Nieuwsbrief 75. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant

Door Jan de Jong.

Natuurnieuws uit Friesland in de 1e helft van november 2024.

01-11. Groep van 30 sijs in Ketlikerskar (Rudi Huiting). Een goudhaan als raamslachtoffer in Almere (melding Sido Martens, Leeuwarden). Harlingen vloog een houtsnip zich dood tegen de vensterruiten (Fleur Laden). In het Leeuwarderbos bij Leeuwarden 1 ijsvogel gezien (Patrick Agterberg). Een pallas boszanger bij Kwekerijbos op Ameland (Thijs Glastra e.a.). Een Groep van 60 frater bij Lange Duinen op Ameland (Rob van Bemmelen). Bij de Fallom 1 oehoe in boom, waarschijnlijk een ontsnapt eksemplaar (Hendrik Vonk). Houtsnip sneuveld tegen de vensterruiten in Joure (Wiebe en Jantien Zijlstra).

Foto © Wiebe en Jantien Zijlstra.
01-11-2024.De eerste houtsnippen als vensterslachtoffer melden zich dit najaar al vroeg.

02-11. Zag vanmiddag een groep knobbelzwanen achter Nijemirdum. Daar zaten 9 zwarte zwanen tussen (Marten van der Heide, Tjerkgaast). In Berlikum om 11:44 uur 1 houtsnip tegen de ruiten gevlogen. Vogel is na de schrik & rust weer vertrokken (Fam. U. Sijens). In de Nesserduinen op Ameland een dwerggors (Robert Middelveld e.a.). In Sneek aan de Boegspriet vloog een houtsnip zich dood tegen de vensterruiten (Dhr. Wiersma). Drie grote gele kwikstaart te Tjerkwerd (Abe Bakker). Vandaag om 7:30 uur vloog er een houtsnip tegen ons slaapkamerraam aan de Pastorijsingel te Wirdum. Later zat hij tussen de bruin geworden varens. Ik had het niet opgemerkt. Ik was al 1,5 uur bezig in de tuin en hij vloog pas op toen ik langsliep (Gijsbert Wassenaar). Bij De Brelen te Mirns 1 bruine boszanger (Sietse Bernardus, Joure). Bij de Mokkebank te Laaxum 1 zwarte ibis (Hessel van der Iest). In Oranjewoud in Oranjestein een zwarte specht (Merel Zweemer). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg een groep van 150 watersnip (Bert Wilbrink). Vandaag bij ons in Folsgare aan de Folsgearsterleane ook 1 houtsnip tegen het raam gevlogen met een enorme klap, gelijk dood (Joyce Tuinstra). Vandaag vloog een houtsnip tegen ons raam aan de oostzijde van ons huis, aan de oostkant van Zutphen op slag dood. We laten hem prepareren (Imelda Hanselman). In de Peazemerlannen bij Moddergat 3 oeverpieper (Pied Flycatcher).

Foto © Pied Flycatcher.
02-11-2024. De oeverpieper komt uit de Scandinavische broedgebieden en wordt meestal aan de Friese kust opgemerkt en minder vaak in het binnenland van Friesland. Aantal waarnemingen neemt toe..

03-11. Vanmorgen is er bij ons in Harlingen aan de Klipperstraat een houtsnip tegen het achterraam aan de oostkant gevlogen. Het dier heeft het niet overleefd. We wonen in een woonwijk (J. Hamstra). Groep van 160 kramsvogel te Oldeholtpade (J.de Groot). In Surhuisterveen 1 mannetje zwartkop (Wieger Poelstra). Helaas hadden wij ook een houtsnip als raamslachtoffer aan de Grettingalaan in Harlingen vandaag. Een flinke klap best wel. We hebben geprobeerd en gekeken of er nog iets aan te redden viel, maar helaas konden we er niets meer aan doen (Jaap en Feikje, Godthelp). In Stavoren een bladkoning (Marcel Stienstra). Vanmiddag vloog zich een houtsnip dood tegen de ruiten aan de Fonteinstraat in Leeuwarden (Mevr. Luck). Een zanglijster vloog bij ons tegen het keukenraam in Flevo te Drachten en was op slag dood (Eddy Dijkstra). Groep van 50 slobeend in Wikelslân in Alde Feanen (Johan Prins). Groep van 106 knobbelzwaan in Polder Exmorra (Eelco W.F. Brandenburg). Een houtsnip rond 10:00 uur tegen het raam van onze schuifpui aan de tuinzijde in Sneek gevlogen Onze woning is gelegen aan de Rietschar in Sneek. Ik heb de vogel op de heg gezet, deze was behoorlijk suf. Na een uur heb ik de vogel op afstand benaderd, de houtsnip schrikt op en is weggevlogen (Marten Siderius). Groep van 80 veldleeuwerik in buitengebied bij Sint Anna Parochie (Durk Lautenbag). Vandaag zat er een houtsnip 's middags rond 14 uur bij ons in Makkum aan De Jister op het balkon aan de zuidzijde (Jan en Afke Volbeda). Aan de oostkant van de Lange Duinen bij Groene strand op Ameland een groep van 40 strandleeuwerik (Tim Schipper).

Foto © Tim Schipper.
03-11-2024. De meerderheid van de strandleeuwerikken komen voor in de kustgebieden. Vaak op kwelders en braakliggende terreinen. Waarnemingen in het binnenland van Friesland zijn zeer schaars.

04-11. Vandaag bij Rottige Meenthe een roerdomp gezien (Ytsje Dijkstra, Lemmer). Vanmiddag vloog mij in Damwoude op de Dammeloane t. h. v. de Prikkebosk boerderij een ijsvogel ca. 50 cm voor mijn racefietswiel langs (Tjip Oberman, Dokkum). Vandaag een houtsnip in de voortuin te Oosterwierum, spatte ineens weg, zo tegen een zijraam van de buren, ik erheen, en aan mijn andere buurman laten zien, die is van de vogelwacht, maar vogel was op slag dood helaas, zonder bloed. Zonde pracht beestje (Robert Terra). In Leeuwarden in wijk Nijlân 1 houtsnip dood gevonden (Edwin den Drijver). Twee witte kwikstaart te Siegerswoude (Koert Scholten). In Aldlân oost in Leeuwarden 1 grote alexanderparkiet (Geert Dijkstra). Groep van 30 kleine zwaan op het IJsselmeer /N2000 bij Ferwoude (Hubert Kivit). In de Vosseparkwijk in Leeuwarden 1 grote gele kwikstaart (Donald Wolters). In de Feanwâlden 1 roodhalsgans gezien (waarnemer bekend). Bij de vogelkijkhut bij de Sondeler Leijen een groep van 90 knobbelzwaan (Heleen Bierman). Op Ameland bij Nes een Humes bladkoning (Thijs Glastra/ Hugo Wieleman e.a.). Te Haskerhorne 1 raaf (Henk Bulsing). In het Himsterhout te Drachten 2 ringtaling. Waarschijnlijk ontsnapte vogels (Jaap van der Leest).

Foto © Jaap van der Leest
04-11-2024. Exoot. Herkomst Zuid-Amerika. Waarnemingen van ontsnapte exemplaren kunnen overal in het land worden gedaan, met name in de omgeving van watervogelcollecties (bron; SOVON).  

05-11. Vorige week er bij ons op de Slachtedyk te Stiens een houtsnip met een klap tegen het raam gevlogen. Gelukkig heeft het beestje de klap overleeft en is weer weggevlogen (Astrid Hiemstra). Bij de Slotplaats te Bakkeveen 18 kruisbek (Christiaan de Vries). Bij een rondje door de tuin vanmiddag bij ons aan de Pieter Sjoerds Gerbrandystraat in Harlingen zag ik een dode houtsnip liggen. Jammer het is een prachtige vogel. (Marijke Hoogstra). Een buizerd bij onze woning in de atlas ceder in Oudwoude (Willem Jonkman). Te Beetsterzwaag 1 grote gele kwikstaart en 1 groepje van 15 staartmees (Willem Bosma). In Wommels vloog een houtsnip tegen de ruiten, leefde eerst nog. De vogel heeft het helaas niet overleefd (Reinder Posthuma). Al enkele dagen is er een “bonte” merel bij ons in de Tijnje. De vogel eet de besjes van de callicarpa struik (Mevr. Wiebenga). In de Kollumerwaard in Lauwersmeer nog 1 boerenzwaluw (Kees Bode). In Leeuwarden aan de Pelikaanstraat vloog rond 09:00 uur een houtsnip tegen de ramen. Gelukkig heeft ie de klap overleefd (Henk Wesseling). Bij het bungalowpark te Ballum op Ameland 1 hop (H. Velzen).

Foto © H. Velzen
05-11-2024. Vaak gaat het om rondzwervende vogels die in ons land worden gezien. Broedgevallen zijn zeldzaam. De hop wordt de laatste jaren steeds vaker in Friesland gezien.

06-11. Op 24 oktober vloog er een houtsnip bij ons in de wijk Nijlân in Leeuwarden tegen het raam. Nadat hij is geschrokken toen we dichterbij kwamen is hij weggevlogen. Hopelijk heeft ie het gered (Jikke Spoelstra). In het Morrapark in Drachten 1 witte kwikstaart (Willem Bosma). Een koperwiek vloog bij ons in Sintjohannesga tegen het raam en was op slag dood (Jan de Jong). In Olterterp groepje van 10 staartmees (Frank Geerlings). Vandaag een dode houtsnip in de Rozenstraat in Sneek bij een woonhuis op de stoep gevonden. Afgelopen maandag op 4 november op de overweg in Sneek (zelfde buurt) vloog een houtsnip voor mij uit, het zat waarschijnlijk in een bult bladeren onder een klimop want ook ik schrok toen de bladeren bewogen (Petra Heijnis). Aan de IJsselmeerzijde bij Kornwerderzand groep van 66 grote mantelmeeuw en 1 visdief gezien (Nico Godfriedt). In Oldeholtpade 1 bokje gezien (Ruurd Jelle van der Leij). Vandaag een opvliegende houtsnip in de tuin te Workum (Tjerk Kunst). In Gaast een ijsvogel gezien (Mark van Leeuwen). Bij het Sneekermeer 1 grote gele kwikstaart (Dick Pruiksma). Mijn dochter vond op zaterdag 5 oktober om 9.30 uur aan de Gaelekamp te Hardegarijp 1 dode houtsnip bij haar onder het raam, had zich doodgevlogen tegen het raam (melding Ger de Vries). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 4 witgatje (Bauke Sienema). In gebied de Froskepolle 5 opvliegende houtsnip (Harm Dijkstra). Bij de Peazemerlannen groep van 3000 scholekster, hiertussen een vrijwel witte vogel (Paul Mentink).

07-11. Vandaag een houtsnip bij de Sauna de Woudfennen opgehaald. We hebben en naar de Fûgelhelling in Ureterp gebracht. Dit was ook een raamslachtoffer (Jackie Riezebos, vrijwilliger bij de dierenambulance). Bij De Putten in Eastermar 1 roerdomp (Jeffrey Andes). Afgelopen weekend is er bij ons een houtsnip tegen het raam gevlogen. Deze heeft het helaas niet overleefd. Wij wonen aan de Greate Pierwei in Kimswerd (Angelique Fial). Te Harlingen 1 houtsnip dood op de weg gevonden in de omgeving van Leger Des Heils, mogelijk een katslachtoffer uit de buurt (Daisy de Jong). In de Letspolder bij Feinsum groep van 43 nijlgans (Henk Hiemstra). Groep van 50 grote canadese gans en 2 waterpieper bij de Zwagermieden (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Leeuwarden bij De Harmonie 1 houtsnip dood gevonden (Geertje Rijpkema). Vandaag hoorde ik tegen een uur of vier s middags een knal tegen onze schuifpui in Burgum. Er was een houtsnip tegen het raam gevlogen. Na een kwartiertje vloog de vogel weer weg en leek het goed te maken na de bekomst van de klap (Rienk Ytsma, Burgum).

08-11. Vanmorgen bij Schalsum een roerdomp in paalhouding in de berm van de A31 (Klaas Plat, Franeker). Twee grote gele kwikstaart bij Hemrikkerveld te Beetsterzwaag overvliegend (Rommert Cazemier). Vanmorgen een dode houtsnip bij ons in Grouw, de vogel is tegen de vensterruiten gevlogen (Bote F. Yntema). Vandaag kwam helaas uit wat u in uw artikel in de Leeuwarder Courant over de houtsnip schreef. In de Oosterparkwijk Harlingen vloog een houtsnip tegen de pui. Hij liep wel verdwaasd weer weg en is hopelijk niet ten prooi gevallen aan een kat of inwendig letsel. Ik heb de vogel niet meer aangetroffen (Jacques van den Oever). Groep van 40 strandleeuwerik bij Peazemerlannen (Siep Luinenburg). De afgelopen weken zijn talloze knobbelzwanen overleden lands de IJsselmeerkust. Ik schat ongeveer een 30-tal. Voornamelijk bij Makkum en Mirnserklif. Er zijn zwanen opgestuurd voor onderzoek en tot nu blijkt het een parasiet te zijn die door de huid kruipt. Zie onderstaand stukje (Jackie Riezebos, vrijwilliger Dierenambulance).

*Zwanensterfte*
Even een tussenberichtje n.a.v. de eerste bevindingen. Uit onderzoek van kadavers van zwanen is gebleken dat deze een bepaalde soort platworm in de bloedvaten hadden. Ook eenden kunnen daar last van hebben. De parasieten dringen door de huid de vogel binnen en veroorzaken ontstekingen in de bloedvaten van organen als darmen en hersenen. Ze kunnen ook in het oog terecht komen, dan wordt de vogel slechtziend of blind. Als het zenuwstelsel aangetast wordt, vertonen ze abnormaal gedrag. Mensen kunnen 'besmet' raken bij verhoogde concentraties in het zwemwater, maar de parasiet kan niet door onze huid dringen. Het leidt in sommige gevallen tot een allergische reactie: zwemmersjeuk.

Op een slaapplaats bij de Houtwiel bij De Fallom 5 waterpieper (Wiebe Sjoerd van der Veen). Aan de IJsselmeer kant bij Kornwerderzand 1 bladkoning (Peter Boltje e.a.) Groep van 80 holenduif te Fochteloo (Koert Scholten). Bij het Geele strand te Workum 400 wulp en 1 houtsnip gezien (Dick Pruiksma). Vandaag kreeg ik de melding binnen van Afra v/d Vorm dat zij bij haar huis in Liauckemastate te Franeker een groene specht in haar tuin heeft gezien. De groene specht wordt de laatste jaren regelmatig gespot in Franeker (Melding Arend Kuiper, Franeker). Bij Monniketille tussen Twijzel en Augustinusga twee vuurgoudhaan (Marco van der Velde).

Foto © Marco van der Velde
08-11-2024 De vuurgoudhaan is een vrij zeldzame broedvogel in het oosten van Friesland en wordt als doortrekker in herfst en winter nogal eens gezien.

09-11. Aan de Koarte Ekers te Joure 1 grote gele kwikstaart (Tony de Jong). Mijn dochter vond op zaterdag 5 oktober om 9.30 uur aan de Gaelekamp in Hardegarijp bij haar onder het raam een dode houtsnip die zich had doodgevlogen (Ger de Vries). Groep van 30 putter te Kollum (Joost de Bruin). In Oranjewoud 1 vuurgoudhaan (Stefan de Vries). Afgelopen zaterdag 26 oktober trof onze dochter Eva van der Zee een houtsnip als raamslachtoffer aan bij Sportstad Heerenveen, helaas niet meer in leven, Vandaag zagen we gelukkig nog een overvliegende houtsnip hier in Heerenveen (E. van der Zee). In Lemmer 1 zwarte roodstaart gezien (Jorrit Zondervan). In de Peazemerlannen groep van 75 frater en 18 ijsgors overvliegend (Merel Zweemer). In Wolvega 2 mannetjes van de mandarijneend (Kikkervorst). In de Kaappolder bij Nijhuizum 1 indische gans (Eelco W.E. Brandenburg). Groep van 22 grote canadese gans bij Kollumerzwaag (Trijntje de Groot). In de Helomapoolder bij Lindevallei 1 ijsvogel (Daniëlle Keuning).

10-11. Een houtsnip opvliegend in Pietersbierum (Meindert van Dijk). Afgelopen week vloog een houtsnip bij ons in Oudehaske tegen de pui. De vogel is blijven leven. Een dag en nacht heb ik haar geobserveerd. Ze had dekking gezocht in onze tuin. Zat keurig op haar pootjes. De volgende dag keek ik weer en vloog ze weg. Gelukkig overleefd. Geen bloed bij de snavel gezien (Wybe Jissink, Oudehaske). Bin Westerstrand op Schiermonnikoog 40 sneeuwgors (Marcel Kok/Eddie Specht). In de Sippefennen bij Feanwâlden 30 sijs (Gerben Mensink). In Drachten bij Centrum Oost 1 grote gele kwikstaart (Bouke Roosma). Bij Maartenswoude te Drachten 4 vuurgoudhaan (Rommert Cazemier). In de Brandemeer groepje van 20 baardman (Koos Jager). Bij Ferwert Buitendijks 500 wintertaling (Durk Lautenbag). Groepje van 14 kleine zwaan bij Bocht van Molkwar (Libbe Zijlstra).

11-11. Bij het Ophûs te Surhuizum 50 vink (Wieger Poelstra). In de Bremer Wildernis 1 houtsnip opvliegend (Harmen van Dijk).

12-11. In Snikzwaag in de vaart naast huis 1 dodaars gezien (Pieter Schaap). Vandaag 2 zeearend gezien boven de golfbaan bij Oudemirdum. Imposant en mooi gezicht (Marten vd Heide, Tjerkgaast). In Fogelsanghstate te Veenklooster 3 vuurgoudhaan (Kees Bode). Bij Harlingen nog een late boerenzwaluw gezien (Gertjan van Noord). In de Anjumer en Lioessenserpolder groep van 100 veldleeuwerik (Theo Bakker).

13-11. Aan de oostkant van Lange Duinen op Groene strand van Ameland groep van 70 sneeuwgors (Nico de Vries). Bij Laaxum 20 keep, 125 vink en 2 overvliegende grote gele kwikstaart (Hessel van der Iest). Aan de IJsselmeerkust te Kornwerderzand 1 vrouw zwartkop (Harry de Vries). Aan het Sneekermeer 6 kemphaan en bij de Griene Dyk een 14-tal watersnip en 2 dodaars (Dick Pruiksma). Op Ameland bij de Ballumerduinen groep van 1120 kievit (Nico de Vries). Bij Het rif op Schiermonnikoog 50 strandleeuwerik (Niek Otter). Op de Kooiwaard bij Gaast 1 siberische tjiftjaf (Harry de Vries).

14-11. Vandaag zag ik 58 holenduif en 3 zwarte zwaan in Gaast/ Boerenstreek Kooipolder (Kor Nijboer, Leeuwarden). Op Vlieland bij Kooisplek en Kooispleklid 1 ruigpootbuizerd (Carl Zuhorn). In Giekerk een grote gele kwikstaart (Gerben Mensink). In de Weperpolder 1 zwarte roodstaart (Lysanne Valk). Bij Zurich /Afsluitdijk 1 boerenzwaluw (Abe Bakker). Bij Ezumazijl in het Lauwersmeergroep van 1500 kievit (Kees Bode).

Foto © Kjell Nilsen
De kievit houdt van slikkerige veldjes komt i november veel in het Lauwersmeer voor in najaar. De aantallen kunnen oplopen tot vele duizenden.

15-11. In de Terschellinger polder 1 man zwartkop (Leo Bot). Groepje van 10 staartmees bij Vleijen op Ameland (Koert Scholten). Bij Oosterbierum aan de kust 2 boerenzwaluw (Joop van Eerbeek). Op landgoed Oranjewoud 1 bosuil (Jan Dreteler). Bij de Potskar Noord aan Sneekermeer 1100 kievit en een 40-tal watersnip (Dick Pruiksma). In Leeuwarden 1 houtsnip dood als vensterslachtoffer (Joop Ouburg). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg zeker 10.000 kievit (Reinier Hendriksen). In It Swin bij Elahuizen 700 slobeend (Fer-Jan de Vries). Bij Wilhelminaoord te Sint Nicolaasga een groep van 500 holenduif (Ida Bek).

Foto © Laurens Dam.
17 april 2024(Balk). De holenduif kan in het najaar in flinke groepen in Friesland gezien worden. Een groot deel van de holenduiven uit Skandinavie (Zweden/Finland) overwinteren in West-Europa, waaronder in Nederland. Nederlandse holenduiven zijn overwegend standvogel. Een klein deel van de Nederlandse vogels trekt weg naar Engeland en West- en Zuidwest-Frankrijk. Voor Friesland zijn er echter geen ringvondsten bekend uit de Skandinavische landen. De oudste Friese holenduif werd 14,9 jaar. (Bron; Vogeltrekstation Wageningen).

Tot zover de waarnemingen lijst in de eerste helft van november 2024. Alle medewerkers enorm bedankt voor het zenden van de waarnemingen, fotos en meldingen. Helaas kunnen we niet alle meldingen incl. fotos plaatsen. Deze maand enorm veel meldingen uit de provincie Friesland van houtsnippen die slachtoffer worden. Vaak tegen vensterruiten en helaas op slag dood. Vermeld U naam /adres/ en waarnemingsdata graag bij U email melding.

16 november 2024.
Jan de Jong, E. A. Borgerstraat 66 8501 NG Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl 

Tel; 0513-414788
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation VRS Rohel Tjeukemeer).