Beckett kan
niet veel meer misdoen na Molloy en Mallone sterft. Ook als was Droom van
matig tot mooie vrouwen een afknapper van formaat. Dus met volle overtuiging
in Murphy begonnen. En het sloeg aan. De eerste zin is al een klapper van
formaat : de zon scheen, daar ze geen andere keus had, op het niets nieuws
Waaaw ! De beste openingszin uit de literatuur van de laatste 2 millenia. En ja
daar gingen wij. Becketts eerste roman in. Natuurlijk hebben wij wat gegoogled
naar dit boek. Niets in het Nederlands. Niets substantieels in elk geval. In
1938 geschreven en nauwelijks een uitgever gevonden. Nochtans, achteraf blijkt
dit een redelijk goede Beckett te zijn. In het Engels zijn honderende webpaginas
volgeschreven over deze roman. Niet allemaal even accuraat en to the point.
Maar Beckett leeft in de Engelstalige wereld, zoveel is duidelijk.
Beckett
paradeert graag met kennis die anderen niet hebben. Ongebruikelijke woorden,
verwijzingen naar legenden, mythen en volksverhalen
een openstaande
internetlijn is handig en nuttig bij het leven van Murphy. Doch niet echt
noodzakelijk. Murphy blijkt een rare kwast (oh wat een verrassing bij Beckett)
die door zijn vriendin, Celia een Iers hoertje, wordt gedwongen te gaan werken. Na veel gewild
nutteloze omzwervingen krijgt Murphy uiteindelijk een baantje in een
gekkengesticht. Hij moet de patiënten gadeslaan via een ronde door het gebouw.
Het vergaat hem fantastisch, doch hij komt om bij een nogal duister incident
(zelfmoord, ongeval ?). Een groepje nog veel raarder kwasten onder aanvoering
van Celia gaan op zoek naar Murphy
.doch kunnen alleen zijn laatste wens
trachten uit te voeren.
Vervreemding
is het sleutelwoord in deze roman (en vele andere Beckett werken). Absurde
zinloosheid, nostalgische verveling. De
onzekerheid van het leven wordt snoeihard naar voor gebracht. Zeker de afkeer
van, de ergernis aan de mensheid. Het is absurd in de zin van zinloos. Het
zinloze van de individueel menselijke gedragingen is de kapstok van de roman.
Niet alleen het zinloze van het titelpersonage, maar ook van de omringende
personages. Het verhaal eindigt in een gelaten chaos. Het boek eindigt met een
gebroken vliegertouw. Symbolisch ? Allicht ! Wie Murphy leest kan niet voorbij
het schaakspel naar het einde van de roman. Gedetailleerd opgeschreven en
bekommentarieerd, maar eigenlijk noodzakelijk om na te spelen. Dan pas blijkt
dat de filosofie van de roman (van Beckett in het algemeen) zich ook
weerspiegelt in dat spel ! Merk op dat Murphy de partij opgeeft
(in een zo goed
als gewonnen positie).
Murphy als
metafoor voor het absurde (van het) leven. Het doelloze als doel. Het zinvolle
voorbij. Moeilijk. Soms lijkt de gelezen zin geen enkel uitstaans te hebben met
de vorige en is het alsof de volgende een kompleet nieuwe dimensie opent ten
opzichte van de vorige. Zeker de
hoofdstukken waar het groepje maloten met elkaar aan het discuteren is, eisen
een doorzettingsvermogen die aan liefde voor Beckett grenst. Vele mensen
zullen dit boek ver voor halfweg wegleggen. Wie het geijkte paradigma van de normale
literatuur weet te doorbreken zal een zeer belonend boek hebben aan Murphy.
Niet te diep graven, geen bedoelingen zoeken waar zinloosheid als verklaring
volstaat. En Murphy eindigt als een goed boek ! Moeilijk
.niet echt aan te
raden aan mensen die een vlotte hap lezen zoeken. Maar voor mij een 6/10 waard.
21-03-2012 om 18:30
geschreven door De Rode Willem
|
