Natuurnieuws uit de eerste helft  van september 2022.

door Jan de Jong

01-09. Groep van zeker 100 boerenzwaluw voedsel zoekend bij vijverpartij in Leeuwarden. De groep is zeker al en week aanwezig bij de flat (Mevr. Jellema). In Joure in de wijk Skipsleat bij het Wand 1 roodpootvalk gezien. Vogel was dicht te benaderen (Mevr. Skiere). Tien smient gezien te Mirns bij See Hanne (Aart Vink). Twaalf grote zilverreiger in het Easterskar bij Sintjohannesga (Wietze V). In de Alde Feanen bij Eernewoude 1 visarend gezien (Meino Zondervan). Bij het Gerbrandygemaal aan Sneekermeer 1 boomvalk (Dick Pruiksma e.a.). Bij Mirns drie boomvalk (Aart Vink). Twee grote gele kwikstaart bij de Ketlikerheide, mannetje vloog weg. Het vrouwtje gefotografeerd. (Henk Tulp).

Foto © Henk Tulp.

01-09-2022. Grote gele kwikstaarten vallen op door de lange staart. Het aantal waarnemingen van de soort lijkt de laatste jaren toe te nemen in Friesland, nu het broeden nog.

 02-09. In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg 1 zwarte ibis (Marcel Stienstra e.a.).  Op Vlieland 1 eerste jaars poelsnip gevangen en geringd door VRS Vlieland. De vogel had een vleugel van 157 mm en is uitvoerig gefotografeerd en bekeken.  (Jeroen Breidenbach e.a. VRS Vlieland).

Foto © Jeroen Breidenbach.

02-09-2022.  De poelsnip lijkt wel wat op de watersnip doch heeft een veel grotere vleugel en verschilt van de watersnip door de opvallende witte buitenste staartpennen.

Foto ©Jeroen Breidenbach

02-09-2022. Naast de grote vleugelmaat zijn de opvallend witte buitenste staartpennen kenmerkend voor een poelsnip.

03-09. Rond 15:30 uur een groep van zeker 40 kauwen hoog overtrekkend naar WZW boven de E.A. Borgerstraat in Joure (Jan de Jong). Boven de Badweg op Schiermonnikoog nog 2 gierzwaluw (Willem Bosma e.a.). In Molenend een zeldzame roodborstlijster gefotografeerd (Jean Leclercq).

04-09. Op de slaapplek van Wide Mar bij Stiens vandaag 160 grote zilverreiger, 8 ooievaar en 3 blauwe reiger. Alleen de binnenkomende vogels geteld (Gerard Mast).

05-09. Vandaag zijn bij ons de laatste boerenzwaluwen uitgevlogen in Kollum (Fam. Solle). In Zweins zijn bij ons in de schuur de 4 paar boerenzwaluwen met hun jongen alle vertrokken (Anneke de Boer). In Joure sneuvelde 1 sperwer tegen de vensterruiten (Bouke Meester). Opmerking; De vogel droeg een pootring en werd me aan de deur gebracht. De vogel woog nog maar 99,6 gram en erg verzwakt en kennelijk op zoek naar een prooi geweest. Het eksemplaar was op 28 juni 2022 als man nestjong geringd bij Bloempketerp in Franeker uit een legsel van 5 jongen. Ringer W. Vellinga noteerde verder dat de vogel toen nog 155 gram woog en een vleugellengte van 119 mm had. Jonge sperwers komen in najaar veel in tuinen en zitten dan vaak achter mussen of lijsterachtigen aan, soms durven ze grotere prooien te pakken zoals Turkse tortels of zelfs houtduiven.

Foto © G. van Houdt (archief Jan de Jong).

Sperwers kunnen soms grote prooien pakken, ze deinzen daar niet voor terug al ze honger hebben. In dit geval pakt een jong vrouwtje sperwer een volwassen houtduif.

06-09. In Stiens twee kolibrievlinder in de tuin (Gerard Mast). Eerste groepje smienten weer terug op vaste winterverblijf aan Koarte Ekers bij Joure (Durk Visser).

07-09. Bij de uitkijktoren van It Fryske Gea aan de Slinkeweg te Workum 3 Indische ganzen op grasland (Herman van der Werf Tirns).

08-09. Nog 1paar boerenzwaluw met grote jongen in de schuur. Alle andere paren al weg (Dirk Schipper, Oldeberkoop). In Offenwier grote groep van zeker 125 boerenzwaluwen aan het voor verzamelen voor de wegtrek op oude telefoondraad (Fêdde Bloemhof, Offenwier).

Foto © Fêdde Bloemhof

08-09-2022. Oude telefoonpalen met draad fungeren nog steeds als voorverzamelplaats voor de wegtrek van zwaluwen bij Fêdde Bloemhof in Welsryp.

09-09. Te Vrouwenparochie twee ijsvogel (Ruurd Tadema).

10-09.  Bij Joure aan de Lange Ekers 1 groep van zeker 30 nijlgans op weilanden (Durk Visser). Bij ons is het paar boerenzwaluwen vandaag vertrokken (Henk F. Hansma, Hemrik).Te Heerenveen 2 kolibrievlinder op petuniaplant tweehoog (!) op flat (Nico Vink).

Foto © Nico Vink

10-09-2022. Kolibrievlinders zoeken het soms hoger op om aan nectar te komen.

11-09. In Wijnjewoude bij de Stripe 1 brilduiker (Roel Oost). Op Schiermonnikoog nog een gierzwaluw overvliegend (Andre-Willem Faber).  Bij Hempens aan Mardyksterpaad 1 roerdomp gezien (J.P. Reitsma). Op Schiermonnikoog aan de Stuifdijk 11 paapje gezien (Andre-Willem Faber).

12-09. De trek van de roodborst begint al aardig op gang te komen, op Ringstation Rohel aan de noordoever van het Tjeukemeer werden vandaag 16 gevangen en geringd (ringgroep Ringstation Rohel).  Opmerking; Ik ben benieuwd wanneer de eerste roodborstjes als vaste wintergast weer in menig tuin zal verschijnen.   In onze tuin een merel met witte vlekken. Vogel was er in 2020 ook al op 10 december. Het eksemplaar wordt steeds witter (Siebe Haven, Welsryp).

Foto © Siebe Haven, Welsryp)

12-09-2022. Een vrouwtje merel met een “bont” verenkleed in de tuin te Welsryp. De vogel is individueel herkenbaar en verblijft al enige jaren in de omgeving.

13-09. In polder Gele strand bij Workum 1 paapje (Tjerk Kunst).  In Veenklooster in Fogelsanghstate 1 ijsvogel (Kees Bode). In de Plasjes aan N31 bij Harlingen plm. 200 smienten (Christiaen Mous). Bij Koudum in polder Aent Lieuwes 10 smienten (Hessel van der Iest).

14-09. De huiszwaluwen zijn 2-3 weken al vertrokken bij mij in Dedgum, dat is vroeg dit jaar. De boerenzwaluwen zijn nu bijna allemaal al weg, ook weken eerder dan afgelopen jaren. Er zijn nog enkele in de schuur en in het dorp vliegen er nog een aantal, maar de trek is begonnen. En dit jaar geen dode jongen als gevolg van de hitte deze zomer. (Ton Westendorp, Dedgum). In Zwagerveen 1 kolibrievlinder (Sjoukje Hofstede). Bij Drachten een miskleur meerkoet met deels witte hals en borst/buik (Thomas Dijkstra).

15-09. Bij Bakkeveen 1 raaf (Koert Scholten). Nog 1 gierzwaluw bij Munnekeburen (Monique Pol). In Heerenveen 1 kolibrievlinder in de tuin (Sjoukje van Sprengen Heidstra).

 Tot zover deze Nieuwsbrief 23.

De najaarstrek begint al aardig op gang te komen.  Mocht U bijzondere waarnemingen/vondsten hebben gedaan in de afgelopen periode dan horen we het graag.

 Helaas krijgen we elk jaar veel meldingen van slachtoffers die tijdens hun (vaak eerste vlucht) omkomen tegen de vensterruiten. In september/oktober gaat het vaak op kleine zangers (roodborst) en lijsterachtigen (merel/zanglijster/koperwiek). Graag zouden we wat meer willen weten waar/wanneer/ en hoeveel vogels er wel sneuvelen. Het moeten er in onze provincie jaarlijks vele duizenden zijn. In deze Nieuwsbrief een vondst opgenomen van een gesneuvelde (geringde) sperwer in Joure. Soms is de conditie van de vogel (zwak) er de oorzaak van dat ze sneuvelen, in andere gevallen zijn ze nog goed vet tijdens de wegtrek, doch na een lange vlucht erg vermoeid toch gesneuveld. Soms helpt het om raamstickers aan te brengen op ramen of windschermen om zo vogelaanvaringen te voorkomen.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 24 graag vóór 1 oktober 2022 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Helaas kon ik deze keer niet alle binnengekomen meldingen opnemen.

17 september 2022.

Jan de Jong, Joure

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788.

17-09-2022, 10:37 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit de tweede helft van augustus 2022.

door Jan de Jong

15-08. In Drachten aan de Flevo 1 reuzenhoutwesp van zeker 4 cm groot in de houtschuur (Eddy Dijkstra).

Aan de noordoever van het Tjeukemeer 1 jong vrouwtje ijsvogel gevangen en geringd weer losgelaten (Ringgroep Rohel).    

16-08. Op pad naar de woning 1 dode geringde goudplevier gevonden (Marten van der Heide, Tjerkgaast).

Opmerking; Bij navraag bij de Nederlandse Ringcentrale (Vogeltrekstation Wageningen) bleek de goudplevier geringd te zijn als eerste jaars op 27 december 2020 bij Trophorne te Ypecolsga door vogelringer Catrinus Monkel en woog toen 227 gram. De vogel is met een wilsternet gevangen.

Bij Oldelamer nabij Brandemeer een afwijkende eerste jaars boerenzwaluw met een “stropdas” gezien en gefotografeerd (Johannes Ruurd Fokkens).

Foto © Johannes Ruurd Fokkens.

16-08-2022. Drie jonge boerenzwaluwen met nog gele snavelrand nabij het Brandemeer bij Oldelamer. De middelste van de drie heeft een duidelijke “stropdas”.

Opmerking; Deze afwijking zie je maar weinig bij boerenzwaluwen. Deze boerenzwaluw heeft te veel melanine (zwart) in partiele kleed. Een afwijking dus. Let op de zwarte borstkleur en de meer zwarte kruin (zonder metaalglans).  Zie de laatste tijd veel meer boerenzwaluwen met afwijkingen. Ook bij de staart komen bij jonge vogels vaak afwijkingen voor. De witte vlekken ontbreken nogal eens bij jonge vogels deels op 2^e tot 4^e pen (van binnenuit geteld). Soms heel kleine vlekjes (vooral bij vrouwtjes). Ook komen er (ook partiele) ruistoornissen voor doordat ze niet goed door de (winter)rui komen. Soms komen boerenzwaluwen aan uit hun overwintergebied met nog deels niet voltooide rui (onderbroken rui), deze wordt dan vaak hier op de broedplek niet voortgezet. De deels nog blauwe bloedspoelen zijn dan grijs (afgestorven) en pennen groeien niet meer. Deze stoornissen wijt ik grotendeels aan erfelijkheid en deels aan het veranderende klimaat (insecten verspreiding veranderd).

Op 25 augustus ringden Arend Timmerman en Gerben de Vries (Ringroep Eastermar) veel jonge boerenzwaluwen aan het Bergumermeer. Bij het verwerken  van de boerenzwaluwen zagen zij een  opvallende eerste jaars vogel waarvan het roodoranje onder de keel door liep tot net voorbij de cloaca. Een kleurafwijking van het partiele kleed, die w.s. te wijten is aan een stoornis in de aanmaak van kleurstoffen. De roodoranje achtige veren van de keelvlek bij jongen boerenzwaluwen loopt in principe niet door. Jonge boerenzwaluwen hebben soms (niet altijd!) een wat roze achtige zweem op de borst. Doch deze is nooit zo "donker" als de keelvlek. Ook bij adulten herkennen we verschillende stadia van kleurverschil in borstveren, doch nooit zo "donker" als een volwassen keelvlek.  Dit “normale” kleurverschil noemen we de z.g. "boisonneauti" variant.

Het voedsel (insecten) is een van de belangrijkste factoren waar we als vogel onderzoekers nog te weinig kijk op hebben. Stoornissen komen bij veel meer soorten voor als je er goed op let.

17-08. Bij de Ringvaart in Tijnje1 ijsvogel gezien (Anneke Ziel-Lantinga). In Langweer sneuvelde 1 jong vrouwtje ijsvogel tegen de schuifpui (Jan de Groot).

18-08. Zuidelijk van Echtenerbrug tijdens fietstocht 1 purperreiger gezien (Marten van der Heide).

19-08. Om 14.30 uur zag ik een draaihals in de tuin te Leeuwarden -Huizum (Jaap Versteeg). In een natuurgebied bij Oude-Nieuwehorne niet ver van de Meulestuw 1 purperreiger gezien (Martinus en Louwina Wijma). Op slaapplek in de Wide Mar bij Stiens 88 (!) grote zilverreiger, 3 ooievaar en 3 blauwe reiger geteld (Gerard Mast, Stiens).

20-08. In Lauwersmeer bij Ezumakeeg 51 reuzenstern (Hessel van Iest). Bij Zwarte Haan 2 roodpootvalk waargenomen (Marchel Stienstra). Bij het Workumer Nieuwland 1 koekoek overvliegend (Libbe Zijlstra). In de Nijtsjerkerksterpolder bij Marrum 1 koekoek overvliegend (Steven Vantieghem).

21-08. Zeven reuzenstern gezien in het Easterskar bij Sintjohannesga (Henk Nipperus, Joure).

Opmerking; De reuzenstern zie je de laatste jaren steeds vaker in het binnenland van Friesland. De forse dikke snavel valt daarbij erg op en het harde geluid. Ook in het Lauwersmeer en de Friese IJsselmeerkust worden soms flinke groepen van meerdere tientallen gezien op zoek naar visjes.

Foto © H. Nibbering.

03-08-2022. Volwassen reuzenstern in vlucht met forse snavel, donkere snavelpunt, poten en petje.

22-08. In Tijnje bij ons huis aan de Haenebuert 1 jonge ijsvogel gezien (Anneke Ziel).

23-08. Bij de Groenplak op Terschelling 1 nachtzwaluw vrouw roepend (Rick Dekker e.a.). Bij de Bocht van Molkwar 2 lachstern waargenomen (Jeroen Breidenbach en Hessel van Iest). In het Lauwersmeer 1 draaihals gezien (Tina Leguijt). Op Terschelling een roze spreeuw waargenomen (Tijmen Majoor e.a.).

24-08. Bij Ravenswoud een zwarte specht roepend (Erik van Ommen). In de omgeving van Oldeholtpade 2 paar roodborsttapuit (J.de Groot).

25-08. In Langweer 1 ijsvogel op de brug gezien, er zijn er dus gelukkig meer (Jan de Groot). Opmerking; Zie ook 17 augustus. Helaas sneuvelen er onder ijsvogels veel tegen vensterruiten. Maar ook andere soorten komen om als ze op doortrek zijn.

Foto © Beitske Bijl- de Vroe.

25-08-2022. Jonge koekoeken kunnen nog laat in het seizoen doortrekken, vaak zijn de oude vogels dan al in Afrika. Helaas sneuvelen er elk jaar veel op tegen windschermen en vensterruiten.

 Aan de noordoever van het Tjeukemeer werd op dezelfde dag een koekoek van de rosse fase gevangen en geringd (Ringgroep Rohel).

Foto © Gerard Westerhuis.

25-08-2022. Een jonge koekoek van de rosse fase wordt niet veel gevangen in Friesland. Dit was de 13^e ringvangst van een koekoek op Ringstation Rohel (1985-2022).

Vangst van een Napoleonwever door Ringgroep Rohel aan Noordoever van het Tjeukemeer bij Rohel Gerard Westerhuis, Jan de Jong, Jacob Westerhuis, Cor van der Meer en Germ Wierstra).

Foto © Jan de Jong

25-08-2022. Een mannetje Napoleonwever met puntgaaf kleed in de gemeente De Fryske Marren gevangen en geringd weer losgelaten.  In Portugal schijnt de soort al vrij in de natuur voor te komen (afstammelingen van ontsnapte kooivogels).

26-08. Bij de Steile Bank te Oudemirdum 3 zeearenden gezien (Patrick Agterberg, Rudi Fopma en Marcel Stienstra). Op Terschelling 1 fluiter gezien (Jochem Verweij en Hugo Wieleman). In de Weperpolder bij het Fochteloerveen 5 roodborsttapuiten (Jurgen Hasselt).

27-08. In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 visarend (Johannes en Gea Koster). In Woudsend 1 purperreiger gezien (Jorrit Zondervan). In Alde Feanen bij Rengerspôle ook 1 purperreiger (en Gerben Mensink). Dros). Bij Aengwirder- of Tjalleberterkrite 1visarend gezien (Harry Waltje, Hinko Talsma). Opmerking; Ook op Vlieland en Terschelling en bij Cornwerd aan het IJsselmeer zijn visarenden gezien!

28-08. Nog 1 gierzwaluw boven het dorp op Schiermonnikoog (Lonnie Bregman). Op Vlieland bij Oost-Vlieland een kruisbek roepend (Remco Hofland e.a.). Op Terschelling bij Oosterend 1 draaihals gevangen en geringd (Gerrit G. Gerritsen).

29-08. Bij Paesens 10 tapuit waargenomen (Edwin Beijeman). In Oldeholtpade 11 (!) appelvink waargenomen (Ruurd Jelle van der Leij). Op de Vliehors op Vlieland 1 overvliegende kleinste jager (Merel Zweemer). Op het Wad bij de Westhoek 30.000 bonte strandlopers (Diederick Meinen). In Hallum nog een waterhoen paartje met 4 heel kleine jongen (Jarig Nicolai).

30-08. Bij de Houtwiel te Veenwouden 1 bokje opvliegend (Erwin Walstra). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg 1 zwarte ooievaar (Harry Siegers). In Reahûs (Roodhuis) 1 middelste bonte specht gezien (C.E. van Hamersveld). Op Ameland in de Kooiduinen 1 roepende noordse boszanger (Lars Bucks en Arjan Dwarshuis).

31-08. In Oldeholtpade 3 zwarte ooievaar overvliegend (Ruurd Jelle van de Leij).  Aan de Griene Dyk bij het Sneekermeer 1 bokje opvliegend (Dick Pruiksma). In bos op Schiermonnikoog een groepje van 12 staartmees (Wouter Monster). Bij de Westerplas op Schiermonnikoog 1 houtsnip (Wouter van der Ham).

KORTE BIJDRAGEN VAN CORRESPONDENTEN.

Oude manegepaarden worden opgevrolijkt met zwaluw gekwetter.

Een verhaal van Ineke de Groot uit Beetgumermolen 

Van de Stichting Opvang Oude Manegepaarden en Pony's in Friesland.

 In Beetgumermolen staat een pension voor oude manegepaarden die met pensioen zijn gegaan. Paarden en boerenzwaluwen gaan vaak goed samen. In veel paardenstal klinkt het vrolijke gekwetter van boerenzwaluwen. Menig paardenliefhebster vindt het geluid van deze kwetterende vogels in de stal een ware aanwinst, ook de paarden want kennelijk hebben ze er baat bij. De boerenzwaluwen zorgen ervoor dat op natuurlijke wijze de insectenplaag in en rond de stallen op een nuttige manier wordt opgeruimd.

De komst van de boerenzwaluwen in het voorjaar wachten we in Beetgumermolen altijd met spanning af. Dit jaar waren ze laat, pas in de tweede helft van april meldde zich, vermoedelijk een mannetje, als eerste. Hij heeft minstens een week alleen doorgebracht voor er meer boerenzwaluwen kwamen. Er broedden er vaak zo'n vijf paartjes in wat we noemen het verste staldeel waar de helft van onze paarden staan. De rest zoals gewoonlijk in de opslagruimte. Dat nestje in het verste staldeel is ergens in mei dit jaar ''geruimd'' door de ouders. Kort na elkaar vonden we drie kleine dode zwaluwtjes op de grond. Triest.

 Inmiddels wordt er volop voor de tweede maal gebroed, zeker vier nestjes. De eerste lichting heeft op die drie na het allemaal gehaald.  Er waren nestjes met drie tot vier jongen. Afgelopen zondag (14 augustus) vond ik in de opslagruimte twee kleine dode jonge boerenzwaluwtjes. Uit een nest van vier. De andere twee jonge zwaluwen keken over de rand. De lijfjes voelden nog warm dus ze waren kort ervoor uit het nest gegooid of gevallen. Hopelijk worden het er niet meer. Ons dak is van damwandplaat dus onder het dak wordt het heel heet met dit weer. Ik schat dat er door de vijf paartjes zeker 16 jongen zijn groot gebracht bij de eerste leg. Nu zijn er zo'n 12 jongen die nog verzorgd worden.

We hebben destijds ''airport Beetgumermolen'' (bordje staat op het naambord bij de weg) geopend met een ''arrivals'' en ''departure'' bord in onze opslagruimte om de zwaluwen te begroeten en uit te zwaaien bij hun komst/vertrek naar Afrika.

Foto © Ineke de Groot.

Het welkomst bord voor de zwaluwen in Beetgumermolen

 Boerenzwaluwen zijn heel welkome helpers om de vliegen en muggen rond onze stallen te vangen. Zodra de eerste boerenzwaluw zich meldt krijgt iedere verzorgster de instructie: altijd de schuifdeuren aan de zijkant of de dubbele deur naar de paddock openlaten. De zwaluwen moeten er altijd in en uit kunnen. Het is en blijft wonderbaarlijk dat zulke kleine vogeltjes, zonder TomTom of GPS, 5000 km vliegen vanuit Afrika en bij Harlingen rechtsaf slaan en onze loods in Beetgumermolen binnenvliegen. Ieder jaar opnieuw. Dit ook tot groot plezier van de verzorgsters en natuurlijk de paarden die bij ons een rustige oude dag hebben.

Email ontvangen op16 augustus 2022; Ineke de Groot, voorzitter/oprichtster

Stichting Opvang Oude Manegepaarden en -Pony's in Friesland. Zie ook: www.pensioenpaard.nl

Tjiftjaf verzorgt jongen van koolmees.

 Je hoort niet zo vaak dat een tjiftjaf de jongen van een andere soort verzorgt. Doch een afloop als deze had ik nog niet eerder meegemaakt. Hierbij het verhaal opgetekend door Karst Tamminga uit Tirns.

 In een klimop had ik dit jaar een legsel van de tjiftjaf. Toen de jongen werden gevoerd begonnen de ouderlijke vogels tot mijn verbazing de jongen van een koolmees te voeren in een nestkast die 5 meter verderop hing.

De tjiftjaffen vlogen in en uit de nestkast. Eerder dacht ik dat ze door het gepiep van de jongen werden afgeleid maar gelukkig werden ook de eigen jongen zo nu en dan nog gevoerd. Ook de eigen jongen groeiden gestaag en verhongerden gelukkig niet.  Toen gebeurde er iets waar ik mij wederom over verbaasde, een ouderlijke koolmees vloog het nest van de tjiftjaf in een joeg de jongen eruit, daarnaast begon de koolmees één van de jongen dood te pikken. Daarna joeg de koolmees ook nog achter de andere jongen aan en probeerde de ouderlijke tjiftjaf ze te verdedigen. Al met al een bijzonder schouwspel wat bij mij toch enige verontwaardiging opriep en de koolmees enige sympathie heeft verloren en wij deze ‘terror’ koolmees hebben genoemd. Verder nog twee legsels koolmees bij de woning waarbij de laatste is mislukt door bezoek van een steenmarter die het deksel eraf heeft gehaald. Inmiddels alle deksels vastgeschroefd.

Opmerking; Vaak zijn het de mannetjes die hun nest en jongen sterk verdedigen. Doch dat ze daar zo ver in gaan dat ze ook het nest met jongen van mee voederende tjiftjaf verstoord en zelfs een van de jongen dood pikt is wel opmerkelijk.

 Vogelakkers met bloemenmengsel goed voor de boerenzwaluw.

Door Jan Idsardi, Holwerd.

 Naar aanleiding van uw vogelrubriek over de boerenzwaluw, en uw interesse in hoe het op andere plaatsen met de zwaluw gaat, hierbij even hoe het er bij mij in Holwerd voorstaat.

Even onze situatie in Holwerd; ik heb een akkerbouwbedrijf tussen Holwerd en Ternaard. De plek waar de boerenzwaluwen zitten is in de boerderij, in de schuur (stelpboerderij). In de aardappelloods zitten ze niet; dat komt omdat ik daarvan de deur meestal dicht is. In de schuur houd ik er rekening mee dat ze altijd kunnen in- en uitvliegen. In de schuur zitten dit seizoen, ik schat, zo'n 15 broedparen. Ik heb echter erg weinig dode jongen gezien, niks meer dan andere jaren. En ook de laatste weken niet. Wat me week 32 (8-14 aug.) wel opviel was dat de boerenzwaluwen met de warmte overdag in de schuur bleven. Ze zaten dan op een trekbalk boven het looppad in de schuur. Ik telde er totaal 38 jonge zwaluwen. Aan de vogelpoep op de vloer kun je precies zien waar ze zaten. Wat me de laatste weken verder opviel, is dat ze lager in de schuur broeden, dus minder boven in de nok; er is daar altijd wel een oud nest dat ze opnieuw kunnen gebruiken want die laat ik zitten. Dat er hier bij mij in Holwerd weinig sterfte is onder jonge boerenzwaluwen, en dat het hier de laatste jaren erg goed gaat (meestal tussen de vijftien en twintig broedparen schat ik) komt volgens mij doordat we hier in de omgeving vogelakkers en akkerranden hebben die zijn ingezaaid met mengsels die insecten aantrekken, en die ook de hele zomer door blijven staan. Dus in principe genoeg voedsel voor al die boerenzwaluwen.

Opgemaakt 19 augustus 2022. Jan Idsardi, Holwerd

Sterfte boerenzwaluwen door voedselgebrek.                                                                                                 

 Ervaringen van Hendrik en Atsje de Vries, Katlijk.

 De sterfte onder de jonge boerenzwaluwen komt volgens mij door voedselgebrek. Wij hebben dit jaar tot nog toe (10 aug.) ook legsels verloren, een door predatie en een door voedselgebrek. De ouders doen er langer over dan normaal om hun jongen groot te brengen, daardoor zitten de jongen langer in de nesten dan normaal waardoor er ook meer kans op luis e.d. is. Ook de hitte is een factor, ik leg altijd isolatie platen boven de plaatsen waar de nesten zitten. Met name onder houten zolders en golfplaten kan het zeer heet worden! Soms schroef ik even een plankje onder een nest als de boel dreigt te vallen of de jonger eruit vallen. We hebben tot nu (10 aug.) toe 8 jongen verloren en nog 2 nesten met daarin 9 jongen te gaan. Op 29 augustus hebben de laatste boerenzwaluwen ons verlaten. Wij hebben een slecht broedseizoen gehad, 6 paartjes wisten in totaal 29 jongen groot te brengen. Vooral hitte en voedselgebrek hebben hun parten gespeeld!

Hopelijk volgend jaar weer beter!

 30 augustus 2022, Hendrik en Atsje de Vries.

Tot zover deze wat langere Nieuwsbrief!

 Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Helaas kon ik ook deze keer niet alle binnengekomen meldingen opnemen.

 De zomer is weer voorbij, het najaar begint.  Mocht U bijzondere waarnemingen/vondsten hebben gedaan  in de afgelopen periode dan horen we het graag. Veel vogelsoorten zijn al aan het wegtrekken. De septembermaand is altijd een mooie maand met veel soorten die ons Friese landschap een bezoekje aandoen.  Er is veel te ontdekken in de natuur. Meldingen voor de Nieuwsbrief 23 graag vóór 16 september 2022.

 3 september 2022.

Jan de Jong, Joure

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788.

03-09-2022, 08:31 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit de eerste helft van augustus 2022.

door Jan de Jong.

01-08. Voor Friesland 1 zeldzame graszanger bij Ternaard buitendijks gezien (Marchel Stienstra, Jeroen Breidenbach en Jos Welbedacht). Vroeger noemden we hem de Waaierstaartrietzanger.

Foto © Jan Hendriks

23-08-2021. Graszanger in het Noord Brabantse Vught vastgelegd.

 Opmerking: Op 26-8-1972 werd de graszanger voor het eerst in ons land op de Noordwaard bij Makkum in Friesland waargenomen. In 1974 is in hetzelfde gebied een waarschijnlijk broedgeval geweest (Kees Hermsen in Vogels in Friesland, deel 3, 1979, p.1216-1217). De graszanger is in ons land komen opzetten na de wat zwakkere winters. De Vogelatlas van Nederland (SOVON) geeft aan dat in 2013-2015 er zo’n 6-28 paar in ons land broeden, voornamelijk nog in Zeeland. Voor Friesland is het nog een zeldzame broedvogel.

De soort wordt de laatste jaren steeds vaker in Friesland gezien.

Enkele waarnemingen:

24-08-1995 Vlieland./19-07-1996 Fochteloerveen./22-08-1999 Noordwaard Makkum/05-06-2000 Vlieland/ 28-08-2020 Lauwersmeer en 17-06-2021 Fochteloo.   

Het moet niet uitgesloten worden dat de graszanger de afgelopen jaren mogelijk toch al in Friesland gebroed heeft.                                                      

02-08. In Leeuwarden zitten we avonds naar de bakken met geraniums op het balkon te zien, plotseling komt er een   glasvleugelpijlstaart vlinder die zijn lange roltong meerdere keren in de bloem steekt. Voor ons een apart en onbekend gezicht. Opvallend waren de vier doorzichtige vleugels van deze vlinder (Doeke en Tine Plantinga, Leeuwarden).

Foto © Anne S.

27-07-2022.  Glasvleugelpijlstaart vlinders vallen op door hun doorzichtige vleugels. In Friesland zijn ze dit jaar gezien te; Hoornsterzwaag, Delleboersterheide, Katlijk, Jubbega, Ureterp, Bakkeveen, Pauwenburg, Oldeberkoop, Oudehaske, Easterskar Sintjohannesga, Terschelling en Vlieland. En nu ook in Leeuwarden dus. 

03-08. In IJlst om 13.30 uur 2 zeearenden gespot boven ons huis aan de Ylostinslaan, 1 vloog/zweefde erg laag, met de verrekijker konden we ze heel mooi bekijken! (Jan en Hannie Haven, IJlst).

Ik heb bij ons huis in Oldeouwer een ouderpaar knobbelzwaan met 7 jongen waarvan er twee vrij donkergrijs zijn en vijf wit (Fokke Stastra, Oldeouwer).

Foto © Fokke Stastra, Oldeouwer.

26-07-2022. Ouderpaar met zeven jongen in ganzenpas naar het water. 

Vanuit Gelselaar-Zuid in de Achterhoek in Gelderland een berichtje over de boerenzwaluw. Ik herken dit jaar het laat terugkomen van de boerenzwaluwen en dat er minder zijn. Ik heb twee schuurtjes waarin ze graag nestelen. Een paar heeft begin juli een nieuw nest hoog in de nok gemaakt. De kuikens zijn nu uit het ei en ik verwacht nog 1 à 2 weken, voordat ze uitvliegen. Op de plek waar de meeste paren zich bevinden zijn toch aardig wat broedsels groot geworden. Ik schat nu in toch zo’n vier nestjes met jongen. Ik kan dit jaar moeilijk constateren of het een eerste of tweede leg is. Vandaag vond ik opnieuw en tot mijn verrassing een leeg eierdopje. Teken dat er opnieuw jongen zijn. Ik schat in dat dit nest goede kans heeft om groot te worden en de jongen ook naar het zuiden zullen trekken. De Achterhoek is ook dit jaar kurkdroog en ik merk dat de insectendruk niet zo hoog is. Wonderlijk dat de boerenzwaluwen bij ons toch voldoende voedsel vinden om hun jongen groot te brengen. 

In Tijnje naast de 2 paren boerenzwaluw die ieder 2 legsels hebben grootgebracht vandaag een derde nestje boerenzwaluw in de stal met nog heel kleine, kale piepende jongen. Gisteren zaten de (uitgevlogen) families van in totaal zo'n 25 boerenzwaluwen al kwetterend op en rond de bogen van de tunnelkas alhier. Daar komen er dus nog zo'n 5 bij, dus de 'oogst' is hier bepaald niet slecht! (Annemarie van Garderen, Tijnje). 

04-08. Het zijn wel geen vogels, maar er kwamen deze week bij ons in Terkaple een hele familie wezel onder de veranda vandaan. Ze liepen in en uit, mooi gezicht (Jurjen van der Meer, Terkaple).

Foto © Jurjen van der Meer, Terkaple

30-07-2022. Een wezel kijkt nieuwsgierig op de veranda of er wat te halen is. 

Zwaluwen staan deze week centraal. Over miskleur bij de boerenzwaluw heb ik niets te melden, maar wel over de gierzwaluw. Ik miste iets op donderdagavond 4 augustus de gierzwaluwen toen ik bij een heerlijke zomertemperatuur achter in de tuin in Sneek op het terras zat en spiedend omhoogkeek. Van de ene dag op de andere waren ze verdwenen. Meteen moest ik weer denken aan een voorval zo’n dikke 50 jaar geleden. Mijn overbuurman – Dirk Westra – was amateur-ringer (later beroeps bij het Vogeltrekstation Arnhem) en kwam op het lumineuze idee om te proberen gierzwaluwen bij de Houkesloot te vangen met een (vis)schepnet! De gierzwaluwen jakkerden daar met hoge snelheid door de wolken eendagsvliegjes die laag boven het riet hingen. Verstopt achter de rietkraag staken we af en toe – meestal op goed geluk – het schepnet omhoog. Veel succes hadden we niet, maar in Cees van Elven z’n net knalde toch een gierzwaluw. Het beestje mankeerde niets, kreeg een ring om en werd de lucht ingegooid (van de grond opvliegen lukt ze niet). Ik kan me nog herinneren, dat de bek en omgeving onder de eendagsvliegjes zaten. Het is bijna wel zeker, dat dit de enige gierzwaluw is die met een schepnet gevangen is (Jacob Bos, Sneek). Opmerking; Ben benieuwd wanneer de gierzwaluwen in U woonplaats plotseling verdwenen waren. 

Na een vijfdaags bezoek aan het haventje aan de Sânmar, achter Gaastmeer helaas geen broedgevallen van de boerenzwaluw meer aanwezig onder de steigers aldaar.  De wilgensingel achter het haventje, die is echter jaarlijks in drie delen gekapt, als maatregel van de Skriezekrytte Idzega, tegen predatie weidevogels door nestelende roofvogels (Feyte Terpstra, Heeg). 

05-08. Vanmiddag zag ik een groepje van tien grote lijsters op De Hoorn, dat is het westelijke deel van de Delleboersterheide. De vogels zullen op trek zijn geweest (Bauke Sienema, Heerenveen). In Leeuwarden 1 jonge zwarte roodstaart in de tuin (Jitty en Bert van Wijk).

06-08. In het Lauwersmeer 1 grauwe klauwier (Klaas Schepers).  In Fochteloerveen 1 grauwe klauwier. (Gert Snijders). Opmerking; De waarnemingen van deze soort nemen de laatste jaren sterk toe. Mede door het gebruik van veel goede kamera’s worden ze door vogelfotograven meer gespot. 

Foto © Gert Snijders.

06-08-2022. De grauwe klauwier wordt steeds meer gezien in Friesland. 

07-08. Bij Twijzelermieden 1 boomvalk (Lieuwe de Haan). In Terkaple nog een houtduif die vanmorgen nog 1 ei legde (Jurjen van der Meer). Achter de woning in de Dorpsvaart te Vrouwenparochie 1 ijsvogel gezien (Ruurd Tadema). Op 20 mei 2022 zag ik een miskleur rosse grutto tussen een groepje soortgenoten bij de Ballumerbocht op Ameland (Taeke Roosjen). Opmerking; Bij deze soort zie je zelden kleurafwijkingen.

Foto © Teake Roosjen

20-5-2022. Miskleur rosse grutto aan de kust gezien op Ameland. 

08-08. Bij Westhoek aan Wadkant 1 waterrietzanger gezien (Jeroen Breidenbach, Merel Zweemer, Andries Zijlstra en Jan Bijlsma). 

09-08. Op Terschelling bij Groenplak 1 nachtzwaluw (Vincent Kalkman). In de Houtwiel bij Feanwâlden 2 groenpootruiters (Wiebe Sjoerd van der Veen). Op Vlieland 1 groenpootruiter (Thije de Jong).

10-08. Bij Goingarijp aan het begin van Lykvaart/Scheensloot 1 roerdomp in paalhouding langs de rietzoom (Johan van der Sluijs).

11-08. Bij Ezumakeeg in Lauwersmeer 7 reuzensterns (Kees Bode).  Bij Harlingen (Plasjes N31) 2 reuzenstern gezien (Dick Pruiksma). In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 visarend (Gerrit Woudstra). 

12-08. Te Bakkeveen 5 kruisbek (Koert Scholten).

13-08. Vangst van een waterrietzanger in polder de Krûsbrekken bij Sibrandabuorren (Johannes Ruurd Fokkens).

14-08. Twee ijsvogel te Drachten (Fam. Nijboer). In Menaam (Menaldum) kwam de kat met een olifantsrups (vlinder Groot Avondrood) binnen (Oane Baarda).

15-08. Aan de noordoever van het Tjeukemeer 1 waterrietzanger met geluid gevangen en geringd door aspirant ringer in opleiding Gerard Westerhuis (Ringgroep Rohel).

Foto © Gerard Westerhuis

15-08-2022. Aan de Noordoever van het Tjeukemeer 1 waterrietzanger gevangen en geringd. Dit is tot op heden de 4^e waterrietzanger die op Ringstation Rohel gevangen is (1985-2022). Een van de twee vogels die op 11-8-2021gevangen werd is na 15 dagen al gecontroleerd in Villeton in Frankrijk op 1032 km. 

Tot zover deze Nieuwsbrief 21.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Helaas kon ik niet alle binnengekomen meldingen opnemen.

 Voor velen is de vakantie alweer voorbij, voor anderen begint ie pas.  Mocht U tijdens de vakantie bijzondere waarnemingen/vondsten hebben gedaan dan horen we het graag. Veel vogelsoorten zijn al op trek of staan op het punt om te vertrekken.   Er is veel te ontdekken in de natuur. Meldingen voor de Nieuwsbrief 22 graag vóór 1 september 2022.

19 augustus 2022.

Jan de Jong, Joure

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788.

19-08-2022, 08:34 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit de tweede helft van juli 2022

15-07. Op 13 juli zag ik in het Aekingerzand een tapuit met kleurringen en kon er een foto van maken. De vogel droeg aan de linker poot een gele en een blauwe kleurring en aan de rechter poot een aluminium ring en een gele kleuring. Ben benieuwd waar ie weg komt (Ytsje Dijkstra, Lemmer).

Opmerking; Heb navraag gedaan bij Frank Majoor van SOVON en werd doorverwezen naar ringer Stef Waasdorp. Uit navraag bleek dat de tapuit als nestjong geringd is in hetzelfde Aekingerzand op 21 mei 2021 met aluminium ring en kleurringen. In het nest zaten toen vijf jongen. Op 13 juli 2022 werd deze vogel met kleurringen door Ytsje Dijkstra binnen enkele honderden meters van de geboorteplek gezien. Volgens de ringer Stef Waasdorp had deze vogel op moment van de foto net uitgevlogen jongen van het 2^e broedsel.

Foto © Ytsje Dijkstra.

13-07-2022. Een tapuit met kleurring zat in het Aekingerzand waakzaam te wezen.

16-07. Bij de Spokeplas te Noordwolde 1 oeverloper waargenomen (Bauke Sienema, Heerenveen). In Augsbuurt (Uitland) 1 oehoe (Jellie van Lune). In Bakhuizen een jonge appelvink (Peter van Beek).

17-07. In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 witgatje (Johannes en Gea Koster). In Lauwersmeer 1 draaihals gezien (Jan Doevendans). Op de ringplek Zurich- Viaduct 1 jonge sijs gevangen en geringd (VRS Franeker). Twee zwarte ooievaar boven de Drait in Drachten (Rommert Cazemier en Rudi Offereins). Bij Beetsterzwaag 1 zwarte ooievaar overvliegend (Joost Vogelzang).

In het Easterskar 1 jonge waterral waargenomen (Albertje Alkema ten Hoeve). Opmerking; Op 19 juli 2022 kon Albertje Alkema ten Hoeve een mooie foto maken van deze nog jonge waterral in het Easterskar bij Sintjohannesga.

Foto © Albertje Alkema-ten Hoeve, Ouwsterhaule.

19-07-2022. Mooie foto van een jonge waterral in het Easterskar. Zo zie je ze niet zo vaak!

18-07. Twee zwarte ooievaar overvliegend bij Duurswoudsterheide (Martin Manson). Aan de Kustweg in Lauwersmeer tijdens trektelling twee lachstern al roepend overvliegend naar zuid (Ton Bot). Boven het Forumerbos op Terschelling 4 zwarte ooievaar overvliegend. De vogel werden door andere vogelaars ook al op 17 juli daar gezien.

19-07.  De “bonte” merel is op 15 juni, 26 juni,6 juli, 7 juli en 13 juli nog ons in Stiens achter in de tuin gezien (Gerard Mast).

Foto © Gerard Mast.

29 april 2022. In Stiens een miskleur merel(mannetje) met gele snavel en dip zwarte staart in de tuin.

Deze sperwer man vermaakte zich op 19 juli uitstekend bij onze vijver. Wij wonen al jaren aan het natuurgebied in Harlingen, en zien regelmatig veel verschillende vogels, maar nooit eerder in onze tuin. Het was ook eerder niet zo warm. We genoten van het prachtige schouwspel (Maria van Sterkenburg).

Foto © Maria Sterkenburg

19-07-2022. Een volwassen mannetje sperwer vermaakt zich op een zeer warme dag bij de vijver van Maria Sterkenburg in Harlingen.

20-07. Te Noardburgum 1 koekoek (Jeffrey Huizenga).  In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg 1 grote grijze snip gefotografeerd (Arjan Dwarshuis en vele andere).

21-07. In de Merksen bij Siegerswoude 1 roepende kwartel (Koert Scholten). In Lauwersmeer 1 overvliegende kwartel bij Hoek van de Bant (Jeroen Breidenbach).

22-07. In Wijnjeterperschar 1 alarmerende boompieper (Marlies). Op Ringstation Rohel aan de noordoever van het Tjeukemeer in Staatsbosbeheer gebied Marswâl 1 boompieper geringd (Gerard Westerhuis e.a. van de Ringgroep Rohel). Tijdens een fietstochtje op de Griene Dyk aan westkant Sneekermeer 1 miskleur boerenzwaluw, leek me een jonge ongeringd (Dick Pruiksma).

Foto © Dick Pruiksma, Sneek.

22-07-2022. De miskleur boerenzwaluw samen met twee normaal gekleurde jonge vogels op een stek langs de Griene Dyk aan de westkant van het Sneekermeer.

23-07.Jonge boerenzwaluwen dralen nog even samen op draadjes tussen de balken op de delle in het Gelderse Gelselaar in de Achterhoek. Een aantal vloog al buiten, waar verkwikkende regen de afgelopen nacht verfrissend werk heeft gedaan. Maar rond half acht zijn de meeste vogels weer teruggekeerd en heerst er weer even rust op de draadjes. De dag is nog lang. Tijdens de zeer warme dagen deze week vertoefden de jonge vogels ook vaak op de koele delle, om tegen de avond weer op jacht te gaan naar insecten en hun gezamenlijke dans uit te voeren aan de blauwe hemel (Arend Heideman, Gelselaar).

Foto © Arend Heideman, Gelselaar.

23-07-2022. Gespannen draden op de broedplek geven een rustpunt voor de pas uitgevlogen jonge boerenzwaluwen. 

24-07. In Feinsum in de nacht diverse roepende jonge ransuil in bomen rondom huis (Hielke de Groot). In het Easterskar 1 boompieper (Johannes en Gea Koster).

25-07. Drie reuzenstern in een plas dras gebiedje aan de Liemdyk in Easterskar bij Sint Johannesga(Bauke Sienema, Heerenveen). Aan de westkant van het Sneekermeer is al twee weken een boerenzwaluw met afwijkende kleur aanwezig. Vandaag kon ik hem eindelijk goed op de foto krijgen (Gerda Bijker -Bos, Sneek). Opmerking; Het blijkt inmiddels (1 augustus) dat deze vogel NIET geringd is aldus Gerda Bijker-Bos en dus waarschijnlijk niet afkomstig is uit de paardenstal in Tijnje waar in 2020 zeker zes jongen door mij zijn geringd. Weet iemand ook uit welke schuur/stal deze boerenzwaluw uit de omgeving van Sneek komt? Mogelijk dat daar dan meerdere afwijkingen kunnen worden ontdekt (met name bij late tweede legsels). De kans is groot dat deze vogel uit de directe omgeving komt!

Foto © Gerda Bijker-Bos, Sneek

25-07-2022.  Opvallend miskleur boerenzwaluw (kleurmutatie “Brown”) liet zich op een hek fotograferen aan de westkant van het Sneekermeer.

26-07. Aan de Reling in Joure (buurt Skipsleat) al sinds 1 week een zingende nachtegaal (Bertus en Tineke Rijpkema).

27-07. In de Lendevallei, Driessenpolder 1 purperreiger overvliegend (Tom Jager/Hiele Lootsma). In de Grootte Sint Johannesgaaster polder 1 purperreiger gevangen (Frank van Gessele).

28-07. Op Schiermonnikoog bij jachthaven 20 regenwulp (Wouter van der Ham). Bij het Fochteloerveen 1 zwarte ooievaar (Tonny Kamminga). In Fogelsanghstate te Veenklooster 2 ijsvogel (Kees Bode). Aan de Tjeukemeer oever bij Rohel 1 purperreiger overvliegend en landend bij kanaal (leden Ringgroep Rohel).

29-07.Twee boompieper te Beetsterzwaag (Anne van der Wal). Het gaat niet goed met de boerenzwaluwen die bij ons broeden. Tot nu toe zijn er nog maar 12 uitgevlogen en er wordt (nog) niet voor de 2^de keer gebroed. Wij hebben dit jaar ook bedroevend weinig insecten (Adrienne Jonker, Appelscha).

30-07. Wij fietsten vanmiddag van Húns (Huins) naar Hatsum (onder Dronrijp), boven een stuk weiland zagen we veel boerenzwaluwen vliegen wat op zich niet bijzonder was natuurlijk, wat wij wel apart vonden dat er een geheel witte boerenzwaluw tussen vloog (Oane Baarda, Menaam). Opmerking: Zou het mogelijk om de miskleur kunnen gaan die ook al een tijdje bij Sneek is gezien?

In de Tijnje zijn beide nesten van de boerenzwaluw succesvol uitgevlogen (2 x4 jongen). Op dit moment zijn de boerenzwaluwen afwezig, dus mogelijk geen tweede legsel. Nog wel 3 nesten van de huiszwaluw, jongen zijn nog niet uitgevlogen (Koos en Corrie Willemsen). Zeldzame woestijnplevier gezien en gefotografeerd bij Ferwerd Buitendijks (Sietse Bernardus, Joure). Ook door veel andere waarnemers vastgesteld en gefotografeerd.

Foto © Sietse Bernardus, Joure.

30-07-2022. Een mannetje woestijnplevier gezien in Friesland bij Ferwerd. Waarschijnlijk dezelfde vogel die in ons land van 22 juli t/m 29 juli op Texel is gezien.

 31-07.Bij Holwerd 15 regenwulp (Jeroen Breidenbach). Bij het Swin te Elahuizen 16 regenwulp (Libbe Zijlstra). In het Oosterschar 1 ijsvogel (Martine Huisman/Dirk van Doorn).

Tot zover deze Nieuwsbrief 20.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Helaas kon ik niet alle binnengekomen meldingen opnemen.

 Veel vogellaars gaan op vakantie (nu kan het weer), soms ook ver weg. Mocht U tijdens vakantie of gewoon in die perioden bijzondere waarnemingen/vondsten doen dan horen we het graag. Het zijn ook de maanden dat veel vogelsoorten al op trek gaan.  Er is veel te ontdekken in de natuur. Meldingen voor de Nieuwsbrief 21 graag vóór 16 augustus 2022.

5 augustus 2022.

Jan de Jong, Joure

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788.

05-08-2022, 15:13 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit de eerste helft van juli 2022.

door  Jan de Jong

01-07. In Oudehaske broedde dit jaar een scholekster 3 eieren uit op een parkeerterrein van een bedrijf. De bak is ongeveer een meter hoog en er komt regelmatig verkeer vlak langs. Kreeg deze foto toegestuurd van Henk Mienstra in Oldetrijne (Albert Koning, Wolvega). Opmerking; Let op het detail van de het solar tuinlampje (ledverlichting) naast de broedende scholekster! De vogel had dus in de nacht een lichtje om de omgeving in de gaten te houden en zo tijdig weg te komen als er gevaar dreigde.

Foto © Henk Mienstra Oldetrijne

Broedende scholekster op drie eieren in plantenbak op parkeerterrein met solar tuinlampje in Oudehaske. Scholeksters kunnen op vreemde plekken tot broeden komen.

02-07. De groene specht is in Damwâld een succesverhaal dit jaar! Op begraafplaats Damwâld woensdag (29 juni) het vrouwtje groene specht met drie jongen! Ze worden nog actief gevoerd.  Zo te zien zijn het twee jonge vrouwtjes en een juveniel mannetje. Het adulte mannetje groene specht zie ik niet meer, wellicht weggetrokken met een aantal jongen? (Jan Andries Wagenaar).

03-07. Onder Laaxum 1 onvolwassen Jan van Gent vloog het binnenland in (Lieuwe van Welie, Joure).

04-07. In Beetsterzwaag op Alpherveld 1 grote vos vlinder gezien (Sibbele de Jong).

Opmerking; De grote vos vlinder wordt de laatste tijd op veel meer plekken in Friesland gezien. De vroegste werd dit jaar gezien op 13 maart bij Hemrik, Koningsdiep (Wender Bil, Hurdegaryp) en 18 maart bij Olterterp in Amvestbossen (Rommert Cazemier). In mei op 4 mei 1 op de Delleboersterheide en in april op 20 april op Terschelling, Ameland, in Oranjewoud en in het Harichsterbos grote vos gezien. Ook in juni, o.a. 29-6 te Rinsumageest en het Fochteloerveen en op 26 juni te Eastermar (Arend Timmerman). Op 1 juli 1 in de Nijebuurterpolder (Yde Kuipers, Hemelum). Op 3 juli 1 te Burgum (Sjoeke van Dijk).

Foto © Arend Timmerman

26-6-2022. Grote vos vlinder ontdekt op hooilanden bij de Achterweg te Eastermar.

Opmerking Arend Timmerman; Ik zie eigenlijk niet vaak een nieuwe soort. Maar op 26 juni onlangs liep ik door het hooiland bij de Achterweg; dus vlak bij huis. Zag in het gras een grote vlinder die niet (meer) weg kon vliegen. Dat bleek een Grote vos te zijn. Een soort die de laatste jaren komt opzetten maar nog wel zeldzaam is in onze provincie. Zie foto. Lengte van vleugeltop naar vleugeltop ruim 7 cm.

 De verspreiding van de Grote vos vlinder in Friesland neemt inderdaad toe als we naar de waarnemingen tussen 2000 en 2022 kijken op de waarnemingssite www.waarneming.nl . Opvallend is dat de grote vos veel minder in Midden-Friesland en in de gemeenten De Fryske Marren en Sûdwest-Fryslan wordt gemeld. Ook op Vlieland zou de vlinder nooit gezien zijn. Aanvullingen zijn welkom.

Foto © www.waarneming.nl

Verspreiding van waarnemingen van grote vos vlinder (Nymphalis polychloros) in Friesland tussen 2000 en juli 2022.

05-07. Te Bantega vloog zich een boerenzwaluw dood tegen de vensterruiten (Ad Jacobs, Stavoren).

Opmerking: Soms hebben boerenzwaluwen die in schuren, stallen en hokken broeden maar beperkte mogelijkheden om binnen te komen. Als ze door een open raam moeten vliegen bestaat de kans dat ze sneuvelen. In Eastermar heeft vogelkenner Arend Timmerman een oplossing bedacht om de boerenzwaluwen vrij te laten in en uitvliegen. In de garagedeur is een luikje gemaakt waar ze gemakkelijk door kunnen vliegen. Het luikje is eventueel afsluitbaar na het seizoen.

Foto © Arend Timmerman, Eastermar.

Boerenzwaluw paren kunnen gemakkelijk in en uit vliegen door een speciaal luikje.

06-07.  Vorige week woensdag 29 juni jl. merkte ik rond 9.30 uur gerommel op het dakterras aan de Wettering in Leeuwarden. Het bleek te gaan om een meerkoet. De vogel liep maar wat rond en ik dacht hoe krijg ik deze weer weg. Vogel is tenslotte door Dierenambulance  opgehaald (Uilke Jan Looijenga, Leeuwarden). Opmerking;Het blijkt hier om een jonge vliegvlugge meerkoet te gaan die op het kunstgras was afgekomen op het dakterras!

Foto © Uilke Jan Looijenga

Jonge meerkoet zag het verschil niet tussen kunstgras en echt gras.

07-07. Ryptsjerk is vooral bekend om zijn dorps eenden en de vele eenden korven die hier in het voorjaar worden uitgezet. Het gebeurt regelmatig dat een broedende holenduif wordt aangetroffen in een eendenkorf, voor een holenduif een ideale broedplaats. Dit voorjaar werd voor mijn woning ruzie gemaakt om een in een appelboom hangende eendenkorf door een paartje holenduiven en een paartje dorps eenden. De ruzie werd opgelost door het uitzetten van een tweede eendenkorf in een dichtbij staande appelboom. Zowel de holenduif als de dorps eend hebben met succes hun legsel uitgebroed. De holenduif zit inmiddels voor de 2e keer te broeden. (Jouke Vlieger, Ryptsjerk).

Vanmiddag vond ik twee juveniele boerenzwaluwen dood op de Liemdyk bij het Easterskar, blijkbaar tezamen aangereden. Toen gebeurde er iets opvallends: een fitis kwam op de weg en pikte in een van de dode zwaluwen, meerdere malen. Ik denk overigens niet dat hij vlees at, waarschijnlijk pikte hij insecten of maden op die zich in/op de zwaluw bevonden (Bauke Sienema, Heerenveen).

Foto © Hans Slot, Heerenveen.

28-06-2022. Foto van een volwassen boerenzwaluw die bij het Easterskar te Sintjohannesga drie jonge zwaluwen voederde die op een hek zaten langs de weg.

08-07. Te Tjerkgaast een zeearend overvliegend (Marten van der Heide). In tuin te Ryptsjerk 1 dode grote bonte specht gevonden met pootring NLA. L…530012. De vogel had zich in een beschermnet voor rode bessen verstrikt en was al een tijdje dood (Dirk Wierda, Ryptsjerk). Opmerking; De ring werd me toegezonden door Dirk Wierda. Aan de hand van het ringnummer bleek dat de vogel op 5 januari 2019 geringd was als volwassen mannetje te Broeksterwâld in het Labadiskebosk door vogelringer Harry de Boer. Helaas sterven tijdens de wegtrek veel vogels rond deze tijd door allerlei oorzaken. Mocht U een vogel met ring vinden dan horen we het graag en zoeken het voor U uit.

09-07. In Weperpolder bij Haule 1 wespendief vrouw gezien (Christian de Vries). In de polder Oldelamer 1 purperreiger overvliegend (Ted van der Knaap).

10-07. In Jonkerslân een vreemd slakje gevonden door mijn buurvrouw Maria Arisz (Heleen Achterberg).

Foto © Maria Arisz

In Jonkerslân werd een vreemde slak aangetroffen in een berg stenen.

Opmerking: Heleen Achterberg uit Jonkerslân schreef me dat ze van haar buurvrouw Maria Arisz een foto kreeg van blauwe slakjes die hun huisje zijwaarts dragen (zie foto), die ze met het opruimen en verplaatsen van bouwmaterialen een paar dagen voor 18 september 2021 vond en nog nooit in haar leven gezien had. Of ik ook wist wat het was. Het huisje is behoorlijk plat, met een draaiing van verschillende kleuren. Als de zon op het kleine slakje schijnt is hij knalblauw en erg kwetsbaar. Ze zaten graag tussen de stenen. Volgens de buurvrouw Maria moeten de slakjes er al jaren hebben gezeten. Zij meldde; Hoe lager ik in de stenen kwam, hoe veelvuldiger ik ze zag. Uiteraard heb ik gered wat ik kon redden door ze in de schaduw onder hout en andere stenen los te laten. Je hoopt dan dat ze zullen overleven!

Na enig pluiswerk kwam ik erachter dat het voor 100% zeker de Grote Glansslak is. Oxychilus draparnaudi (H. Beck, 1837). Zie het verspreidingskaartje hieronder van NDFF hieronder. Voor Friesland komt ie niet zoveel voor. Zie verspreiding in Nederland; https://www.verspreidingsatlas.nl/S73500

11-07. In Joure in de wijk Skipsleat 1 koekoek roepend (Bertus Rijpkema). Op Schiermonnikoog in de  Banckspolder 1 albino scholekster (Theo Ruppert). In het Fochteloerveen 1 grauwe klauwier vrouw waargenomen (Zerach Anakotta).

12-07.  In de Wide Mar bij Stiens 1 smient (Dick Bos).

13-07. In het Fochteloerveen(Zuidoost) 1 paapje gezien (Dick Bekken). Bij Pingjum in de polder 1 albino scholekster (Paul van Kerkhoven). Opmerking; Zou het dezelfde zijn die ook op 11 juli op Schiermonnikoog is gezien?

14-07. Op Schiermonnikoog 1 bonte kraai gezien en gefotografeerd (Theo Ruppert)

15-07.  Op de heide bij Allardsoog 1 roodborsttapuit (Koert Scholten). Bij de Oudegaaster Brekken (de Rijp) 1 koereiger waargenomen (Wim Visser). In Heeg 1 jonge kwak gezien en gefotografeerd (Bert Zijlstra).

Tot zover deze Nieuwsbrief 19.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Helaas kon ik ook nu niet alle meldingen opnemen.

 Rond half juli en augustus gaan dit jaar veel vogellaars op vakantie (nu kan het weer), soms ook ver weg. Mocht U tijdens vakantie of gewoon in die perioden bijzondere waarnemingen/vondsten doen dan horen we het graag. Het zijn ook de maanden dat veel vogelsoorten al op trek gaan.  Er is veel te ontdekken in de natuur. Meldingen voor de Nieuwsbrief 20 graag vóór 2 augustus.

20 juli 2022.

Jan de Jong, Joure

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788

20-07-2022, 13:53 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)