Saai en meeslepend…en ik kan instemmen. Nochtans had Obama en klein Pierken dit boek reeds tot nieuwe icoonhoogten opgeklopt. Het was de hemel ingeschreven. Franzen was een schrijvende nieuwe God en zijn “Vrijheid” was de nieuwe ultieme Great American Novel. De hype zou gebaseerd zijn op het eerder boek van Franzen, de correcties. Nu ik dat niet gelezen heb, was ik redelijk onbevooroordeeld om “vrijheid” aan te pakken

Ik ben tot op de bodem gegaan, er helemaal door. Begonnen met de weinig interessante uitwijdingen van een basketvernauwde en zelfingenomen wereldvreemde trut. Geeuw. Een wondermooi beschreven soap met een verschrikkelijk flauwe en oninteressante verhaallijn. Door het al even saaie leven van een nerdige hoorndrager gebaggerd, het leven van hun opmerkelijke zoon doorgemaakt, uitwijdingen over alle nevenpersonage geslikt en gepikt…en toch tot het redelijk afknappende einde geraakt. De uitzwermingen, het politiek correcte gepreek, de overbodige dubbele en meervoudige herhalingen,... wegen soms zwaar, maar nooit zo zwaar dat opgeven een alternatief is. Het is echt als een soap. Wie begint, kan niet meer stoppen.

De vertaling is erbarmelijk Nederlands. Neen, Ollands. Storend, doch de schrijver Jonathan Franzen is nooit neergehaald hoe abominabel die vertaling ook moge zijn. Ook de zwaar op de handse delen die zogenaamd door “de autobiografe” zijn geschreven, komen storend over. Het is weinig overtuigend dat deze delen door iemand anders dan de auteur van de rest van het boek zouden geschreven zijn. Een truckje om het verhaal zijn beloop te kunnen laten gaan blijkt achteraf. Maar toch,  minder overtuigend geschreven.

Of het anno 2011 nog politiek correct is Khadafi te zien in een goede vriend, laat ik in het midden. Maar de rest van het boek is wel één grote poging om de politiek correcte topics er met de drammachine in te dreunen. Opwarming van de aarde, ja! Franzen blijkt een onkritische gelovige, overbevolking, ja Franzen voelt zich geroepen om daarover te preken, milieubescherming, economie is slecht, Bush was een ramp, de neocons zijn smerige wolven…ja Franzen spaart zijn progressieve waanideeën niet ! Er moet echt wel een kritische filter worden weggehaald om u niet te storen aan de progressieve prietpraat. Gelukkig neemt die alleen maar de vorm van decorum aan in het boek en wordt nooit echt een hoofdpersonage op zichzelf. Gelukkig maar. Maar toch het onkritische progressivisme van Franzen doet een voor zichzelf denkend mens met enige kritische ingesteldheid soms wel eens wenkbrauwen fronsen.

Freedom is een gigantisch opgevatte roman over het menselijk gedoe. Daar twijfelt geen mens aan. De snoeiharde kritiek op alle uitwassen en ontsporingen in de Amerikaanse maatschappij van de afgelopen twintig jaar neigt mijn inziens een beetje te veel naar de progressieve mantras. Het is een sombere, bittere maar vooral oersaaie symfonie over menselijke verhoudingen gelardeerd met een niet minder bittere, doch zwaar vooringenomen lamentatio over Amerika en een hoop niet relevant geëmmer over muziek.

Dit lijkt eerder op zelfkastijding beste Willem ? Ja en neen. Ook dat meeslepende is waar. Franzen kan zeer mooi schrijven. Elk woord is een uitnodiging om het volgende te lezen. En ondanks de saaiheid van de personages creëert hij wel iets van nieuwsgierigheid hoe alles nu gaat aflopen. Dus neen, een boek van 600 pagina’s dat er in slaagt Willem vanaf de eerste letter tot de laatste door te lezen kan ik niet als “slecht” boek beschouwen. Integendeel. Maar de “great american novel” is het niet geworden. Wie ooit Sinclair Lewis heeft gelezen, of William Faulkner, John Steinbeck, Saul Bellow,… weet dat Franzen nog veel boterhammetjes zal moeten eten en nog sterk groeien wil hij ooit nog maar in de schaduw kunnen staan van zulke Amerikaanse literaire grootheden. Vrijheid krijgt een welverdiende 5 op 10. Maar met alle heisa er rond had ik meer verwacht.