Islam en science fiction

Islam en science fiction? Hoe? Islam benadrukt het verleden, de tijd van de profeet en van Medina, terwijl SF zich richt op de toekomst, zodus: hoe gaan die twee samen?
Eerst en vooral wil ik SF definiëren zoals ze gedefinieerd staat in The Penguin Dictionary Literary Terms and Literary Theory (het Pinguin Woordenboek van Literaire Termen en Literaire Theorie): een literair genre ‘als een verhaal dat zich afspeelt in een veranderde of alternatieve realiteit’. Dit kan gaan over onderwerpen die verder reiken dan de grenzen van het menselijk normale, maar ook over veranderingen in de vertrouwde menselijke wereld‘. Deze definitie omvat utopieën en dystopieën, het leven op andere planeten, reizen in de tijd, toekomstige oorlogen. Maar wat het verschil maakt met andere literaire genres als fantasy, is de rol van de technologie in het alterneren van de realiteit. Nu, hoe past Islam in deze definitie?

Islam ligt aan de basis van SF. De eerste Arabische proto-SF werd geschreven in de geest van een islamitische utopie. Islamitische/Arabische geleerden in de islamitische Gouden Eeuw (tussen de 6de en de 12de eeuw), tijdens de uitbreiding van het islamitische Rijk, dachten na over religie en wetenschap in hun voorstelling van de ideale islamitische wereld. Als voorbeeld kunnen we de 9de eeuwse al- Madīna al-fāḍila (The Virtuous City) noemen, geschreven door de filosoof en logicus Al- Fārābī (872-950/951 CE). Dit boek beschrijft een ‘perfecte maatschappij’, geregeerd door moslimfilosofen die zijn beïnvloed door Plato’s ‘Republiek’ (gedateerd: 380 voor Chr). In deze virtuele stad is de structuur en de ontwikkeling van het geluk van iedere inwoner het sleutelbegrip. Gelinkt aan deze utopie is Medina, de stad waar de eerste moslimgemeenschap zich rond de profeet Mohammed ontwikkelde.

Dit thema bleef aanwezig tot op het moment dat de eerste moderne Arabische literatuur werd gepubliceerd. Bijvoorbeeld in het boek Rajul taḥt as-Sifr (De man met een temperatuur beneden nul, 1965) van de Egyptische filosoof, journalist en auteur Muṣṭafā Maḥmūd, die beschouwd wordt al de peetvader van de Arabische SF. In dit boek voorspelt een professor de toekomst van Egypte als een wereld gecontroleerd door materialistische interesses en de prognose is: alleen de terugkeer naar God kan de mensen redden.

Reuven Snir beschreef Rajul taḥt as-Sifr als ‘Islamic sci-fi’, een genre dat hij definieert als islamitische promotie via SF. Deze ideeën kunnen bepaalde islamitische opinies en theologische termen bevatten, twee zaken die gezien werden als alternatieven voor nationalisme, liberalisme en ander dominante politieke topics in het discours van de Arabische politieke wereld.
Maar islamitische SF heeft ook andere vormen aangenomen dan utopische verhalen. Strips van Nāyyif al-Muṭṭuwa voor jongvolwassenen, getiteld al-tisʿah wa tisʿūn (The 99) spelen zich af in het alternatieve universum van de 99 superhelden.

Elke held is van een ander deel van de wereld en belichaamt een van Allah’s 99 kenmerken die vernoemd worden in de Qurʾan (Koran), zoals generositeit, wijsheid en kracht.

Islamitische SF beperkt zich niet to de Arabische wereld. De Ethiopische moslim SF schrijver Mäkonnen Endalkaččäw bijvoorbeeld, beeldt ‘realiteit’ uit in zijn verhalen, tegelijk met een angstwekkende en ontzagwekkende inspiratie (cosmic horror, de werken van Allah). De meeste van zijn boeken werden gepubliceerd vorige eeuw in het Amhaars, een Semitische taal in Ethiopië.

Voor de Engelstalige lezers kan de anthologie A Mosque Among the Stars (2008), uitgegeven door Muhammad Aurangzeb Ahmad en Ahmed Khan worden gedownload op de website www.islamscifi.com.
Islamitische SF wordt hoogstwaarschijnlijk niet aanvaard door iedereen. al-Muṭṭuwa bijvoorbeeld wordt een ketterse pion van het westen genoemd. Daarenboven is islam niet alleen distopisch. Islam in Europa wordt bijvoorbeeld uitgebeeld in het Frans door Houllebecq’s dystopische roman Soumission (Onderwerping, 2015, English trans. Submission, 2015).

Science fiction wordt dikwijls omschreven als een genre dat de toekomst zou voorspellen, niet alleen wat betreft technologie, maar ook hoe het mensdom hierdoor zou worden beïnvloed. Dezelfde bemerking zou kunnen gelden voor islamitische SF, die steeds maar meer wordt gedomineerd door technologie: zal het een spirituele toevlucht worden, een hang naar de toekomst, of beide?

Desiree Custers
Vertaling uit het Engels: Nicole Van Overstraeten
Voor meer artikelen van deze auteur: zie blog https://issabramil.wordpress.com/

Islam and science fiction? How? Islam emphasizes the past, such as time of the prophet and Medina while sci-fi focuses on the future, so how do these go together?

So, first off, let me define sci-fi using the definition of The Penguin Dictionary Literary Terms and Literary Theory as a literary genre containing: “a narrative which is set in an alternative or altered reality. This can either contain topics that go beyond the confines of the normal human (…) but also changes to the familiar human world.” This definition includes utopias and dystopias, life on other planets, time travel, future war. But what makes it different from other literary genres such as fantasy, is the role of technological in altering the reality of the narrative. Now how does Islam fit in to this definition?

First of all, Islam lays at the foundation of modern Arabic science fiction. The first Arabic proto-science fiction was written with the idea of an Islamic ‘utopia’ in mind. Islamic/Arabic scholars in the Islamic ‘scientific golden Age’, (between the 6th and the 12th century) under the expansion of the Islamic empire, reflected on religion and science in their imagination of the ideal society. Take for example the 9th century al- Madīna al-fāḍila (“The Virtuous City”) written the philosopher and logician Al- Fārābī (872-950/951 CE). This book describes a ‘perfect society’ ruled by Muslim philosophers influenced by Plato’s Republic (dated around 380 B.C.). In the virtuous city, it is the structure and development of each of the inhabitants’ happiness that is key. Reference to this utopia is Medina, the city in which the first Muslim community of the prophet.

This theme remained when modern Arabic literature was first published. See for example Rajul taḥt as-Sifr (‘The man with a temperature below zero’, 1965) by the Egyptian philosopher, journalist and author Muṣṭafā Maḥmūd who is considered as the “father of Arabic SF”. In it, the main character, a professor, predicts Egypt’s future as one in which the human life controlled by materialistic interests and forecasts that people will only be able to turn to God for redemption.

Reuven Snir has described Rajul taḥt as-Sifr as ‘Islamic sci-fi’, a genre which he defines as promoting Islamic concepts through sci-fi. These concepts can be certain religious views and terms common to Islamic theology, two things that were/are viewed as an alternative to nationalism, liberalism and other dominant political discourses in Arab politics.

(Some of the superheroes from ‘the 99’)

But Islamic sci-fi has also taken on other forms than utopian narratives. Nāyyif al-Muṭṭuwaʿ’s comic series for young adults titled al-tisʿah wa tisʿūn (‘The 99’) takes place in the alternative universe of the 99 superheroes. Each of them is from a different part of the world and embodies one of Allah’s 99 characteristics which are mentioned in the Qurʾan (such as generosity, wisdom and strength) in the series that ran from 2007 until 2014.

Islamic sci-fi is not limited to the Arabic world. The Ethiopian Muslim sci-fi writer Mäkonnen Endalkaččäw, for example, portrays “reality” in his stories as both terrifying (cosmic horror) and awe inspiring (the workings of Allah). Endalkaččäw works were mostly published in the mid of the previous century in the Amharic language. For those reading English, the anthology A Mosque Among the Stars (2008) which is edited by Muhammad Aurangzeb Ahmad and Ahmed Khan can be downloaded on the website www.islamscifi.com.

Cover of A Mosque Among the Stars

Islamic sci-fi has not been positively accepted by everyone. al-Muṭṭuwaʿ has for example been called a heretic and pawn of the West. Furthermore, Islam is not only ‘utopian’. Islam in Europe is for example displayed in French writer Michel Houllebecq’s

dystopian novel Soumission (2015, English trans. Submission, 2015). The novel is set in France in 2022, when the national election is won by a Muslim party (supported by a Socialist Party) which upholds traditionalist and patriarchal values.

(Cover of Soumission)

Sci-fi has often been described as a genre predicting the future, not just what technology will look like, but also how it will affect the human kind. The same claim could be made about sci-fi’s take on Islam in a future that is increasingly dominated by technology: will it become a spiritual resort, a cling to the past, or both?

For more articles written by this author visit her blog at: https://issabramil.wordpress.com/

31-05-2019 om 00:00 geschreven door nicole2  

Onderstaand verhaal werd in het Engels opgetekend door Desiree Custers, die een master Arabistiek voorbereidt iaan de KU  Leuven. Zij was op stage in Amman.

Wanneer ik pas gearriveerd was in Amman, Jordanië, vertelden vele mensen me dat de gemakkelijkste en goedkoopste manier om me te verplaatsen in de stad Uber was, Careem of een taxi. Toch was de kostprijs om te reizen van en naar mijn werk (9 kilometer) hoger dan verwacht. Zodoende moest ik op zoek naar een alternatief.

En ik vond een alternatief: online ontdekte ik een ‘niet-officiële’ buskaart van de stad en die bleek de beste route aan te geven naar mijn kantoor. Elke ochtend streefde ik ernaar die bus te halen. Waarom ‘streefde’? Wel, eerst probeerde ik de bus van halfnegen te nemen. In de ochtend wandelde ik 1 km naar de benedenstad, van Al-Webdeh naar de hoofdstraat en wachtte. De bussen reden niet volgens een vastgesteld schema, noch hadden zij vaste stopplaatsen. De bus van halfacht stopte dikwijls niet, want hij zat vol. Het duurde een tijdje voor ik besefte dat de bus van 9u. een betere optie was.

Mijn medebewoner had me reeds gezegd dat alleen de minder begoeden de bus namen, vooral Aziatische vrouwen en Egyptische mannen. Toen ik op een keer wachtte op de bus in de ochtend, ontmoette ik een jonge Soedanees en een vrouw uit Sri Lanka die beiden naar Amman waren gereisd voor werk. De vrouw uit Sri Lanka woonde in een gebouw recht tegenover de geïmproviseerde bushalte, samen met Aziatische, Ethiopische en Soedanese huurders. Het duurde niet lang voor ik ‘het gelaat’ van de bus herkende. Van waar ik opstapte in de Prins Mohammedstraat rijdt de bus naar het westelijk deel van Amman (Abdoun), een stadsdeel dat werd beschouwd als welvarend. Het is daar dat de Aziatische vrouwen afstapten om te gaan werken. In dezelfde buurt was de Amerikaanse Ambassade gevestigd, met tanks en bewakers en borden met de mededeling: ‘Geen foto’s’. De bus vervolgt zijn weg naar de buitenste ring van Amman en de industriële terreinen, genoemd ‘al-senaah’. Op deze plek stapten de meeste mannen af, omdat zij tewerk gesteld waren in de vele, vele body-shops. Dat is ook waar mijn kantoor zich bevond.

Maar hoe geraakt iemand van de bus als er geen bushaltes zijn? Dat is eenvoudig. Zeg aan de chauffeur ‘Yaʿtiik al- aafiyeh’, wat betekent ‘dankjewel’ en hij stopt. Wanneer de passagiers opgepikt worden, klitten de mannen meestal samen achteraan in de bus, terwijl de vrouwen vooraan zitten, dicht bij de chauffeur. Het gebeurde eens dat de chauffeur plotseling stopte. Hij stopte toen de bus helemaal volgeladen was. Zonder te weten wat er gaande was, wachtten we een paar minuten terwijl de chauffeur telefoneerde. een van de passagiers vroeg wat er aan de hand was, zei de chauffeur ‘Ik kan niks meer zien’. We klommen van de bus en vervolgden onze weg te voet.

Een andere keer stopte de chauffeur, klom van zijn stoel en riep: ‘Wie van jullie stak een sigaret op? De bus is vol, heb respect voor de medereizigers!’ Waarop een anonieme stem van achterin de bus antwoordde: ‘Neen, meneer, niemand stak een sigaret op!’. ‘Ik wil geen discussie! Wij rijden niet verder voor die sigaret is uitgedoofd!, riep hij terug, en nam opnieuw plaats achter zijn stuur. Alhoewel deze chauffeur het verbod op roken respecteerde, is het niet uitzonderlijk chauffeurs te vinden die zelf roken.

Wanneer ik de bus terug naar huis neem is die leeg, maar aan elke halte waar de bus die ochtend stopte vulden de passagiers de lege zetels. Eerst de mannen, hun broeken besmeurd met zwarte olievlekken. Dan in Abdoun alle Aziatisch vrouwen die een voor mij onverstaanbare taal spraken. Ik stap uit aan de ‘derde cirkel’ en loop dan nog twee kilometer naar huis.

Ook de vrouw uit Sri Lanka die ik voordien af en toe ontmoette, nam dezelfde weg. Op een donderdag praatten we over haar werk: het huishouden doen in verschillende families op verschillende dagen in de week. Ze nodigde me uit om soep te eten in haar appartementje. Ik nam haar aanbod graag aan en wij klommen de steile trap op. Op de bovenste verdieping opende ze een deur die uitgaf op een ruim appartement met veel daglicht en ivoorkleurige vloertegels, die contrasteerden met het grijze beton en het asfalt buiten. Zij woonde daar met haar echtgenoot en twee van haar kinderen. ‘Aman is een fijne stad’, zei ze. In Sri Lanka zou ik niet te voet naar huis kunnen om dit uur. Te gevaarlijk. En ik zou zeker niet in zo’n mooi huis kunnen wonen als hier’. Desondanks gaf ze mij een dinar om een taxi naar huis te nemen.
Mijn motivatie om telkens de bus te nemen was om financiële redenen. Maar dit liet me ook toe me te bewegen onder het volk, zodat ik het lokale en dagelijkse aspect van de stad op een veilige en gemakkelijke manier kon ontdekken. Zo voelde ik me één met de inwoners. Ik bevond mij nooit in ongemakkelijke situaties met mannen tijdens ritten met de taxi of met uber-chauffeurs, zoals sommige vrouwelijke reizigsters vertelden en ik was nooit bang, want ik vertrouwde erop dat velen mij zouden helpen als er iets zou gebeuren.

Ik beveel dus alle toekomstige reizigers in Jordanië aan, het openbaar vervoer te nemen in Amman.

When I first arrived in Amman, Jordan, many people told me that the easiest and cheapest way to move around in the city is by Uber, Careem, or taxi. However, the costs of this means of transportation to my work and back (9 km) was more than I excepted. So was set on finding an alternative.

And I did. I found online an “unofficial bus-map” of the city and figured out the best route to my office. Each morning I strived to take that bus. Why ‘strived’? Well, I first tried to take the bus around 8:30. In the mornings I walked 1 km downhill from al- Weibdeh to the main street and waited. The busses do not ride according to a fixed time-schedule, nor does it have fixed stops. The bus of around 8:30 often does not stop because it is full. It took me a while that the one around 9:00 is a better option.

My housemate had already told me that only the less fortunate take the bus, mostly Asian women and Egyptian men. Once, waiting for the bus in the morning, I met a young Sudanese man and a women from Sri Lanka, who both came to Amman to work. The Sri Lankan women lived in the building opposite of the improvised bus-stop, together with other Asian, Ethiopian and Sudanese tenants.
It did not take long before the faces in the bus became familiar to me. From where I get on at Prince Mohammed Street the bus goes to the Western part of Amman (Abdoun) which is considered a wealthy neighbourhood. This is where all the Asian women get off and go to work. The neighbourhood also houses the American embassy, complete with tanks and guards and surrounded by signs saying ‘No Photograph’. The bus continues to the outer ring of Amman and the industrial area (al- Senaah). This is where many of the men get out because they work in the many, many body shops. That is also where my office is.

Now how does one get off the bus if there are no stops? Simple. Say to the driver: ‘Yaʿtiik al- ʿaafiyeh’, meaning ‘thank you’, and he stops. When picking up the passengers the men often conglomerate in the back while the women pile up in the from near the driver. It happened a few times that the driver suddenly stopped. Once, the driver stopped while the bus was full. Without knowing what was going on we waited for a few minutes while the driver was on the phone for a while. Then one of the passengers asked the driver what was up. He answered: ‘I cant see anything anymore!’. We got off and walked the rest of the way.

Another time, the drivers stopped, he climbed on his chair and yelled:
‘Which one of you lit a cigarette! The bus is full, have some respect for the people!’ To which an anonymous voice in the back answered: ‘No sir, nobody lit a cigarette’.‘Do not argue with me! We are not moving until the cigarette is put out!’, he screamed back after which he sat down on his chair again. Although this particular driver respected the no-smoking in the bus, it is not rare to find drivers who themselves smoke.

When I take the bus on the way back it is empty, filling up at the same places where it emptied in the morning. First the men their pants covered in black oil. Then in Abdoun al the Asian women who amongst each other speak a language unfamiliar to me. I get out at the ‘third circle’ and walk 2 km back to my house. The same road the Sri Lankan lady I met before sometimes walks. We walked back together once on a Thursday and talked about her work: household in multiple families during the different days of the week. She invited me up for some soup in her apartment. I gladly accepted her offer and we walked up the dark stairwell. Op the top floor she opened the door to a spacious apartment with bright indoor light and ivory white floor tiles that contrasted starkly with the grey of the outside concrete and the asphalt where. She lived there with her husband and two of her children. ‘Amman is a nice city’, she said: ‘In Sri Lanka I would not walk home from the bus at this hour. I is to dangerous. And I could have also never lived in a house this nice’. Despite the safety in the city my visit to her ended with her giving me a dinar for a taxi-ride home.

My motivation to take the bus was based on financial reasons. But it also let me be ‘between the people’ allowing me to see a very local and daily aspect of the city in a safe and easy way. As such I very much felt as being one of its inhabitants. I did not experience any uncomfortable situations in the bus as some female friends described they had with male taxi and Uber drivers and I was never afraid because I knew that if anyone would try anything there were many who would help me. Thus, I advise any future travelers to Jordan to use public transportation if they have the chance to.

29-03-2019 om 00:00 geschreven door nicole2