Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
04-09-2005
JACQUES LEBEL
Gisteren een dag op trot geweest naar de Ardennen met de Wijngilde van Sint Job. Een medereiziger van ongeveer mijn leeftijd, fruitliefhebber en bijenteler vertelde mij dat de Jacques Lebel de lievelingsappel was van zijn jeugd. Ik voelde mij onmiddellijk zielsverwant, want dit was ook mijn lievelingsappel. De pluk gebeurde traditioneel het eerste weekend van September. Ik herinner mij vooral de eerste jaren internaat in de Gele Doos te Torhout, begonnen in het zesde studiejaar en toen ging het nog in periodes van 2 maand voor je weer naar huis mocht. Op de zolder in het internaat had elk zijn koffer staan en s middags mocht je er iets uithalen. Ik had altijd een voorraad Jacques Lebel appelen. Ik hield erg van die sappige, zure appel. Nu nog lust ik die, zij het zonder de de taaie, wat wrange, vettige schil.
Jacques Lebel werd in Frankrijk gelanceerd in 1849. Het is een ras dat het ook goed doet op de lichtere zandgronden. Hij vormt van nature een mooie kroon met spreidende takken. De bladeren zijn vrij groot en minder vatbaar voor schurft. Bij mij valt de kankergevoeligheid goed mee. Jacques staat geklasseerd als keukenappel, doch als eetappel mag hij er best zijn. Een van de betere oude rassen, die nog steeds een plaats verdient in de fruittuin.
Gisteren middag telde ik ze nog allemaal de 15 kuikens bij de moeder in de kippenren. Vanmorgen zijn ze nog met 6. Geen sporen gevonden.
Was het een kat? een bunzing? Ratten? Toch een roofvogel? De natuur is hard.
Het Centre de Recherches agronomiques de Gembloux heeft destijds uitgebreid de oude fruitrassen bestudeerd en van de interessantste enten bezorgd aan de boomkwekers.
Hieronder waren 4 pruimenrassen: Belle de Thuin: langwerpig, zeer groot, geel.(Dit jaar had ik geen enkele vrucht) Prune de Prince: klein, blauw, zeer zoet. Vorig jaar veel vruchten, maar ze gingen er allemaal aan door de monilia, een schimmelziekte. Voordien nooit meegemaakt met dit ras. Dit jaar zijn er wat vruchten die nu rijp worden. De moniliaaantasting is veel minder. Sainte Catherine met gele pruimen die eind september rijpen heeft bij mij haast nooit plukrijpe vruchten. Wignon is voor mij veruit de interessantste. Vorig jaar was er een voldoende oogst en dit jaar opnieuw. Het oogsten van de rood-blauwe, vaste, goed smakende vruchten is begonnen. Matige aantasting van monilia.
Ik had ook als titel kunnen kiezen: Als je van de duivel spreekt zie zijn staart. Als je het over iemand of iets hebt dan zie je die plots.
Of letterlijk dan: hybride kippen zijn des duivels voor biofundamentalisten. Of nog een derde titel: ze kunnen het nog de oudjes. De dag na de blog over de steriele Rumstse kippen kom ik in ons kippenhok en ik hoor gepiep van kuikentjes. Na onze terugkomst had ik op 9 augustus bemerkt dat een kloek op een berg eieren zat. Ik wist niet hoelang het broeden al begonnen was. De broedster was deze keer een witte kip met zwarte halsveren, een knappe madam. Verder lopen er nog 3 zwarte en 1 bruine kip. Allemaal hybriden. Ze zijn 3 jaar oud. Maar ze leggen nog meer dan 50 %. In het voorjaar was het bijna elke dag hun ei. Een broedzitting van een vorige kip, die onberispelijk broedde, had geen resultaten opgeleverd. Ik was er vast van overtuigd dat mijn hanen te oud waren.
Vorig jaar had Jasmien, een kleinkind, een oud koppel kippen gekregen van mensen die verhuisden. Een oude, zware haan met veel wit en iets bruin. Waarschijnlijk een gespaarde braadkip en een gewone, bruine, klassieke kip. Dit voorjaar is die op een dag bezweken. Er was niets aan te merken en ze had haar gewicht.
De oude, grote haan was hier steeds de assepoester geweest, tot deze winter. Mijn oude haan, Brakelhybride begon er erg gebogen bij te lopen en geraakte nog zeer moeilijk vooruit.Hij zag er echt ziek uit. Ik dacht dat hij het niet lang meer zou trekken. Van die omstandigheden profiteerde de andere haan om zelf nummer één te worden. Mijn oude haan kwam er tegen alle verwachtingen in weer boven op, zij het dat hij er nog wat gebogen bijloopt, maar hij werd weer nummer één!
Een zeldzame keer zag ik de hanen een kip trappen. Maar een eerste maal was er geen resultaat geweest. Dan had een kennis van ons, ondanks het negatieve advies, eieren onder een kloek gelegd met als resultaat toch een paar kuikens.
Zonder veel verwachting heb ik de kip op de berg eieren laten
broeden. Twintig dagen waren intussen verstreken en wat zie ik: een kuiken. 't Was 's avonds en 's anderendaags ben ik beter gaan kijken.
Ik kon mijn ogen niet geloven. Een hoop kuikens, waaronder eentje, een zwartje, dat pas uit een ei kwam. Ik heb de resterende eieren vanonder de kip gehaald en op de composthoop gegooid. Er was nog een bevrucht ei bij. Terug in het hok heb ik de kip van het nest genomen en de kuikentjes geteld: vijftien. Vandaag is moeder kloek met hen een eerste maal buiten gaan wandelen, na een dag wachten. Eerst waren er enkele in het hok achter gebleven. Ik heb ze over de drempel van de uitloopopening geholpen en vanavond gecontroleerd of er geen achter gebleven waren buiten. Dit was niet het geval.
Vijftien kuikens! Begrijp je nu de derde titel die ik had willen geven: ze kunnen het nog de oudjes!
Naar analogie van de bloedappelsienen heb ik het over bloedpruimkens.
Het zijn mijn laatste kerspruimen. Ze zijn blauw-donkerrood en hebben geel-rood vlees. De smaak is aangenaam. Kerspruimen of myrobolanen behoren tot een aparte pruimensoort, Prunus cerasifera. Ze hebben 16 chromosomen, net als de Prunus spinosa, de beter bekende sleepruim, die eveneens 16 chromosomen heeft.
De Prunus domestica (gedomesticeerd of gecultiveerd) waartoe de meeste gekweekte pruimenrassen behoren hebben 32 chromosomen.
Als je de rijke verscheidenheid van de kerspruimen ziet, van geel (waarvan er sommige behoorlijk groot zijn), verschillende rode en blauwe variëteiten, met heel veel verschillende smaken, waaronder vrij lekkere, ziet het er veel duidelijker naar uit dat de cultuurpruimen afstammen van de kerspruimen en niet van niet te pruimen (te eten) maar in andere opzichten wel waardevolle sleedoorn.
Ik heb een tiental verschillende kerspruimen staan, waaronder de roodbladige met rode vruchten die er net als kersen uitzien en best lekker zijn als de merels ze niet allemaal geplunderd hebben.
Dit jaar had ik massas kerspruimen, in tegenstelling met de zeer karige oogst van de gewone pruimen. Kerspruimen bloeien al in maart met een overweldigende bos witte bloempjes. Ik vind het altijd een feeërik gezicht.
Via Google kwam ik op hun site terecht en wat staat er letterlijk: De klassieke legkip is een hybride soort dit wil zeggen een soort die onvruchtbaar is.
Vanwaar komt die onjuiste bewering? Op het einde van het artikel haalt men drie bronnen aan; o.a. een artikel van een VELTmedewerkster. In 2000 lanceerde ik een actie met biolegkippen. Een project dat achteraf gelauwerd werd door de Koning Boudewijnstichting met 70 000 BEF. Ook in Seizoenen verscheen ooit dezelfde steriiteitskwakkel. In VELTmiddens ondervond ik heel wat weerstand om wille van de vermeende steriliteit van hybride kippen.
Wat meer uitleg over hybriden.
Een hybride kan de kruising zijn tussen twee SOORTEN. Sommigen kruisingen zijn niet levensvatbaar. Andere zijn onvruchtbaar B.v.een paard en een ezel. Het resultaat, de muilezel is zelf niet meer vruchtbaar. Er
zijn kruisingen tussen diersoorten die wel vruchtbaar zijn. Zo las ik onlangs dat een bepaalde soort coyote (een Amerikaanse wolf) dreigt uit te sterven door vermenging met zwerfhonden.
In een soort heb je diverse RASSEN. ( In de gewone omgangstaal heeft men het meestal over soorten als men in feite rassen bedoelt. Je weet wel : welk soort appel is dit? als men feitelijk naar de rasnaam vraagt.)
Als je op rasniveau blijft -en dit is het geval met de hybride kippen - is voortplanting zeker mogelijk. Alleen bekom je weer een grote waaier aan eigenschappen en niet meer de superieure eigenschappen van de ouders.
Als je binnen het ras blijft en twee rassen kruist bekom je geen steriliteit. Als je wil kan je de eieren van hybride kippen laten uitbroeden (Je blijft immers op rasniveau) en je bekomt een bonte mengeling van leuke bastaardkippen met goede en minder goede eigenschappen, natuurlijk voor een gedeelte afhankelijk van de gebruikte haan.
Momenteel heb ik er nog één exemplaar , een stokoude haan, die veel gelijkenis vertoont met zijn vader, een zilverbrakel.
De moeder was een hybride kip. (Zijn zusjes werden 3 jaar terug opgepeuzeld door een vos).
Hoe komt men nu tot de hybride kippenrassen?
Enerzijds kweekt men de hennen tot deze allemaal dezelfde erfelijke eigenschappen bezitten (lijnenteelt). Dit vergt meerdere generaties van uitselecteren. Soms komen hier ook kruisingen en herkruisingen tussen. Tegelijkertijd doet men dit ook met de hanen. Via lijnenteelt van vrouwelijke en mannelijke kippen komt men dus tot dieren met eenvormige erfelijke eigenschappen. De aldus bekomen hennen en hanen worden samen geplaatst op een vermeerderingsbedrijf.
Uit de broedeieren komt het hybride F1 ras (first filial generation eerste nageslacht) met superieure eigenschappen. In de biologie spreekt men van het heterosis effect en dit is een biologisch gebeuren.
Door de gerichte kruising bekomt men een superieur nageslacht, met leg - (Legkipppen) of groeieigenschappen (mestkippen), die moeilijk geëvenaard kunnen worden door een zuiver ras.
