|
Nieuwsbrief 49. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van oktober 2023.
01-10. Vier grote gele kwikstaart geringd bij Zurich/viaduct (VRS Franeker). Groep van 100 grote canadese gans in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Johannes en Gea Koster). Nog 1 overvliegende gierzwaluw boven Schiermonnikoog (Tim Schipper e.a.). Groepje van 8 baardman bij Potskar Noord aan Sneekermeer (Naut van der Mei). In Lippenhuizen 1 ijsvogel gezien (Taco Klabbers). Groepje van 12 staartmees bij De Sanding in Drachten (Bouke Roosma). Bij het Barrahuis in Leeuwarden groepje van 37 sijs overvliegend (A, Jansma). Bij de Peazemerlannen 1 koperwiek (Guido Band). Een bokje overvliegend in Cupidos Polder op Terschelling (Rik Winters). Twee grote gele kwikstaart in Irnsum (Naut van der Mei). In Sneek in het Burgemeester Rasterhoffpark 1 boomvalk (Jelmer Luycks). Groep van 40 holenduif in Polder de Kale Weg bij Doezum (Wieger Poelstra).
02-10. Vandaag aan beide kanten van de Graverij bij Joure op graslanden zeker 80 foeragerende en rustend grote zilverreiger geteld (Lykele Zwanenburg, Dronten). In Oppenhuizen aan de Leyepoel 1 ijsvogel. Twee weken eerder werd daar bij een kennis ook 1 ijsvogel dood gevonden als raamslachtoffer (Herman Postma). In het Lauwersmeer in de Bantpolder 1 hybride kleine canadese gans x brandgans aanwezig (Kees Bode).
Foto © Kees Bode.
02-10-2023. Deze hybride heeft de grote van een brandgans en de kop is typisch van een brandgans.
Vijf wilde zwaan in Fochteloerveen (Koert Scholten). Op ringstation Rohel aan het Tjeukemeer 23 watersnip en 13 graspieper gevangen en geringd. Nooit eerder werden er op VRS Rohel Tjeukemeer zoveel watersnippen op één dag gevangen (Gerard Westerhuis/VRS Rohel Tjeukemeer). Aan de Burgumermar bij Eastermar 3 vuurgoudhaan gevangen en geringd (VRS Burgumermar/Eastermar). Vandaag aan beide kanten van de Graverij (Joure) op graslanden in totaal 80 foeragerende en rustend grote zilverreiger geteld (Lykele Zwanenburg). Hier op Kreta (Griekenland) zitten we midden in de oostelijke vogeltrek. Via Israël en Libanon trekken onnoemelijk veel vogels naar het zuiden. Ochtends heel veel zwaluwen van verschillende soorten. Zodra de lucht opgewarmd wordt verschijnen de roofvogels en ooievaars. Ze zweven enorme afstanden puur op thermiek. Daarnaast veel klein vogelgrut. Maar heel opmerkelijkste grauwe vliegenvanger voert de jongen nog (Klaas Haringa, Sneek). Groep van 135 sijs in elzen in Bomenland op Vlieland (Peter de Knijff). Aan de Alde Leppedyk in Nijbeets 1 zwarte roodstaart (Lieuwe van Welie). In het Leeuwarderbos bij Leeuwarden 1 bladkoning roepend (Jeroen Breidenbach). Vier velduil overvliegend bij Sneekermeer (Jelmer Luyckx). In Drachten op De Drait 1 koperwiek (Sjouke Scholten). Bij It Wytfean bij Eastermar 1 boomvalk gezien (Antoine van der Heijen). Te Hollum op Ameland 1 steenuil (Paul van der Winden). Een ijsvogel weer in het Hemmemapark park in Berlikum (Ita Spoelman). Bij De Appelschasche Made 1 zwarte ooievaar met kleurring 19L5(Dirk Hiemstra).
Opmerking: zie ook de melding van 29-09-2023 bij De Hoeve van Mark de Vries en Davy de Nekker in Nieuwsbrief 48. Mark de Vries merkt op dat de gekleurringde zwarte ooievaar afkomstig is uit Polen in Lubuskie en daar als eerste jaars op 1 juli 2023 geringd is op 684 km van de waarnemingsplek.
03-10. In Uitwellingerga is nog steeds een zwarte roodstaart aanwezig bij de betonfabriek In het hok waar de zonnebloem met daarin een winterkoning nest dit jaar, hangt ook een oude eendenkorf. Daarin zit nu voor de derde maal dit jaar een nestje holenduif. Het laatste jong kan elk moment uitvliegen (Herman Postma).
Groep van 50 sijs in De Deelen (Martin Boomsma). Vijf grote gele kwikstaart in Harlingen (Vincent Douwes). Groep van 20 staartmees aan de Reddingsweg op Schiermonnikoog (Peter Lindenburg en Wouter Halfweg). Groepje van 25 sijs in Bakkeveen (Koert Scholten). In Oldeholtpade groep van 50 kneu (J.de Groot). Op de Delleboersterheide 2 windepijlstaart vlinders (Karen Hartog). In de Houtwiel bij de Falom zeker 40 watersnip waargenomen (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Bakkeveen groepje van 25 vink overvliegend (Koert Scholten).
04-10. Groepje van 11 staartmees in Amvestbossen bij Olterterp (Willem Bosma). Een kleine burgemeester tijdens de veerdienst Vlieland -Harlingen (Mark Aarts). Op Vlieland in de 3e Kroonspolder 1 kwartelkoning geringd door VRS Vlieland (Carl Zuhorn/G. Bochem). In de Surhuizumer Mieden bij Surhuizum 1 mandarijneend (Wieger Poelstra). Groepje van 5 casarca in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Teake Roosjen). Twintig nijlgans te Feinsum (Gerard Mast). Groep van 150 drieteenstrandloper op Terschelling op Strand tussen paal 5 t/m 10 (Cor Smit).
Foto © Cor Smit.
04-10-2023. Drieteenstrandloper komt vaak aan de kust op de van de Waddeneilanden voor.
05-10. In Oosterwolde 1 grote gele kwikstaart (Tijn de Boer). In Harlingen 1 zwarte roodstaart (Sarah Humphrey). In het Leeuwarderbos bij Leeuwarden al een beflijster gezien (Lisette Cuperus). Op Ameland bij de Kooiduinen 1 beflijster (Martin Hornsveld). In de Duinen op Terschelling groep van 30 kramsvogel (Marcel Bingley). Bij de Rinkeskooi op Terschelling een morinelplevier bij 4 goudplevier gezien (P. van Beers en Minne Feenstra). De eerste koperwieken komen vanuit zee vliegen op Vlieland (VRS Vlieland). Honderden koperwiek overvliegend boven Vlieland (Robbert van Hiele). Bij de Kooiduinen op Amelandgroep van 140 koperwiek ((Justin Jansen). Bij het Gorzenpaadje op Terschelling groep van 250 koperwiek (Hessel). Op Schiermonnikoog aan Noorderstrand groep van 50 koperwiek (Jelle Naalden en Dick Peeters). Bij Oenkerk een groepje van 18 koperwiek (Gerben Mensink). In de Soestpolder bij Burgum groepje van 13 koperwiek overvliegend (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Broeksterwâld 1 koperwiek gevangen en geringd, de eerste dit najaar (Harry de Boer).
06-10. Groep van 8 casarca in Oosterschar bij Sintjohannesga (Albertje Alkema ten Hoeve, Ouwsterhaule). Op Ameland bij de Zwanenwaterduinen 1 roze spreeuw (Robert Keizer/ Erik Ernens en anderen). Groep van 40 sijs te Bakkeveen (Koert Scholten). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 300 kievit en 1 jagende smelleken (Dick Pruiksma). Bij Stortemelk op Vlieland groepje van 40 vink (Bas Lagerveld). Bij De Stripe te Wijnjewoude 1 zwarte specht (Gerard Tamminga). In het Fochteloerveen bij Compagnonsveld groepje van 5 kramsvogel (Patrick Agterberg). Tussen Molkwerum en Stavoren een groep van 40 a 50 lepelaar aan de kust van het IJsselmeer overvliegend richting Stavoren (Thomas van der Veer/ Workum).
07-10. Bij Kornwerderzand aan de Wadkant 260 fuut (Hans van Stijn). Te Sint Anna Parochie 1ijsvogel (B. Tuinhof). Bij de Sondeler Leijen 1 bladkoning roepend (Sietse Bernardus, Joure). Groepje van 20 putter bij Gerbrandygemaal aan het Sneekermeer (Johan Helmus). Vijf bokje bij Kooiduinen op Ameland (Rik Winters en Robert Keizer).
08-10. In Oudehaske bij ons aan deJousterweg 1 mannetje beflijster in de boom. De helderwitte bef viel op (Tjitte de Vries). In Sondel vloog een beflijster mannetje tegen de ruiten en bleef versuft liggen. Na een tijdje bijgekomen in een doos is de vogel toch weer hersteld en weggevlogen (Romke en Marijke de Jong).
Foto © Romke en Marijke de Jong
08-10-2023. Beflijster komt bij in een kartonnen doos in Sondel.
In de Kobbeduinen op Schiermonnikoog 1 raddes boszanger (Maarte-David en Jesse Oosterhuis). In de Kooiduinen op Ameland 1 klapekster (Marten Hornveld). Bij Kornwerderzand groepje van 10 reuzenstern (Durk Lautenbach e.a.).
Foto © Durk Lautenbach
08-10-2023. De reuzenstern wordt steeds vaker gezien in Friesland met zijn opvallende forse snavel.
09-10. In Oosterwolde 1 grote gele kwikstaart en een goudhaan in tuin (Nel van Charante). Twee eerste jaars dwerggors geringd op Vlieland (VRS Vlieland). Te Stiens in bosvijver 22 krakeend (Gerard Mast).
10-10. In Berlikum 5 merel, 1 roodborst en 1 tjiftjaf weer terug in de tuin (Ita Spoelman).In Zweins vloog 1 vrouwtje zwartkop tegen de venterruiten en was op slag dood (Mevr. Fokkema). Vandaag zagen mijn vrouw en ik een scholekster met een doorgegroeide snavel die wormen zocht in de berm van de Seedyk ter hoogte van Roptazijl. Hij leek geen hinder te ondervinden van de doorgegroeide snavel (Tjeerd Sijtema, Grou).
Foto © Tjeerd Sijtema, Grouw).
10-10-2023. Een jonge scholekster met gekruiste snavel en doorgegroeide snavel kan nu nog met het zachte winterweer aan voedsel komen. Het wordt moeilijk als de vogel in de wintermaanden schelpdieren wil eten.
11-10. Dertig keep overvliegend boven Oerd op Ameland (Rudi Huiting). Drie grote gele kwikstaart overvliegend op de Makkumer Zuidwaard (Ruben Drost). In Heerenveen 1 groene specht roepend (Koos Jager). Groep van 72 kleine zilverreiger bij De aanwas op Schiermonnikoog (Marco Zomer). Groepje van 12 strandleeuwerik op Terschelling bij paal 18 (Jaap Vink). Te Stiens nog steeds 22 krakeend (Gerard Mast).
12-10. Op Vlieland 11 bokje gevangen en geringd (VRS Vlieland).Een hop gezien in Joure aan de Klamp (Theo Zwerver). Groepje van 40 sijs te Rinsumageest (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij De Slotplaats te Bakkeveen 22 kruisbek (Christiaan de Vries). Bij de Alde Feanen/Wikelslân 20 kramsvogel en groep van 20 baardman (Simon Lodewijk). Te Rotstergaast op Rotstergaasterwallen 1 raaf (Jan Bijsterbos). Twee zwarte roodstaart in de Kraanlanden op De Veenhoop (Rowena Bos). Groepje van 15 staartmees bij Camping Seedune op Schiermonnikoog (Bram de Vries). Op twee plaatsen in Joure (Rozenbosk/ Groenhof) een ijsvogel gezien (Tonny de Jong). Twaalf putter te Stiens (Gerard Mast). Op Vlieland in de 3de Kroonspolders 1 eerste jaars vrouw ijsvogel geringd (VRS Vlieland/Jeroen Breidenbach).
Foto © Jeroen Breidenbach.
12-10-2023.Een eerste jaars vrouw ijsvogel liet zich vanmorgen vangen en ringen in de 3de Kroonspolders op Vlieland door VRS Vlieland. In de periode1997-2023 zijn op station Vlieland door VRS Vlieland 14 ijsvogels geringd. Van 1997 t/m 2014 slechts 4 en in de periode 2015 t/m 2023 zeker 10.
Opmerking Jan de Jong;
De ijsvogel wordt de laatste jaren steeds vaker gevangen en geringd. Op Ringstation Rohel zijn er in de periode 1985 t/m september 2023 in totaal 95 geringd door VRS Rohel Tjeukemeer. In totaal 87 jonge eerste jaars (42 vrouw/35 man/10 onbekend) en slechts 8 volwassen (3 vrouw en 5 man). Tussen 1985 en 2000 hebben we geen enkele ijsvogel geringd. In 2001 plotseling 3 jonge vogels (2 man /1 vrouw). Daarna vrijwel elk jaar wel 1 of meerdere ijsvogels, met uitzondering van de jaren 2010-2011 en 2021 toen er geen ijsvogels werden gevangen. Piekjaren met 5 of meer ijsvogels waren; 2007 (6), 2008 (5), 2016 (12), 2017 (11), 2019 (7), 2020 (11), 2022 (9) en 2023 (9). Door de zachte winters van de afgelopen jaren worden er elk jaar vooral jonge vogels gevangen en geringd in Friesland.
Dat is ook de ervaring van Ringgroep Burgumermar/Eastermar (Arend Timmerman/Germ de Vries). Op 9 oktober schreef Arend Timmerman me; “Ook de IJsvogels doen het opvallend goed. Vanmorgen weer eentje. Tussen januari 1967 en januari 2022 ving ik er totaal 16. Nu in 2023 alleen al 14 “.
13-10. Bij Tjerkgaast/De Bolten 1eerste jaars man steppenkiekendief gezien (Johan Deinum). Nog 1 late gierzwaluw overvliegend in Bantpolder/Lauwersmeer (Bouke Roosma). Op Vlieland bij Torenvijver 1 ijsvogel (Leo Heemskerk). Groep van 50 goudhaan aan de Reddingsweg op Schiermonnikoog (Fabian Meijer). Bij paal 11 op Terschelling groep van 100 putter (Enzo de Boer). Bij Stortemelk op Vlieland groep van 600 koperwiek (Frank Coenjaerts). Op Ameland bij de Kooiduinen 5 roodborsttapuit (Lo Troisfontaine).
14-10. Bij het Gerbrandygemaal aan het Sneekermeer 2 kruisbek overvliegend (Jos Welbedacht). In het Rijsterbos groepje van 17 vink en 10 roodborst. In Rijs 1 bladkoning gezien (Theo de Vries). In Oosterwolde 1 grote gele kwikstaart overvliegend (Jan Kalsbeek). Te Wijnaldum 1 smelleken gezien (Jorian Eijkelboom). Groep van 25 baardman bij Kollumerwaard in Lauwersmeer (Paul van der Ploeg). Tijdens een ochtend telling van 08:17 – 12:00 uur op Badstrand van Terschelling 2049 zilverplevier geteld (Wouter Monster e.a.). Bij de Brandemeer bij Wolvega 1 bruine kiekendief gezien (Bé Schilder). Een hele ploeg van 50 koperwiek en 15 kramsvogel in Ruigahuizen bij de begraafplaats in het bos (Ita Spoelman, Berltsum).
15-10. Vijf kramsvogel te Stiens (Gerard Mast). Bij de Veerdam te Holwert 1 stormvogeltje langs vliegend (Jaap Westra), Opmerking; Ook op Schiermonnikoog (Wouter Monster e.a.) en op Vlieland (Jorrit Vlot e.a.) werd nog 1 stormvogeltje gezien! In Giekerk 10 staartmees (Marjolein Korf). Nog 1 huiszwaluw in Burgum (Jelle Vonk). In Oost-Vlieland op Vlieland een overvliegende pestvogel (Jildert Hijlkema e.a.). In de Banckspolder op Schiermonnikoog 1 grote pieper (Joris Blokhuis). In de Lindevallei bij Wolvega 1 goudvink (Sjoerd Bresser). Groep van 70 kramsvogel overvliegend bij Kooiplek op Vlieland (Guus Peterse). Groep van 200 holenduif bij Holwert/Westerpolder (Henk Hiemstra). Groep van 25 veldleeuwerik bij Hoog Duurswoude (Tijn de Boer). Bij Terwispel 1 zwarte ooievaar (Henk Dommelholt).
To zover weer het halfmaandelijkse overzicht van bijzondere waarnemingen.
Opmerkingen Jan de Jong.
De situatie in ons land is tijdens de voor en najaarstrek zo dat er veel trekvogels sneuvelen tegen de vensterruiten mogelijk zelfs landelijk meer dan 1 miljoen! Ieder jaar krijg ik veel berichten binnen (vooral Friesland). Van zowel uit de grotere steden als in dorpen en het buitengebied. In veel gevallen moeten de vogels (lijsters, houtsnippen, zwartkoppen, kwikstaarten etc.) het met de dood bekopen. Vaak is het maar het topje van de ijsberg (!) van wat er gemeld en gevonden wordt. Veel vogels vliegen nog een tijdje (gewond) door en sterven op allerlei plekken tijden de trektocht. Ook worden veel raamslachtoffers (levend/gewond/dood) gepakt door katten en andere predatoren die in de vaak nachtelijke uren nog op pad zijn. Kat dus binnen houden. Voor overdag helpen soms raamstickers. De meeste slachtoffers vallen echter in de vroege ochtend als de vogels van hun vaak nachtelijke trek naar beneden komen en een plek te rusten zoeken. Vaak zijn ze dan oververmoeid (soms door tegenwind en langdurige doortrek) en is hun reactievermogen stukken kleiner. Naast raamstickers overdag blijkt dus ook het doven van lichten in (hoge) gebouwen (zoals in Chicago) of gebouwen met erg veel glaswerk het te helpen als in de nachtelijke uren als er geen activiteit meer is de lichten alle te doven.
Laten we allen proberen de schade te beperken. De vogeltrek heeft een duidelijke functie en is voor de soort nodig om te overleven. Heeft U een raamslachtoffer gevonden meldt het ons dan even (0513-414788 of j.d.jonglc@home.nl ). Zo krijgen we een indruk waar de sterfte optreedt en kunnen we mogelijk gezamenlijk maatregelen treffen om dit te voorkomen.
Hieronder nog een artikel hoe erg het wel niet kan zijn met vensterslachtoffers in Noord-Amerika.
Meer dan 1000 raamslachtoffers op 1 dag in Noord-Amerika.
*Tekst deels overgenomen en bewerkt uit een artikel van Alija Uteuova (7-10-2023) uit The Guardian.
In Chicago in een van de grote steden in Noord-Amerika vlogen op 1 dag (donderdag 5 oktober 2023) in het grootste congrescentrum McCormick Place wat grotendeel bedekt is met glas zich meer dan 1000 (!) vogels zich dood binnen een straal van 2,4 kilometer terwijl ze naar het zuiden trokken naar hun overwinteringsgebieden. Vrijwilligers waren op 7 oktober nog steeds bezig om de karkassen te bergen en te registreren. Het is het topje van de ijsberg, maar het is een enorme hoeveelheid vogels die we zowel dood als gewond hebben aangetroffen”, zegt Annette Prince, directeur van Chicago Bird Collision Monitors. Eraan toevoegend dat dit het hoogste aantal vogelaanvaringen was dat de groep heeft geregistreerd. Vanaf het terrein van één gebouw op één dag. Van eind woensdag 4 oktober tot en met begin donderdag 5 oktober waren er naar schatting 1,5 miljoen vogels in de lucht boven Cook County, de thuisbasis van het grootstedelijk gebied van Chicago. Karkassen van Tennessee-zangers, heremietlijsters, Amerikaanse houtsnippen en andere soorten zangvogels werden teruggevonden.
Niet elke vogel die tegen het raam botst, zal een lichaam achterlaten”, zegt Brendon Samuels, die onderzoek doet naar botsingen tussen vogelramen aan de Universiteit van Western Ontario. Hij merkte op dat de werkelijke omvang van de getroffen vogels zich in de loop van een paar dagen zal ontrafelen naarmate mensen vogels blijven oppikken in het centrum van Chicago. “In feite zien we vaak dat vogels tegen glas botsen en op enige afstand blijven vliegen, waarbij ze ernstig gewond raken op een manier dat ze het uiteindelijk niet langer dan een paar uur zullen overleven,” voegde Samuels eraan toe. Vogels die in een klein geografisch gebied in grote aantallen sterven, komen meestal voor tijdens piekmigratieperioden in de lente en de herfst. Weersomstandigheden zoals tegenwind, regen en mist kunnen het moeilijk maken voor vogels om zich te oriënteren, naast de lichtvervuiling door steden die hen naar binnen kan lokken en gevangen kan houden tussen dodelijke structuren."Overal waar glas is, zullen vogels tegen de ramen slaan", zegt Bryan Lenz van de American Bird Conservancy. Jaarlijks sterven tot wel een miljard vogels als gevolg van botsingen, en in het geval van Chicago vlogen de vogels die later dood of gewond werden gevonden hoogstwaarschijnlijk vanuit Canada op weg naar Zuid- en Midden-Amerika.
Foto © Otte Zijlstra. (Uit archief).
De houtsnip is een van de vogelsoorten die vanaf oktober vaak op de weg en doortrek sneuveld tegen de vensterruiten.
Overal waar vogels voorkomen, verrichten ze essentiële ecosysteemdiensten die economische waarde hebben en noodzakelijk zijn voor het functioneren van ecosystemen. Na grote bosbranden zoals die in Canada kunnen vogels die terugkeren naar verbrande gebieden zaden verspreiden en het herstel van het boslandschap bevorderen. Mondiale temperatuurstijgingen dragen bij aan de toename van insectenpopulaties, en vogels die zich ermee voeden kunnen helpen de problemen te beteugelen die een bedreiging vormen voor mensen en voedselsystemen. Van alle steden in de VS vormt de lichtvervuiling in Chicago het grootste risico voor trekvogels. Het uitschakelen van de verlichting in gebouwen is een manier om het aantal dodelijke slachtoffers te verminderen.Uit een onderzoek uit 2021 in McCormick Place, dezelfde plek waar donderdag de vogelsterfte plaatsvond, bleek dat het uitschakelen van de helft van de lichten in grote gebouwen het aantal botsingen zes tot elf keer kan verminderen. McCormick Place neemt deel aan het Lights Out Chicago- programma, waarbij gebouwen 's nachts vrijwillig de verlichting uitschakelen of dimmen, tenzij er iemand binnen is.
Doe mee, en meldt raamslachtoffers altijd zodat het duidelijk wordt waar in ons land de slachtoffers vallen!
Tot zover weer deze extra lange Nieuwsbrief.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 50 graag vóór 1 november 2023 inzenden met vermelding van naam en adresgegevens.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
17 oktober 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
De NIEUWSBRIEVEN verschijnen vanaf heden onregelmatig i.v.m. het opstellen van het Eindverslag van het Boerenzwaluw Journaal 2023. Het maken en samenstellen van het Boerenzwaluw eindverslag vergt namelijk altijd heel veel tijd.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
|
