Zwartkoppen trekken in het najaar flink door op ringplek Rohel.

Eind augustus komt aan het Tjeukemeer bij Rohel de zwartkop doortrek op gang. Op 29 augustus was het eerste groepje van vijftien gevangen, daarna waren er flinke periode met buien en harde wind zodat ik in de periode eind augustus  tot 8 september niet gevangen werd. Op 9 september was het een mooie najaarsdag om te vogelringen  voor het eerst in de septembermaand waren de vangsten al opgelopen tot 36 waarbij op die dag ook een  flink aantal roodborst (16) en tjiftjaf (20) zich liet vangen.Daarna bleek dat zaterdagochtend 12 september  nog de enige dag te zijn dat het droog zou blijven,daarna zou een periode van regen en veel zuidelijke wind komen. Dus zaterdag ochtend gevangen  en voornamelijk zwartkoppen (35) en tjiftjaf (13)gevangen.

Zwartkoppen worden de laatste jaren steeds vaker gevangen. De aantallen nemen in snel tempo toe.Topjaren waren 2011 (358) en 2014(306) terwijl we in de beginjaren (1985-2000)zonder geluid de aantallen niet boven de 17 zwartkoppen per jaar uitkwamen. Daarna tussen 2000 en 2007 namen de aantallen toe tot maximaal 73 per jaar. Vanaf 2008 zaten de jaarlijkse vangsten steeds boven de 100 zwartkoppen per jaar.

De toename van de aantallen zwartkoppen aan het Tjeukemeer bij Rohel moet dan ook voor een groot deel te wijten zijn door het gebruik van het geluid in het najaar. Over de herkomst van deze zwartkoppen is voor Rohel nog weinig terugmeldings materiaal voorhanden. Een erg groot deel van de najaarstrekkers  betreft vooral jonge eerste jaars vogels.

Wie meer over de augustus en september vangsten van zwartkoppen  en andere soorten wil bekijken kan de bijgaande dagverslagen raadplegen.

Jan de Jong ,Joure. Email; j.d.jongringer403@home.nl  Tel. 0513-414788

Bijlagen:
150829..docx (375.4 KB)   
150909..docx (194.4 KB)   
150912..docx (21.7 KB)   
Geringd 1985-2014 Rohel Tjeukemeer.xlsx (27 KB)   
zwartkop man fred visscher.jpg (262.9 KB)   

Friesland boerenzwaluwenland bij uitstek.

Dit jaar leek het er eerst op dat de boerenzwaluwen op meerdere lokaties waar ik in de provincie Friesland ring en onderzoek dat het aantal toch minder is dan vorige jaren. 

Toch zijn er in 2015 tot op heden(6-9-2015)  2282 boerenzwaluwen gevangen/geregistreerd. Daarvan zijn er 1688 voor het eerst geringd (1066 pulli,456 adult en 166 eerste jaars). Teruggevangen met ring werden er 534 (488 adult en 46 eerste jaars) waarvan er zeker 196 individuen waren die een eigen ring van voor 2015 droegen. Vijf boerenzwaluwen met een niet eigen ring (alle NLA) werden door mij gecontroleerd en 55 boerenzwaluwen met ring (42 nestjong, 5 adult en 8 eerste jaars) werden dood gevonden.

 De terugkeer naar de broedplekken duurde lang, tot zeker in juni keerden er nog vogels terug op de broedplek. Kennelijk hebben de zwaluwen deze winter meer zuidelijk overwintert of zouden ze toch langer over de terugtocht gedaan hebben door tegenvallende weersomstandigheden op de lange weg terug?. Koude,harde (tegen)wind en regen kunnen ze slecht over als ze lange afstanden moeten afleggen. Hun vetreserves zijn dan zo opgebrand en dan moeten ze maar net op de goede plek zijn waar voedsel in de vorm van veel insecten aanwezig zijn.

Door tijdsgebrek ben ik helaas op een flink aantal lokaties niet geweest, ook vielen er enkele plekken weg doordat de boerderij een andere bestemming kreeg of dat er uitgebreide werkzaamheden waren die het niet toelieten om intensief te vangen.  Verder waren er enkele nieuwe situaties die zich aanmelden (Warns 2x, Kortehemmen 1x, De Knipe 1x) waar veel zwaluwen aanwezig waren. In Warns op Skarl was er op kleine schaal zelfs sprake van een "kolonie" (Fam. Smid, Fam.P.J.Dijkstra, Fam. B.Dijkstra). Daar waren enorm veel broedparen in de stallen te vinden. Bij Fam.P.J.Dijkstra kwam ik pas eind juli te ringen toen een groot deel van de 1e legsels met jongen al verdwenen waren en bij Fam. B.Dijkstra pas eind augustus, het gros was toen al vertrokken uit de stal. Dat beloofd wat voor 2016 als alle broedparen terugkeren!

Ook waren er dit jaar nogal wat (196) terugvangsten van geringde boerenzwaluwen van voor 2015.  Verreweg de meesten werden in stallen teruggevangen waar al jaren achtereen boerenzwaluwen geringd zijn. Zo valt het op in de Bijlage dat de gevangen en geringde aantallen in Warns gemakkelijk  terug te herleiden zijn tot een minimaal aanwezig aantal broedparen. Bij B.Smid 54 broedpaar,bij P.J.Dijkstra zeker 39 broedpaar. Dat is bijna 100 paar op nog geen 100 meter van elkaar. Dergelijke hoge  broedichtheden had ik nog niet eerder  meegemaakt in Friesland.Ben benieuwd of er op meer plekken in ons land dergelijke hoge broeddichtheden zijn vastgesteld.

Ook in september nog overnachten er grote aantallen (rond de 200) boerenzwaluwen in de ligboxen  aldus Bauke Smid die gisteren (5-9-2015)zelfs nog zag dat er op diverse plekken nog actief  jongen gevoerd werden. Ben benieuwd of er op meer plekken in september ook nog  grote aantallen in stallen overnachten.De kans is groot dat vooral met de regenachtige perioden in augustus en september dit jaar er velen nog wat langer in de veilige (warme )schuur zullen verblijven voor ze de lange zware  reis naar hun overwinteringsgebied (Afrika) vertrekken.

Let eens op de masale zang van de boerenzwaluwen die ze vaak in de avond  vlak voor  hun vertrek in schuren en stallen laten horen. Een indrukwekkende beleving die  menig "zwaluwenboer" al eens heeft gehoord. De zwaluwen zijn de avond erg druk en kwetteren er op los. 

Groeten van; Jan de Jong Joure. Email; j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
DSC04033.JPG (160.5 KB)   
DSC05181.JPG (260.7 KB)   
Totaal gevangen boerenzwaluwen in Friesland in 2015.docx (22.3 KB)   

Juli en augustus zijn erg drukke ringmaanden .

De afgelopen maanden was het erg druk met het ringen van vogels. Vooral aan het Tjeukemeer bij Rohel worden in die maanden veel jonge zangvogels geringd die  door en wegtrekken langs de noordoever van het grootste  meer van Friesland. Op 1 juli  waren de vangsten hoog, toen werden er 117 vogels gevangen met veel fitis, tjiftjaf en zwartkoppen. Tien dagen later , op 11 juli 2015  waren de vangsten nog hoger, maar liefst 163  vogels waarbij veel rietzanger, zwartkop, kleine karekieten en grasmussen. Ook op 18 juli 2015 weer een 100+ dag (101 gevangen) waaronder maar liefst TWEE ijsvogels. Op 31 juli 2015 nog steeds veel vogels (125) gevangen  waaronder twee grote bonte spechten, weer een ijsvogel en een 16 tal boerenzwaluwen.

Op 6 augustus waren de vangsten iets minder (69) daarbij viel op dat een groot deel van de plaatselijke  vogels nu  echt is weggetrokken, diverse vogels waren al met het opbouwen van de vetreserve die nodig is voor de wegtrek begonnnen.  Een kleine karekiet met een Belgische pootring had zelfs al vetscore 3 en woog 13.7 gram. Normaal is het gewicht van kleine karekieten rond de 11.5 gram gemiddeld. Door de regenachtige dagen in augustus pas op 21 augustus weer gevangen en daarbij 62 vogels gevangen, daarbij was er een  kleine karekiet (1kj)met een Zweedse pootring. Al met al de afgelopen maanden veel vogels gevangen aan het Tjeukemeer. In de Bijlagen de dagverslagen.

Jan de Jong, Joure  Tel.0513-414788  j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
150709..docx (82 KB)   
150711..docx (103.7 KB)   
150718..docx (88.5 KB)   
150731..docx (21.5 KB)   
150806..docx (21.4 KB)   
150808..docx (17.7 KB)   
150821..docx (91 KB)   
DSC05235.JPG (68.2 KB)   

Drie jonge boerenzwaluwen in kunstmeststrooier.

Heb in de periode 1992 tot en met heden in Friesland al heel wat vreemde plekken aangetroffen waar boerenzwaluwen opgroeiden bij mijn onderzoek naar zwaluwen in de provincie.In oude melkmachines op het land, onder bruggen, op buitenlampen, op verrekijker tassen , in dozen of potten op stellingen etc.   In de meeste gevallen werden ze bij toeval ontdekt of me door de eigenaren mede gedeelt. Ook deze week kreeg ik weer zo'n vreemd geval te horen en te zien.

Op 6 juli 2015  ging ik om 06.30 uur richting Terwispel om daar bij Afke Jager en Fam. Steenwijk boerenzwaluwen te  vangen en te ringen. Bij Afke Jager trof ik in het schuurtje weer flink wat oude en jonge  boerenzwaluwen aan. Helaas daar predatie van  enkele nestjongen en een dood mannetje volwassen boerenzwaluw gevonden. De predator is nog onbekend.

Rond 08.00 uur kwam ik bij de boerderij van Arie en Ilse Steenwijk aan waar weer een flink aantal boerenzwaluwen in de loods aanwezig waren. Zoals altijd vang ik de volwassen boerenzwaluwen voor de schuifdeur en plaats de netopstelling aan de binnenzijde van de deur wat een 11 tal boerenzwaluwen opleverde en (wonderlijk) een vink vrouw met broedvlek. Arie Steenwijk wees me het nest van de vink aan die IN een opberghok aan de loods boven een deur zat. Vreemd zei ik, normaal broeden vinken niet IN loodsen.  De vogel had daar dus gebroed en deze zomer jongen grootgebracht, veilig en wel onder dak.

 In de tussentijd ringde en controleerde ik, met de hulp van zoon Jasper Steenwijk ,nog een aantal  zwaluwnesten waarin nog eieren en jongen zaten. Boer Arie en boerin Ilse Steenwijk en de andere kinderen kwamen  ook even bij het ringen van de vogels kijken en kregen uitleg over de boerenzwaluwen. De kinderen mochten de geringde en gekontroleerde  zwaluwen de vrijheid weer geven, aan enkele zwaluwen werden zelfs namen gegeven. 

Boer Arie Steenwijk vertelde me al eerder die morgen dat hij met de hitte van de afgelopen tijd er vorige week in de loods een nest met  niet vliegvlugge  jongen naar beneden was gevallen, kennelijk door de warmte  in het nest  dat vlak bij het dak zat. Hij vond het jammer dat ze het niet zouden redden dus zette hij de drie jongen in een kunstmeststrooier die in de loods stond en wees me de plek aan. Daar konden de ouders de jongen van bovenaf goed zien en mogelijk ook  door blijven voeren.  Het lukte!! De nestjongen waren  nu al  groot genoeg om uit te vliegen en kregen dan ook een pootringetje om en bleven nog even in de kunstmeststrooier zitten.

Zelf heb ik ook wel eens nestjes van een boerenzwaluw met jongen gered. Het oude nest zette ik dan terug en smeerde het in met verse mest uit de stal aan. In de meeste gevallen bleef het dan wel zitten en konden de jongen verder opgroeien. Lukte het niet dan zette ik het nest op een plekje op korte afstand van het oude nest, soms op een plankje of in een richel zodat katten er niet bij konden. Deze methode van de jongen in een kunstmeststrooier had ik nog niet eerder meegemaakt en vond het toch vrij uniek. Gelukkig waren er geen koude nachten geweest en werden ze volop gevoerd.In de Bijlage  de fotos van de opgroeiplek van de jonge  zwaluwen. Wie ook een vreemde nestplek van een boerenzwaluw paartje  heeft  mag het  me melden.

Jan de Jong, Joure Tel. 0513414788 Email  j.d.jongringer403@home.nl  

Bijlagen:
boerenzwaluw nestjongen groeien op in kunstmeststrooier.JPG (294.5 KB)   
boerenzwaluw plek nestjongen in kunstmeststrooier.JPG (233.7 KB)   

Na bijna 21 jaar laat de kruisbek zich weer zien op de ringplek!

Op de eerste dag van juli 2015 , net voor de hittegolf dagen, werd nog snel even de negende CES dag van 2015 afgewerkt aan het Tjeukemeer.  De ochtend begon helder met  een klein briesje van 2B uit het oosten. Er werd vroeg begonnen met het vangwerk omdat de temperaturen in de ochtend wel eens flink zouden kunnen oplopen. Opvallend veel zwartkoppen (21), doch ook fitissen (18) ,tjiftjaffen(17) en zelfs een familie staartmezen (11) liet zich vangen. Klapper van de dag was toch wel een eerste jaars KRUISBEK.  De vogel zat in de tweede  netbaan van onderen in CES opstelling C6 en was er aan de westzijde ingevlogen. Dit is de 2e vangst  op deze ringplek aan het Tjeukemeer sinds 1985, de eerste keer was dat op 30 juli 1994. Biometrie en enkel fotos staan in het verslag in de Bijlage hieronder. Al met al een mooi begin van de (warme) juli maand waar op de 1e dag  zelfs 117 vogels werden gevangen. waaronder ook nog een zestal boerenzwaluwen.

Jan de Jong, Joure .Tel.0513-414788 Email j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
150701..docx (381.6 KB)   
DSC04812.JPG (195.4 KB)   
kruisbek 1e kalenderjaar Rohel Tjeukemeer.JPG (162.8 KB)   

In de junimaand weer veel vogels gevangen aan Tjeukemeer.

Op 4-17 en 25 juni werd er weer actief voor het Constant Effort Site program van het Vogeltrekstation Wageningen gevangen aan het Tjeukemeer te Rohel .

Op 4 juni zowaar een oosten wind en weinig wind, zodat er onder gunstige omstandigheden gevangen kon worden. Veel soorten lieten zich in de ochtend vangen. Van de 25 soorten waren er enkele die opvielen. Zo waren er twee paar staartmees met jongen aanwezig wat  een 18 tal vogels opleverde. Van 21 kleine karekieten bleek dat er een flink deel bij zat wat stellig nog op doortrek was omdat ze nog vetscore 1 of meer hadden. Spectaculair was de vangst van een KRAKEEND vrouwtje in vangbaan C1. De vogel zat in de onderste baan van een dun 10 m mistnet  en fladderde wat tegen de netbaan. Met snelle stappen door het water werd de vogel gepakt, wonder boven wonder bleek de netbaan ongedeerd. Kennelijk had de vogel meer in het water gezeten dan in de vangbaan gehangen. Al met al 98 vogels die morgen waarbij opvalend weinig  eerste jaars vogels.

Op 17 juni stond er wel wat meer wind uit het ZW waardoor de  netten veel trilling vertoonden. Harm Nijholt uit Oldeouwer was vanmorgen als gast aanwezig. Hij maakte een filmpje voor Youtube van de ringplek en maakte daarbij gebruik van een drone met camera. Dat leverde  prachtige beelden op.  Zie  https://www.youtube.com/watch?t=130&v=iQx47iCfJuY  In de vroege ochtend kwamen ook nog een 3 tal lepelaars langs en de tjiftjaffen lieten zich goed vangen, er werden 15 eerste jaars gevangen. Met een totaal van 78 vogels , waaronder een wijfje  gekraagde roodstaart en een putter mannetje , werd de ochtend afgesloten.

Op 25 juni trof ik in de eerste uren enkele druppels regen doch dit verdween al weer vrij snel en de lucht klaarde op. Na 08.00 uur kwam de zon er zelfs flink door. Dit resulteerde in een 100+ dag (103 vogels gevangen). Daaronder waren opvallend veel tjiftjaffen , fitissen, kleine karekieten en zwartkoppen. Bij de Fitissen  waren er drie van de vier volwassenen al begonnen met de slagpenrui. Een witsterblauwborst  mannetje van 24 april 2015 werd teruggevangen.

Alle drie de dagverslagen van de juni maand zijn hieronder  te raadplegen.

Jan de Jong, Joure Tel. 0513-414788 Email;  j.d.jongringer403@home.nl

Bijlagen:
150604..docx (196.1 KB)   
150617..docx (285.5 KB)   
150625..docx (148 KB)   
DSC04651.JPG (129.3 KB)