige jeugdige leeftijd ,voor niéts tussen ,verstaan ?! Een wat ingewikkelde zinsbouw ,maar je weet wel wat ik bedoel ,hoop ik. Dus een beetje serieus hé ,mannen !
Alhoewel...Een kleine correctie bij bovenstaande bewering : het onderschrift van deze onschuldige foto klopt ook niet helemaal ,hé ,want destijds wàs ik nog geen wereldberoemde auteur ! En in mijn tachtig levensjaren vólgend op dit historisch fotomoment heb ik wél vastgesteld dat NIETS ,maar dan ook niéts ,hélemaal waar is - omdat 'DE WAARHEID' niet bestaat - en dus ook deze vaststelling het niet is. (een leuk doordenkertje) En dat je inderdaad best in je 'fort' kan blijven en opdringerige vreemden negeert , in je eentje vloekend, de blik op oneindig. Dat lukt maar zelden ,maar het is het proberen waard.
En dat je je zéker nooit aansluit bij een schreeuwer - van welk alooi dan ook - die boven je hoofd beslist wat goed voor jou is. Dit loopt altijd uit op shit voor de kleine zelfstandige: zie hiervoor mijn twee besmeurde hoofdpersonen Steiner en zijn tegenhanger Joseph Petré ,die elk onnozelweg hun eigen waarheid hebben nagejaagd ,weliswaar in tegengestelde richting...Ze waren ,elk voor zich ,heilig overtuigd "juist te zijn" ,maar gingen toch roemloos op hun bek...En dit ,terwijl ook in hún jeugd reeds de wijze slogan klonk :" Noch Rome ,noch Moskou !"...( "Berlijn" zat toen nog niet in het keuzepakket !) Dus ,beste verbaasde lezer , zoek jouw waarheid niet rechts of links ,maar voorwaarts ,de focus strak op den einder ! En mocht je ook dààr, àchter die einder en ondanks mijn goede raad, nog steeds je gading niet vinden ,dan heb ik met mijn 400 hoofdstukken vol levenswijsheid en typfouten jouw tijd verprutst ! Sorry ,man....( én dame ,sorry !)
Alhoewel ,zó erg is dat nu ook weer niet ,van die typfouten ! Het is véél jammerder dat alwie tegenwoordig (zoals ik destijds) in de put zit op het strand vanWestende-Bad en de blik richt op oneindig ,nù de horizon verpest ziet door steeds groeiende bossen windmolens ! En in de zomer zijn dat er héél wat ,van die putzitters. Dàt is pas erg ! Maar ook dààr zit ik voor niets tussen hé ! In dat verpesten ,bedoel ik...(Al financier ik het natuurlijk wél beetje bij beetje via mijn maandelijkse electriciteitsrekening...) In de grond zijn deze verderflijke uitwassen op zee énkel de schuld van de grote bankiers en andere energiegedrochten ,ongrijpbare molochs als het ware ! Wij ,zandluizen ,kunnen daar niéts aan doen. En wie nù vanuit de put een blik achterom werpt ,ziet dat op de dijk het 'Westend Palace' en alle chique villa's van destijds (zie foto) vervangen werden door eentonige huurblokken van tien-hoog ! De huidige "Atlantikwal" ! Dat is hélemaal om in machteloos huilen los te barsten ! Het vooroorlogs decor van mijn zonnige zorgeloze jeugdjaren werd totaal verknoeid door een overdaad aan zwart geld bij boer en tuinder en een bedroevend gebrek aan kunstzinnige verbeelding bij hun architekten : misdadig gewoon ! Doch gezien ik geen oorlogswoekeraar ben ,noch een gediplomeerd trui-artiest ,zou je wel zot zijn om ook deze miskleun in mijn schoenen te schuiven nietwaar !... Ik wil maar zeggen ,hé...Zoekt liever een àndere sukkel om je geschokt civisme en je opgerispt bed-fantsoen op bot te vieren ! Mé ondertust Chineze ,mor ni mé dendéze !
Maar nu even serieus. Al de misdaden - zowel die in de oorlogen van Spanje en Rusland waarover ik vertel ,plus Korea ,Vietnam ,Algerije ,Syrië en honderd àndere landsstreken ,zowel als dié tegen het allerdaagse leefmilieu bij ons of waar ook ter wereld - al deze monsterlijke misdaden gebeuren nu eenmaal boven het hoofd van de kleine garnaal. Een onmondige aardworm aanspreken voor de wrede onmenselijke uitschuivers van militaire machtsblokken - ik denk zowel aan Mortsel en Dresden als aan Oradour , Mi-Lai , Katyn of Babi-jar - is grondig oneerlijk. Die sukkel kan als éénling tegen dergelijke uitspattingen niets aanvangen ; hij heeft er niet voor gestemd ,ze hebben bij hun misdaden zijn toestemming niet gevraagd ,en hij is er dus ook niet voor verantwoordelijk...
Bijgevolg wil ook ik voor die foto van ongenode vreemde bezoekers aan mijn strandfort ,tachtig jaar geleden ,niet scheef bekeken worden . Ze wàren er nu eenmaal en ík heb ze nooit gevraagd om met mij mee te spelen in mijn putteke. Akkoord ?
Zo ,nu denk je maar wat je wil ,maar hou bij al je opgepepte patriottische oprispingen alstenblief een beetje rekening met mijn leeftijd ,hé ,van nù en toen . Zoals ze ook in '45 hebben gedaan ,'Damals'... Méér kan ik daarover niet zeggen. Voorlopig. Het is toch hopeloos.
Maar wie weet ,misschien schrijf ik hierop nog een vervolg...al zal ik me wél moeten haasten ! En laten we voorlopig vrede nemen met het leugenachtige onderschrift voor bovenstaande foto :
De wereldberoemde auteur in zijn Ivoren Toren ,belaagd door opdringerige "fans".
Eerst en vooral moet ik de familie DEBEN - postuum weliswaar (ik bedoel :zij zijn dood ,ik nog niet) - bedanken om mij vanaf mijn geboorte tot vér over mijn meerderjarigheid als pleegkind liefdevol in hun gezin te hebben opgenomen ,nadat mijn biologische ouders mij als "ongewenst" bij het grof vuil hadden gezet. Hoewel ik het lijdend voorwerp was van deze transactie ,heb ik nooit de ware redenen ontdekt die beide partijen daartoe hebben aangezet ,en heb er ook nooit durven naar vragen uit vrees de hond wakker te maken...Want met zo'n beest weet je maar nooit hé.
Op bijgaande foto uit de oude doos, door mij genomen in augustus 1944 ,staan de 'Drie Gratiën' van mijn pleeggezin - Mama Deben met dochters Francine en Hetty - te stralen in hun zondagse jurk en in de toenmalige Portiekenlaan van Westende Bad ,met op de achtergrond de iconische watertoren die ook al niet meer bestaat. Op zich dus weinig interessant ,aangezien niemand zich noch de personen ,noch de toenmalige omgeving zal herinneren. Wél van belang is het moment van de opname : augustus 1944 ,dus een paar weken voor we met z'n allen ,plus onze hond Toera ,in paniek de benen namen naar Berlijn ,opgejaagd door één of àndere naamloze lafaard van 'De Witte Hand'. Die beschreef in slecht Nederlands zijn perverse lust om Francine bij de bevrijding op te hangen ,kaal te scheren en scheel te poepen ,zonder de volgorde van zijn geneugten te specificeren. Dus werd het voor ons rap-rap een trip naar Berlijn ,omdat Pa Deben daar al een tweetal jaren (en op de koop toe totaal vrijwillig ,o schande !) in een fabriek was gaan werken als elektrieker tengevolge van twee-jaar-werkloosheid ,een stevige midlife crisis en haarke-pluk met zijn geliefde echtgenote.
Bon ,ik laat u deze foto zien - alhoewel ze volledig tot mijn privésfeer hoort - omdat u zich 'de Middelkerkse familie De Bens' zou kunnen voorstellen waarrond een groot deel van dit verhaal werd gesponnen. Ik persoonlijk (t.t.z. het 'kleine broertje Miel De Bens' uit bovenstaande geschiedenis) sta daar niet bij ,want ik moest de foto némen - en selfies bestonden toen gelukkig nog niet. En 'Pa De Bens' evenmin ,wegens bezig met zijn misdadig werk voor de Moffen ,vér over de Rijn. Er is mij ,vreemd genoeg ,van hem hier nederwaart geen beeltenis ,geen lichtdrukmaal gebleven. Enfin ,véél schoons mist u niet door mijn en zijn afwezigheid ,en in mijn blog heb ik hem duidelijk genoeg in beeld gebracht zoals ik mij hem nog herinner :een brave vent die aanhoudend met zijn vals gebit klapperde als hij op z'n kop kreeg van Mama. Voor mijzelf verwijs ik bescheiden naar de compromiterende foto in mijn strandfort hiervoor ,maar dan wél ondertussen een voet groter en getekend door vier zware oorlogsjaren. Ook in mijn blog blijf ik ,onder het mom van 'broertje Miel' ,discreet op de achtergrond...
Als ik dus in dat leuke gezin een deftige vrijzinnige opvoeding heb gekregen ,met op zondag konijn in ajuinsaus én een knuffel bij het slapengaan ,loden soldaatjes voor mijn verjaardagen en heerlijke zomers op het strand ,dan heb ik hen daar nooit formeel voor bedankt. Simpelweg omdat ik dat mijn normale leven vond ! Ondertussen weet ik wel beter ,maar nu alle betrokkenen reeds lang in de mist zijn verdwenen ,kom ik wél als Pietje-snot met vijgen na Pasen aandraven. Beschamend. Wat zég ik ? Lachwekkend zelfs !
Maar ik doe het toch ,nèh ! Duizend maal merçi !
Waarvan akte !
Wie ik zéker ook niet mag vergeten, zijn de lieve collega's van mijn vrouw uit 'het onderwijs' ,die een eeuwigheid geleden in de Provence om beurten een weekje op bezoek kwamen genieten en niet aan de drang konden weerstaan om met potlood in mijn allereerste probeersels de taalfouten aan de strepen. Google en Wikepedia bestonden toén nog niet en ik spuide er in die tijd vrolijk en ongebonden maar wat op los. Zohaast de dames echter na een paar dagen merkten dat ik nogal vergoelijkend over "een bende zwartzakken" en spottend over die "smerige bolsjevieken" schreef ,haakten ze één voor één af...Twee gaven mij later ,als kiezelstenen op mijn zerk ,respectievelijk een Dikke van Dale en een Groen Boekje kado ,waarmee ik de lange kloof tot mijn eerste P.C.-mét-'Wordcontrol' kon overbruggen. Een dikke merci dus ook voor de lieve vriendinnen Lea ,Renée ,Diane ,Denise ,Phil en Francine. Ik zal ze nooit vergeten ,en vrees van hunnerzijds dan hetzelfde !
Maar wie mij nog het meeste op weg heeft geholpen bij het aankleden van mijn geesteskind - zij het dan onrechtstreeks - is mijn betreurde vriend Mon Lenaerts ,ondertussen ook al jaren heengegaan. Hij bracht mij in contact met zijn vereenzaamde en rancuneuze buurman ,een oud-gediende van het Vlaams Legioen die daadwerkelijk nog aan het Wolchow-front had gevochten en er een paar jaar 'Begijnenstraat' aan had overgehouden. Die kluizenaar sprak daar geen verstaanbaar woord meer over ,maar bezat wél een schat aan boeken over W.O.2 waarvan ze destijds in de Stadsbib van Antwerpen nog niets wilden weten wegens "te verwerpelijk"...Mon heeft die man destijds overgehaald om deze kostbare documentatie aan mij uit te lenen ,en staat daarom hier wat onwennig mee rond de wieg van mijn boreling te grijnzen... Tenminste ,zo zie ik hem in mijn herinneringen.
En het mag belachelijk lijken ,maar ik dank ook mijn zoon ! Hij is mij misschien wel duizend keren komen dépanneren telkens ik met mijn occasie-computer in de clinch lag. Zonder zijn technische bijstand had ik dit werk nooit tot een goed einde kunnen brengen en hij draagt er dus onbewust méé de verantwoording voor ! Een dikke merci ,jongen ! En sterkte !
Blijft tenslotte nog over ,de hele schare collega's te bedanken die mij met hùn onderstaande geesteskinderen een duidelijk inzicht gaven in de tijdsgeest en de gebeurtenissen van toén. Maar ja ,die tijd-van-toén ,wie interesseert zich daar nog voor ?...
A :TER STAVING VAN HISTORISCHE FEITEN EN DATA IN MIJN BLOG RAADPLEEGDE IK VOLGENDE WERKEN :
-"La Guerre d' Espagne" door Hugh Thomas.
-"Homage to Catalunia" door George Orwell.
-"Vrijwilliger in Spanje" door John Sommerfield.
-"Kristallnacht 9 november 1938" door Jos De Greef.
-"Espagne 1939 - La Retirada" door Geneviève Dreyfus-Armand.
-"Les Brigades Internationales internées en France 1939-1942" door Serge Barba.
-"Les Camps de Sud-Ouest de la France 1939-1944" door Monique-Lise Cohen & Eric Malo.
-"Deutschsprachige Bildende Künstler im Internierungs- und Deportationslager 'Les Milles' von 1939 bis 1942. door Angelika Gausmann.
-"The Story of the 'SS Saint Louis' 1939" - American Jewish Joint Distribution Commitee Archives.
-"Opkomst en ondergang van het Derde Rijk" (2 delen) door William L. Shirer.
-"The Mechelen Incident (Maasmechelen 10/01/1940)" in Wikipedia
-"Hitler ,Chef de Guerre" (2 delen) door Gert Buchheit.
-"Recht en Trouw" (Geschiedenis van het VERDINASO en zijn milities) door Jan Creve.
-"De 18-daagse Veldtocht" uit 'Kursus Krijgsgeschiedenis ,Koninklijke Militaire School' door Kol. SBH Henri Bernard.
-"La Bataille de Dunkerque" (Operation 'Dynamo' mai-juin 1940) door Jacques Mordal.
-"De Weggevoerden van Mei 1940" door Frank Seberechts.
-"Naar Engeland Gedeporteerd" door Carlos H. Vlaemynck.
-"Belgen & Bezetters" door Jacques de Launay en Jacques Offergeld.
-"Het Geheim Leger" door Kol. SBH Henri Bernard.
-"België in de Tweede Wereldoorlog - deel 6 : Het Verzet" door H. van de Vijver ,R. van Doorslaer & E. Verhoeyen (Zie Google - Wikepedia)
-"Naar het Oostfront voor 'Outer en heerd' " door M. Soors.
-"Vlamingen aan het Oostfront" door Vincx J.
-"Tussen Schelde en Wolchow" door Frank Seberechts.
-"Standaard Geschiedenis van de 20 Eeuw" (6 delen) onder redactie van A.J.P. Taylor & J.M. Roberts.
-"Encyclopedie van de Tweede Wereldoorlog" (2 delen) Winkler Prins.
-"Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog" (6 delen) onder redactie van Sir Basil Liddell Hart & Barrie Pitt.
-"Atlas van de Tweede Wereldoorlog" (belangrijkste veldslagen) door A & M Swanston.
-"De Vernietiging van de Bismarck" door Fritz Otto Busch.
-"Endlösung 1933 - '49" door David Cesarini.
-"Tranen over Mortsel" door Pieter Serrien.
-" De Vuurstorm" door Frank Goldammer.
-"D-day" door Antony Beevor.
-"De slag om Antwerpen en de Schelde 1944-'45" door J.L.Moulton.
_"Berlijn - De Ondergang 1945" door Antony Beevor.
_"Das Finale - Die letzten hundert Tage" door John Toland
_ "Die letzten dreiszig Tage" door Joachim Schultz-Naumann.
_"Ooggetuigen van de Oorlog" door Nicholas Stargardt.
_"Onverwerkt Verleden : Collaboratie & Repressie in België " door Luc Huyse & Steven Dhondt.
_"SESAM Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog" Pocketuitgave (20 delen over hoofdpersonen en brandpunten)
B : Voor de sfeerbeelden van onrust ,angst en vreugde in het dagelijks overleven :
-"Im Westen nichts Neues" (1914-'18) door Erich-Maria Remarque.
-"For Whom the Bell Tolls." door Ernest Hemingway.
-"Viva la Muerta" en "Kaputt" door Cruzio Malaparte.
-" Le Mur" door J. P. Sartre.
-"l'Espoir" door André Malraux.
-"Het Goelag Archipel" door Aleksandr Solzjenitzyn.
-"Moskou" en "Stalingrad" door Theodor Plievier.
-"La Chaussée de Volokolamsk" door Aleksandr Beck.
-"Honden wilt ge eeuwig leven ?" door Fritz Wöss.
-"Een vrouw in Berlijn" door Anoniem.
-"De Verborgen Oorlog" door William Stevenson.
-"Een genadeloze tijd" door Julien Librecht.
-"Bloed ,Zweet en Tranen" door Anton Quintana.
-"Ooggetuigen van de Oorlog" door Nicholas Stargardt.
-"Irma Laplasse" door Karel Van Isacker.
-"Face au mur !" door Filip de Pïllecyn.
-"Cel 269" door Ernest Claes.
-"Geen Voetbreed Aarde" door Grigorij Baklanow.
-"Band of Brothers" door Stephen E. Ambrose.
-"Topography Of Terror" door Reinhard Rurüp.
-"De Verdwenen Badplaats" (Westende-Bad) door Marc Constandt.
-"Karl May Compleet - Winnetou deel 1 ,2 en 3"
-Verzameling van 101 VHS-video banden (300 uur) oorlogsdocumentaires en wekelijkse filmjournaals uit de periode 194O-'45 van 'News Reel' ,'Wochenschau' ,'Pathé-Journal' en 'Belgavox ,gecommentarieerd door internationale gerenommeerde ooggetuigen ,inbegrepen de reeks 'Collaboratie' van Maurice De Wilde.
