Bartel Pegh, Jan van Eyck en de mannen van de heemkunde....
Nog drie jaar slapen en dan is het 800 jaar geleden dat ene Flip, hertog van Brabant en omstreken, op een stukske perkament liet schrijven dat Arendonk voortaan "stad ende Vrijheit" mocht zijn. Vanaf toen is 't in 't honderd beginnen lopen.
Op die 800 jaar hebben we drie ereburgers opgespaard, wat afgeschilferde keitjes uit het ijzertijdperk gevonden, (speerpuntjes zeggen ze daar tegen), sigarenbandjes verzameld, munitie, dynamiet, plastieke korrels en jutten zakken gemaakt, Rik van Steenbergen zien winnen, Mieke Gijs en Leo Mertens horen zingen, de kerk en het volkshuis weten bouwen....
Bartel Pegh en Jan van Eyck waren ook gekende Arendonkenaars. Allé dat beweert "Als ice can" toch.
"Als ice can" is het koosnaampje voor de Arendonkse heemkundige kring en tevens de lijfspreuk van ene Jan van Eyck, schilder en middeleeuwer met een onduidelijke afkomst.
Het sanhedrin van deze lokale culturele club is een verzameling van lieden en luitjes die zich tot doel hebben gesteld de geschiedenis van Arendonk te onderzoeken. Ze doen dit via een museum en door de uitgifte van een driemaandelijks blaaike aan de rest van het plaatselijke plebs. Een plezierige nevenactiviteit van de kring is het ondersteunen van de lokale brouwers door het promoten en opdrinken van Blonde Leffes.
"Als ice can" probeert al sedert haar ontstaan aan te tonen dat de fameuse "Lam Gods"schilder Jan van Eyck, zijn broer den Hubert en nog wat broers en zusjes afkomstig zijn uit Arendonk. Zij baseren zich daarvoor op een paar boekskes uit de jaren '50 van de vorige eeuw. Een paar amateur-historici meenden toen aanwijzingen gevonden te hebben dat Jan en zijn familie valkenvangers waren, tussendoor potten en plaveien bakten en ook het beroep van molenaar uitoefenden. Allemaal aan de hand van veronderstellingen en interpretaties van een paar oude papierkes die tussen de stoffige resten van de Postelse abdij-archieven naar boven waren gespit.
Dat de heemkundige kring tot op heden geen enkel tastbaar en sluitend bewijs gevonden heeft om van Jan van Eyck een "teljorenlekker" te maken deert de clubleden niet. Ook niet nadat Leuvense hoogleraars, Parijse professoren, of een Arendonkse doktoor afhaakten in hun zoektocht naar de wieg van Jan de Moeldere. De "Als ice canners" blijven overtuigd van hun grote gelijk, negeren andersluidende theorieen en gaan gemakshalve en ongegeneerd voorbij aan vaststaande feiten. Ze klampen zich vast aan Janneke Goris, Flor Prims en een godsdienstjuffrouw uit een lokale middelbare school.
Waarmee natuurlijk niet gezegd is dat die slimmerikken uit Maaseik het wel bij het rechte eind zouden hebben...
Acuraatheid, luisterbereidheid, zin voor relativering en controleren van "bekende" gebeurtenissen behoren duidelijk niet tot de kerntaken van de huidige generatie van Arendonkse geschiedkundigen. Dat dit aanleiding kan geven tot een foute of onjuiste geschiedschrijving getuigt volgend cruciaal punt in de "rijke criminele geschiedenis van Arendonk".....
........ Nog bekender dan de drie ereburgers en de huidige gemeenteraad van Arendonk is Bartel Michielsen, alias Bartel Pegh. Bartel was een geimmigreerde hollander uit Reusel die rond 1680 in de heivlaktes van Arendonk, in de buurt van het Galgeven, met zijn huishouden was komen wonen. Hij was aan "den armen" gelijk ze zeggen en om daaraan te verhelpen pikte hij links en rechts wel eens een koei of een os. Dat alles weten we van E.H. Welvaerts o.praem, een witheer uit Postel die tussendoor pastoor speelde in Arendonk en er tegelijkertijd de geschiedenis over schreef. Eén van de hoofstukken uit Welvaarts "geschiedenis van Arendonk" behandeld uitgebreid de procesgang rond Bartel Pegh: de diefstal van twee ossen in Balen, de verhoren van de schout, getuigen, de martelingen en ten slotte de berechting van Bartel door ophanging met de strop in 1705. Bartel Pegh kreeg een prominente plaats in de Arendonkse geschiedenis en in het collectieve geheugen. Hij gaf aanleiding tot plaatsbezoeken aan het Galgeven, verschillende liederen, een film, toneelstukjes, een vitrinekast in het Heemhuis met de gebruikte tortures en in elk studiejaar van de lagere klassen één overhoring per jaar.... Kortom de Arendonkenaars hadden gedurende meer dan 200 jaar iemand waar ze met trots op neerkeken en die de buurgemeentes hen benijdden.
...Een tiental jaren geleden dook er in de Antwerpse archieven een dokument op van de schepenbank in 's Hertogenbosch waarop in zwarte letters geschreven stond dat Bartel Michielsen alias Bartel Pech, wegens diefstal en stroperij levenslang verbannen werd uit de stede Den Bosch. Het dokument was ondertekend door de griffier en drie schepenen - toch volk dat ge moet vertrouwen -. Eronder stond het jaartal "1710". Vijf jaar nadat hij in Arendonk was opgehangen schupte men Bartel in Den Bosch door de stadspoort naar buiten.
Inderdaad: mijnheer pastoor Welvaerts zaliger had bij het schrijven van zijn boekske het papier over Bartel Pegh verkeerd gelezen en hem tien jaar vroeger laten ophangen dan in werkelijkheid was gebeurd.
De historici van het geschiedkundig genootschap van Arendonk weten dus al meer dan 10 jaar dat hun informatie over Bartel Pegh, noch in hun museum, noch in hun publicaties met de waarheid strookt. Al die jaren is er geen enkele rechtzetting in die zin verschenen. Erger nog: enkele jaren geleden was hun eindejaarsuitgave volledig gewijd aan onze struikrover. Van een wijziging van de sterfdatum -toch een wezenlijk gegeven in een mensenleven - geen woord.
Muggenzifterij, zout op slakken leggen?... 't kan, maar als mijn grote vrienden van "Heemkundige kring Als ice can", de club waar ook ik lid van ben, het de moeite niet vinden om minstens in hun eigen boekskes of in hun vitrinekast een correctie aan te brengen dan zegt dit veel over het waarheidsgehalte van hun exposities, hun publicaties en de moeite die ze hebben om iets wat "door anderen" is bewezen en aangetoond te accepteren....
Op die manier zal 't nog lang duren vooraleer ze uitgevogeld hebben waar Jan van Eyck nu echt vandaan komt. En wat betreft die muggenzifterij: Als Jan en Hubeer dan echt in Arendonk geboren zijn gelijk mijn dierbare heemvrienden zeggen, was 't dan op de Vraai, op den Berendonk of in het Flierenbos.
...Blijven zelfkicken en voortzoeken gasten.!!!
---------------------------------------------------
Deze cache bevindt zich in de buurt van het Bartel Pegh Wandelpad.
Respecteer het bos, blijf op de paden en voer geen graafwerken uit.
Een prikstok kan handig zijn.
Bartel Pegh is in de streek gekend als een ossendief: Volgens De geschiedenis der vrijheid Arendonk werd Bartel Pegh in 1705 op de Postelse weg te Arendonk aangehouden en ondervraagd over de herkomst van de ossen die Bartel bij zich had. Ge zult wel horen, waar dat er markt is geweest antwoordde Bartel.
Hij werd veroordeeld voor zijn diefstallen en op 11 jul 1705 in vertegenwoordiging van de gehele Schepenbank van Arendonk aan de galg opgehangen aan het galgenven, een gebied tussen Arendonk en Reusel.
Men zou later het gezegde: Ge zult wel horen, waar dat er markt is geweest, nog gebruiken in deze streek als zijnde: Iets geheim houden.
(Bron: The Official Global GPS Cache Hunt Site.)
|
