Art . Nr . 41 . a ,

                          Uniformen

  In  een  hoodstuk , dat  kleding  behandelt , zou  het  uniform  niet  gemist  kunnen  worden .  Of  het  nu  een  burgerlijk  of  militair  uniform  betreft , is  het  nodig  om  degene , die  het  draagt , het  vereiste  karakter  te  geven ;  vooreerst  door  de  algemene  snit , die  hem  of  haar  zijn  aparte  silhouet  geeft , maar  vervolgens  ook  in  die  kledingonderdelen , die  het  tenue  nader  aanduiden , dus  zijn  rang , zowel  die van  de  strijdkrachten , als  die  van  bepaalde burgerfuncties .
  Waar  de  leek  zich  vaak  tevreden  stelt  met  een  " ongeveer " , wordt  de  man  van  het  vak  vaak  geérgerd  door  de  onjuistheden  of  fantasietjes  van  de  tekenaar , die  bovengenoemde  kenmerken  niet  goed  heeft  weten  waar  te  nemen .  Wij  kennen  de  kap  van  een  non , om  een  voorbeeld  te  geven , maar als  men  die  uit  het  hoofd  zou  moeten  tekenen , zouden  er  maar  weinigen  zijn , die  dat op  de  juiste  wijze  zouden  doen .  Een  politieagent  en  een  hotelportier  dragen  uniformen  van  een  zeer  bepaalde  snit , die  men  niet  altijd  goed  genoeg  bekeken  heeft  om  hem  op  een  gegeven  moment  te  kunnen  tekenen , zonder  een  model  voor  ogen  te  hebben .  
   Nu  zijn , gedurende  de  laatste  wereldoorlog, de  verschillen  tussen  de  veldtenus  van  de  verschillende wapenen  geringer  geworden . 
Toch  is , vooral  in " service  dress " ,  een  infanterist  niet  zo  gekleed  als  een  vlieger , een  vlieger  niet  als  een  parachutist , en  deze  weer  niet  als  een  artillerist .  En  ieder  van  hen  is  eerder  trots  op  zijn  ondescheidingstekenen  en  uitmonstering .  Men  zou  er  zich  derhalve  niet  genoeg  op  kunnen  toeleggen  om  snelle  schetsen  te  maken , zo  nodig  met   vermelding  van  de  kleuren , waardoor  men  zich  een  goede  documentatie  kan  vormen , waaruit  geput  kan  worden , indien  de  behoefte  bestaat , zonder  zijn  toevlucht  te  nemen  tot  speciale  boekwerken , die  men  maar zelden  in  handen  krijgt .  De  uitmonstering  en  andere  onderdeelstjes  van  het   uniform  moeten  nauwkeurig  geobserveerd  worden ; zij  versterken  de  waarheidsgetrouwheid  en  de  gezien  werkelijkheid . 
  Bij  militairen  moeten  ook  de  wapens  op  de  juiste  wijze  worden  weergegeven .  Een  geweer  is  geen  karabijn , een  sabel  lijkt  niet  op  een  degen ;  zij  hebben  natuurlijk  beiden  een  gevest , een  schede  en  een  lemmet , maar geen  van  deze  onderdelen  vertoont  dezelfde  vormen  en  verhoudingen .
  De  sabel  van  een  officier  aan  zijn  rechterzijde  tekenen  of  de  nestels  van  een  adjudant  aan  dezelfde  kant , zijn  fouten , waaraan  de  beroepsman  zich  in  hoge  mate  ergert .  Door  een  goede , zelf  schematisch  gehouden , schets  kunt  je  deze  klip  omzeilen .
  De  raadgevingen , die  wij  in  het  voorgaande  gaven , zijn  van  waarde  voor  alle  tekenaars , maar  zij  zijn  van  bijzonder  belang voor  de  illustrator  ;  deze  zou , zonder  in  zijn  taak  te  kort  te  schieten , niet mogen  nalaten  om  van  dit  onderwerp  een  nauwkeurige documentatie  aan  te  leggen , die  doordringt  tot  in  de  kleinste  onderdeeltjes .

                          Stijlfiguren

  "  Stijl  "  hebben  kan  betekenen  goed  gekleed  gaan , maar  het  is  niet  in  deze  betekenis  dat  wij  dit  woord  hier  gebruiken .  De  stijl  in  de  kleding , zo  goed  als  in  de  meubels , bijvoorbeeld , komt  overeen  met  een  wijze  van  doen , een  mode , die  eigen  is  aan  een  bepaald  land , een  provincie  of  een  tijdperk . 


 

Fig . 61 .

Tekening  in  twee kleuren  krijt
van  Watteau .

Fig . 58 .

Bretons  type

(pensselschets  van  Ray - Lambert ).

Art . Nr . 41 . b ,

                      Landelijke  typen

  Het  kan  uiterst  belangwekkend  zijn  om  het  karakteristieke  van  een  of  ander  landelijk  type  weer  te  geven , niet  alleen  in  zijn  lichamelijke  kenmerken , maar  ook  en  mischien  vooral , in  zijn  kleding .
  Het  is  de  instandhouding  door  de  eeuwen  heen  van  een  of  andere  kledingwijze , of  deze  zich  nu  in  de  onvervalste  staat  bewaard  heeft , of  dat  hij  eenvoudig  zijn  algemene  beeld  heeft  overgeleverd , waarbij  slechts  een  of  ander  onderdeeltje  intact  gebleven  is , die  de  stijl  uitmaakt .
  Weet  altijd  en  overal  te  zien , te  begrijpen  en  die  bijzonderheden  van  hun  kleding  vast  te  leggen , samen  met  alle  andere  originele  details , die  een  bepaald  type  kenmerken .  Van  deze  bijzonderheden  zijn  er  ongetwijfeld  van  oude  oorsprong , die  blijven  voortleven  en  een  onuitwisbaar stempel  drukken  -  een  stijl  -   op  bepaalde  gebieden , zoals  Zeeland  bijv .  of  de  Achterhoek  of  Friesland .  De  Texelse  visser  en  de  Limburgse  mijnwerker  vormen  duidelijk  omschreven  typen .  Een  tekenaar  zal  dan  ook  in  de  ontmoeting  van  landelijke  typen  een  uitstekende  gelegenheid  vinden  om  zich  veelvuldig  te  oefenen  in  de  typering  van  zeer  uiteenlopende  soorten  van  mensen .  Hij  doet  er  goed  aan  om  zich  een  nauwkeurige  documentatie  op  te  bouwen , met  behulp  van  talrijke  schetsen  en  tekeningen , waarbij  hij  ook  rekening  zal  moeten  houden  met  de  raskenmerken  van  zijn  personen  en  de  algemene  houding  die  hij  hen  geven  zal . 
  Mensen  uit  het  verleden .   
  Hierbij  kan  er  natuurlijk  geen  sprake  zijn  van  naar  de  natuur  te  tekenen .  In  het  verleden  bezaten  sommige  kunstenaars  verzamelingen  kostuums  van  vroeger , waarmee  zij  naar  believen  poppen , of , beter  nog , mannelijke  en  vrouwenlijke  modellen  konden  aankleden .  Maar  die  tijden  zijn  voorbij !... 
  Het  is  dus  nodig  voor  de  illustrator  en  de  ontwerper  van  toneelkostuums , waarbij  men  vaak  te  doen  krijgt  met  personen  van  verschillende  tijdperken , om  de  zo  boeiende  geschiedenis  van  het  kostuum  zeer  goed  te  kennen  en  bekend  te  zijn  met  alle  verschillende  stijlen .  Het  zal  daarbij  ook  noodzakelijk  zijn  om  te  rade  te  gaan  bij  de  werken  van  tekenaars  en  schilders  uit  het  verleden , wiers  werk  overeenkomt  met  het  tijdperk  van  zijn  keuze , ook  om  goed  de  fysieke  kenmerken  van  de  mensen  uit  een  bepaalde  tijd  te  leren  kennen .  Wij  weten  immers , dat  men , om  levensecht  te  zijn , deze  fysieke  bijzonderheden  moet  verenigen  met  van  hun  kleding .
  De  vele  schetsen  naar  de  natuur , die  een  tekenaar , die  deze  naam  verdient , maken  moet , zullen  de  kunstenaars  behulpzaam  zijn  bij  het  " op  poten  zetten "  van  allerlei  standen  en  houdingen  en  zodoende  zijn  personen  te  doen  leven .  Hij  zal  er  allereerst  op  uit  zijn  om  de  algemene  houding  van  het  silhouet  van  de  figuur  in  kwestie  vast  te  leggen  om  vervolgens  van  lieverlede  de  typische  onderdelen  van  een  kostuum  aan  te  brengen .
 

Fig . 14  en  15 .

Chimpansee  en  haas 
( de  laatse  uit  " Affaires
de  coeur " ) . tekeningen
van  Deluermoz .

Art . Nr . 43 . a , 

 Het  dier  in  de  kunst  van  heden  en  verleden

                          Ducumentatie

  Wij  kunnen  er  niet  aan  beginnen  om  een  diepgaande  studie  te  maken  van  onze  voorgangers .  Niettenin  zal  een  beknopt  overzicht  toch  noodzakelijk  zijn , want  de  meesters  op  dit  terrein  mogen  je  niet  geheel  onbekend  zijn .  Je  dient  eveneens  bekend  te  zijn  met  de  plaatsen , de  bibliotheken , de  naslagwerken  en  met  hen  die  je  kunnen  inlichten  over  het  uiterlijk  en  de  gewoonten  van  dieren .  Je  zult  zich  kunnen  documenteren  met  behulp  van  boeken , tijdschriften  en  dagbladen , waarbij  je   zich  dient  te  onthouden  van  letterlijk  copieren , behalve  in  het  geval  van  anatomische  studies , wanneer  je  zelf  niet  niet  beschikt  over  een  skelet  van  het  dier , waarnaar  uw  belangstelling  uitgaat .  Maar  er  gaat  niets  boven  een  directe  waarneming  van  de  natuur ;  dat  is  wel  het  allerbeste , wanneer  men  er  op  uit  is  om  iets  persoonlijks , dus  kunstzinnigs , tot  stand  te  brengen .  Wij  herinneren  in  dit  verband  aan  het  woord  van  BACON , dat  wij  nog  vaker  zullen  aanhalen :  "  De  kunst  is  de  natuur  plus  de  mens " , dat  wil  dus  zeggen  de  natuur  gezien  door  een  mens  heen , weergegeven  naar  gelang  de  wijze  van  waarneming  en  het  temperament  van  het  individu .  Copieeren  wil  zeggen  het  afstand  doen  van  eigen  persoonlijkheid  om  zich  te  onderwerpen  aan  die  van  een  ander .  Daarin  moet  je  nooit  toestemmen .
  Laten  wij  ons  thans  eens  verdiepen  in  de  werken  van  onze  verre  voorouders .  De  oermens  wist , al  schilderend , tekenend  en  beeldhouwend , op  een  meesterlijke , waarheidsgetrouwe  en  levendige  wijze  alle  dieren  van  de  voorhistorie  weer  te  geven :  mammouth , bison , neushoorn , beer , rendier , paard  en  everzwijn...  Wij  drukken  hierbij  een  heel  mooi  voorbeeld  af , maar  wij  zijn  er  zeker  van  dat  de  talrijke  foto's , die  hiervan  in  boeken  en  tijdschriften  te  vinden  zijn , je  reeds de  gelegenheid  gaven  om  het  talent  van  deze  eerste  kunstenaars  te  bewonderen , waarbij  observatie  altijd  de  grondslag  vormde  -  en  wat  voor  een  observatie  !   Vol  leven  en  aandacht  en  des  te  scherper , waar  deze  voorlopers  slechts  armzalige  bedreigende  wezens  waren , die  er  voortdurend  op  bedacht  moesten  zijn  hun  leven  te  beschermen . 
  Het  oude  Egypte  bezat  opmerkelijke  schilders  en  beeldhouwers  :  kijk  maar  eens  naar  hun  godenbeelden  en  naar  de  reproductie  ( fig . 3 )  van  een  fragment  van  een  laagrelief  dat  een  zuil  versierde  die  gewijd  was  aan  de  slang .  De  sperwer  van  Horus  bekroont  een  bouwkundig  ontwerp .  Wij  zullen  er  later  op  terugkomen .
  De  boeken  over  kunstgeschiedenis  gaan  meer  en  meer  aandacht  schenken  aan  de  Egyptische  kunst .  Profiteer  daarvan  door  onder  hun  talrijke  reproducties  van  monumenten , beeldhouwwerken  en  schilderingen  andere  prachtige  voorbeelden  op  te  zoeken , jachtscènes  met  veel  dieren 
" gaven  de  kunstenaars  de  gelegenheid  om  de  gehele  natuur  onder  te  brengen  binnen  de  muren  van  een  tempelruimte "
 ( Jean  CAPART ) . 
  Verzuimt  ook  niet  om  aandacht  te  schenken  aan  de  stier , de  ezel , de  zebu  en  de  geschilderde  of  gebeeldhouwde  schapen  van  de  Assyriérs , die  eveneens  uitblonken  in  de  weergave  van  wilde  dieren  :  de  gewonde  leeuw  en  leeuwin , onderdelen  van  de  laagreliefs  van  het  paleis  van  Assurbanipal  ( Britisch  Museum  Londen )  zijn  in  hoge  mate  bewonderenswaardig  ( afb . 4 ) .
  De  prehelleense  kunst , die  al  uiterst  verfijnd  was , voerde  eveneens  dieren  ten  tonele  en  wij  tonen  je  hier  een  prachtig  uitgebeelde  wilde  stier  ( fig . 5 ) .
  Wij  hebben  hier  te  doen  met  een  gouden  drinkbeker  uit  een  mykeense  graftombe  te  Vaphio  ( Laconié )  uit  de  16e  eeuw  v . Chr . !  
  De  Grieken  zelf  hebben  dergelijke  modellen  niet  versmaad  en  in  het  bijzonder  paarden  op  sublieme  wijze  uitgebeeld .
  Wij  willen  eens  wat  langer  stilstaan  bij  de  werken  van  hen , die  tekenen  zoals  zij  schrijven :  wij  bedoelden  de  Japanners  ( en de  Chinezen ) , die  onvergelijkelijke  meesters  van  het  penseel .  In  de  voorgaande  lesdelen  heeft  je  hun  virtuositeit  reeds  kunnen  bewonderen  aan  de  hand  van  enkele  reproducties , die  je  onder  ogen  kreeg .  Ziehier  nog  enkele  anderen  in  verschillende  technieken .  De  eerste  is  een  gewassen  tekening  van  HOKUSAI  ( fig . 7 ) .  Behalve  dat  zijn  lijnwerking  zeer  mooi  is , drukt  ook  de  penseelvoering  op  meesterlijke  wijze  het  gevederte  uit... En  dan  niet  te  vergeten  de  poten  die  zo  stevig  op  de  grond  staan !
  Wat  die  dappere  haan  betreft , zo  goed  in  de  veren  gezet  door  TATIBANA  MORIKUNI   ( fig . 6 ) , daarmee  hebben  wij  een  voorbeeld  van  een  geheel  andere  wijze  van  het  weergeven  van  de  pluimage  dan  de  vorige  afbeelding .  Vergelijk  goed  deze  verschillende  opvattingen  en  ook  die  van  fig . 8  en  9 , waarin  in  al  zijn   intensiteit , de  waarnemingskunst  te  zien  is  van  deze  onnavolgbare  Japanse  kunstenaars .  Bewonder  vooral  de  tekening  van  KORIN  (fig . 10 ) :  een  enkele , eenvoudige  lijn , maar  wat  voor  een  lijn  !  Soepel , gracieus  en  gevarieerd , waarmee  de  kunstenaar  ons  van  deze  steltloper  een  beeld  geeft  van  een  levende  werkelijkheid  en  een  buitengewone  sierlijkheid .  Deze  meesters  hebben  zich  overigens  niet  beperkt  tot  het  tekenen  van  vogels  en  ongetwijfeld  zult  je  vele  andere  reproducties  kunnen  vinden  met   heel  wat  andere  dieren  ( fig . 19 ) .
  De  Hollanders  hebben  een  groot  aantal  beroemde  dierschilders  gehad , van  wie  genoemd  moeten  worden  de  te  jong  gestorven   Paulus  POTTER  ( 1625 - 1654 )  en  Adriaan   VAN  DER  VELDE  
(1639 - 1672 ) .  Ook  de  vlaamse  school  had  vele  schitterende  schilders , zoals   Frans  SNIJDERS  ( 1579 - 1657 )  en  Pieter  SNAYERS  ( 1592 - 1667 ) .
  De  Duitse  school  daarentegen  had  weinig  dierenschilders , maar  J . E . RIDINGER 
( 1695 - 1767 )  is  beroemd  gebleven  als  specialist , vooral  van  het  paard .
  Ook   de  Engelse  school  is , ondanks  de  belanstelling , die  dieren  in  Engeland  genieten , arm  aan  dierkunstenaars .  Wij  noemen  John  COSTABLE   ( 1779 - 1837 )  en  Wall  CALLCOTT  ( 1779 -1844 ) , die  echter  vooral  landschapschilders  waren . 
  Evenals  de  Engelsen  toonden  de  Spanjaarden  zich  niet  bijzonde  geinteresseerd  in  dieren .  Ditzelfde  geldt  voor  de  Italiaanse  school .
  De  Franse  school  daarentegen  is  weer  zeer  rijk  aan  talentvolle  dierenschilders .  Allereerst  noemen  wij  Alexandre - François  DESPORTES   ( 1661 - 1743 ) ,  vervolgens  Jean - Baptiste  OUDRY   ( 1686 - 1755 ) ; die  beiden  uitmuntten  in  de  weergave  van  dieren  en  jachtscénes .  Carle  VERNET   ( 1785 - 1835 ) , een  liefhebber  van  paarden , heeft  ons  voortreffelijke  tekeningen  en  schilderijen  nagelaten , waarin  hij  de  rasechte  élègance  van  de  volbloed  heeft  weten  weer  te  geven .  Zijn  tijdgenoot  Antoine - Jean  baron   GROS  ( 1771 - 1835 ) , die  historieschilder  was , heeft  ook  vaak  het  paard  getekend  en  geschilderd , maar  toch  vooral  het  paard  op  het  slagveld , met  een  indrukwekkend  vertoon  van  kracht .
  GERICAULT  (1791 - 1824 )  was  zowel  schilder  als  beeldhouwer .  Van  hem  bezit  het  Louvre  o.a.  DE  DERBY   TE   EPSON ,  dat  misschien  wel  het  meest  doorwerkte  van  zijn  schilderijen  is .  Ook  hij  tekende  en  schilderde  vaak  paarden  en  nog  heel  wat  andere  dieren , zoals  honden , leeuwen  en  tijgers  en  steeds  met een  uitzonderlijk  meesterschap , alvorens  aan  de  gevolgen  van  de  val  van  een  paard  te  overlijden .
  Voorts  vermelden  wij  nog  Eugène  FROMENTIN   ( 1820 - 1876 ) , Eugène  DELACROIX  ( 1799 - 1863 ) .  PILS  ( 1813- 1875 ) ,  YVON  ( 1817 -1893 )  en  MEISSONIER  ( 1815 - 1891 ) , die  een  hartstocht  had  voor  een  axacte  weergave .  Al  deze  schilders  waren  geen  dierschilders  in  eigenlijke  zin , maar  zij  hebben  allen  het  dier met  talent  en  waarheidsliefde  uitgebeeld .  Dit  geldt  ook  voor Alphonse  DE   NEUVILLE  ( 1836 - 1895 ) .  Eduard  DETAILLE  ( 1848 - 1912 ) , Aimé  MOROT  ( 1850 - 1913 )   en  tenslotte  Georges  SCOTT ,  de  twee  eerstgenoemden  waren  vooral  militaire  schilders .
  Een  aparte  plaats  verdient  een  vrouw , die  een  echte  dierenschilderes  was :  Rosa  BONHEUR  ( 1822 - 1899 ) .  Zelden  hebben  schilders  van  het  dierenleven  haar  in  mannelijke  kracht  overtroffen .  Algemeen  bekend  is  haar  Ossenspan  (fig. 11 )  wiens dichterlijkheid  nog  overtroffen  wordt  door  zijn  kracht .  Ook  haar   paardenmarkt  is  een  hoogst  opmerkelijk  schilderij .  Onze  bewondering  voor  haar  verenigen  wij  met  die  voor  Contant  TROYON  , een  kunstenaar  in  iedere  zin  van  het  woord , die  iets  vroeger  leefde  ( 1810 - 1865 ) . 
   Tegenwoordig  werken  er  nog  maar  weinig  echte  dierenschilders .  Onder  hen  moet  in  de  eerste  plaats  Paul  JOUVE  genoemd  worden  met  zijn  zwarte  panters , zijn  olifanten , bisons , adelaars  enz . Fig . 13  geeft  je  een  denkbeeld  van  de  vaste en  krachtige  tekenwijze van  deze  meester , wiens  uitdrukkingsmiddelen  nochtans  met  opzet  beperkt  zijn :  zwart  krijt , een  beetje  kleur  in  de  achtergrond  en  soms  ook  een  beetje  goud .
  Ook  Mathurin  MEHUET ,  een  origineel  schilder , wiens  arbeid  veel  vaart  en  kracht  vertoont  naast  een  rijk  kleurengamma , toont  zich  een  meester  in  de  dieren , vanaf  de  libel  tot  de  grote  roofdieren  en  daartussen  in  de  eenden , de  ganzen  en ... de  muizen .
  Een  ander  knap  kunstenaar ,  DELUERMOZ   heeft  ons  zeer  mooie  en  overvloedige  illustraties  gegeven  van  het  werk  van  André  DEMAISON  " Het  leven    der   roofdieren "  en  ook  van  het  onvergetelijke  " Boek  van  de  jungle "  van  Rudyard  KIPLING .
  Ook  denken  wij  aan  de  fijne  aquarellen , zo  bijzonder  van  techniek , van  Eugéne  BIGOT  en  aan  de  tekeningen  van  SANDOZ .
  Voor  de  kat  moeten  wij  ons  wenden  tot  STEINLEN ,  die  zijn  houdingen  zo  treffend  wist  weer  te  geven  en  tot  Jacques  NAM ,  die  zich  tot  een  uitgesproken  decoratieve  uitbeelding  voelt  aangetrokken .  Wat  LAJARRIGE  betreft , hij  moet  beschouwd  worden  als  een  specialist  van  het  pluimvee  en  de  hinde , die  geen  geheimen  voor  hem  hebben  ( fig . 16 ) .   Aan  deze  lijst voegen  wij  nog  de  namen  van  REBOUSSIN   en  OBERTHUR  toe . 
  De  nieuwere  schilderkunst  van  ons  eigen  land  kan  weer  bogen  op  vele  grote  uitbeelders  van  het  dier .  Tot  de  z.g.  romantische  school  behoren  Wouter  VERSCHUUR  ( 1812 - 1871)  en  Willem  NAKKEN  ( 1835 - 1926 ) , in  wiers  werken  het  paard  een  voorname  plaats  inneemt .  Van  de  meesters  der  Haagse  school  zijn  het  vooral  Willem  MARIS  ( 1844 - 1910 ) , de  jonste  der  drie  gebroeders , met  zijn  zonovergoten  koeien  in  de  weide  en  Anton  MAUVE  ( 1838 - 1888 ) met  zijn  stemmingsvolle  schapenkudde  in  het  heidelandschap  geweest , die  aan  het  dier  hun  liefde  en  kunstenaarschap  schonken .  De  grootmeester  der  Amsterdamse  school , George  BREITNER  ( 1857 - 1924 )  wilde  aanvankelijke  militair  schilder  worden  en  heeft  in  feite  een  aantal  cavalleriestukken  in  olie -  en  waterverf  tot  stand  gebracht .  Ook  later  gaf  hij  aan  het  paard  met  voorliefde  een  plaats in  zijn  Amsterdamse  stadgezichten .  Een  geheel  eigen  plaats   tenslotte  neemt  Gerrit  DIJSSELHOF  ( 1866 - 1924 )  in  als  fijnzinnig  uitbeelder  van  levende vissen  in  het  aquarium , als  zodanig  zelfs  een  uniek  vertolker  in  de  Europese  kunst .
  Het  werk  van  de  beeldhouwers  dient  ons  evenveel  belang  in  te  boezemen  als dat  van  de  schilders  en  tekenaars , al  was  het  slechts  omdat  een  schilder  of  tekenaar  steeds  als  beeldhouwer  moet  kunnen  " zien " .   Wij  wenden  ons  hierbij  nog  eens  tot  de  sperwer  van  fig . 3 .  Deze  uitbeelding  moet  je  goed  in  het  geheugen  prenten  :  vastheid  van  bouw , eenvoud  van  lijn  en  plans , evenwicht  in  de  volumes , leven  en  waarheidsgetrouwheid  in  de  vertolking , al  deze  hoedanigheden  zijn  in  hem  verenigd .  Tracht  uw  voordeel  te  doen  met  de  geest  van  dit  werk  in  uw  eigen  arbeid ; dat  is  de  beste  raad  die  wij  je  zouden  kunnen  geven . 
  Nu  wij  toch  met  de  oudheid  bezig  zijn , vergeet  dan  ook  de   Griekse  beeldhouwkunst  niet  en  die  van  de  Middeleeuwen  met   zijn  waterspuwers  en  fantasiedieren  aan  de  kathedralen  hun  kapitelen  en  al  die  versieringsmotieven  van  fonteinen  en  waterbassins .  Zeer  zeker  is  de  natuur  er  vaak  op  zeer  vrije  wijze  geinterpreteerd .  Maar  juist  deze  interpretatie  zal  uw  geest  doen  richten  op  eenvoud , synthese  en  een  stilering  van  goed  gehalte , waarbij  het  cotract  met  het  leven  bewaard  blijft . 
  Een  grote  naam  in  de  beeldhouwkunst is  onloochenbaar  die  van  Antoine - Louis  BARYE  ( 1795 - 1875 ) , die  zich  met  hartstocht  wijdde  aan  moeilijke  uitbeeldingen .  Welk  een  kracht  en  levensechtheid  gaan  er  uit   van  zijn  talrijke  beelden  !  Wij  noemen  ook  nog  de  naam  van  CAIN  ( 1822 - 1894 ) ,  wiens  prachtige  werk  hem  een  alleszins  verdiende  reputatie  bezorgde .  FREMIET , een  streng  uitbeelder  van  de  anatomie  een  der  meesters  van  de  Franse  beeldhouwkunst  in  de  tweede  helft  van  de  19e  eeuw  en  François  POMPON  , die  wel  bijzondere  aandacht  verdient .  In  zijn  werk  vindt  men  geen  sterke  diepten  en  hoogtes .  Integendeel , door  zijn  grote  bewondering  voor  de  Egyptenaren , keerde  hij  weer  terug  tot  de  monolieth , het  beeld  uit  één  stuk  ( fig . 17  en  18 ) ;  Men  vindt  er  een  voorkeur  voor  ordening , eenvoud  en  evenwicht .  Hij  verwaarloost  kleine  détails , maar  grijpt  naar  het  massale , de  grote  volumes  met  omtrekken , die  het leven  suggereren .  Ook  zijn  voorbeeld  verdient  niet  anders  dan  navolging . 

Art . Nr . 43 . b ,

                      Bibliographie

  Hieronder  volgen  de  titels  van  enkele  uitstekende  werken , die  van  nut  zijn  om  het  dierenrijk  beter  te  leren  kennen  :
  Tylinek - Stepének , Dierenpark  ( Nijgh  en  van  Ditmar , 's  Gravenhage ) .

  Dr .  A . F . Portielje , Jeugd - Brehm  ( Scheltens  en  Giltay , Amsterdam ).
  H .  van  de  Werken , Artis  Dierenencyclopedie  ( Ploegsma , Amsterdam ) .
  Schmidt - Inger ,  De  Wereld  van  de  Dieren   ( Gaade ,  's Gravenhage ) .
    Ivan  Sanderson , Knaurs  Tierbuch  in  Farben  ( Knaur , Munchen - Zurich ) .
  Hieraan  kunnen  toegevoegd  worden  een  groot  aantal  reis - en  jachtbeschrijvingen  in  de  vorm  van  boeken  of  artikelen  in  tijdschriften  en  dagbladen .  Je  doet  er  goed  aan  ze  te  verzamelen , niet  als  materiaal  om  te  copieren  maar  om  je  te  documenteren , uw  geheugen  op  te  frissen  of  één  of  ander  detail  duidelijk  voor  ogen  te  krijgen , door  dus  die  tekeningen  of  foto's  uit  te  knippen  en  ze  systematisch  op  te  bergen , zodat  je  ze  gemakkelijk  kunt  terug  vinden , wanneer  de  behoefte  zich  voordoet .

   En  tenslotte , aangezien  de  directe  waarneming  nu  eenmaal  het  beste  middel  blijft  om  iets  te  leren  kennen  en  om  in  de  geest  een  levende  documentatie  te  vergaren , laat  evenmin  na  om  vaak  dierentuinen  te  bezoeken  wanneer  je  daartoe  in  de  gelegenheid  bent ,  ( bijv. Plankendael  bij  Mechelen  en  de  zoo  in  Antwerpen ) .  Ga  ook  naar  musea  en  bibliotheken .  In  Amsterdam  hebben  we " Artis " met  zijn  natuurhistorisch  museum  en  Aquarium , maar  ook  tal  rijke  andere  plaatsen  in  het  land  bezitten  soorgelijke  instellingen .
  Ook  de  film  schenkt  in  onze dagen  een  toe nemende  aandacht  aan  de  vrije , levende  natuur , die  voor  ons  vooral  belangwekkend  kan  zijn  wanneer  men  gebruik  maakt  van  de  z.g.  vertraagde  opname , die  ons  zo  duidelijk  de  bewegingen  van  de  dieren  tonen  kan .  In  dit  verband  wijzen  wij  op  de  natuurfilms  van  Walt  Disney , die  grootse  documenten  zijn .  Maar  helaas  in  de  bioscoop gaan  de  mooie  beelden  aan  ons  oog voorbij ... zonder  terug  te  keren . 
  Om  nog  iets  over  boeken  te  zeggen :  vergeet  de  Engelse  letterkunde  niet .
  Aan  de  overzijde  van  het  Kanaal  kent  men  een  grote  dierenliefde  en  sommige illustratoren  hebben  zich  op  dit  gebied  gespecialiseerd , zoals  Cecil  ALDIN  en  STUDY ,  wier  tekeningen  van  paarden  en  honde  de  fijne  humor  bevatten .
  Afbeeldingen  en  tekst  kunnen  je  dus  in  het  onderwerp  inleiden  en  je  in  de  gewenste  sfeer  plaatsen , alvoren  potloden  te  gaan  slijpen .  Maar  denk  er  toch  vooral  niet  aan  ze  te  gebruiken  voor  het  copieren :  blijf  altijd  eerlijk  tegenover  uzelf .
  En  laat  ons  dan  nu  overgaan  tot  ons  eigenlijk  onderwerp .

Art ? Nr . 44 .

Fig . 20 .

De  hiel , die  hoog  ligt  bij
het  paard , komt  steeds 
lager  te  liggen  van  de  leeuw 
naar  de  beer , om  geheel  op  de 
grond  te  rusten  bij  de  mens .