Archiefhoekje
VAN QUOTEBOEK TOT LANDBOEK
Het Eeklose Stadsarchief beschikt al ruim een decennium over een benijdenswaardige reeks heruitgaven van de oude landboeken,
die in de digitale versie ook op zoektermen kunnen werken.
In 2006 zette wijlen Erik De Smet een belangrijke stap naar de voltooiing door de uitgave van het Franse landboek (1796-98).
Sindsdien is het Hollandse landboek nog het enige hiaat in de reeks, die afgerond wordt met de Popp-legger en het moderne kadaster.
Maar in feite klopt het plaatje niet. Zowel van de Franse als van de Hollandse periode zit in het archief alleen een quoteboek.
Een quoteboek is eigenlijk niet meer dan een (min of meer alfabetische) lijst van de grondeigenaars,
met achter hun naam telkens de betrokken percelen met hun oppervlakte en ligging.
In tegenstelling tot in het Ancien Regime worden dus geen pachters/gebruikers vermeld.
Dank zij de computertechniek kan zo’n quoteboek wel verbouwd worden tot een landboek:
het volstaat de genummerde percelen in de juiste numerieke volgorde te plaatsen.
Maar het lijkt te eenvoudig om waar te zijn.
Grote complicatie is dat zowel de Fransen als de Nederlanders een nieuwe percelenindeling hebben uitgewerkt.
De stukken grond staan worden dus niet meer behandeld in de bekende volgorde van vóór 1796.
Voor de Hollandse versie komen daar nog twee handicaps bij:
enerzijds zijn de roeden en gemeten vervangen door are en centiare, en anderzijds is de meettechniek ingrijpend gewijzigd.
In de oude landboekversies werden de openbare wegen gedeeltelijk meegeteld bij de aangrenzende percelen,
volgens een ingewikkelde regeling (tot in het midden van de weg, tot aan de schootkant, tot vijf voet buiten de gevel, enz …).
In het Hollandse quoteboek staan de “netto” oppervlakten zoals wij die nu nog kennen.
Dit verklaart waarom een “Hollands landboek” nog niet voor morgen is.
De eerste stap, het digitaliseren en ordenen van de gegevens, was de eenvoudigste.
De tweede, het doorgronden van het Hollandse sectiesysteem, is meteen de moeilijkste.
Als we er nog aan toevoegen dat tegenover het Franse landboek van 25 jaar voordien
negen van de tien percelen van eigenaar veranderd zijn,
is het beeld van de chaos ongeveer compleet.
Toch wordt de bewerking van de Nederlandse gegevens een prioriteit voor de komende jaren.
Het gesukkel met de overgang 1796-1830 duurt nu al een decennium, en is telkens weer een struikelblok in elke kavelgeschiedenis.
(Freddy Pille)
|
Ik ben Everaert Albert, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Awbeir (Eeklo's voor Albert).
