TEKEN EN SCHILDERTECHNIEKEN EERSTE DEEL VANAF 14/10/06
06-11-2006
ART . NR . 73 . e , - FIG . 25 , - ANDERE VOORBEELDEN
Art . Nr . 73 . e ,
Fig . 25 .
Een veel fijnheid en gevoel in de tonen van het werk van DUCLOS
ART . NR . 73 . e , - FIG . 24 , - ANDERE VOORBEELDEN
Art . Nr . 73 . e ,
Fig . 24 .
Het stilleven ademt een moderne geest en is eerder een droombeeld dan een afbeelding . Dit merkwaardige werk was voor de schilderes Y . ALDE aanleiding om een gamma van krachtige kleuren te doen klinken ,waarvan de stralende werking een feest voor het oog is .
05-11-2006
ART . NR . 73 . e , - FIG . 29 . - ONTWERP VOOR RECLAMEBILJET
Art . Nr . 73 . e ,
Fig . 29 .
Ontwerp voor reclamebiljet .
ART . NR . 73 . d , - EEN DECORATIEVE COMPOSITIE
Art . Nr . 73 . d ,
Een Decoratieve Compositie
Gouache is bijzonder geschikt voor decoratieve composities . Hij verleent door zijn matheid aan dit soort werk een zeer speciale hoedanigheid , die noch de olieverf , noch de waterverf te bieden hebben . De toon ervan kan " dichtheid " en luister vertonen , hij behoudt niettemin toch een viltachtig en dilicaat aspect , dat prachtig samengaat met vele onderwerpen . Om het juiste effect te bereiken moet er niet te nat gewerkt worden . Integendeel , het is noodzakelijk dat de schildergrond bedekt wordt met een verflaag , die het papier geheel " afsluit " . Men begrijpe ons goed : we zeggen niet dat men altijd vette verf moet gebruiken . Deze dient voldoende vastheid en tevens soepelheid te bezitten om de schildergrond gemakkelijk af te dekken . Het is dus een kwestie van de juiste dosering van de verf en water . Op fig . 27 ziet je een decoratief motief , dat een illustratief karkter draagt . Het kwam geheel in het atelier tot stand en het betreft een onderwerp , waarbij de kunstenaar zijn beredeneerde , fantasie de vrije loop liet . Eerst werd natuurlijk een voorlopige schet gemaakt , waarop met eenvoudige lijnen en grote vlakken een algemeen denkbeeld werd uitgedrukt voor wat betreft de onderdelen , hun plaatsing ten opzichte van elkaar en hun kleuren . Dit werk werd verder ontwikkend om tenslotte te geraken tot de uitgewerkte tekening , waarin de vormen krachtig vastgelegd werden om dan uiteindelijk het coloriet te verkrijgen , dat je op de figuur kunt zien . Je kunt daar ook het - weliswaar bescheiden - gebruik constateren van een " melk " van witte gouache op het bovenste deel van de schuinhangende gordijnen aan beide zijden van het raam , door welke wijze van doen deze doorzichtige stof zijn karakteristieke aspect verkreeg .
Een Decoratief Landschap
Het landschap leent zich bij uitstek voor een decoratieve verwerking . Men denke slechts aan de prachtige gobelins van vroeger : landschap en gebladerte vertonen zich daarop in alle luister . Laten we ook nog eens in herinnering brengen het decoratieve landschap uit het tweede lesdeel van deze cursus (fig . 48 ) ; ook dit doet sterk aan een wandtapijt denken , daarnee ons betoog illustrerend . Het hierbij afgebeelde voorbeeld ( fig . 28 ) is voortgekomen uit een landschap , dat de kunstenaar ergens gezien heeft en dat op fig . 36 is afgebeeld als voorbeeld van een in pastel uitgevoerd werkstuk . Hij behoefde slechts de ruimte tussen de beide boomgroepen te vergroten en de dieptewerking te versterken om een compositie van een werkelijk decoratief karakter te verkrijgen , waarbij hij , vanzelfsprekend , bleef werken in een geest van stilering , terwijl ook de kleuren aan het decoratieve doel werden aangepast .
ART . NR . 73 . d , - FIG . 28 . - DECORATIEF LANDSCHAP
Art . Nr . 73 . d ,
Fig . 28 .
Decoratief Landschap
ART . NR . 73 . d , - FIG . 27 . - DECORATIEVE COMPOSITIE
Art . Nr . 73 . d ,
Fig . 27 .
Decoratieve compositie .
ART . NR . 73 . c , - ZEEGEZICHTEN
Art . Nr . 73 . c ,
Zeegezichten
De voorgaande studies hebben je ongetwijfeld vertrouwd weten te maken met de gouacheverf en de bekwaamheid die je hebt kunnen verwerven door met volharding te werken zal je in staat stellen om thans die moeilijkheden , die verbonden zijn aan een snelle en trefzekere vertolking van de machtige en bewogen aspecten , die zee en luchten te bieden hebben , vooral in de periodes van de jaargetijde , te kunnen overwinnen . Gouache kan bovendien van grote waarde zijn bij de uitbeelding van onderwerpen , waarvan de bouw en de onderdelen uitgevoerd zijn in metaal , derhalve met strakke en duidelijke vormen . Het is met een studie van diens aard , dat we gaan beginnen . Fig . 22 stelt een oude kruiser in een haven voor . Het is duidelijk dat men een bijzondere zorg heeft moeten besteden aan de constructietekening van het schip ( fig . 21 ) . Vervolgens hebben we , na een brede opzet van de hemel , in tamelijk vette verf blauwgrijze toon van de kiel opgezet in licht en schaduw , met zijn diverse modulaties . Deze arbeid werd nog eens onder handen genomen , al tekenend met een fijne penseelpunt en gebroken zwart , om de specifieke metaalconstructie te accentueren , zoals men op fig . 22 kan zien . Tenslotte zijn de tonen in het water aangebracht , te beginnen met de lichtste . Als je de afbeelding van nabij bestudeert , zult je gemakkelijk de verschillen kunnen onderscheiden in de techniek van de schilder , die nu eens in de natte verf gewerkt heeft , daar waar de tonen samensmelten ( in de lucht en het water ) , dan weer vet geëmpateerd heeft en wel vooral in de romp van het schip en in de reflexen van de zee . Het voorbeeld van figuur 23 toont één van die bewogen aspecten , waarover we hierboven spraken . Dit motief verplichtte ons niet om het tot in alle onderdelen te schetsen ; zijn bewegelijkheid stond dit niet toe . Slechts de pier en horizon werden met krachtige lijnen aangeduid . Vervolgen werd de lucht achter elkaar afgemaakt , waarbij niet gelet werd op het opspattende schuim van de golf , die tegen de pier breekt . Deze golf , die zich regelmatig herhaalde , werd nauwlettend geobserveerd en we hebben toen de pier geschilderd , met uitzondering van het gedeelte , dat door de zee overspoed wordt . Dank zij die oplettende waarneming van de golf , hebben we deze in zijn toonwaarden kunnen weergeven , maar een indringende beschouwing van de afbeelding zal je er meer van kunnen vertellen dan een lang betoog .
ART . NR . 73 . c , - FIG . 23 - ZEEGEZICHT
Art . Nr 73 . c ,
Zeegezicht
Fig . 23 . Zwaar weer door Renefer
ART . NR . 73 . c , - FIG . 21 EN 22 . - ZEEGEZICHTEN
Art . Nr . 73 . c ,
Zeegezichten
Fig . 21 en 22 . Schets en Eindresultaat door Renefer.
04-11-2006
ART . NR . 73 . b , - HET LANDSCHAP
Art . Nr . 73 . b ,
Het Landschap
We zullen thans niet nog eens terugkomen op de verwanschap die er tussen olie - en gouacheverf bestaat , beide dekkende werkwijze , behalve om te herinneren aan de mogelijkheid om hier en daar empatementen aan te brengen . Maar gouache verdroogt sneller vooral in de buitenlucht , een hoedanigheid , waarvan de landschapschilder kan profiteren door in één enkele zitting zijn werk geheel te voltooien . Natuurlijk drogen de kleuren ook sneller op het palet , maar we deden je reeds een middeltje aan de hand om dit onaangename verschijnsel te kunnen ontlopen . We zeiden ook dat je voorzichtig moet zijn met wit , maar dit wil niet zeggen dat je er in het geheel niet mee moogt mengen . Alles is een kwestie van hoeveelheid . Om een voorbeeld te geven , wanneer je een bepaald lichtgroen wilt hebben , zou het onjuist zijn om een donkergroen te nemen en dat af te zwakken met behulp van veel wit , hetgeen een krijtig resultaat zou opleveren . In zo'n geval kieze men een lichtgroene kleur , die met een wit verzwakt wordt , eventueel onder toevoeging van een " puntje " van een andere toon , die geëigend is om de gewenste groene nuance te doen onstaan .
Overigens behoeft een krijtige gouachetoon niet steeds als totaal verwerpelijk beschouwd te worden . Hij kan n.l. tot leven gebracht worden door een dun laagje aquarelvernis , hetgeen echter het nadeel heeft dat de matheid , die de eigenlijke bekoring van de gouache uitmaakt , verloren gaat . We laten je thans kennis maken met een " parijs " onderwerp , dat op fig . 18 is afgebeeld . Getrouw aan onze methode hebben we deze gouache tot stand gebracht in de drie , je welbekende étappes . Bij alle onderwerpen , waarvan de verlichting niet stabiel is , is het nodig om bij onderschildering één bepaald moment uit te kiezen en vast te leggen uit de verschillende effecten , die het licht te voorschijn roept , en de daarvoor onstane toonverhoudingen tussen de voornaamste onderdelen van het onderwerp . Doen we dat , dan hebben we inderdaad kans om een levensechte vertolking te realiseren . We hebben hier een motief , waarin gebouwen een grote rol spelen , zoals in ieder stadsgezicht . De schetstekening moet dan ook bijzonder verzorgd worden en sterk overgetrokken , opdat er voldoende sporen van overblijven om de penselen tot gids te dienen bij de voltooiing met gouacheverf . Niettemin moet toch ook hier een zekere vrijheid van doen blijven bestaan , om niet te vervallen in een grote stijfheid en droogheid , waartoe de bouwkunst zich zou lenen , wanneer hij in een schilderij op te slaafse wijze wordt nagevolgd . Het tweede stadium bestond in het aanbrengen van brede toonvlakken in de lichtpatijen , en tevens de grijze modulaties in de wolken ; daarna hebben we , zo snel mogelijk , achtereenvolgens de plans en de achtergrond met de kathedraal , de lange rij huizen aan de rechterzijde , de bomen links , de walkanten en de brug , hun tonen gegeven , tenslotte ook het water met zijn tonaliteiten en de nuances van de weerspiegelingen , de kade aan de rechterzijde en de aken op de voorgrond . Bij deze onderschildering werden hemel en water nogal vochtig opgezet . De reflexen werden verkregen door toetsen , die ook nog vrij vloeibaar waren , evenals de détails , die aan de bouwkundige onderdelen hun juiste vorm moeten geven . We geven je onder de nrs. 19 en 20 nog twee andere voorbeelden . Je zult nu wel begrijpen dat men , om deze twee gouaches , in het bijzonder de eerste , tot stand te kunnen brengen , met zeer veel zorg de bomen , die in feite, vooral op nr . 19 , het belangwekkendste element vormen , heeft moeten construeren . De rest is eerder bijzaak , zonder daarom tot verwaarlozing te leiden . Merk op dat een geest van verenvoudiging de kunstenaar in staat stelde de toonverschillen in het gebladerte groot gezien uit te beelden , om goed hun volumes tot hun recht te doen komen . De tweede gouache ( fig . 20 ) geeft een plekje weer bij de rivier van Pont - l' Abbé , eveneens in Bretagne . We herhalen dat een deugdelijke constructie ook hier hard nodig was ; het onderwerp eist dat met klem . De stammen van de bomen werden over de lucht , het loof recht en de bladeren links , heen geschilderd . De détails van de bomen kwamen op dezelfde wijze tot stand over die grijs - groene toon , die men in het bijzonder aan de linkerzijde ziet .
ART . NR . 73 . b , - FIG . 19 EN 20 . - TWEE LANDSCHAPPEN VAN RENEFER .
Art . Nr . 73 . b ,
Fig . 19 en 20 .
Twee landschappen in gouache , eveneens van de hand van de schilder Renefer .
Let op de fijne " grijzen " die zo treffend de ietwat weemoedige charme van het Bretoense land weergeven .
03-11-2006
ART . NR . 73 . b , - FIG . 17 EN 18 . - HET LANDSCHAP
Art . Nr . 73 . b ,
Fig . 17 en 18 .
Schetsopzet .
Het Landschap .
Voltooid schilderij .
ART . NR . 73 . a , - DE GEKLEDE FIGUUR
Art . Nr . 73 . a ,
De geklede figuur
Hier willen we allereerst verwijzen naar het hoofdstuk in het tweede lesdeel , dat hetzelfde onderwerp behandeldt op grond van de overeenkomst die er , in technisch opzicht , tussen de olieverf en de gouache bestaat . In dat hoofdstuk hebben we gezien dat de schilderarbeid zich ontwikkelt volgens het herhaalde malen aangeprezen procedé : schetsopzet , onderschildering , afwerking .
Ook onze gouache zal weer op die wijze uitgevoerd worden . Deze aandrang bij het herhalen van dezelfde raadgevingen mag wat vermoeiend worden , hij is nochtans noodzakelijk ; we vrezen echter het ongeduld van de leerling , die alleen de vreugde verwacht van het werken aan een eindresultaat . Overigens , indien er al sprake zou zijn van dwang - vrijwillige dwang - dan zal een gestadig oefenen die wijze van doen tot gevolg hebben , welke zal leiden tot een grote vrijheid van uitvoering .
Intussen tonen we van het onderhavige onderwerp niet de drie gebruikelijke stadia , want we zijn ervan overtuigd , dat je met de methode geheel vertrouwd bent en dat je hem zult kunnen toepassen , zonder dat men u aan een lijntje houdt . Bekijk evenwel het eerste stadium ( fig . 15 ) : opzet van de constructieschets , gedaan met precisie en controle ; men begrijpt dat het onderwerp zelf hier meer dan ooit een dergelijke discipline vereist . Op deze tekening zijn de tonen van de onderschildering aangebracht , als altijd breed gehouden . De locale kleuren werden uitgedrukt in grote vlakken , zowel voor licht als schaduw , weer in niet te waterige verf , zonder rekening te houden met kleine onderdeeltjes. Tenslotte hebben we , na droging , de studie verder doorgevoerd om het slotstadium te verkrijgen , dat afgebeeld is op fig . 16 , dat men nauwlettend dient te bekijken . Langzamerhand moet je in staat zijn om de techniek en de factuur van de schilder dusdanig te begrijpen dat je er uw eigen kunde mee verrijken kunt . Hier zouden we een pauze willen houden om je de gelegenheid te geven de voorgaande beschouwingen te herlezen en goed in U op te nemen .
ART . NR . 73 . a , - FIG . 15 EN 16 . - DE GEKLEDE FIGUUR
Art . Nr . 73 . a ,
Fig . 15 en 16
Schets en voltooid werkstuk .
( Men weet dat met " figuur " de mens bedoeld wordt . )
02-11-2006
ART . NR . 73 . - HET PORTRET
Art . Nr . 73 .
Het Portret
Ziehier een boeiend , maar tevens , dit mag wel erkend worden , moeilijk onderwerp . We stellen er derhalve prijs op om je de drie stadia van de arbeid te tonen , je sterk aanbevelen hen goed te bestuderen alvoren je zich met kennis van zaken aan de uitvoering van een portret in gouache gaat wijden . Welke ook het karakter of de verschijning zijn moge van de kop , die je wilt uitbeelden , het tot stand brengen van een goed gebouwde schetstekening moet het onvermijdelijke uitgangspunt blijven en dit moet men onder ogen zien met de vaste wil om hem van het begin tot het eind op gewetensvolle wijze uit te voeren . Het model dat we je te bieden hebben , ontbreekt het geenszins aan karakter . Het is de kop van een stevige grijsaard , sterk van kleur en plastische werking , die hem iets machtigs geeft ; hij kan dus krachtig en vlot worden behandeld op een wijze , die een vrijheid van penseelvoering niet in de weg behoeft te staan . Aan fig . 12 kunt je zien , dat de constuctie vrij ver doorgevoerd is . De expressie van het model wordt er , door lijnen , aangevuld met een zwak modelé , goed in vertolkt . Deze tekening wordt vrij sterk aangezet om , tijdens de onderschildering , zo lang mogelijk van dienst te kunnen blijven . Daartoe wordt de tekening in krijt of houtskool , na gecontroleerd en , waar nodig , verbeterd , overgetrokken met een penseel met zwarte of donkerbruine verf en wel op zo correct en duidelijk mogelijke wijze , zodat er geen ruimte blijft voor twijfel of aarzeling , wanneer men bij de onderschildering de diverse tonen op hun juiste plaats moet aanbrengen . Fig . 13 toont je het resultaat van die onderschildering . Hij bevat de locale kleuren van het model in hun algemeenheid , zonder een diep ingaan op modulaties . Deze arbeid werd gedaan in nogal vloeibare verf om een eenvoudige en toch goed aaneengesloten basis te verkrijgen , die al enige plastiek vertoont . Het is weer tijdens het laatste stadium ( fig . 14 ) dat de kleurtoetsen vrij en losjes naast elkaar geplaatst worden , zonder in elkaar te versmelten om het krachtig modelé te bereiken dat zo zeer in overeenstemming is met het wezen van de kop . De menigvuldige toetsen , verschillend in toon en nuances , nemen hier plaats in van zachte overgangen om uitdrukking te geven aan de passages , die de scherpe kanten wat verflauwen , anders zouden deze te fel worden .
ART . NR . 73 . - FIG . 12 , 13 EN 14 - HET PORTRET
Art . Nr . 73 .
Fig . 12 , 13 en 14 .
Schetsopzet en de Ondertonen
Voltooid werkstuk .
Portret van een grijsaard .
ART . NR . 72 . a , - BLOEMEN IN EEN LANDSCHAP
Art . Nr . 72 . a ,
Bloemen in een Landschap
Met dit onderwerp lopen we enigszins vooruit op de studie van het landschap , dat we hier echter slechts bekijken als bijkomstigheid bij de studie van bloemen in de open lucht . In het eigenlijke landschap tonen bloemen zich tijdelijk op min of meer uitgestrekte terreinen : een veld van blauwe korenbloemen of één met geel koolzaad , of groepjes klaprozen enz . Wat zijn vorm betreft is de bloem daar zonder betekenis ; hij is slechts van belang door de kleurvlekjes , die als op een tapijt , over de grond verspreid zijn . Wanneer in de lente de vruchtbomen in bloei staan , kan de bloem van groot belang worden voor het landschap ; maar ook dan is zijn tekening niet een voorwerp van zorg voor de schilder , want het zijn de blanke en rose tonen met hun verschillende nuances , die zijn aandacht trekken en behouden . In de tuin is dat alles anders . De tuin is het domein van de gekweekte bloem , die zijn eigenlijke bestaansreden vormt en waarin de bloem van zijn kant , in al zijn glorie troont . Men ziet hem samen met zijn soortgenoten , een onderdeel van een geheel uitmakend , maar men ziet hem ook als een afzonderlijke eenheid met zijn détails . De verschillende soorten komen des te meer uit met hun eigen vormen en coloriet , naarmate zij tegenstellingen vormen , die hier krachtig , daar weer subtiel kunnen zijn . De andere bestanddelen van een tuin , zoals gebladerte , grasperken enz. zijn de hulpvaardige omlijstingen , waardoor de bloemen nog mooier uitkomen . Maar dit alles schittert voor de ogen en is soms wel eens wat verward . Daarom moet men gaan uitkiezen en vereenvoudigen ; men moet een vertolking tot stand brengen , waarbij het gezichtsvermogen een controle zal ondergaan van het verstand . De compositie dient weloverwogen te zijn om het onderwerp op zijn gunstigst te kunnen voorstellen . Men moet er voor waken dat niet de gehele ondergrond met kleurvlekjes overdekt zal worden en zelf zal men vaak bepaalde gedeelten van het onderwerp moeten wijzigen ; laten we niet vergeten dat de waarde en de hoedanigheid van het werk van een kunstenaar niet schuilt in een fotografische weergave van het geziene , maar veeleer in de uitdrukking van wat een of ander schouwspel bij hem voor sensaties en gevoelens wekt , derhalve in een interpretatie van wat hij ziet en aanvoelt . Bekijk fig . 11 , we zijn hier in een tuin , waarin plantengroei in vrijheid tiert , kan men wel zeggen . Dahlia's en lathyrusbloesem zijn in haagvorm geplant langs een paadje , dat eigenlijk de enige menselijke inmenging vormt . De natuur heeft voor de rest gezorgd : zij heeft een fraaie ontwikkeling gegeven aan deze planten , die vergezeld worden van enkele , langs een muur geplante perebomen . Een grasveldje op de voorgrond en uitschietende takken op het middenplan maken van dit geheel een weelderig en feestelijk onderwerp . De vlakverdeling is zo opgevat dat de groep van planten met hun bloemen een aaneengesloten geheel vormt , dat door zijn verschuiving naar achteren een indruk van diepte wekt , die nog versterkt wordt door de opening in het gebladerte aan de rechterzijde . Als steeds zijn we te werk gegaan in de drie bekende stadia . We tonen je hier het eerste en het laatste stadium , waarbij weer verondersteld wordt dat het tweede , dus de onderschildering , zeer breed werd opgevat . Hij bevatte de verschillende tonen groenen in hun vereenvoudigde gedaanten , de eigen kleuren van de bloemen , zonder nuances , die van het pad en het grasveldje , zonder dat een détaillering van het gras werd ondernomen . We hebben hier niet te doen met een onderwerp , waarvan de schetsopzet te vergelijken valt met die van stillevens , die we eerder behandelden . De vormen vertonen zich niet met die lineaire precisie , die het schilderij van de nrs. 4 en 5 kenmerkt . Onze aanvankelijke opzet ( fig . 10 ) geeft het onderwerp dan ook zeer summier weer , met een eenvoud , die voldoende geacht moet worden . Het is eerst tijden de laatste étappe , dat de verschillende onderdelen meer precisie en détaillering zullen krijgen , terwijl de kleurwaarden de diverse plans zullen bepalen . De uitwerking van de dahlia's op de voorgrond geschiedde door overschildering op een blauwzwarte ondergrond . Ook de détails van het grasperkje zijn door overschildering , in vettere verf , tot stand gekomen . Nochtans zult je zien dat deze gouache geen sterke empatementen bevat ; niettemin vertoont hij vastheid en stevigheid . Bepaalde fragmenten , zoals vooral de lucht , maar ook de ondertoon in de bomen en het gras , zijn nogal dun vloeibaar geschilderd voor het bereiken van soepele overgangen in kleur en waarde . Laat ons thans overgaan tot het portret .
01-11-2006
ART . NR . 72 . a , - FIG . 10 EN 11 . - BLOEMEN IN EEN LANDSCHAP
Art . Nr . 72 . a ,
Fig . 10 en 11 .
Schetsopzet .
Bloemen in een Landschap
Voltooid schilderij
ART . NR . 72 . - BLOEMEN
Art . Nr . 72 .
Bloemen
Wat we over bloemen gezegd hebben bij de studie van de schilderkunst , blijft ook van kracht voor de gouache . De bloem trekt de schilder aan door zijn kleuren en zijn schittering . Door ze samen te brengen in een boeket , kan men harmonieën te voorschijn roepen , die , naar gelang de smaak , die de kunstenaar in zijn opstelling vermag te demonstreren , hoogst aangenaam kunnen zijn , zonder dat hij daarbij nalaat om iedere bloem zijn eigen vormkarakter te verlenen . Fig . 9 toont een boeketje zinnia's , bloemen die samengesteld zijn uit over elkaar heen liggende stralenkransen van bijzonder rijke , zelfs zeldzame , tonen . Dit boeket staat opgesteld op een tratrede in het volle zonlicht . Op het horizontale deel van de tweede trede ziet men een schaduwpartij , veroorzaakt door een buiten de compositie vallend gebladerte . Gouache is dekverf , dat vergeten we natuurlijk niet . Derhalve hebben we de schetsopzet in krachtige lijnen neergezet ( fig . 7 ) . Tijdens de onderschildering kregen de bloemen hun eigen tonen , waarbij een spaarzaam gebruik van wit werd gemaakt , om het krijtachige aspect te vermijden , dat de glans van een toon kan doden , vooral bij de rode kleuren . De tekening , die hier en daar door de kleur zichtbaar blijft , stelt ons in staat om enkele schaduwtonen aan te brengen , zodat de voltooiing plaats kan vinden op een onderschildering , die de grote volumes reeds markeert . Fig . 9 laat deze voltooide staat zien ; de kleuren van de bloemen zijn nog eens wat vetter opgebracht om hun modulaties in kleuren en waarden tot uitdrukking te brengen , zowel in de lichten als in de schaduwen . De toetsen worden daarbij straalsgewijze geplaatst , overeenkomstig de vorm van de bloemblaadjes . Met een soort van " schrijfwerk " , snel uitgevoerd met de punt van het penseel , wordt de arbeid voltooid ; zijn tekening moet het karakter van de bloem volgen , met name de ronde toppen van de bloemblaadjes , die met golflijntjes worden aangeduid .
