|
Waar blijven de ringmussen met kleurringen uit Eastermar en omgeving?
door Jan de Jong
Al vanaf 2015 wordt er in de omgeving van Eastermar door de Ringgroep Burgumermar (Eastermar) onderzoek gedaan aan ringmussen door Arend Timmerman en Germ de Vries. De oude en jonge vogels worden voorzien van een combinatie van kleurringen en een metalen pootring met inscriptie zodat ze individueel herkenbaar zijn. Er zijn er tot op heden zo’n 2500 ringmussen met kleurringen geringd door de onderzoekers. Jonge vogels worden in nestkasten geringd en de oude vogels worden met mistnetten gevangen. Van de rond de 250 nestkasten waren er dit jaar een 40-tal bezet en hadden een 1e broedsel. Er waren 30 2e broedsels en 17 3e broedsels in deze kasten. Er worden maar weinig kleurringen teruggemeld. Vandaar dit artikeltje om aandacht daarvoor te vragen.
Ringmussen na half augustus 2022.
Net als in andere jaren werden er geen ge (kleur) ringde ringmussen vanaf 20 augustus tot half september door de onderzoekers terug gevangen in de omgeving van Eastermar. Ook geen vogels zonder ring. Op 21 september werd er nog eentje met een kleurring teruggevangen. Vanaf half oktober 2022 zagen en vingen ze weer ringmussen (vaak ongeringd), vooral op de vaste voerplek. Vanaf 2015 zijn er buiten het onderzoeksgebied nog maar een zestal meldingen van kleurringen.
Op 18 oktober 2022 zag Jeffrey Huizinga in zijn tuin in BURGUM een 2 kj Ringmus die in een nestkast op It Witfean in 2021 was geboren. Hij had de vogel ook eerder in oktober en november 2021 in zijn tuin gezien. Dit voorjaar zagen de onderzoekers de vogel op het erf aan de Achterweg bij Eastermar; vingen het (waarschijnlijk) vrouwtje en namen ook een bloedmonster voor DNA-onderzoek.
Een verder weg gevlogen vogel is natuurlijk het exemplaar dat bij Stiens op 24 oktober werd gezien en gefotografeerd (zie foto). Dit is de eerste terugmelding uit ca noordwestelijke richting en buiten de gewoonlijke 10 kilometer van de geboorteplaats.
De verste daar tot nu toe was een dood exemplaar uit Rijperkerk. De doodsoorzaak van dit exemplaar werd onderzocht door het DWHC in Utrecht. Die vonden verbloeding in longen en luchtzakken als oorzaak. Hun PCR testen vonden geen Usutu of West Nijlvirussen.
Er zijn nu sinds 2015 ook terugmeldingen verder weg van “onze” Ringmussen uit Oldeboorn, Brandgum en Grijpskerk. Zo “ver weg” blijft echter nog een uitzondering.
Foto © Jan van der Meulen, Stiens.
Deze 1ste kalenderjaar Ringmus is geboren in 2022 in een nestkast in de prachtige tuin van Susan Wijting, Heechsân /Eastermar en gefotografeerd bij Stiens.
Ringmussen zwerven soms over een groot gebied.
Ringmussen verdwijnen in Friesland soms na half augustus uit het broedgebied en zwerven om of trekken verder weg. Dat is ook zo met de gekleurringde ringmussen van Eastermar e.o. Ik heb in de periode van half augustus 2022 tot half november 2022 eens gekeken waar de grote groepen ringmussen zoal in de provincie Friesland verblijven. En dat is toch erg verspreidt over de provincie.
20-8. Ferwerd 50. / 22-8. Leeuwarden 25. / 01-09. Sneekermeer 20. / 05-09. Anjum 100. / 07-09. Hallum 50. / 09-09. Bij Vrouwenparochie 60. / 22-09. Oldelamer 70. / 09-10. Workum 20. / 30-10. Snikzwaag 50. / 06-11. Lauwersmeer 30. / 12-11. Ferwoude 20. / 13-11. Nijefurd 37. / en 16-11 bij Terwispel 25.
We weten dat ringmussen vaak in of vlak voor het broedseizoen terugkeren naar de omgeving van de broed en geboorteplekken. Bij het omzwerven of wegtrekken kunnen ringmussen op diverse plekken worden gezien, zelfs tot op grote afstand van Friesland. Ik heb wat aantekeningen van ringvondsten en vangsten die betrekking hebben op ringmussen in Friesland hieronder genoteerd.
Hieruit blijkt dat diverse zich niet alleen beperken tot ons land.
35V..39780. Geringd 16 oktober 1993 als adult in St. Laureins in Belgie.
Op 11 april 1994 vers dood te Vegelinsoord.
32V..47794. Geringd op 23 oktober 1989 als adult te Overijse in Belgie.
Op 9 juni 1990 vers dood gevonden te Hoornsterzwaag.
13V..93075. Geringd op 1 november1974 als adult te Hermee in Belgie.
Op 23 april 1975 vers dood gevonden in Oosterwolde.
A….11211. Geringd op 8 oktober 1932 als adult te De Haag.
Op 19 april 1933 vers dood gevonden Frieschepalen.
V…586556. Geringd op 18 oktober 2014 als adult bij de Ketelbrug te Dronten.
Op 17 april 2015 vers dood gevonden te Scharsterbrug.
S…183232. Geringd op 27 oktober 1966 als adult te Genemuiden.
Op 18 mei 1968 dood gevonden te Balk.
V…413474. Geringd op 18 oktober 2009 als adult te Castricum.
Op 30 juni 2010 vers dood gevonden te Gaastmeer.
Van deze 7 volwassen ringmussen die alle tussen 16 oktober en 1 november geringd zijn (na het zwerven/wegtrekken) blijkt dat ze op flinke afstand van ringplek teruggevonden/gevangen zijn. Opvallend zijn daarbij de vindplaatsen in Friesland tussen 11 april en 30 juni.
Van de jonge vogels kon ik (tot nog toe) veel minder ringgegevens terugvinden uit Friesland. Er worden nog veel te weinig nestjongen of eerste jaars van ringmussen in Friesland geringd. Toch een!
B…271318. Geringd op 2 juli 1991 als eerste jaars te Oldeouwer.
Op 20 oktober 1991 gecontroleerd door ringer te Hoeilaert in Belgie.
Hieruit blijkt dat ook jonge ringmussen verder weg kunnen trekken en niet altijd in de omgeving van de geboorteplek blijven. Zelfs 1 nestjong dat op 16 juni 2019 in Duitsland in Edendorf (in Schleswig-Holstein ten noorden van Hamburg) was geringd werd op 9 februari 2020 dood gevonden bij Grubbenvorst (bij Venlo, Limburg). Ook jonge vogels kunnen uit noord/noordoostelijke broedgebieden zich dus over grote afstanden verplaatsen. Een nestjong die op 28 mei 1959 geringd werd bij Naarden werd op 26 september 1960 teruggemeld bij Ortiga in Portugal. Zowel jonge als adulte vogels kunnen dus grote afstanden afleggen.
Het is zeker dat een deel van de ringmussen uit de omgeving van Eastermar dit jaar tussen 4 februari 2022 en 20 april 2022 in de omgeving bleef bij de voedertafel. Arend Timmerman noteerde de volgende data.
04-02. 11 adult, hiervan droegen 8 kleurringen.
11-03. 9 adult, hiervan droegen 6 kleurringen en 3 zonder.
18-03. 11 adult, hiervan droegen 7 kleurringen en 4 zonder.
26-03. 11 adult, hiervan droegen 7 kleurringen en 4 zonder.
20-04. 7 adult, hiervan droegen er 5 kleurringen.
We zijn erg benieuwd of er ook meer plaatsen in de omgeving van Eastermar zijn waar regelmatig groepjes ringmussen op voederplekken verschijnen in herfst en winter.
Waar blijven Friese ringmussen in het najaar?
In de loop der jaren zijn er zo’n 2500 ringmussen van kleurringen voorzien doch van maar een 6-tal plaatsen buiten het ringgebied zijn ringmussen met kleurringen teruggemeld. Uit Burgum, Stiens, Rijperkerk, Oldeboorn, Brantgum en Grijpskerk kwamen meldingen, alle plekken uit Friesland. Er moeten veel meer plekken zijn waar gekleurringde ringmussen rondvliegen. Kijk naar ze uit!
Foto © J.D. van Klundert.
11-08-2022. De ringmus onderscheidt zich van de huismus door zijn egaal roodbruin kopkapje. De mannetjes van de huismus hebben midden op de kruin een duidelijke grijze vlek.
Het is mogelijk dat er door vogelaars maar weinig naar ringmussen wordt gekeken. Geen zeldzame vogel. Toch is het een soort die wel degelijk interessant is om te volgen. Ook de ringmus gaat achteruit in ons land. Het is goed te weten wat de reden is van deze achteruitgang. De soort kan maar liefst 3 legsels per jaar produceren en toch nemen de broeddichtheden en populatie landelijk af. Vooral in het najaar en de winter kan men de ringmus aantreffen op voedertafels in bebouwde kommen en zelfs in groepen in wat meer ruige natuurterreinen waar ze op zoek zijn naar zaden. Ringmussen broeden heel vaak in nestkasten. Let eens op de vogels.
We komen graag in contact met mensen die regelmatig groepjes ringmussen zien of af en toe groepjes op de voedertafel hebben en zijn benieuwd of daar dan ook gekleurringde vogels tussen zitten.
Mocht U een ringmus met kleurringen aantreffen dan wordt het bijzonder op prijs gesteld dat men een foto kan maken en deze opgeeft. Heeft U geen fototoestel maar kunt U de kleurringen aflezen met een kijker dan wordt het op prijs gesteld dat U de kleurringcombinatie (linker/rechter poot) en de plaats van de metalen ring opgeeft. Houd er rekening mee dat links/rechts vanuit de vogel gezien wordt!
Hopelijk krijgt deze oproep meer aandacht en levert het wat kleurringmeldingen op.
Zij die het op prijs stellen krijgen de Nieuwsbrief zomer 2022 van de onderzoekers toegezonden per mail en kunnen dit aanvragen per mail.
Joure, 21 november 2022.
Jan de Jong j.d.jonglc@home.nl
Tel.0513-414788.
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (sinds 1977).
|
