Aankomst 1994-2017 boerenzwaluwen in Oudkerk.

De gegevens van boerin Klaske Adema van de aankomst van de eerste boerenzwaluwen in april zijn in een grafiek even op een rij gezet. Daarbij valt meteen op dat de trent (stippellijn) van 1994 t/m 2017 een duidelijke vervroeging aangeeft van de eerste aankomstdatum van de boerenzwaluw in de schuur te Oudkerk. De gemiddelde aankomstdatum tussen 1994-2017 is 12 april.   Vooral in de jaren 2001 en 2005 was de 1^e boerenzwaluw opvallend vroeg terug.                  

Grafiek. De aankomstdatum in de schuur te Oudkerk periode 1994-2017. Zie Bijlage

Uit dit voorbeeld blijkt dat de komst van de boerenzwaluw in de loop der jaren flink kan vervroegen. Het is dan ook belangrijk om deze aankomst in de schuren en stallen provinciaal te verzamelen. Wie meer wil weten over aankomst en vertrek van boerenzwaluwen dan kan je het Boerenzwaluw Journaal 2017 aanvragen dit wordt U dan digitaal toegezonden. Verschijnt dit jaar de eerste boerenzwaluw in U stal/schuur of hok terug meldt het dan even.

Jan de Jong E.A.Borgerstraat 66 8501 NG Joure

Tel. 0513-414788 Email; j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
152912.docx (16.7 KB)   

Boerenzwaluw Journaal 7 Friesland 2017 is eindelijk klaar.

Op 4 januari 2018 , net in het nieuwe jaar, is het verslag van het Boerenzwaluw Journaal 7 Friesland 2017 klaar. Maar liefst 58 blz. informatie over onder anderen over mijn ringonderzoek in de provincie Friesland. Ook is er weer op een aantal nieuwe plaatsen ringonderzoek  gedaan zoals in Langezwaag, Hommerts, Jutrijp en de Tijnje. Veel gegevens betreffende de aankomst en vertrek van  boerenzwaluwen en twee artikelen over  waardevolle reeksen van aankomst en  vertrek over een groot aantal jaren uit Molkwerum en Oudkerk zijn uitgewerkt. De reeksen werden ontvangen van Mieneke  Bekkema van der Berg en Klaske  Adema. Vroeger en nu ook nog was het gebruikelijk dat men de aankomst en vertrekdatums noteerde op de boerderij. Sommigen zetten het destijds op een speciaal plankje waar de data op werd genoteerd en hingen dit in de schuur. Naast veel ringgegevens ook enkele  aantekeningen van correspondenten uit binnen en buitenland opgenomen. Verder iets over streamer metingen aan staartpennen van de boerenzwaluw.Het verslag kan men hieronder in de bijlage downloaden en of lezen.

Mocht U aanvullingen en of bijzondere  boerenzwaluw waarnemingen hebben op dit verslag dan ontvang ik ze graag. Reacties  zijn welkom.  

Jan de Jong E.A.Borgerstraat 66 8501 NG Joure. Tel. 0513-414788.

Mocht U het wetenschappelijk ringonderzoek aan boerenzwaluwen in Friesland willen steunen  meld u zich dan NU aan , het aantal (ring)sponsoren loopt terug. Sponsors kunnen zich aanmelden /zie  blz. 58 van dit verslag.

Bijlagen:
Boerenzwaluw Journaal 7, 2017 Jan de Jong.pdf (5.6 MB)   

Boerenzwaluw met Spaanse ring in ligbox in Hommerts.

In 2017 ben ik in de omgeving van Hommerts Jutrijp begonnen met het onderzoeken van de boerenzwaluw in stallen en schuren. Van Durk van der Gaast had ik al eerder een lijstje gekregen met de aantallen die er zoal in schuren, hokken en stallen in de omgeving van Hommerts-Jutrijp broeden.  Daar ik niet alle nesten kon bezoeken koos ik er eerst maar een zestal adressen uit waar ik de volwassen boerenzwaluwen dan zou kunnen onderzoeken. Na goedkeuring van de betreffende boeren ringde ik er dit jaar in Hommerts-Jutrijp in totaal 226 boerenzwaluwen. Twee droegen al een pootring en waren toevallig of niet  beide buitenlanders (1 Belg en een Spanjaard).

De Spaanse pootring had ik nog niet eerder in Friesland  bij een Boerenzwaluw aangetroffen.

Op 3 juli 2017 ving ik de boerenzwaluw met Spaanse ring  met een mistnet  aan de binnenzijde van de ligbox bij boer  H.J.van Os aan de Krimweg.  Die morgen had ik al diverse  volwassen volgels gevangen in de stal,waaronder zelfs  enkele spreeuwen. Net toen ik het net op wilde ruimen  vloog er nog een boerenzwaluw in met een vrij nieuwe ring. In eerste instantie dacht ik dat het om een eigen ring zou gaan die ik zelf die morgen  had geringd. Toen ik echter naar het nummer keek viel mijn mond open van verbazing; Icona Madrid RA....5281  stond erop de nieuwe ring.

Begin december 2017 kregen we bericht van deze voor mij unieke  vangst terug.

 De boerenzwaluw werd op 23 september 2016  geringd  als eerste jaars te  Carrer  Portalet te Castello, Spanje. Ik controleerde de vogel als man na eerste kalenderjaar op 3 juli 2017 in de stal van Fam. H.J.van Os. De afstand tussen ring en vindplek was maar liefst 1481 km.  De vogel had de ring  al 283 dagen  gedragen en leek dus nieuw.

Deze vogel is mogelijk als nestjong in de stal van Fam. van Os of in de directe omgeving hiervan geringd  en was kennelijk in 2016 op de heenweg naar Afrika om daar te overwinteren toen ie  gevangen en geringd werd in Spanje. Na zijn reis succesvol te voltooid te hebben  vloog ie in het voorjaar van 2017 weer naar zijn eigen geboortegrond terug en werd daar dus voor de tweede keer  gevangen.

Veel jonge vogels halen hun eerste levensjaar niet, ruim 70% ervan komt al eerder te overlijden. Pootringen uit het buitenland worden in Friesland niet zoveel aangetroffen jaarlijks.

opgemaakt  14 december 2017.

Bijlagen:
boerenzwaluw Edzard Osinga.jpg (220.1 KB)   
ESI RA....5281.pdf (266.1 KB)   

Landschap vol herinneringen.

Als vogelkundige blik ik terug naar mijn jeugdtijd die ik voor een deel doorbracht in het kleine plaatsje Vierhuis gelegen ten noordoosten van het Tjeukemeer. We woonden in een van die houten huisjes langs de Vierhuisterweg en hadden rondom nog ruige velden en petgaten. Vlak na de oorlog (18-6-1950) ben ik geboren in Rohel bij Rotsterhaule in een houten keet  aan de rand van het toen nog grote Easterschar.  Het veenlandschap was toen al volop in ontginning. 

 De zethengel en de snoek.

Vroeger stond er langs de noordoever aan het Tjeukemeer tussen Rohel en Vierhuis nog maar een smalle strook riet met hier en daar wat wilgenbosjes. De oever was tussen Rohel en Vierhuis ook natter en op enkele plaatsen, vooral ten W van 2^e slootje richting Vierhuis, waren nog hele stukken trilveen aanwezig. Als je op de mos en veenlaag liep golfde het terrein onder je voeten. Sommige plekken waren daardoor erg onbetrouwbaar en moesten gemeden worden. In de brede rietzoom ten O en W van het tweede slootje aan de Tjeukemeeroever broedde toen nog de roerdomp en de bruine kiekendief. Petgaten waren er toen nog volop in de omgeving van Vierhuis en Rohel. Vanuit ons houten huisje in Vierhuis, woonde in mijn jeugd in Vierhuis aan de Vierhuisterweg 15, hoorde ik elke zomer de roerdomp wel “hoempen” in de petgaten achter ons huis. Weet me nog te herinneren dat mijn vader destijds wel in de petgaten viste op snoek.

Op een morgen had hij de snoekhengel, met levend aas (toen mocht dat nog), in een van de petgaten laten liggen. Middags zei hij tegen me: ”ga maar even kijken als er al wat aan de zethengel zit Jan”. Ik als jongentje van 10 a 12 jaar ging toen op klompen met de polsstok over de sloot richting zethengel. De zethengel stond er niet meer! Zou hij door iemand zijn meegenomen was toen mijn gedachte. Of zou er een enorme snoek aan zitten die de hengel meenam het petgat in? Mijn vader had me wel verteld dat er in het petgat een dikke snoek zat die hij al enkele keren verspeeld had omdat de kanjer om een rietpol heen draaide waardoor het snoer knapte. Dat zou toch niet nu het geval zijn dacht ik nog. Naarstig zocht ik de randen van het petgat af lopend over de oude veenribbes * waar turf op gedroogd was en welke nu met hoge pollen van het pijpenstrootje en braamstruiken was begroeid. Na een stoef kwartiertje zag ik de hengel drijven vlak langs de rand van het petgat. Ik weet nog dat het hart in mijn keel bonkte, zou die grote snoek er nu echt aan zitten? Met een flink stuk wilgentak   wist ik de zethengel langs de kant te pakken te krijgen. Op mijn buik liggend op een zegge pol wist ik nog net de zethengel vast te pakken. De katrol was geheel afgedraaid, alle lijn was dus gebruikt. Even stond ik in tweestrijd, moest ik de zethengel nu inhalen of toch terug naar huis om de “grote” vangst te melden. Wel wat gewend met snoeken dacht ik; laat me nou eerst maar die katrol een flink eind opdraaien zodat ik kan zien of er werkelijk wel wat aan de zethengel zit. Want ja, het kon ook zo zijn dat de snoek zich had losgemaakt en ik mijn vader voor niks zou laten komen. De eerste 10 meter ging voorspoedig doch daarna zat de vislijn vast onder een wilgenstruikje langs de oever. Daar de snoek er niet onder weg kwam dacht ik dat de lijn gewoon vast zat, met een verse wilgentak kon ik na enig heen en weer drukken de lijn loskrijgen. De zethengel hooghoudend en om de wilgenstruik heen lopend ging ik verder. Inmiddels waren er meer dan 20 minuten verstreken en wist ik nog niet wat er aan de zethengel zat. Doch toen de lijn los was veronderstelde ik dat ik nu toch wel zou vernemen of die dikke snoek er ook werkelijk aan zat. Draaien aan de katrol gaf na enkele meters nog geen signaal dat er leven aan de visdraad zat. De draad ging nu naar het midden van het petgat en leek naar een klein rietpolletje te gaan. Daar zal je het hebben dacht ik nog; de snoek zal zich wel hebben losgemaakt en om de pol gedraaid zijn. Met een kleine ruk aan de lijn schoot deze echter meteen los, doch nog geen krachtige reactie van de snoek. De lijn was nog heel en hoopvol draaide ik verder aan de katrol. Tot mijn grote verbazing ging de lijn achter de wilgenstruik weer naar de oever. Zou de dikke snoek hier vlak langs de diepe rand van het petgat liggen? Voorzichtig draaide ik de katrol nu aan tot ik bijna bij de oever was. Nu zou de snoek toch wel aan moeten slaan dacht ik nog en hield vol spanning de katrol vast en zette hem alvast op vrij zodat als ie weg schoot van de oever de lijn vrij kon vieren. Al draaiende viel mijn mond open van verbazing. De lijn ging de wal op! Direct schoten er allerlei gedachten door mijn hoofd, geen snoek dus maar wat kon het dan wel zijn? Zou het een visotter zijn die hier al jaren in de petgaten zijn kostje opscharrelde, dit tot groot ongenoegen van de plaatselijke visser Jan Bakker die het visrecht had in de petgaten en vaarten in de omgeving? In die tijd werd er vooral nog door beroepsvissers in de winter als er ijs lag op vaarten en poelen achter deze otters aangezeten met zogenaamde otterprikken. Een otterprik is een stok met een lange metalen pin. Otters vraten vaak de fuiken stuk en aten de vis. Met Egbert Visser (Eppie) de zoon van de beroepsvisser Rinze Visser gingen we in de wintermaanden wel op schaatsen over de kanalen op zoek naar otters. Eerst moest het stoomgemaal bij Vierhuis al een tijdje stopgezet zijn want anders mochten we niet op de ringvaarten. Onder het zwarte dikke ijs kon je dan zo de luchtbellen stroom van de otter volgen. In de hoge walkanten zaten dan de otternesten. Zo werden vroeger de otters opgespeurd. 

Doch wat nu als de otter nog aan de zethengel zat, hoe moest ik die er af krijgen? De vislijn raakte over het veldje met pijpenstrootjes aan de andere kant van de veenribbe in een vrij smalle rietstrook met waterplanten. Nog steeds kon ik gemakkelijk de visdraad op de katrol draaien. Toen ik bij de rietstrook stond kon ik niet verder, de venige ondergrond begon te golven en ik wist dat het daar behoorlijk diep was want vroeger had men turf uit die sleuven gehaald. Wat nu? De lijn trok af en toe wel wat dus er zat nog wel wat aan de haak.

Ik durfde de rietzoom niet in te gaan en was inmiddels al bijna drie kwartier van huis. Net op het moment dat ik besloot terug te gaan naar huis en de zethengel in de grond vastzette hoorde ik mijn moeder vanachter het houten huisje roepen: JAA...AAN ... wer bist to**, “Jirre***” riep ik uit volle borst. Met de polsstok snel terug over de sloot en snel het verhaal thuis vertellen. Mijn vader keek me vermanend aan en zei; was dan ook direct thuisgekomen, het was toch niet zo moeilijk om even te zien of er een snoek aan de hengel zat.

Toen heb ik het verhaal helemaal uitgelegd en gezegd dat ik dacht dat er een otter aan zat en dat hij in de smalle rietstrook waarschijnlijk vast zat en dat ik er niet bij kon. Een otter zei hij verbaasd. Ja wat kon het anders zijn zei ik. Kom op zei hij jij gaat maar mee en we nemen de hoge houten ladder mee, en neem de otterprik ook maar mee je kunt nooit weten. Voor we het slootje oversprongen gooide ik de otterprik naar de overkant en legde de ladder dwars over de sloot. Over de 2,5 meter brede sloot springen met polsstok was een makkie!

Al hoofdschuddend kwam mijn vader bij de zethengel aan. Het topje van de hengel stond nu erg gebogen en mijn vader zei; Je hebt de hengel gelukkig goed vastgezet Jan, het beest zit er nog aan.

De ladder werd in de richting gelegd waar de draad in de rietoever verdween. Ik moest over de ladder naar de plek kruipen (met de otterprik) om de draad los te maken. Bij de rietzoom aangekomen haakte ik met de punt enkele malen in de zegge pol en plotseling schoot de draad los. Mijn vader draaide aan de katrol en daarna hoorde ik een rauwe kreet en schrok ontzettend. Vlak voor me uit het riet kwam met veel kabaal iets omhoog. En toen werd me duidelijk dat ik me totaal vergist had. Een roerdomp krijste vlak bij me langs en fladderde naar de kant. Met een snelle greep had mijn vader de vogel zo te pakken. Zoiets heb ik nog nooit aan mijn zethengel gehad zei hij verontwaardigd. Wat een prachtige vogel is dit. Voorzichtig hebben we de haak die gelukkig in de mondhoek vast zat na enige minuten los weten te krijgen. De snoekhaak bestond uit drie flinke haken. Oppassen hoor zei mijn vader; deze rakkers zijn snel, denk om je ogen, nadat de roerdomp enkele keren fel uithaalde toen hij bevrijd werd van de vishaak.  Minutenlang hebben we de vogel beiden bewonderd. Van zo dichtbij hadden we deze moerasbewoner nog nooit gezien. Ze zijn altijd heel schuw en verdwijnen snel in de rietzoom. De roerdomp bleek gelukkig niks gebroken te hebben, alleen een kleine wond in de snavelhoek.

Mijn vader zei; pak hem goed vast, ook bij de kop, en laat hem verderop op de veenribbe weer los. In de lucht gooien en niet op de pollen zetten. Trots liep ik met de enorme vogel een stukje naar achteren over de hoge pollen van het pijpenstrootje. Op een grote pol bleef ik staan, keek achterom en keek naar mijn vader, hij knikte. Met een zwaai gooide ik de roerdomp de lucht in en met een rauwe kreet vloog de vogel laag over de pollen van het pijpenstrootje weg richting het moerasgebied.

Mijn vader haalde de ladder inmiddels terug en samen gingen we met zethengel, ladder en otterprik terug naar ons huis. Geen snoek en geen otter. Maar wel een mooie herinnering die me altijd is bijgebleven.

De roerdomp had het visje wat aan de zethengel zat stellig gezien en heeft het opgepikt en is toen vastgeraakt. Mijn vader heeft daarna nooit meer een zethengel achtergelaten in de petgaten. En maanden daarna toen ik tijdens een winters tochtje weer eens door het moerasgebied achter ons houten huisje in Vierhuis liep zag ik de roerdomp op het ijs staan op de rand van een lisdoddeveldje. Zou het dezelfde vogel zijn die we bevrijd hadden, ik kreeg er een fijn gevoel bij, de roerdomp stapte rustig en kalm het lisdodde veldje in en verdween in de vegetatie. Elk jaar daarna keken we in het voorjaar uit naar de roep van de roerdomp en hoorden hem daarna gelukkig nog elk jaar dat we er woonden. Doch toen we rond mijn 15^e jaar verhuisden naar Sint Johannesga was het moerasgebied al deels in cultuur gebracht en hadden “kiepkarren” het terrein al tot landbouwgebied geëgaliseerd. Ik kan me het werkvolk (Duw genoemd door de plaatselijke bevolking) nog herinneren die met een locomotiefje de karren met veengrond verplaatsten. Gelukkig bleef er van het moerasgebied nog een klein stukje over, en iedere keer dat ik langs de noordoever richting Vierhuis over de polderdijk loop en bij het 2^e slootje even blijf staan kijk ik naar de plek waar “ons” houten huisje stond en voel ik me even terug in de tijd toen er nog rondom ruige woeste gronden waren en ik de roerdomp elk voorjaar hoorde. Gelukkig is de roerdomp niet verdwenen en verdenk ik zijn nazaten ervan dat ze nog altijd in het kleine moerasgebiedje broeden. Af en toe wordt de laatste jaren de roep van de roerdomp daar nog gehoord.

Joure,13 december 2017.

Jan de Jong

E.A. Borgerstraat 66

8501 NG Joure Tel. 0513-414788

E: j.d.jongringer403@home.nl

Geboren 18-06-1950 te Rohel.

Voetnoot;

* veenribbe is een smalle strook veengrond waarop vroeger de turf werd gedroogd.

** Wer bist to? Is Frysk en betekend Waar ben jij?

*** Jirre betekend; ik ben hier!

Bijlagen:
pollen-pijpenstrootje-3.jpg (116.9 KB)   
Roerdomp vissend.jpg (181.2 KB)   
turf oogsten zoal het vroeger ging. Van der Weijer (foto in de Deurnese Peel).jpg (346.6 KB)   

2017 was een bijzonder ringjaar  aan het Tjeukemeer te Rohel.

Het ringjaar was eigenlijk nog maar net begonnen toen ik op 3 april werd opgeroepen voor een openhartoperatie in het MCL in Leeuwarden. In maart werd er maar 3 keer geringd en de aantallen waren nog maar gering. De start van het CES project (Constant Effort Site) zou de eerste paar keren dan komen te vervallen. Gelukkig werd er voor die perioden een  vervanging  gevonden en  Willem Bil en Wender Bil  van de Ringgroep Menork met assistentie van Jan Stegeman uit Heerenveen  hebben de eerste twee perioden op 14 en 27 april de vangsten en registratie uitgevoerd, waarvoor hulde!. Daarmee bleef een lange periode  CES ringwerk ononderbroken vanaf 1994 tot heden. Op 6 mei kon ik samen met Jan Stegeman en Siep van der Veen voor het eerst weer na de hartoperatie  de 3e CES dag voltooien. Daarna zou het een  ongelooflijk vangjaar worden met heel veel dagen  met meer dan 100 gevangen vogels. Ik noem ze de 100+ dagen ! Een dag sprong er wel  qua aantal in het bijzonder uit en dat was  4 september. Op die dag  vingen we maar liefst 306 vogels waaronder 91 zwartkoppen, 87 spreeuwen, 36 kleine karekieten, 18 tjiftjaffen en 17 rietzangers. Spreeuwen die bij duizenden in de rietzoom sliepen die morgen zorgden ervoor dat  een volledige netbaan plat lag. In 2017 zijn er maar liefst 2411 vogels in totaal geringd en  werden er 64  teruggevangen uit  voorgaande jaren.  In het verslag van maar liefst 102 bladzijden staan alle dagverslagen  en wetenswaardigheden.

Voor mij persoonlijk was het een  heel bijzonder jaar.

Wens jullie allen een succesvol en gezond 2018 toe.

Bijlagen:
grauwe klauwier 1kj 5 augustus 2017 Rohel Tjeukemeer.JPG (184.5 KB)   
Jaarverslag Rohel Tjeukemeer 2017.pdf (6.9 MB)   

Boerenzwaluw op  voorjaarstrek gecontroleerd in Spanje.

In oktober kreeg ik via het Vogeltrekstation in  Wageningen een terugmelding van een van mijn boerenzwaluwen terug uit Spanje. Terugmeldingen van boerenzwaluwen uit het buitenland heb je als ringer niet zo vaak dus deze met aandacht bekeken. De boerenzwaluw met ring BA...75791 is op  27 juni 2013 in Terwispel aan de Alde Dyk  geringd als nestjong  in de boerderij van Alle de Jong. Alle de Jong is inmiddels  verhuisd. De vogel is in 2014, 2015 en 2016  elders in de omgeving  niet  weer teruggevangen zodat gevreest werd dat de vogel al overleden was.  Want immers  rond de 70% van de nestjongen sterft nog voor het 1e levensjaar  voltooid is. Ook is de lange weg naar het overwintergebied niet zonder  gevaar.    Op 27 april 2017 werd de  boerenzwaluw gevangen  om 20.45 uur op een slaapplaats door een vogelringer in Spanje bij Barracot, Girona in Spanje. Volgens de ringer was het een vrouwtje met een vleugel van 124,0 mm en een gewicht van maar 16,6 gram. Het gewicht is wat aan de lage  kant , doch op de trek vanuit het overwintergebied  verliezen ze veel trekvet.  Dat het een vrouwtje was kan  verklaren waarom de kans dat ik de vogel in de omgeving niet heb kunnen terugvangen. Boerenzwaluw nestjongen die als vrouwtje  geboren worden hebben namelijk een grotere  dispersie afstand. Ze vestigen zich op een veel grotere afstand van hun geboortestal  dan een mannetje. Kennelijk zit ie ergens anders in Friesland.

De afstand  tussen Barracot in Spanje tot Terwispel is maar liefst 1221 km. Dit vrouwtje had dus nog een lange weg te gaan voor ze weer terug is op Friese "roots".  Dat deze toch al wat oudere boerenzwaluw nog op 27 april  aanwezig was in Spanje is aan de late kant. Normaal komen de meeste oudere vrouwtjes boerenzwaluw toch  vlak na half april aan. De laatkomers , vaak in het 2e levensjaar, kunnen zelfs nog in de 1e helft van mei arriveren. Hopelijk heeft ze haar oude stal weer terug weten te vinden. Vrouwtje die eenmaal  eerder (in 3e levensjaar) al terug zijn gekeerd uit Afrika komen heel  vaak naar  de boerderij terug waar ze het afgelopen jaar een succesvol broedsel hadden. Ze hebben dan een binding opgebouwd (partner/nest) en komen vaker terug op hun broedplek.

Jan de Jong, Joure Tel. 0513-414788  Email.  j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
boerenzwaluw Gerard Roest.jpg (128.5 KB)   

Verzwakte kokmeeuw uit Friesland gered in Spanje.

Op de eilandjes in het Tjeukemeer broeden elk jaar een flink aantal kokmeeuwen hun eieren uit. De jonge vogels hebben daar geen last van grondpredatoren. Een deel van de jonge kokmeeuwen van het Tjeukemeer trekt na de zomer weg en word op allerlei plaatsen waargenomen.Regelmatig word een groot aantal van de jonge vogels voorzien van pootringen om hun trekwegen  na te gaan.

Zo kregen we dit jaar veel meldingen uit Nederland binnen; Wijchen, Rijswijk,Punt van Reide, Medemblik,Almere, Losser,Amsterdam, Deventer, Oudeschild, Oldeouwer,Marken, Andijk en Harderwijk. Vaak word het ringnummer afgelezen met een sterke kijker of telescoop of in enkele gevallen word de vogel dood gevonden. In enkele gevallen komen er ook meldingen uit het buitenland binnen. dit jaar kwamen er een drietal binnen. In Engeland  werd op 28 januari 2017 te Leysdown-on-Sea, Sheerness een kokmeeuwring afgelezen  die als nestjong op 3 juni 2011 op de Tsjûkepolle in het Tjeukemeer geringd was (Afstand373 km. Tijd 2065 dagen). Een ander nestjong dat op hetzelfde eiland in het Tjeukemeer was geringd op  11 juni 2015 verbleef op 19 februari 2017 in Montoir-de Bretagne in Frankrijk de ring werd daar door een Franse vogelaar afgelezen (Afstand 840 km. Tijd 618 dagen). Een derde jong van het eilandje Tsjûkepolle in het Tjeukemeer dat op 3 juni 2014  is geringd werd op 8 september 2017 verzwakt aangetroffen te Camino Alto, Almonte, Huelva in Spanje (Afstand 2010 km. Tijd; 1192 dagen) zo meldde me meeuwenonderzoeker R.J.Buis uit Oud-Vossemeer.De vogel is na zijn vondst op 8 september 2017 succesvol  gerevallideerd en op  16 september 2017 en kreeg de vrijheid weer te Dique de Contencion de Arenas Principoe Juan Carlos, Huelva, Spanje (Afstand 2001 km. Tijd 1200 dagen).

Kokmeeuwen die in Friesland  geboren zijn worden niet zo vaak terug gemeld uit Spanje. Deze Friese kokmeeuw  heeft ook nog het geluk gehad om in een vogelasiel terecht te komen. Nu maar hopen dat ie de winter goed doorkomt  in  Spanje en in de zomermaanden  weer terugkeert naar ons land. Friese kokmeeuwen blijven ook bij zwakke winters  dus niet altijd in ons land, enkele trekken weg tot ver over de grenzen.

Jan de Jong, Joure Ringer 403

Vogeltrekstation Wageningen. j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
kokmeeuwen.JPG (334.7 KB)   

Meer dan duizend boerenzwaluwen geringd in Friesland in 2017.

Naar het zich liet aanzien zou mijn onderzoek naar de boerenzwaluwen in Friesland dit jaar  maar montjesmaat plaatsvinden daar ik begin april een open hartoperatie moest ondergaan in het MCL te Leeuwarden. Deze operatie (twee omleidingen) is met succes bijzonder goed en snel verlopen.  Na de eerste week van mei kon ik al voorzichtig beginnen met het ringen van volwassen vogels in Terwispel bij H.Veenstra in de kalverschuur. Van de cardioloog moest ik me vooral de eerste tijd niet op hoge ladders begeven en het rustig aan doen. Het vangen en ringen van volwassen boerenzwaluwen werd dan ook in 2017 een van mijn hoofdtaken bij het boerenzwaluw onderzoek. Er werden dan ook veel volwassen boerenzwaluwen van een ring voorzien (545) en ook nog een 194 met een ring van voorgaande jaren  terug gevangen. Bij de terugvangsten waren zelfs twee ringen uit het buitenland, een uit Belgie en een uit Spanje!

Naast de volwassen (739) werden er nog 139 vliegvlugge  eerste jaars en een 360 nestjongen geringd.  Totaal dus 1238  boerenzwaluwen  gecontroleerd. De 360 nestjongen waren gemakkelijk te ringen daar ze laag in schuur of stal hun nest hadden zodat ik er gemakkelijk bij kon.  In de Bijlage een opgave van mijn aantal  geringde en terug gevangen vogels.  Nieuw was het gebied rond Hommerts en Jutrijp waar een groot aantal nesten zat in schuren en stallen. Slechts een klein deel van de plekken met veel boerenzwaluwen kon daar bezocht worden.

Op 4 oktober tijdens ringonderzoek naar zangvogels ving ik zelfs nog een late  eerste jaars boerenzwaluw die op de wegtrek  was naar warmer oorden.

Het eindverslag van het Boerenzwaluw Journaal 2017 is volop in de maak en zal omstreeks januari 2018 verschijnen. Graag ontvang ik nog data van laatste zwaluwen die vertrokken  zijn uit de schuren en  late waarnemingen van doortrekkende boerenzwaluwen. Deze worden  dan nog verwerkt in het overzicht.  Ook bijzondere voorvallen in schuren of stallen blijven uiteraard welkom.    

Voor 2018 ben ik op zoek naar plaatsen waar veel (meer dan 20 broedparen) aanwezig zijn in schuren of stallen. Vooral de oude ligboxstallen en schuren kunnen soms grote aantallen bevatten.  

Reacties graag zenden naar;  j.d.jongringer403@home.nl

P.S.

Mochten er nog lezers zijn die het digitale jaarverslag van het Boerenzwaluw Journaal 2016-2015-2014-2013-2012 en 2011 willen ontvangen dan graag even bericht.

Bijlagen:
lijst 2017 boerenzwaluw totaal.xlsx (13.8 KB)   

Roodborsten in herfst en winter vaak noordelijke vogels.

In de herfst verschijnen op veel plaatsen  de roodborstjes weer in de tuin. Bij ons in Joure is dit vaak in de oktober maand. Soms verdwijnen ze na enkele dagen weer en zijn ze zeker nog op de doortrek doch in de regel blijft er eentje  de gehele winter achter. De vogel verschuilt zich vaak hier in de dichte coniveer achter ons huis en komt  dan  in de ochtend vaak tevoorschijn om in  de tuin naar voedsel te zoeken. Vaak gaat het maar om 1 vogel. Ze beschermen hun winter voedselterritoria tegen andere  soortgenoten. Op veel plaatsen is dit zo en menig melder geeft dan vaak aan mij door "ons winter roodborstje is ook weer present".  Aan de vogel zelf kunnen we als hij zo door de tuin hipt vaak niet zien of het wel werkelijk dezelfde is. De herkomst van de roodborst is dan ook voor menig melder dan ook moeilijk vast te stellen. Veel roodborsten  zijn namelijk gasten uit noordelijker streken.  Dit weten we doordat er af en toe meldingen binnenkomen van roodborstjes met pootringen.  Een klein pootringetje aangebracht door een vogelringer bied dan vaak uitkomst als je deze kan aflezen of controleren.

Uit mijn archief hier enkele voorbeelden van  geringde roodborsten die in de herfst en winter in Friesland verbleven en afkomstig zijn uit noordelijker streken.

1. Helsinki V.549407 . 11 oktober 1986 geringd te Lagskar in Finland en op 3 januari 1987 gepakt door kat in Heerenveen. Afstand;1149 km.  Tijd; in 84 dagen. Gemeld door P.Blanksma uit Heerenveen. Katten pakken in de wintermaanden wel vaker eens een vogeltje in de tuin, vooral als het strooivoer op de grond word gegooid. Het is dan ook zaak dat voedsel op een open en droge en wat hogere voederplaats word aangeboden waar de kat direct word opgemerkt.

2. Stavanger 4E.03943 .20 februari 2003 geringd als eerste jaars in Sangvik in Noorwegen en op 3 november 2003 gesneuveld in het verkeer te Irnsum. Afstand;570 km. Tijd; in 256 dagen. Gemeld door Greetje Langhout uit Irnsum. Veel roodborsten zijn in herfst en winter op zoek naar voedsel en steken daarbij in de omgeving de weg over en komen in aanraking met het autoverkeer. 

3. Helsinki J...952449 . 21 april 1982 geringd te Degerobagen Helsinki in Finland en op 26 januari 1983 gesneuveld in muizenval(!) te Gorredijk. Afstand; 1405 km. Tijd; in 280 dagen. Gemeld door H.Huitema uit Gorredijk. Deze roodborst is wel op een erg ongelukkige manier aan zijn einde gekomen. Als je last hebt van muizen in de kippenren moet je dus geen muizenval met een stukje kaas zo maar in de kippenren plaatsen. Ook de roodborst is gek op kaas en havermout en pikt graag naar  voedsel als ze in de ren kunnen komen door het grote open kippegaas. Door het pikken naar de kaas op de muizenval is deze dicht geklapt en de vogel gestikt.

4. Stavanger. ED...86135. 14 april 2012 geringd te Jomfruland, Telemark in Noorwegen en levend  door mij gecontroleerd op ringplek Rohel Tjeukemeer. Afstand; 704 km. Tijd: in 197 dagen.Ook deze roodborst was  in zijn overwintergebiedje. Op 6-11 en 19 november 2012 is de vogel nog steeds aanwezig en gecontroleerd langs de noordoever van het Tjeukemeer. Roodborsten overwinteren  vaak op allerlei plekken. Deze kwam in 2013 niet terug, althans ik heb hem niet teruggevangen, op zijn winterstekkie.

Dat roodborstjes ook in tuinen kunnen broeden komt wel eens vaker voor. Ze zoeken allerlei vreemde plekken op tot in schuren en hokken. De jonge vogels worden in eerste instantie  door velen niet als zodanig herkend. In de Bijlage is een  jonge vliegvlugge roodborst te zien in jeugdkleed.  Dit jeugdkleed dragen ze maar korte tijd want voor de winter zijn ze qua kleed gelijk aan een normaal gekleurde roodborst.

Roodborstjes in de herfst en winter zijn dus vaak vogels uit noordelijker streken  die als gast bij ons  verblijven.In strenge winters vertrekt een groot deel van onze eigen broedvogels naar het zuiden enkele blijven in de omgeving. Noordelijke  roodborsten nemen dan de plekken op menig voedertafel in.   Ik ben dan ook  benieuwd  wanneer en waar de  eerste roodborstjes terug zijn gekeerd in de tuin op hun winterstek. Miskleuren komen zelfs voor.

 Meldingen zijn welkom op Tel. 0513-414788 of op  email  j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
Roodborst in 1kj kleed.JPG (3.5 MB)   
roodborst Martijn Kamphuis..jpg (67.8 KB)