Nieuwsbrief 56. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant

 Door Jan de Jong.

 Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van januari 2024.

15-01. In Hurdegaryp 1 groene rups van de agaatvlinder aangetroffen (Harry Waltje). In Joure bij ons in de tuin 1 halsbandparkiet bij pindanetje (Henk Nipperus).  Vandaag in de haven van Olhao in zuid Portugal kon ik mijn ogen niet geloven, ik zag er 2 boerenzwaluw een portaal binnen vliegen, dus ik erachteraan. Wat bleek: het was een paar dat hun nest van het jaar ervoor terug aan het opsmukken was! Ondertussen weet ik ook vd hoofdringer hier dat het wel degelijk om vogels gaat die reeds in Afrika waren, en dat de eersten elk jaar vanaf de laatste week van december al terug komen opdagen, waarna de intrek rond half januari dan goed op gang komt. Dit koppel bewijst tevens dat ook VROUWELIJKE vogels reeds extreem vroeg terug kunnen zijn. Op 10 januari de eerste 2 huiszwaluw hier in Olhao/Portugal en gisteren 4 huiszwaluw op trek in Olhao en vandaag 3 huiszwaluw rond kolonie in Tavira (Jean Niesz/ zwaluw ringer in Belgie).

Foto © Tine Devroye/ geen data.  (Uit archief Jan de Jong).

Boerenzwaluwen kunnen in Zuid-Portugal al vroeg in januari terug zijn op de broedplaats.

Opmerking Jan de Jong; Dit doet vermoeden dat de boerenzwaluwen in Zuid-Portugal waarschijnlijk een overwintergebied dichtbij hebben gevonden (Noord-Afrika/Marokko/West Afrika?) en daardoor veel sneller terug kunnen zijn op hun broedplekken.  Wel vraag ik me af of deze boerenzwaluwen alle al hun volledige slagpenrui wel al hebben kunnen doormaken.  

 16-01. Heb al een paar dagen een grote zaagbek vrouwtje in m’n vijver te Tjerkgaast (Marten van der Heide). Twee nijlgans in Feinsum (Gerard Mast). In Terhorne 1 witte kwikstaart (Wouter M.G. Vansteelant). In Oldeholtpade 40 koperwiek (J.de Groot). In Lemmer 1 ijsvogel gezien (C. Hoek). Een groepje van 12 geelgors met enkele vinken in de Noordwolder Meenthe (Pieter Winkel). Bij het Sneekermeer aan de Griene Dyk 1 Cetti’s zanger gezien (Jappie van der Meer). Bij de vogelkijkhut in het Oosterschar bij Sintjohannesga een roerdomp (Douwe Dijkstra).  Bij Hinnaard 1 geelpootmeeuw (Rommert Cazemier).  Bij de golfbaan van Beetsterzwaag 100 kauw op de slaapplaats (Willem Bosma). Groep van 51 veldleeuwerik in de Polder van Moddergat (Jeffrey Huizinga).  Zeker 75 steenloper op het Strand Stenen Man te Harlingen (Marloes van Dijk). In Oostermeer vliegen twee koolmees steeds in en uit nestkastje. De vogels jagen andere vogels weg bij het kastje (Hendrik Kloosterman).  Zeker een 100 tal putter bij appels in de tuin te Ruigahuizen (Anne Gersjes).

17-01. Vanmorgen bij ons in Dronrijp een goudhaan tegen de vensterruit gevlogen en zat versuft op de grond (Simen de Boer). Een groep van 50 kramsvogel te Ontwijk bij Donkerbroek (Rogier Schinkel). Twee grote lijster in de Houtwiel bij De Falom (Arno Niehof). Een tjiftjaf bij het Sneekermeer aan de Griene Dyk (Jappie van der Pol). Vandaag een groep staartmees en 1 groene specht in Stiens gezien (Gerard Mast).   Drie velduil bij Greate Wergeastermar (Wieger van Keulen). In Fochteloo 1 ijsvogel gezien (S. Wenings).   Groep van een 50-tal kievit en twee keer zoveel spreeuwen op landerijen te Tjerkgaast. Af en toe vliegen ze tegelijk op en komen ook weer terug op hetzelfde land (Pietie van Keimpema, Broek). Vanmorgen zag ik in de Noorderhaven in Harlingen een tweetal dodaars. Meestal zie ik de soort hier in januari en februari (Nico Pellenbarg). In Irnsum een waterral in de tuin tussen de merels (Mevr. Hoekstra-Beukens). In de Zuricheroordpolder 6 tureluur gezien (Dick Pruiksma). Drie zeearend in Tijnjepolder (Richard Hoogstraten). Twee bergeend in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema).  Vanmorgen en groepje van 5 mannetjes nonnetje in de Dyksfeart bij Gaast (Andries Blom, Workum). Vanmiddag op de Dammenseweg bij Koudum een ijsvogel gezien (Trees Westendorp). Vanmorgen bij ons op zolder in Joure trof mijn vrouw een    kleine vos vlinder aan die gepoogd heeft te overwinteren.  Vlinder is zeker deze zomer via het toen openstaande dakraam naar binnen gevlogen (Jan de Jong). Groepje van 4 witte kwikstaart in Haulerwijk bij paardenmest bult (Johan Veenstra). Vandaag een mannetje roodborsttapuit tussen Warns en Hemelum (Thomas van der Veer, Workum).  Groep van 400 adulte kanoet op Strand Stenen Man te Harlingen (Andries Dijkstra en Dick Pruiksma).

Foto © Andries Dijkstra.

17-01-2024. Een kanoet voedsel zoekend op een stukje schelpenstrand bij Harlingen

18-01. Groepje van 11 appelvink in Beetsterzwaag (Willem Bosma). In de Makkumerpolder 1 witte kwikstaart (Rommert Cazemier). Bij de golfbaan te Beetsterzwaag 1 kuifmees (Sjoerd Bresser). Groep van 50 frater te Ferwert Buitendijks (Sibbele de Jong). In Surhuisterveen 1 grote gele kwikstaart (Wieger Poelstra). Dertig sijs in De Houtwiel bij de Falom (Wiebe Sjoerd van der Veen). Twee appelvink in de Potmarge te Leeuwarden (Doede de Boer). Op de Landerumerheide op Terschelling 1 vrouwtje zwarte roodstaart (Daan van der Elsken).  In De Deelen 1 klapekster (Martine Huisman). Groep van 20 velduil bij de Makkumerpolder (Rommert Cazemier). Op het Wierumerwad in de Waddenzee 200 tureluur en 1000 wulp (Bas Koster).  Aan de IJsselmeerkant bij Kornwerderzand 3 dodaars (Koos Jager). Een turkse tortel roepend te Berltsum (Berlikum). In de Overtuin te Oranjewoud 1 man mandarijneend gezien (Marco Hasselaar).  Twee turkse tortel zijn al bezig met de nestbouw in een blauwspar in Donkerbroek terwijl de sneeuwvlokken hier zachtjes naar beneden vallen (Folkert Donker).

19-01. Bij de Grutte Wielen te Leeuwarden 1 witte kwikstaart (Vincent Douwes).  Acht baardman bij de Holken in Oudega SWF (Bert Zijlstra). Groep van 100 kramsvogel overvliegend bij Piaam bij de kijkhut de Ral (Marcel Stienstra). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 1 witte kwikstaart en bij de jachthaven aan het Sneekermeer 1 ijsvogel en 1 bokje (Dick Pruiksma). Bij Westerseveld op Vlieland groepje van 35 bontbekplevier (Sjoukje Mulder).  Groep van 25 kievit aan het voedsel zoeken op pas geploegd land in de Waadhoeke bij Westhoek (Jama Kuiken). Groep van 70 koperwiek bij It Heechsân bij Skûlenboarch aan de oostkant van het Bergumermeer (Wieger Poelstra). Zeven staartmees bij Camminghaburen te Leeuwarden (Linda Veeman). Bij ons in de woning te Dronrijp 1 dagpauwoog vlinder die poogt te overwinteren (Tineke Dijkstra). Grote groep van 500 keep ten westen van Harkema gezien aan het Skeanpaed (Wieger Poelstra).  Vijf boomklever in Rijsterbos in Gaasterland (Theo de Vries). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 ruigpootbuizerd gezien (Joost Vogelzang). Vanmorgen een vissende dodaars in Dokkumer Ee in Wyns. Er zijn ook nog steeds kleine groepjes grote zaagbek (Jan Wind). In IJlst  al een turkse tortel op nest terwijl er nog sneeuw ligt, nog geen eieren in nest (Hinko Talsma).

Foto © Hinko Talsma.

19-01-2024. In IJlst zit al een turkse tortel op het nest. Vorig jaar waren twee legsels succesvol.

20-01. Vandaag bij Tzum een groep van wel 400 meerkoet aan het voedsel zoeken (Klaas Plat, Franeker). Vandaag 6 koperwiek in de tuin te Stiens (Gerard Mast).  Vanmiddag bij ons in Bakhuizen een groepje koperwiek in de hulst in de achtertuin (Cornelis Jellesma). Vanmorgen in Bantega een waterhoen bij onze voerplaats. Het was een jong van vorig jaar want de mooie rode bles was nog niet zichtbaar (Thiemen en Anneke Berger).

21-01. Een stel vinken bij ons thuis kunnen kennelijk klokkijken en weten precies weten wanneer ik de krant uit de bus haal en wat voer voor ze strooi (Sjors Bosma, Franeker). Vanmorgen een mannetje grote zaagbek in de Dobbe nabij it Waarlamke in Bolsward (Steef de Rijke). Hier in Grou een 80-tal meerkoet en ook 1 otter gezien (Lutske Melein).

22-01. Een putter in Havelte in de tuin gezien (Dirk Nauta, Wolvega). In Zuid-Portugal in gemeente Castro Verde, in Alentecho slapen de huiszwaluwen al in de nesten (Jean Niesz, Belgie).

Foto © Jean Niesz.

22-01-2024. In Zuid-Portugal in gemeente Castro Verde, in Alentechozijn de huiszwaluwen alweer bij de nesten, ze slapen er zelfs al in!

23-01. In december waren we in Portugal in de Algarve. Ik wandel of fiets altijd door de zeezout winning, om naar de flamingo's te kijken. Dit jaar zag ik een roodborsttapuit op een stuk draad zitten. In de zoutwinning zag ik wel veel flamingo's, steltkluten, enkele gewone kluten, een enkele lepelaar, een groep dodaars ca. 15, veel bergeenden en ook veel slobeenden. Daarnaast liepen er veel plevieren. Kortom veel vogels in de zoute moerassen (Henk Pots, Gorredijk).

24-01. In Mildam 2 goudvink in de tuin, ze komen elk voorjaar op bezoek om van de bloesemknoppen te snoepen. (Wiebe Nijlunsing).  Bij ons in Rijperkerk achter de garage een dode kerkuil gevonden, er zat geen ring om de poot (Meinte Visser).

Bericht uit zuid Portugal van Jean Niesz.

We zijn nog altijd hartje winter, maar hier zitten al overal 3 soorten zwaluwen (huiszwaluw/rotszwaluw en boerenzwaluw), alleen de Roodstuit- en de Oeverzwaluwen ontbreken nog. Meerdere bouwen ook al en/of verdedigen al een nest! Dat is grofweg 3 (!) maanden eerder dan bij in Belgie. Niet moeilijk dat ze dan ook 3 broedsels kunnen hebben. Wat de Huiszwaluwen betreft, die SLAPEN ook al in hun nesten, daar ben ik op blijven toezien zolang het nodig was, want eerlijk, wie weet nu zulke dingen als het niet meegedeeld wordt?

In gemeente Castro Verde, in Alentecho, telde ik bijna 400 VOLLEDIGE nesten van de huiszwaluw, waarvan op het postgebouw alleen al 209!

Foto © Jean Niesz.

24-01-2024.  Grote kolonie van 209 nesten van de huiszwaluw rondom het postgebouw in gemeente Castro Verde in Alentecho in Zuid-Portugal.

Vorig jaar heb ik u ook een berichtje gestuurd over de turkse tortel op mijn balkon in Leeuwarden aan de Dokkumer Ee. Ze hebben er toen 6x gebroed en op 20 september vlogen de laatste 2 uit. Ze broeden nu weer en vandaag zitten er alweer 2 eitjes in. Ze waren al een paar weken steeds bezig met het nestje (Feikje Zijlstra).

25-01. Te Stiens 1 zanglijster zingend (Gerard Mast). Ik heb vanmorgen 1 scholekster gezien in Sneek, de vogel zocht om voedsel. Er zijn meestal 2. Het is wel vroeg nu al op 25 januari 2024. Vandaag kwam ik de roodborsttapuit tegen op de Workumerbinnenwaard (Tjerk Kunst).

Foto © Tjerk Kunst.

25-01-2024. Roodborsttapuit in winterkleed liet zich bewonderen op paaltje.

Extra bericht van Jean Niesz (Belgie) die tijdens vakantie in Zuid-Portugal verblijft.

Van de 6 Boerenzwaluw koppels in de loods aan de havenin Olhao in zuid Portugal zijn er nog 2 teruggekomen, dat wil zeggen dat nu minstens 50% vd paren in dat gebouw op 25 januari al terug is! Dat is zeer vroeg voor Europa!

 Meestal zijn ze 30 januari of later (Ida Wiersma -Galama). Zojuist bij ons in de tuin, in de hulst in Witmarsum, een vuurgoudhaan (Jan Willem Attema). Vanmorgen vloog in Heerenveen een kramsvogel tegen het raam, helaas heeft hij het niet overleefd (Koen de Jong). In Sintjohannesga aan de Streek een gewonde kerkuil (breuk)gevonden door de Jong. De vogel is naar de Fûgelhelling in Ureterp gebracht.   (Andre de Jager/Vogelwacht Sintjohannesga Rotsterhaule). Vandaag op de strekdam in de Tearnzer Wiel bij Teerns een groepje van 11 scholekster tussen de aalscholvers en meeuwen (Joke van der Weij).

26-01. Het turkse tortel nest in IJlst  heeft nu een eerste ei (Hinko Talsma/Tinka van den Broek). Twee grote lijster en 30 sijs in Wijnjeterper Schar (K. Scholten). In het Harichsterbos 10 staartmees (Bastiaan Maarse). In de Terschellingerpolder 1 ijsvogel gezien (Trinus Hek). Vier bergeend in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Koos Jager). Dertig keep op de Duurswoudsterheide (Martin Manson). Te Oosternijkerk 75 wilde zwaan (Fokke van der Weij). In de Grote Wielen bij Leeuwarden 1 geoorde fuut en 61 wintertaling (Vincent Douwes).

27-01. In Dijken 1 roodborsttapuit gezien (Wiebe Poppe). Groep van 15 staartmees in Groene Ster bij Leeuwarden (Nadja Janssen). Op de A6 bij Joure 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Jildert Hijlkema en André Geelhoed). In het Leeuwarderbos 1 houtsnip overvliegend (Patrick Agterberg). Groep van 14 scholekster in Leeuwarden bij de Blitseard (Donald Wolters). Groepje van 6 baardman op de Makkumer Zuidwaard (Walter Lemstra). In de Blaugerzen te Akmarijp 1 rouwkwikstaart tussen een groepje witte kwikstaart en enkele waterpiepers (Sietse Bernardus, Joure). In het Jollemabosje op Terschelling 1 kerkuil dood gevonden (Louis H. Zandbergen).  In Witmarsum 1 man mandarijneend (Dieka Vlak). In de Anjumer en Lioessenserpolder groepje van 50 veldleeuwerik (Kees Bode). In de Bantpolder in Lauwersmeer 3000 goudplevier (Koert Scholten en Siep Luinenburg). In de Ryptsjerksterpolder 1 scholekster (Vincent Douwes). In Feinsum 12 nijlgans gezien en langs de Breedyk 1 dode (ongeringde) velduil gevonden (Gerard Mast, Stiens).  

28-01. In Bakkeveen bij de Mjumer 1 bosuil roepend (Siep Luinenburg). Groepke van 55 sijs in de Potmarge te Leeuwarden (Jaap Westra). In Lippenhuizen 1 witte kwikstaart (Willem Bosma). In de Holwerder Westerpolder 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Jeffrey Huizinga).  In het Ketlikerskar 1 kruisbek (Gerco Schutten). Groepje van 6 kuifmees bij de Golfbaan te Beetsterzwaag (Kees Bode).  Te Bontebok 1 bosuil gezien (Henk Dommerholt). Bij Wierum 1 rode wouw overvliegend (Andries Dijkstra).  In het Wijnjeterperschar 1 vrouw roodborsttapuit (Hiele Lootsma). Groepje van 8 kraanvogel overvliegend bij Delleboersterheide (Wil Leurs).  Bij De Mieden/ Dokkumer Nieuwe Zijlen groep van 2000 kievit gezien (Wieger Poelstra). . Voor de ingang van de AH-supermarkt in Harlingen loopt een steenloper rond te pikken (Auke van Eck/Alie Douma).

Foto © Ali Douma.

28-01-2024. Steenloper zoekt naar voedsel voor de AH in Harlingen. 

29-01. Mijn dag is weer goed: vanmorgen langs het Schoterpad in Nieuwehorne een goudvink (man) gezien (Xandra Toppen).  In De Kiel (Drenthe) 2 appelvink weer terug in de tuin (Diana van Uffelen). In Ried 1 kerkuil dood gevonden (Albert van der Voorn). In Buitenpost 1 man zwartkop aanwezig (Arjan Woertink). Groepje van 12 ringmus bij Jardinga (bij Weper) gezien (Bouke Roosma). Op de A7 bij Beetsterzwaag 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Rommert Cazemier). Vandaag voor het eerst 2 scholekster gezien in Sneek (Berend en Ida Wiersma). In Grou 1 ijsvogel gezien (Gerrit Jellema). Op de ringweg (N31) ten zuidwesten van Leeuwarden (polder Schaap) in totaal 5 (!) kerkuil dood als verkeers- slachtoffer (Willem Wind).

Foto © Johannes de Haan, Hallum.

Nog steeds sneuvelen er erg veel (vooral jonge) kerkuilen in Friesland in het verkeer.

Johannes de Haan meldde me op 30 januari dat  hij een paar weken terug  tijdens een rit naar Amsterdam er minstens 12 dode kerkuilen  telde.

 In de Amvestbossen te Olterterp 5 kruisbek overvliegend (Willem Bosma). Te Indijk 1 grote gele kwikstaart gezien (Rommert Cazemier). Twee zwarthalszwaan in Hollumerbos op Ameland (Wout Bouma).

Foto © Wout Bouma.

29-01-2024. De Zwarthalszwaan wordt steeds vaker in Friesland gezien. Zo was er op 25 oktober 2023 ook een paar in Sneek bij de Noorderhoek aanwezig. Ze worden vaak in gevangenschap gehouden en zijn oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Amerika.

30-01. Ook aan de kust nabij Roptazijl al veel scholeksters gezien (Rinse Kuiken). Groepje van ca 40 putter op en rond m’n erf in Tjerkgaast. Er broeden hier elk jaar wel 2 a 3 paar op erf (Marten van der Heide). Tussen 25 januari en 30 januari heb ik 4 keer een ijsvogel gezien, namelijk in Heerenveen, Sneek, Roodhuis en Tirns. (Roeland Niemarkt Scharnegoutum).

31-01. Op 29 januari zag ik voor het eerst 2 ooievaar op het nest bij de buren in Oldeberkoop en vandaag vlogen ze samen weer rond. Mogelijk hetzelfde paar die vorig jaar 2 jongen in het nest hadden. Vandaag ook voor het eerst weer toeterende wilde zwanen hier in de buurt. Er waren al wel steeds knobbelzwaan families. Maar ik zie nu ook 5 wilde zwaan met hun gele snavels in de wei lopen (Ieke Schreuder). Vandaag bij de Westerplas op Schiermonnikoog 1 grote zilverreiger gezien (Auke van Eck en Alie Douma).

Tot zover de waarnemingen en vondsten in de tweede helft van januari 2024.

Bedankt voor de vele meldingen die ik de afgelopen weken heb mogen ontvangen op het grote artikel van Jantien de Boer in de Leeuwarder Courant van 20 januari j. l. betreffende mijn schrijf en vogelonderzoekswerk kwamen erg veel positieve reacties binnen waaronder enkele die mij financieel wilden steunen met een bijdrage in de kosten van het boerenzwaluw onderzoek. Allen mijn hartelijke dank daarvoor!  

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn opgenomen. De komende weken kijken we uit naar de terugkeer van de weidevogels. Triest feit is dat er nog steeds veel kerkuilen omkomen de laatste weken. Let op zieke en dode vondsten in schuur, loods, stal, kerk of bijgebouwen.

Joure, 1 februari 2024

Jan de Jong

Vogelkundige Leeuwarder Courant sinds 1977

Vogelnieuws LC

Broedvogelonderzoek Fryslân

Vogelringonderzoek Boerenzwaluw  

Freelancemedewerker natuur  

j.d.jonglc@home.nl   Joure

Tel. 0513- 14788   E.A. Borgerstr.66 8501 NG 

Ringer 403 Vogeltrekstation Wageningen