Nog geen Boerenzwaluwen in schuren gezien. Vanmorgen even naar de binnenkomende berichten over zwaluwen gekeken. Huiszwaluw en Oeverzwaluw zijn nog niet terug gemeld op dit moment (1-4-2013) in Nederland. De Boerenzwaluw is al op meerdere plekken gezien. Zo was de 1e al op 5 maart 2013 in het Belgische Nieuwedorpe (Hugo Vermeren) te zien. Op 10 maart 2013 al 2 boerenzwaluwen in het Belgische Marais d'Harchies (Vincent Leirens) en op dezelfde dag al een 1e in De Hamert in Limburg ,Nederland (Jan Erik Kikkert).
Grotere aantallen werden al op 24 maart 2013 in het eerder genoemde Maris d'Harchies in Belgie gezien (Tom Derutter). In Nederland waren tot op heden (1-4-2013) nog geen grote aantallen gezien, de grootste aantallen werden op 22 maart 2013 gezien in Friesland ,5 vogels bij Reduzum (Vincent Douwes). Voor Friesland zijn er nog maar een drietal meldingen bekend uit maart 2013. De vroegste was dit jaar 21-3-2013 1 bij Luxwoude (Vincent Douwes) en de laatste maartmelding 31 maart 1 vogel bij Heerenveen (Laurens van der Vaart).
Het valt op dat er op de Belgische/Franse grens al vroeg een grote groep (30 tal vogels) aanwezig is. Toch zijn er in Belgie al twee Boerenzwaluwen gesneuveld, 1 verkeersslachtoffer en een dood gevonden. De koude maart maand heeft ook daar w.s. aan bijgedragen. Boerenzwaluwen terug in de (broed) schuren geven een duidelijk relatie aan met de terugkerende eigen broedvogels. Tot op heden heb ik nog geen meldingen gezien van teruggekeerde broedvogels in de nestschuren.
Graag ontvang ik de eerste meldingen van terugkerende Boerenzwaluwen in schuren of stallen. Het blijkt dat door de extreem lange winterse omstandigheden veel Afrika gangers later terug zijn dan normaal. noteert U even de eerste data?
Staartmezen zwerven nog steeds om. De laatste dagen worden er nog steeds groepjes staartmezen gezien. Zo zag Mevr. van der Veer uit Marssum op 30 maart nog een groepje van 10 in haar woonplaats.De soort kan nu met de winterse omstandigheden ook vaak nog op voedertafels worden gezien. Een enkele keer is er een vogel bij met een geheel witte kop. Groepjes met allemaal helder witte koppen zijn zeldzaam voor Friesland. Deze behoren tot de Witkopmezen.Uit mijn archief een artikel bijgesloten dat gaat over deze verschillende ondersoorten en overgangsvormen waar we mee te maken hebben.
Meerkoeten in Leeuwarden al op nest. Deze week kreeg ik al bericht dat er in Leeuwarden broedende meerkoeten zijn gezien. Heb even in mijn archief gedoken en vond een artikel uit de Leeuwarder Courant van 13 maart 2001 waarin ook vroege broedgevallen zijn opgetekend. Zijn er op meer plekken , met name in dorpskommen en steden al broedende meerkoeten gezien? Ben benieuwd wanneer dit voorjaar de eerste eieren al zijn gevonden of er eerste jongen gezien worden.
Koude oostenwind weerhoud Friese kieviten van de leg.
De koude oostenwind zorgt nog steeds voor ongemak in de natuur. Gisteren kreeg ik via vogelwachter Ultsje Jellema uit Steggerda bericht dat de kieviten op Ameland bij Hollum al voedsel zochten in de bebouwde kom bij de woningen. Ook in Tjerkgaast zo melde Marten van der Heide me komen de kieviten dicht bij de woning om naar voedsel te zoeken. Ik weet me nog te herinneren dat in de eind jaren zestig de kieviten ook zo'n koude periode hebben gehad en dat er toen vele honderden doden vielen op de Friese weiden. Midden in Joure werden toen ook voedsel zoekende kieviten gezien in plantsoenen en parken. Zouden we nu weer een herhaling krijgen van deze winterse omstandigheden? Veel vogelwachters en nazorgers die 1 of 2 weken vrijaf hebben genomen om de laatste weken van maart in het veld te zijn blijven bij de kachel of zijn gewoon weer aan het werk gegaan. Maar ook kleine zangers die nog moeten terugkeren blijven zuidelijker afwachten tot de temperaturen weer toenemen. De meeste Tjiftjaffen zijn daardoor ook veel later dan anders terug. Op de voedertafels is het de laatste weken nog erg druk. Met name de Sijs en de Kool- en pimpelmezen komen op vetbollen , pinda's en strooivoer af.
Waar zijn al die IJsvogels gebleven uit Friesland?
Als ik dit stukje schrijf is het nog steeds winter (22 maart) en komt er nog regelmatig nachtvorst voor. Tot nog toe is de IJsvogel de afgelopen periode nog maar sporadisch gezien in Friesland. Mogelijk dat een erg groot deel van de broedpopulatie al in de winter van 2011/2012 is gesneuveld. Ik vraag me dan ook terecht af waar al onze IJsvogeltjes zijn.
Zo waren er begin januari 2013 nog vogels in Joure (12-01 Gauke Zijlstra), Hardegarijp(14-01 A.Laming), Workum (14-01 G.Tamminga), 21-01 t/m 28-01 Leeuwarden (div. waarnemers).
In februari werden ze gezien in Cornjum (04-02 Spoelstra, 18-02 D.Schut),Heerenveen(10-02 Vincent Douwes),Leeuwarden (14-02 en 26-02 Dick Schut), Sneek (26-02 Johan Helmus). In maart kwamen er al meer plekken meldingen binnen.
Maart meldingen kwamen van Terschelling (02-03 Jacob Jan de Vries), Joure (02-03 Wouter Schothorst, 11-03 Petra de Weerd), IJlst (07-03 Hans Andringa), Leeuwarden (06-03 Margriet Kampman en Jan van der Meer, 10-03 M.Kiestra), De Wilgen (11-03 Ypie Schurer),Oudkerk (13-03 Fam. de Vries), Dokkum (14-03 Jannie Oterdoom-Spoelstra).
Al met al toch nog wel wat winterwaarnemingen in de afgelopen maanden (winter 2012/2013). Tot op heden gelukkig nog geen meldingen van slachtoffers uit de maanden januari /maart ontvangen.De soort sneuvelt vaak doordat er tijdens het verplaatsen naar geschikte voedsel (vis) gebieden er nogal eens een zich tegen de vensters te pletter vliegt.
Van het jaar 2012 heb ik voor Friesland een totaallijst gemaakt van alle veldwaarnemingen die ik kon vinden in de literatuur en die bij me binnengekomen zijn , deze is in de onderstaande Bijlage (IJsvogels in Friesland 2012) te raadplegen. Verder is er in het blad Vanellus 2013 -01 op blz.12-13 een artikel gepubliceerd met alle tot dusver bekende ringvondsten uit binnen en buitenland die betrekking hebben op Friesland (zie Bijzonder Vogelnieuws 01- 2013).
Mochten er aanvullingen op de lijst (2012) zijn en U waarneming staat er niet bij in de verslagen dan hoor ik dit graag. Ook meldingen uit voorgaande jaren zijn natuurlijk welkom.
Noordelijke wintergast op kale en kille vlakte. Op 21 februari smiddags er even op uit om te kijken naar de terugkerende weidevogels in de omgeving. Ik kijk al een paar dagen uit naar de eerste Grutto's en heb er eigenlijk nog steeds geen enkele hier in de omgeving gezien. Op naar de Blauwgraslanden bij Akmarijp , als ze er zijn dan zitten ze vaak het eerst daar op het natte oeverland. Op weg erheen blijkt dat het toch nog behoorlijk koud aanvoelt door die noord-oostelijke wind en er ligt zelfs een laagje ijs in de sloten. Op de Doltenweg in Akmarijp zie ik aan de linkerzijde van de weg dat een boer al bezig is met het mest injecteren. Langs de weg ligt een dikke rode slang waar de mest mee wordt vervoerd naar het land en op de kale landerijen rijdt langzaam een grote tractor met daarachter een mestinjector. Veel Kieviten hebben deze activiteit ontdekt omdat door het injecteren en beroeren van het land er mogelijk voedsel vrij komt. Ik telde dan ook zeker een 185 Kieviten die verspreidt over het gehele gebied aanwezig waren, tussen hen zaten hier en daar kleine groepjes Spreeuwen die ook profiteerden van de boer zijn activiteit.
Doch helaas geen enkele Grutto tussen dit groepje, wel nog een rustende Buizerd die op een afrasterings paaltje zat en de boel overzag en een "biddende" Torenvalk (wijfje) die bij een flinke modderbult kennelijk een muis had ontdekt en zich ervan geringe hoogte op liet storten. Op naar de Blauwgraslanden van Staatsbosbeheer , doch daar aangekomen bleek het een kale boel te zijn. Op de grote open plas dras vlakte was geen enkele weidevogel te zien, wel midden in het gebied een prachtige Slechtvalk (een mannetje) die op een hekje zat en de omgeving in de gaten hield. De Slechtvalk zit hier al vele jaren in de winter en heeft hier kennelijk zijn vaste stek. In sommige jaren zijn er wel een twee tegelijk.
De Slechtvalk wordt de laatste jaren steeds vaker in Friesland gezien. Op 8 februari werd er in Bolsward een gevonden met een oogwond welke bij de vogelopvang van Frida van der Veer in Marssum binnenkwam. Helaas overleed de vogel aan zijn verwondingen. Gelukkig was er bij de Kruisbrekken ten westen van Irnsum op 18 februari nog een gezond eksemplaar aanwezig volgens waarnemer Hans de Jong uit Grou. Mogelijk dat de Slechtvalk op nog meer plekken in de provincie Friesland is gezien deze winter, wie zag hem nog meer?. Het moet niet uitgesloten worden dat de Slechtvalk de laatste jaren op enkele plekken in de provincie tot broeden is gekomen. In Bergum is een speciale nestkast opgehangen waarin in het verleden al eens een legsel in is aangetroffen. Ook oude kraaienesten in de hoge hoogspanningsmasten kunnen als mogelijke nestplek dienen. Door de snijdende noord-oostenwind is het niet lang toeven bij de Blaugraslanden, de kou gaat je door alles heen en ik moet me dan ook tevreden stellen met het prachtige beeld van een plas dras gebied wat er nu nog rustig bij ligt en wat over enkele weken bruist van het vogelleven. Die Grutto's komen nog wel, al zal het dan wel wat warmer moeten worden, de "wintersokjes" houden ze nog even aan.
Ook een veldtochtje in de natuur gemaakt dezer dagen? Graag hoor ik U belevenissen.
De Merel is in de wintermaanden een van de meest voorkomende gasten in onze tuinen. Durk Visser uit Joure meldde me afgelopen week dat zijn mannetje Merel plotseling uit de tuin verdwenen was. Het is toch oppassen voor deze Merels.Vooral in de maanden december, januari en februari komt de Sperwer af en toe eens om de hoek kijken of er een potentiele prooi aanwezig is. Sperwers jagen graag op zangvogels en komen de laatste jaren steeds vaker voor in stads of dorpstuinen, soms pakken ze zelfs duiven waaronder de Houtduif. Het zijn daarbij niet altijd de lokaal broedende Sperwers die worden gezien. In de winter komen er veel Sperwers uit andere landen. Door de aanwezigheid van een pootring bij Sperwers, o.a. die als slachtoffers tegen de ruiten waren gevlogen bij hun achtervolging van hun prooi, komen we er achter dat er eigenlijk veel buitenlandse Sperwers hier hun honger stillen in de wintermaanden. Hieronder enkele bijzondere vondsten en vangsten van Sperwers.
Stockholm 5116069 Op 25 januari 1991 vloog er in Birdaard een mannetje Sperwer zich dood tegen de vensterruiten zo meldde me vogelwachter van der Werk uit die woonplaats. De vogel had kennelijk achter een prooi aangezeten en kon het vensterruit niet meer ontwijken. De vogel bleek 98 dagen eerder geringd te zijn als eerste jaars vogel op 19 oktober 1990 te Ljunghusen in Zweden.
AS Norway 608623 In Molenend vloog er op 27 februari 1992 een volwassen vrouwtje Sperwer tegen een gebouw en overleed terplekke volgens melder Willem Bil van Ringgroep Menork. De vogel bleek als nestjong geringd te zijn op 15 juli 1985 in Sandungen, Oslo in Noorwegen. De vogel heeft de ring zeker 2418 dagen gedragen en was op 815 km van zijn geboorteplaats.
Moskwa MB..139926 Een jong vrouwtje Sperwer die op 7 october 1989 (waarschijnlijk al op de trek) geringd was ten zuidwesten van Rybachiy, Kallingrad in Rusland werd op 14 april 1990 dood gevonden door Nol Bergsma uit Akkrum. Ook deze vogel is als vensterslachtoffer gesneuveld en was na 189 dagen op zeker 997 km van zijn ringplek.
London DR.54889 Een eerste jaars Sperwer mannetje die op 24 september 1993 geringd werd te Eday,Orkney in Engeland werd , waarschijnlijk op zijn terugweg naar het noorden, op 23 april 1994 gevangen en gecontroleerd weer losgelaten op de Zuidwaard door de leden van de Ringgroep Menork.
Helsinki S.171161 O.van der Sluis uit Roordahuizum meldde me op 1 maart 1996 de vondst van een Sperwer vrouwtje met een Finse ring. De vogel bleek op 12 juli 1995 als nestjong geringd te zijn te Kemi,Lappi op maar liefst 1751 km van Roordahuizum.
Er is ook nog een hele serie Sperwers met Helgoland ringen in Friesland aangetroffen , later daarover meer ! Mocht U ook een vogel als vensterslachtoffer gevonden hebben , geringd of ongeringd meldt het ons dan even. Soms zijn er bijzondere vondsten bij die een bijdrage kunnen leveren aan de Wetenschap. Wij ontvangen graag U reacties.
Naast de Boerenzwaluw heeft ook de Oeverzwaluw een moeilijke winter (2011-2012) doorstaan en zijn er ongetwijveld vele gestorven op de terugweg naar hun broedgebieden. Ze hadden de pech op de terugweg zandstormen te moeten trotseren en kwamen in slecht weer situaties terecht in Zuid Europa na het passeren van het Middelandse Zee gebied. In 2012 zijn er dan ook veel minder gevangen en waren de kolonies veel minder bezet rondom Joure. Opvallend was dat de kolonie IN Joure in de wijk Wyldehorne goed bezet was en dat de vogels die daar gevangen/geringd en onderzocht zijn in redelijke goede conditie waren. Met behulp van de plaatselijke Vogelwacht Joure is er voor omwonenden en de plaatselijke jeugd voorlichting gegeven over de aanwezigheid van een koloniewand IN een bewoonde wijk. De belangstelling van Vogelbescherming Zeist i.v.m. een promotie film over de aanleg van Oeverzwaluwwanden voor andere gemeenten in Nederland was een groot succes, de buurtbewoners en de jeugd werd hierbij betrokken , de plaatselijke media ScharrenNijs.nl schonk hier zelfs aandacht aan. Hieronder het verslag van alle activiteiten, ervaringen en notities .
Staartmezen zwerven nog steeds om.
Koude oostenwind weerhoud Friese kieviten van de leg.
Waar zijn al die IJsvogels gebleven uit Friesland?
Sperwer pakt Merel in tuin.
2012 was een moeilijk jaar voor de Oeverzwaluwen.
