|
Nieuwsbrief 31. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van januari 2023.
01-01. De huismussen en de merel die zich gisteren verstopt hadden bij het geluidsgeweld in Drachten kwamen vanmorgen weer uit hun schuilplaatsen en namen hun plek in de heg weer in (Cobie de Poel). Vanmorgen in Terbant (Terband) op het terras een groene specht. Nog nooit eerder hier gezien (Henk en Trienke Tjepkema). Sinds een paar weken in Oerterp (Ureterp) zijn er een achttal waterhoentjes bij de vijver (Ydwine van der Molen).Vanmiddag al een vroege grote lijster nog wat aarzelend zingend tussen Bontebok en Nijhoarne (Nieuwehorne) langs het Bospad (Bauke Sienema). In het Lauwersmar (Lauwersmeer) groepje van zes lepelaar overvliegend bij Bantpolder (Hetty Sinnema en Andries Zijlstra). Vandaag was de eerste ooievaar terug op het nest in Opende (prov. Groningen), vlak bij ons huis. We hebben er mooi het zicht op. Hij is een paar maand weggeweest (Sipke Lindeboom).Vandaag op het water voor de eendenkooi bij de Ulesprong aan het Tsjûkemar (Tjeukemeer) bij Sint Nyk (Sint Nicolaasga) twee groepen (een 20-tal) slobeenden, en meerdere wintertaling en een paartje nonnetjes (Tonnie van der Weij, Sint Nyk). In Feanwâlden (Veenwouden) bij de Klyndobbe 6 zwarte zwaan (Sibbele de Jong). Op de Warkumerwaard Workumerwaard een groep van 60 kleine zwaan (Tjerk Kunst).
Foto © H. Bergsma.
03-03-2021. De volwassen kleine zwaan is beduidend kleiner dan de wilde zwaan en heeft het geel aan de snavelbasis kort en afgerond (zie ter vergelijking met wilde zwaan Nieuwsbrief 30). Wilde zwanen zijn qua grootte als een knobbelzwaan (zie ook foto wilde zwaan in deze Nieuwsbrief op 9 januari).
02-01. De ooievaar stond vandaag zelfs al te klepperen op het nest in Opende (Sipke Lindeboom). Bij de proefboerderij in het Lauwersmar(Lauwersmeer) 10 kleine zwanen (S. Luinenburg en Koert Scholten). Groepje van 300 kemphanen bij Harns(Harlingen) bij plasjes N31 (Patrick Agterberg). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) bij Badstrand zeven dwergmeeuw overvliegend (Jesse Sinnema). In Ljouwerterbosk (Leeuwarderbos) groepje van 25 sijsjes (Lisette Cuperus). Bij Beetstersweach(Beetsterzwaag) 1 mannetje bosuil roepend (Willem Bosma). In het Easterskar (Oosterschar) bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) bij het helofytenfilter gebied waargenomen; 7 nonnetjes, 1 roerdomp, 18 kramsvogel, 2 baardman, 1 blauwe kiekendief, 2 waterral en twee witgatjes (Tonny de Jong, De Jouwer /Joure). Vlakbij Warkum (Workum) zag ik een groepje van 25 waterhoentjes langs de dijkvaart (Marion Dijkstra). In Drachten 1 man en 1 vrouw grote zaagbek en een dodaars in waterpartij voor ons huis (Fam. Nijboer).
03-01. Vandaag rond 16:30 uur kuierde ik met mijn vrouw in De Jouwer (Joure) een blokje om. Bij de Gyk hoorde ik een merel voluit zingen. Vond dit wel erg vroeg. (Tsjepke van der Honing). Groepje van 10 ringmussen in Wommels doen zich tegoed aan de vetbollen en nootjes (Jacob en Hanneke Tiemersma). In Kollum in het Kollumerkanaal vanmorgen een groep van 39 waterhoentjes. Al een paar jaar hebben we hier wel een flinke groep (Klaas Tiemersma). In onze tuin in Easterwâlde (Oosterwolde) veel vogels waaronder 3 goudvink, 7 merel, 1 boomklever, 2 grote bonte spechten, 4 groenlingen, 1 roodborst, 2 gaai, 1 houtduif en verder nog heel wat pimpelmees, koolmees en vinken. Wat altijd aardig om te zien is zijn ook 3 appelvinken. Ze zijn op de voederplank de baas met hun grote forse snavel. Zelfs de merels hebben respect voor ze (Nel van Charante). In het water voor ons huis aan Akkerland in Drachten 1 dodaars zien (Marten en Anneke Nijboer).
Foto © Marten Nijboer.
03-01-2023. Dodaars rustig dobberend in sloot in Drachten.
04-01. Mijn dochter Els Vink zag vandaag langs de spoorlijn bij voetbalvereniging Nieuweschoot in It Hearrenfean (Heerenveen) een ijsvogel in een sloot (Nico Vink). Zes zwarte zwaan te Nijemardum (Nijemirdum) bij Heaburgen (Jorrit Zondervan). Bij Koarnwertersân (Kornwerderzand) aan de Iselmarkant (IJsselmeerkant) 3 krooneend (Jens Tamminga). Op het Snitsermar (Sneekermeer) 350 kuifeend (Dick Pruiksma). In het Lauwersmar (Lauwersmeer) bij Ezumakeech (Ezumakeeg) 980 kievit rustend (Hans de Waard). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) aan Waadseedyk (Waddenzeedijk) groep van 9000 goudplevier (Sido Mylius). In de Strieper Kwelder op Skylge (Terschelling) groep van 800 wulp (Peter Spierenburg). In de Brekkenpolder ten oosten van Brandemeer drie koereiger (Sietse Bernardus, De Jouwer/ Joure).
05-01. In Koudum 1 Alexanderparkiet gezien (Jos Hooijmeijer, Trees Westendorp en Fedde de Vreeze). Vandaag een fazant overvliegend in It Hearrenfean(Heerenveen) noord gezien door dochter Els Vink. Vroeger waren er veel fazanten en patrijzen, soorten die je nu nauwelijks zien. Als kind zijnde weet ik me goed te herinneren dat de poelier het er met kerst en nieuwjaar druk mee had. Tijden veranderen nu eenmaal, we moeten het er maar mee doen (Nico Vink, It Hearrenfean/ Heerenveen).
06-01. In de Follegaasterpolder 60 grote canadese gans (Greet Boomhouwer). Op de Blauwgraslanden bij Eagemaryp (Akmarijp) 3500 kievit en 1 scholekster (Wouter M.G. Vansteeland). In Appelskea (Appelscha) bij Willemstad 50 koperwiek (Marco Glastra). Bij de Krûsbrekken bij Terherne 1 scholekster (Naut van der Mei). Op de Wide Mar bij Stiens 1 kaneeleend (Lisette Cuperus).
Foto © Gerard Groenewegen (Archief Jan de Jong).
09-04-2022. Kaneeleend in ‘s-Gravenzande gefotografeerd. Waarnemingen in ons land zijn vaak ontsnapte vogels afkomstig van particuliere collecties.
07-01. In de Englumerpolder 50 knobbelzwaan (Hans Tettero). Bij Ferwert buitendijks 2500 kievit (J.de Groot). Bij Harns (Harlingen) een grote groep van 2500 wulp (Vincent Douwes). In de haven van Flylân (Vlieland) 1 zwarte zeekoet (Carl Zuhorn). Aan de A6 op landerijen bij Jistergea (Eesterga) 40 grote zilverreigers (Pim Julsing). In de Overtuin te Oranjewâld (Oranjewoud) 1 grote lijster (Jan en Sean van der Steeg). Groepje van 7 ringmus in De Jouwer (Joure) in Skipsleat (Liekle Nijholt). Bij Haulerwyk (Haulerwijk) twee kruisbek in Haulerbos (Henri Zomer).
08-01. In het Lauwersmar (Lauwersmeer) 100 kleine zwaan (Rommert Cazemier). In De Jouwer (Joure)bij de Sewei 1 mandarijneend (Peter Schutten). Op Warkumerwaard (Workumerwaard) groep van 51 pijlstaart bij de Uitkijkhut (Vincent Douwes). BijKoarnwertersân (Kornwerderzand) aan de Ofslútdyk (Afsluitdijk) 2000 topper (toppereend) aan de Wadkant (Vos Eggens en Albert Eggens). Bij de Bocht van Molkwar 200 wulp (Libbe Zijlstra). Bij Koarnwertersân (Kornwerderzand) groep van 101 tureluur (Vincent Douwes). Op het Noorderleech 1000 kievit (Koos Jager). In Aldtsjerk (Oudkerk) 1 bosuil (Piet van de Polder). In Sigerswâld (Siegerswoude) 1 grote lijster (Willem Bosma). Bij It Soal te Warkum (Workum) Groepje van 20 ringmus (Vincent Douwes).
Sinds eind mei 2022 loopt hier in Tsjalbert (Tjalleberd) een mannetje fazant de buurt af. Wij voerden hem aan het eind van de middag met een handje maïs en dat wist hij al gauw. Naarmate de dagen korter werden, kwam hij eerder en vloog dan in een boom in het berkenbosje naast ons om te slapen. Nu voeren wij s morgens de vogeltjes, met ook zaad op de grond en dat weet meneer fazant maar al te goed. Hij zit dan al klaar in de voortuin en hoort hij de voordeur opengaan dan sprint hij ernaartoe. (Sia de Heus-Krikke).
Foto © Sia de Heus-Krikke.
08-01-2023. Het mannetje fazant komt dichtbij tijdens het voederen.
09-01. Een groep van 3200 kieviten en een 2500 goudplevieren en 10 nonnetjes in de Blaugerslannen (Blauwgraslanden) bij Eagemaryp (Akmarijp). Aan de Vegelinsweg bij De Jouwer (Joure) 24 grote zilverreigers en 1 slechtvalk (Lykele Zwanenburg, Dronten). Er zit hier een ringmus bij het vogelvoer in Pitersbierrum (Pietersbierum), zonder pootring. Af en toe zien we hier een grote zilverreiger. Een groepje waterhoentjes zit hier in het ruilverkavelingsbosje. En bij vrienden bij ons in de buurt zit ook een ringmus, ook zonder ring. (Gorrit en Klaske Smidts). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) groep van 5000 goudplevier en 30 houtduif in de Banckspolder (Kees van der Berg). In de Akmarijpsterpolder 1 slechtvalk (Koos Jager). Te Surhuzum (Surhuizum) 1 bonte kraai (Wieger Poelstra). Groepje van 600 kievit bij Terkaple bij Aldhof (Koos Jager). In het Ljouwerterbosk (Leeuwarderbos) te Ljouwert Leeuwarden 1 zanglijster (T. Brontsema). Ter hoogte van paal 18 op Skylge (Terschelling) bij de Duinen groep van 572 roodkeelduikers (H. Schouwenburg). In de Harichster polder bij Ealahuzen (Elahuizen) 6 bruine kiekendief (Marten Wesselius). Bij Wolvegea (Wolvega) groep van 30 sijs in de Lendevallei (Rogier Schinkel). Groep van 35 wilde zwanen (32 adult en 3 onvolwassen) in de polder van Nes in Dongeradeel (Theo Bakker).
Foto © Dieder Plu (Archief Jan de Jong).
16-02-2013. Wilde zwanen hebben een langere hals dan kleine zwanen en het geel duidelijk spitser en niet korter en afgerond.
10-01.In de stadsgracht van Frjentsjer (Franeker)Twee mannetjes manderijneend (Klaas Plat).Gisteren en vandaag grote groepen kieviten gezien, bij Ballum en Buren op It Amelân (Ameland). Had ze een tijdje niet gezien van daar dit bericht (Janke Nobel).Tot onze verrassing verschenen er ongeveer 3 weken geleden twee waterhoen voor het terras op het bolwerk in Harns (Harlingen). Maar zij hadden al snel in de gaten, dat er iets te eten was op het terras. Dat werd blijkbaar doorgegeven en wij hadden toen met regelmaat drie tot vijf waterhoenen op ons terras! (C. Doorn, Harns /Harlingen). De Alexanderparkiet is nog steeds aanwezig in Koudum aan de Doerebout (Fedde de Vreeze).
11-01. In De Jouwer (Joure) zeven grote zaagbek (2 vrouw/5 man) in poel bij bedrijvenpark de Ekers (Durk Visser). In het Easterskar (Oosterschar) bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 14 nonnetjes (Bauke Sienema). Bij Kollumerpomp al meerdere dagen 1 groep van 100 holenduiven in de Nieuwe Buitenpolder (Jeroen Schoondergang). In Sint Anne (Sint Anna Parochie) een groepje van 27 waterhoen (Rudy Fopma). In Drachten 1 scholekster (Sipke Booi). In Beetstersweach (Beetsterzwaag) een groep van 16 staartmees (Willem Bosma). Bij Bakkefean (Bakkeveen) in de duinen 1 klapekster (Linda Veeman). Bij Ljouwert (Leeuwarden) 1 scholekster (Koos Klijnsma).
12-01. In het Wijnjeterperschar 1 witgatje gezien (S. Rintjema en K. Jager). In Koudum groepje van 14 ringmus (Jos Hooijmeijer). In It Hearrenfean (Heerenveen) zes groenling (Martine Huisman). In de omgeving van Aldwâld (Oudwoude) 1 ijsvogel gezien (Henk Korte).
13-01. Bij Starum (Stavoren) een groep van 60 grote zaagbek (Rudy Fopma). Bij Aldskoat (Oudeschoot) 2 ooievaar (Bauke Sienema). Bij Ravenswâld (Ravenswoud) groepje van 40 geelgors aan het voedsel zoeken (Koert Scholten). Bij Ternaard groep van 15 blauwe kiekendief op slaapplek (Martin van Holsteijn).
14-01. Bij Drachten Azeven Noord 1 Chinese knobbelgans (Koert Scholten). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) bij de Westerplas 25 tafeleend, hierbij 16 man en 9 vrouw (Egbert Boekema). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 1 ijsvogel (Bauke Sienema, It Hearrenfean/Heerenveen). Bij Paesens groep van 120 kluut op Peazemerlannen (Paul Gnodde). Bij Beetstersweach (Beetsterzwaag) 2 appelvink (Willem Bosma). In Polder van Nes (Dongeradeel) groep van 60 kleine zwaan (Jeroen Versteeg).
15-01. Groep van 18 waterhoen in Starum (Stavoren) gezien (Hessel van der Iest). In de Zurichsterpolder groep van 300 scholeksters (Johan op den Dries). Op Skylge (Terschelling) groep van 60 drieteenmeeuw overvliegend naar west bij paal 18 (Joost van Bruggen). In de Zuidlanden bij Ljouwert (Leeuwarden) 1 groene specht (Jaap Westra). Bij Maartenswoude in Drachten 1 scholekster (Rommert Cazemier). Aan de Vegelinsweg bij Vegelinsoard (Vegelinsoord) 1 roodhalsgans tussen een groep brandganzen (Tonny de Jong, De Jouwer/Joure).
Foto © Nel Bekema.
30-04-2022. Roodhalsganzen worden weinig gezien in de gemeente De Fryske Marren. Deze werd op Ameland gefotografeerd in de Buurdergrie.
WATERHOENTJES
De afgelopen week kreeg ik naar aanleiding van een stukje in de Leeuwarder Courant van 3 januari over het waterhoentje veel reacties binnen. Veel waterhoentjes komen in de winter af op het voer in de tuinen. Dat bracht herinneringen naar boven van vroeger. In mijn jeugdjaren rond de zestiger jaren in Vierhuis (bij Rohel aan Tsjûkemar /Tjeukemeer) strooiden we de afval schillen van de spruitjes en de aardappelen (fijngehakt) op het erf en dan kwamen er altijd groepjes meerkoeten en waterhoentjes op af. De afval schillen werden dan wel eerst goed gewassen. Rond die tijd waren de petgaten achter ons huis nog vlakbij. Ook broedden de waterhoentjes en meerkoeten in de Vierhuistervaart, in latere jaren is deze vaart gedempt en kwam de snelweg van It Hearrenfean (Heerenveen) richting Ychtenbrêge (Echtenerbrug) ervoor in de plaats. Hieronder enkele reacties van de lezers.
03-01.Net de bijdrage over het waterhoentje in het LC gelezen. Wij hebben ook een ervaring. We wonen op een boerderij aan de rand van het dorp Deinum. Onze boerderij is omringd door een ‘gracht’, met aan één kant een heg. Een jaar of 5 geleden kwam er een paar waterhoentjes en bleef het hele jaar rond in de gracht en heg zitten. In het voorjaar/ zomer kregen ze 2 jongen en ook zij bleven. Op dit moment zijn er een stuk of 6-7 en breidt de familie uit. Ze blijven hier allemaal en in de winter voeren we alle vogels, ook de andere pikken een graantje mee. Wij genieten van de waterhoentjes en wonder boven wonder leven ze allemaal nog, en gaat het niet zoals bij bijna alle jonge eendenkuikens, elke dag één minder (Piet en Femmy Heeringa).
03-01. Vandaag met belangstelling uw stukje over het waterhoen gelezen, een van mijn favoriete vogels.
Wij wonen al meer dan 30 jaar in De Broek (Broek-Noord bij De Jouwer (Joure), aan de vaart op de Plusterdyk Al vele jaren zien we hier waterhoentjes. Zowel in de zomer als in de winter. Al vele winters zijn ze gasten op ons erf. In de zomer broeden ze meestal op enige afstand van ons huis. Eén keer kwam het voor dat ze een nest met jongen hadden in een toerbootje bij de buren, naast de buitenboordmotor. Wij hadden daar mooi zicht op. Toen meerkoeten dit nest ontdekten door het gepiep van de jongen, hebben die de jonkies in een dag tijd verzopen en/of dood gepikt. Dit jaar kwam het waterhoenpaar langs zwemmen met daarbij drie jongen. Al vele winters hebben we enkele waterhoentjes als wintergasten op het erf. Tot voor drie jaar terug waren dit er meestal twee. Daarna waren er geregeld drie en in de afgelopen herfst vertoonden zich er vier. In de weken voor de afgelopen kerst waren het er meestal tussen vier en zeven. Die stappen dan bij ons op het gras tussen huis en vaart. Als er een voederbuis voor de tuinvogels hangt, zoals nu al enkele weken, dan zijn ze daar ook graag gast en pikken alles op wat mussen en mezen morsen. Ieder dag zijn er wel 2 à 4 die komen mee-eten. Enkele dagen geleden zag ik dat een waterhoen die met moeite zodanig op een takje was gaan zitten dat ze uit de opening van de voerbuis kon pikken. Eerder heb ik ze ook wel eens op takken in de boompjes gezien. Kortom, ook hier in Broek-Noord is er al jaren een groepje waterhoentjes dat hier overwintert. Toen in december de vaart even dichtgevroren was, waren ze steeds bij het eendenwak onder de treurwilg van de buren te vinden. Wij prijzen ons gelukkig dat we deze aardige ‘lytse hintsjes’ als regelmatige gasten op ons erf hebben (Jacob van der Vaart, De Broek /Broek).
04-01. Gisteren stond in de Leeuwarder Courant uw bijdrage over waterhoentjes. Ik wist niet dat zij vooral trekvogels zijn. Talloze keren per dag komen zij in wisselende samenstellingen naar de tuin rond onze voedertafel in Drachten waar ik zaad en oud brood strooi. Ik denk dat er zo'n 6 zijn, die meestal in groepjes van 2, 3 of 4 komen. Vanaf medio december komen ze langs (Bart Gietema).
06-01. Al jaren maak ik eenden korven van wilgen twijgen in Terkaple. Daar willen de waterhoentjes graag in broeden als de korven in het water staan. Ze maken dan net zo’n nest in de korf zoals ze ook in het riet doen. In de rieten eenden korven broeden ze minder (Jurjen van der Meer).
Foto © Jurjen van der Meer
06-01-2023. Waterhoentjes broeden soms ook wel in een gevlochten eendenkorf van wilgen twijgen.
08-01.Ik las je column in de LC over het waterhoen. Wij wonen al vele jaren in Tsjalbert (Tjalleberd) omgeven door een sloot. Zo nu en dan zagen we altijd maar 1 waterhoentje, die schoot dan b.v. onder de stap vandaan als we de gieter vulden. We vroegen ons dan af of het dezelfde was, maar toen ik las dat ze wel 19 jaar konden worden, zou dit kunnen. Tot een paar jaar geleden in de winter. Er lag een klein laagje sneeuw en het hoen waagde zich in onze voortuin over het gras naar de vijver. We dachten nog: kijk uit en roetsj daar dook een roofvogel op hem en nam hem in zijn klauwen mee. We dachten gedaan met het waterhoentje, maar niet lang daarna toch weer 1 waterhoentje zo nu en dan in onze slootjes (Sia de Heus-Krikke, Tsjalbert /Tjalleberd).
Opmerking Jan de Jong; Graag ontvang ik reacties van lezers die broedgevallen van het waterhoen in eenden korven hadden.
Tot zover weer het Vogelnieuws van de eerste helft van januari 2023
Meldingen voor de Nieuwsbrief 32 graag vóór 2 februari 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
16 januari 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
|
