Waziri meldt dat een groep Egyptische en Britse archeologen de fascinerende ontdekking heeft gedaan. De koninklijke tombe werd opgegraven aan de westelijke oever van de Nijl in de stad Luxor, ongeveer 650 kilometer ten zuiden van de Egyptische hoofdstad Caïro.

De tombe is wel in slechte staat, klinkt het. Zo zijn verschillende constructies en inscripties vernietigd “als gevolg van overstromingen die in de oudheid plaatsvonden en de grafkamers vulden met zand en water”, zo werd de Egyptische archeoloog Mohsen Kamel in de verklaring geciteerd.

Egypte heeft de afgelopen maanden verschillende belangrijke ontdekkingen gedaan, vooral in de necropolis van Saqqara, ten zuiden van Caïro. Op die manier probeert het land zijn toeristische sector nieuw leven in te blazen. Zo werd het toerisme in Egypte, waar momenteel een economische crisis aan de gang is, zwaar getroffen door de coronapandemie.

“Het staat buiten kijf dat de planeet bestaat. De nieuwe gegevens van Webb bevestigen dit”, zegt Jacob Lustig-Yaeger, die aan de leiding van het onderzoeksteam van het Applied Physics Laboratory van de Johns Hopkins-universiteit staat. “Het feit dat het ook een kleine, rotsachtige planeet is, is indrukwekkend voor het observatorium”, voegt Kevin Stevenson, medeleider van het team, eraan toe.

“Deze eerste waarnemingsresultaten van een rotsachtige planeet ter grootte van de aarde openen de deur voor vele toekomstige mogelijkheden om de atmosfeer van rotsachtige planeten met Webb te bestuderen”, zegt Mark Clampin, directeur van de afdeling Astrofysica op het NASA-hoofdkwartier in Washington. “Webb brengt ons steeds dichter bij een nieuw begrip van aardachtige werelden buiten het zonnestelsel, en de missie is nog maar net begonnen.”

Van alle telescopen die momenteel in gebruik zijn, is enkel Webb in staat om de atmosferen van exoplaneten ter grootte van de aarde te herkennen. Voorlopig is het echter nog onduidelijk of planeet LHS 475 b een atmosfeer heeft. “Er zijn enkele atmosferen van het aardse type die we kunnen uitsluiten”, licht Lustig-Yaeger toe. “Ze kan geen dikke, door methaan gedomineerde atmosfeer hebben, zoals die van Saturnus’ maan Titan.”

Een zuivere CO2-atmosfeer is veel compacter, dus het wordt zeer moeilijk om dat te detecteren, aldus Lustig-Yeager. Het team moet nog preciezere metingen verrichten om een zuivere kooldioxide-atmosfeer te kunnen onderscheiden van helemaal geen atmosfeer. Deze zomer krijgen de onderzoekers aanvullende gegevens van verdere waarnemingen.

Webb onthulde ook dat de planeet een paar honderd graden warmer is dan de aarde. Als er wolken worden gedetecteerd, zou dat betekenen dat de planeet meer lijkt op Venus, die een CO2-atmosfeer heeft en voortdurend in een dikke wolk is gehuld.

De exoplaneet is slechts 41 lichtjaar van ons verwijderd en ligt in het sterrenbeeld Octant. LHS 475 b legt in slechts twee dagen een baan rond haar ster af. De exoplaneet staat dichter bij haar ster dan eender welke andere planeet in het zonnestelsel, maar de temperatuur van de rode dwergster is minder dan de helft dan die van de zon.

We kennen opaal vooral als edelsteen. Het wordt gevormd door silicarijk gesteente dat in aanraking komt met water. De oplossing nestelt zich in de scheuren van het gesteente en verhardt na verloop van tijd. Opaal is vooral terug te vinden in Ethiopië en Australië, maar dus ook op Mars. Tot die conclusie komen onderzoekers van de Arizona State University. Zij hebben monsters van gesteenten, verzameld door Curiosity uit onder meer de Galekrater, geanalyseerd met nieuwe technieken. Het gesteente bleek vooral uit silica en water te bevatten, de belangrijkste bestanddelen van opaal. Opaal heeft een waterpercentage tot 20 procent.

Het is niet de eerste keer dat opaalachtig materiaal is aangetroffen op Mars, dat gebeurde acht jaar geleden ook al. Maar het blijkt nu toch veel wijder verspreid te zijn op de rode planeet dan tot nu toe gedacht.

De ontdekking suggereert dan ook dat er veel recenter dan men vermoedde water aanwezig was op Mars. De bodem van Mars droogde lang geleden op waardoor microben er niet meer konden overleven. Maar onder het Marsoppervlak zou leven misschien veel langer mogelijk zijn geweest. Wat goed nieuws is voor Curiosity’s opvolger Perseverance, de rover die momenteel op zoek is naar tekenen van leven in de Jezerokrater, een site die ook veel opaalachtig materiaal bevat.

Een andere implicatie is dat het opaal een nuttige waterbron zou kunnen zijn voor toekomstige menselijke bezoekers. Het water zou uit het materiaal kunnen vrijkomen als het wordt vermalen en verwarmd.

In de studie, die gepubliceerd werd op het wetenschappelijke platform ‘arXiv’, beweren onderzoekers dat buitenaardse wezens enkel geïnteresseerd zijn in de meest technologisch geavanceerde planeten. Onze aarde hoort daar jammer genoeg niet bij. De mensheid mag dan wel biologisch ver geëvolueerd zijn, onze technologie staat daarentegen nog niet op punt, benadrukt Amri Wandel, hoofdonderzoeker en astrofysicus aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem.

Wij sturen op aarde nog maar sinds de jaren 30 signalen in de vorm van radiogolven uit die vanuit de ruimte kunnen worden opgevangen. Buitenaardse wezens hebben dus nog niet de kans gehad om de boodschappen te ontvangen, laat staan om erop te reageren. De signalen hebben tot nu toe naar schatting 15.000 sterren en hun omringende planeten bereikt, maar dat is slechts een fractie van de 400 miljard sterren in de Melkweg. Alleen sterren binnen een straal van 50 lichtjaar (één lichtjaar is ongeveer 9,5 biljoen kilometer, red.) hebben met andere woorden al de tijd gehad om een signaal terug te sturen, legt Wandel uit.

De studie suggereert dus dat er zich binnen 50 lichtjaar van onze planeet geen intelligente beschavingen bevinden. Maar verder in de ruimte kan dat uiteraard wel het geval zijn, klinkt het.

Bovendien werden de allereerste radiosignalen niet doelbewust de kosmos ingestuurd, waardoor ze allemaal door elkaar zouden zijn gelopen zodra ze de ruimte bereikten. Daarom konden aliens ze niet van elkaar onderscheiden. Pas in 1974 werd vanuit Puerto Rico bewust geprobeerd om in contact te komen met buitenaards leven. Met de Arecibo-telescoop werd toen de allereerste doelbewuste menselijke boodschap naar – hypothetische – aliens uitgezonden.

Een groep internationale wetenschappers vindt dat het stilaan tijd is voor een nieuwe boodschap en heeft om die reden het ‘Beacon in the Galaxy’ (BITG)-project opgestart. De experten hebben reeds een boodschap voorgesteld die als doel heeft om een universeel middel voor de communicatie met buitenaardse wezens tot stand te brengen. De radioboodschap zal onder meer een diagram van het mannelijke en vrouwelijke lichaam bevatten.

Hoe meer signalen onze aarde uitstuurt, hoe groter de kans uiteraard is dat aliens er uiteindelijk naar zullen luisteren, besluit Wandel.

KIJK OOK.

Snel uitgelegd: is er intelligent buitenaards leven?

De bodemmonsters van Mars die de robot Perseverance sprokkelt, worden in titaniumbuisjes verzameld. De buisjes zijn slechts enkele centimeters groot en lijken opvallend veel op de lichtzwaarden uit de ‘Star Wars’-films.

“Ik schep niet graag op, maar dit is een behoorlijk memorabel moment”, zo staat te lezen op het Twitterprofiel van de Marsrobot. “Door dit staaltje op de grond te laten vallen, ben ik officieel begonnen met het opzij leggen van staaltjes die de Mars Sample Return (een tweede missie die de stalen terug naar de aarde moet brengen, red.) op een dag naar de aarde zou kunnen brengen.”

De Perseverance - Engels voor ‘doorzettingsvermogen’ - werd ontworpen om de Jezero-krater op Mars te onderzoeken. Hij moet er gedurende twaalf jaar bodemstalen verzamelen. Zodra zijn missie erop zit mag Perseverance op de rode planeet genieten van zijn oude dag. Hij zal immers nooit meer terugkeren naar onze planee

KIJK.

{ https://www.hln.be/ }

De Universiteit van Alberta, Canada, ontving monsters van de El Ali meteoriet om die te kunnen classificeren. Chris Herd, curator van de meteorietencollectie van de universiteit merkte tijdens zijn onderzoek iets merkwaardig op. Enkele stukken van de ruimtesteen waren niet identificeerbaar met een microscoop.

Met hulp van Andrew Locok, het hoofd van het electron microprobe laboratorium van de universiteit, begon hij aan de beschrijving van de nieuwe mineralen. “Wanneer je een nieuw mineraal vindt, betekent dit dat de feitelijke geologische omstandigheden, de chemie van het gesteente, anders was dan wat eerder is gevonden”, zei Herd. “Dat maakt het spannend. In deze specifieke meteoriet zitten twee officieel beschreven mineralen die nieuw zijn voor de wetenschap.”

De snelle identificatie was mogelijk omdat soortgelijke mineralen al eerder synthetisch waren gemaakt, en Locock kon de samenstelling van de nieuw ontdekte mineralen matchen met hun door mensen gemaakte tegenhangers, aldus een bericht van de Universiteit van Alberta.

De wetenschappers hebben ook meteen namen gegeven aan hun ontdekkingen. De eerste nieuwe mineraal, ‘elaliiet’, kreeg uiteindelijk een naam geïnspireerd op de naam van de meteoriet zelf. De tweede werd vernoemd naar Lindy Elkins-Tanton, onder andere hoofdonderzoeker van NASA’s komende Psyche-missie, en kreeg de naam ‘elkinstantoniet’.

“Lindy heeft veel werk verricht aan de vorming van de kernen van planeten, hoe deze ijzernikkelkernen zich vormen, en de dichtstbijzijnde analogie die wij hebben zijn ijzermeteorieten”, vertelt Herd. “Het was logisch om een mineraal naar haar te noemen en haar bijdragen aan de wetenschap te erkennen.”

Afgelopen november werden de nieuwe mineralen officieel goedgekeurd door de International Mineralogical Association. Dat “geeft aan dat het werk robuust is”, klinkt het bij Olivier Tschauner, mineraloog en onderzoeksprofessor van de afdeling geowetenschappen van de Universiteit van Nevada, in de Amerikaanse staat Las Vegas.

Allebei de nieuwe mineralen zijn fosfaten van ijzer, aldus Tschauner. Een fosfaat is een zuurrest van een fosforzuur. “Fosfaten in ijzermeteorieten zijn secundaire producten: Ze worden gevormd door oxidatie van fosfiden ... die zeldzame primaire componenten van ijzermeteorieten zijn”, legt Tschauner uit. “De twee nieuwe fosfaten vertellen ons dus over oxidatieprocessen die in het meteorietmateriaal hebben plaatsgevonden. Het valt nog te bezien of de oxidatie plaatsvond in de ruimte of op aarde, na de val, maar voor zover ik weet zijn veel van deze meteorietfosfaten in de ruimte gevormd. In beide gevallen is water waarschijnlijk het reagens dat de oxidatie veroorzaakte.”

Nieuw ontdekte mineralen kunnen boeiende gevolgen hebben voor onze toekomst, voegt Herd nog toe. “Wanneer er een nieuw materiaal bekend is, zijn materiaalwetenschappers ook geïnteresseerd vanwege de mogelijke toepassingen in een breed scala van dingen in de samenleving.”

KIJK OOK.

• Hoe ontstaan meteorieten? En hoeveel zijn ze waard?

Víctor Díaz Núñez de Arenas, auteur van de studie en onderzoeker aan de universiteit van Madrid, vertelt aan CNN dat de guitige opschriften hen deed twijfelen of het een religieus voorwerp was. Veel van deze voorwerpen werden ook gevonden in huizen en andere sites die niets met religie te maken hadden.

De onderzoekers vergeleken honderd van deze voorwerpen met tekeningen van uilen die door kinderen tussen 4 en 13 jaar oud werden getekend op een lagere school in Spanje. De kinderen kregen als opdracht van hun leerkracht om een uil te tekenen in minder dan 20 minuten. “De gelijkenissen tussen deze tekeningen en de platen waren zeer opvallend”, zegt Díaz Núñez de Arenas. “Hoe kinderen toen een uil zagen, is bijna identiek aan hoe kinderen nu een uil voor ogen zien.”

“Het is onmogelijk om te weten te komen hoe kinderen 5.000 jaar geleden exact met dit speelgoed speelden, maar het werd wel duidelijk dat kinderen de uil konden versieren met veren bovenaan het plakkaat”, zegt Díaz Núñez de Arenas aan CNN. Het graveren van de uil was ook leerrijk, want zo leerden ze verschillende technieken aan voor het bewerken van stenen. Dit zou later van pas komen om messen, pijlpunten en andere objecten uit steen te maken.

Archeologe Brenna Hassett, onderzoeker aan het University College in London, die niet deelnam aan de studie, was het ermee eens dat veel voorwerpen uit de oudheid meerdere doelen en toepassingen kunnen hebben. Zij zegt dat er niet genoeg bekend is over hoe kinderen in de prehistorie speelden, en dat het een relatief onderbestudeerd gebied blijft. “We moeten niet vergeten dat veel dingen gemaakt zijn van vergankelijke materialen - zoals touw, bont en hout - dus dat is een van de redenen waarom het zo zeldzaam is om iets te vinden dat onmiskenbaar ‘speelgoed’ is”, zegt Hassett in een interview met CNN.

De platen zijn echter niet het oudste bekende speelgoed in het archeologische archief. Díaz Núñez de Arenas zegt dat er dierfiguren zijn gevonden in kindergraven in Siberië, van ongeveer 20.000 jaar oud, die mogelijk als speelgoed werden gebruikt. Daarnaast zegt Hassett dat er draaiplaatjes werden gevonden in Franse grotten van ongeveer 36.000 jaar geleden. Ook die kunnen volgens haar als speelgoed worden beschouwd.

Op 11 februari spotte de telescoop van de Zwicky Transient Facility in Californië een atypische, heldere flits in de lucht. De lichtflits, AT 2022cmc genaamd, was anders dan die astronomen doorgaans waarnemen. Het licht leek zelfs sterker dan 1.000 biljoen zonnen samen en kwam van 8,5 miljard lichtjaar ver. Getallen die écht doen duizelen en voor ons brein eigenlijk niet te vatten zijn.

Toch een poging. Een lichtjaar is de afstand die het licht in een jaar aflegt. Als je weet dat licht met ruim een miljard kilometer per uur reist, dan weet je ook dat een afstand van 8,5 miljard lichtjaar énorm ver weg is van onze aarde, meer dan halfweg het universum. En die duizendbiljoen, dat is dan weer een ‘1' met vijftien nullen. Héél veel zonnen dus.

Astronomen van over de hele wereld waren gefascineerd en er werden nog zo’n twintig andere telescopen ingezet. Het onderzoek naar de spectaculaire ontdekking leidde tot twee artikels die deze week gelijktijdig verschenen in de wetenschappelijke tijdschriften Nature en Nature Astronomy. Hun conclusie is dat het opgepikte signaal voortkwam uit een unieke, extreme “getijdenverstoring” (TDE of tidal disruption event in het Engels). Dat is een kosmisch fenomeen waarbij een ster zo dicht bij een superzwaar zwart gat komt, dat het door de door de getijdenkrachten van het zwarte gat wordt verscheurd.

Dat gebeurt nog: de vorige waarneming is beschreven in 2012. Heel af en toe - in ongeveer 1 procent van de gevallen - gaan zwarte gaten zodanig fel tekeer tijdens hun maaltijd dat de ster aan flarden gaat nog voor ze helemaal en definitief verdwijnt. De enorme zwaartekracht kan dan stukken van dat materiaal met bijna de lichtsnelheid in de ruimte slingeren. De Amerikaanse astronoom John Wheeler vergeleek het met een tube tandpasta die je heel hard in het midden vastknijpt, zodat aan beide kanten van de tube tandpasta wegschiet. Mutatis mutandis gebeuren die uitbarstingen dan aan de polen van het zwarte gat.

Als de wetenschappers het bij het rechte eind hebben, dan gaat het ditmaal om de verste TDE van de vier soortgelijke met zo’n snelle straal die tot nu toe werden gespot. Maar nog straffer was de intensiteit van de lichtflits die van materie uit de binnenkant van het superzware gat stroomde en met een supersonische snelheid reisde. De extreme helderheid kan enkel worden verklaard als de TDE ook rechtstreeks naar ons wees. Omdat het licht van AT 2022cmc op ons afkomt, wordt het niet minder fel naarmate het vordert. Integendeel, de straal wordt alsmaar helderder, nog meer door de enorme kracht waarmee ze uitgespuwd wordt en waardoor ze de lichtsnelheid benadert. Dat effect heet ‘Doppler-boosting’ en is vergelijkbaar met het geluid van passerende sirenes dat sterker wordt als het nadert.

LUISTER.

• Dit is het spookachtige geluid van een zwart gat

Op 15 januari barstte de onderzeese vulkaan met de naam Hunga Tonga-Hunga Ha'apai uit. Daarbij werd een enorme wolk van as en gas de lucht in geblazen. Sommige deeltjes bereikten een hoogte van meer dan 40 kilometer.

“De uitbarsting reikte tot recordhoogte en is de eerste die we ooit in de mesosfeer hebben zien doorbreken,” aldus zeegeoloog Kevin Mackay. De mesosfeer is een van de luchtlagen in de dampkring rond de aarde.

KIJK. De enorme uitbarsting van de onderzeese vulkaan was zelfs vanuit de ruimte duidelijk te zien

Kijk. Unieke beelden tonen niet enkel de Orion en de maan, maar in de verte ook de aarde

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft jaren aan de missie gewerkt. Daarvoor werd een nieuwe draagraket (SLS) en een nieuw ruimteschip (Orion) ontwikkeld. Afgelopen woensdag stegen ze op vanuit Florida. De onbemande missie, Artemis 1 genaamd, is bedoeld om alle systemen te testen.

Over een paar jaar willen de Verenigde Staten weer mensen op de maan laten rondlopen, voor het eerst sinds 1972. De onbemande missie Artemis I is een generale repetitie om de veiligheid van de Orion te toetsen.

De in Leiden gemaakte zonnepanelen van de Orion, die zorgen voor de elektriciteit aan boord, leveren meer energie op dan verwacht, zei het missiehoofd van Orion op vrijdag (plaatselijke tijd) vanuit het Johnson Space Center in Houston.

Orion is al 320.000 kilometer van de aarde verwijderd. Vanaf maandag komt het ruimtevaartuig in de buurt van de maan. Daar zal het bijna twee weken omheen draaien. Begin december moet het vaartuig de maan verlaten en beginnen aan de terugvlucht naar de aarde. Die eindigt, als alles goed gaat, op 11 december.

© Getty Images via AFP

Artemis I is de eerste vlucht in het nieuwe maanprogramma van de Verenigde Staten. Als deze missie goed verloopt dan stuurt Artemis II een bemanning astronauten om de maan heen zonder erop te landen, waarna Artemis III opnieuw mensen op het maanoppervlak zal moeten brengen.

We hebben er allemaal wel eens over gehoord of het zelfs al meegemaakt… een déjà vu. Het moment waarop het gevoel je overvalt dat je - wat je op dat moment meemaakt - al eens meegemaakt hebt. En dat terwijl je heel goed beseft dat dit eigenlijk helemaal niet mogelijk is. Er is als het ware een kortsluiting in jouw hersenen aan de gang, een strijd tussen een objectieve observatie van onbekendheid en subjectief gevoel van bekendheid. Normaal komt een gevoel van vertrouwdheid bijna altijd overeen met de objectieve realiteit. Bijvoorbeeld wanneer je jouw huis binnenwandelt. Als dit niet het geval is, dan valt dit natuurlijk extra hard op.

Ongeveer twee derde van de bevolking maakt een déjà vu mee in zijn leven. Sommigen zelfs meerdere keren. Meestal is de trigger voor zo’n ervaring een bezoek aan een bepaalde plaats. Daarom lijkt het vaker voor te komen bij mensen die regelmatig reizen. Daarnaast lokt ook een gesprek vaak een déjà vu uit. Hoe ouder je bent, hoe lager de kans is dat je het (nog) ervaart. Je geslacht lijkt dan weer geen invloed te hebben, of je moe en gestresst bent dan weer wel.

Maar is er ook een wetenschappelijke uitleg voor dat déjà-vugevoel? Want vaak kom je verklaringen tegen met een paranormaal tintje. Bijvoorbeeld dat het gevoel verbonden zou zijn met een vorig leven of paranormale gaven. Helaas is er vanuit de wetenschap nog geen eenduidig antwoord op die vraag. Maar dat betekent niet dat de wetenschap heeft stilgezeten, want er zijn wel heel wat hypotheses. Je kan ze in vier categorieën onderverdelen: duale verwerking, neurologisch, geheugen en aandacht.

Bij duale verwerking vertrekt men van de veronderstelling dat er een storing is in de normale werking van twee processen in de hersenen die met elkaar betrokken zijn. Bijvoorbeeld dat ze niet meer synchroon verlopen of dat er één van de twee gewoon niet geactiveerd wordt. Bij de neurologische categorie opperen wetenschappers dat er een neurologisch probleem aan de basis ligt, zoals veranderingen in de snelheid van signalen in onze hersenen.

De derde categorie vermoedt dat ons geheugen ons in de maling neemt. Zo zouden herinneringen onbewust onze beleving kunnen beïnvloeden. Tot slot is er nog de categorie die een verband ziet tussen de déjà vu en onze aandachtigheid of het gebrek daaraan. Zo zou je iets onbewust waarnemen doordat je afgeleid bent om het daarna opnieuw bewust waar te nemen wanneer je wel aandachtig bent. Hierdoor krijg je dat vertrouwd gevoel zonder te beseffen dat je het een fractie van een seconde geleden al beleefd hebt.

Tot nu toe blijft de wetenschap ons een antwoord schuldig. Misschien is dat in één van die categorieën te vinden, misschien ook in alle vier. De wetenschappers zoeken geestdriftig verder en ondertussen kunnen wij ons blijven laten verwonderen door een déjà vu.

Déjà Vu’ is vanaf donderdag 17 november om 21 uur te zien op Play4.

Lees ook:

• Droom je vaker of feller als je ’s avonds nog veel eet?

• “Sommige mensen hebben de griep zonder enig symptoom te vertonen”: alles wat je moet weten over influenza en het griepvaccin (+)

• Lijkt de tijd echt sneller te gaan wanneer we ouder worden?

De aardbeving met een kracht van 4 op de schaal van Richter werd veroorzaakt door een rots van 5 meter op 12 meter. Dat zorgde voor een krater met een diameter van 150 meter en een diepte van 21 meter. Dat meldt NASA in een persbericht.

Een opvallend gevolg is dat er grote brokken ijs zijn blootgelegd. Nooit eerder werd zo dicht bij de evenaar van de rode planeet ondergronds ijs ontdekt. Volgens NASA is dat interessant voor wanneer er astronauten gestuurd worden naar Mars. Het kan namelijk gebruikt worden om drinkwater van te maken, landbouw mee te doen en raketbrandstof mee te ontwikkelen.

Lees ook:

• NASA detecteert meer dan 50 superuitstoters van methaan vanuit de ruimte: “Unieke kans om uitstoot van menselijke activiteiten te verminderen”

• Test om aarde te redden geslaagd: DART-satelliet van NASA heeft koers van ruimterots succesvol veranderd

• James Webb Space Telescope maakt unieke beelden van Neptunus en zijn ringen