De Belgen in Doesburg

Zondag 9 nov. was het een lekker weertje om naar Doesburg te rijden, naar de tentoonstelling in de Museumtuin ’t Olde Ras. Onderweg bemerkten we het verschil in rijcomfort van rijden op de lichtlopende, moderne asfaltbekleding en op de stroeve, oude (?) beton of macadam op het einde van de autoweg Gorinchem over Tiel naar Nijmegen en Arnhem. De snelheid valt direct terug of je moet veel meer gas blijven geven.

In de Museumtuin hebben we eerst de buitenkant verkend met het plantenaanbod. Er zijn wel mooie labels, maar er is geen aanduiding van het onderstamtype. Bij de abrikozen is dit echter wel het geval. De prijs van fruitbomen ligt in Nederland een stuk hoger dan in België, zodat het bij ons moeilijker is om de kost te verdienen met fruitbomenkweek.

Interessant is het tussen enkele rijen in de aanplant van de Museumtuin zelf te lopen.

Je ziet welke rassen gezond groeien en welke niet. Nogal wat rassen hebben last van kanker.

Je ontdekt dat aan Reinette Marbrée nog enkele Ananas Reinetten staan. De proef op de som om vast te stellen dat de beste tijd van dit ras al voorbij is.

Toen we net geparkeerd hadden, zagen we in een wagen een paar boompjes liggen: hierbij Ashmead’s Kernel, een uitstekend Engels ras.

Als je dan binnen de tentoonstelling bezoekt, wordt  het wel iets moeilijker. Je ziet er Ashmead’s Cernel liggen en dit is het juiste ras. Ernaast ligt Ashmead’s Kernel, de juiste schrijfwijze, maar een onjuist ras.

In de aanplant wordt niet behandeld. Nergens echter heb ik zoveel vruchten met kurkstip gezien. Wellicht schort er iets aan de kalkvoorziening. Voeg daarbij dat sommige vruchten wel iets te vroeg moeten geplukt worden omdat anders de roeken (koloniekraaien met grijze plek rond de snavelinplanting) met de vruchten weg zijn en er geen meer overschieten voor de jaarlijkse expositie. Dergelijke vruchten vertonen, naast gebrek aan kleur, later meer kurkstip vertelde de heer Giesen, de stichter-bezieler van ’t Olde Ras.

Interessant zijn de contacten op een dergelijke dag. Van iemand hoorde ik dat de tentoongestelde stoofappel Haneman het beste ras is om ‘Hete Bliksem’ te bereiden: half om half aardappelen en appelen, daarboven spek op een zacht vuurtje een paar uur laten gaar worden, naar smaak kruiden met zwarte peper, warm eten. “Hierbij heb ik graag nog wat opleguitjes.” Bij het attractieve ras Herfstgoud geraakte ik in gesprek met Theo uit het noorden van Limburg, vroeger plantenkweker en nu nog steeds actief bij de gehuwde kinderen. Hij heeft een vijftigtal  fruitrassen. Herfstgoud vindt hij een zeer goed smakende, zeer sappige appel. Hij had het nog over een ander ras Kerstster, hier niet tentoongesteld, rood als de Sterappel, doch een veel beter ras.

De mevrouw aan de kassa vond de Sterappel er dit jaar een heel stuk aantrekkelijker uitzien dan vorig jaar.

De heer aan de documentatiestand herkende ons nog van vorige bezoeken.” Vlamingen winnen de quizzen taal in Nederland en daarbij zijn we ook nog superieur in het Frans.”

Voor meer info verwijs ik graag naar hun webside:

http://www.tolderas.nl

FOTO’S

1 Reinette Marbrée Falso, in werkelijkheid Ananas Reinette.

2 Op het einde van de verkoopstand. Ze bieden ook kleinfruit aan. Ik zag er het oude zwarte bessenras Silvergieter geënt op stam. Hoe zou een zwarte bes zich op stam gedragen?

3 Let op het mooie label. Echter geen info over de onderstam.

4 De Ontario,bleekgroen met zilverig waas lijkt hier, toch niet zover noordelijker, maar op kleigrond, moeilijker af te rijpen dan op mijn Kempense zandgrond.

5 Erge kurkstip op Howgate Wonder, de kampioen zwaargewicht onder de appels.

6 De stoofappel Haneman, de beste stoofappel voor het bereiden van ‘Hete Bliksem’. Merk vooral bij deze foto op dat door de stand bij het fotograferen een sterk vergrotend effect is opgetreden. Het zijn eerder kleinere appelen.

7.Herfstgoud, blijkbaar een interessant ras.

8 De heer B J Giesen en medewerkster.

9 De heer van de documentatiestand.

De oude Bellefleur

Toen we hier kwamen in 1962 stond aan aan beide kanten van het kippenhok een appelboom.

Aan de zuidkant was dit een Pomme Jeruzalem. Grote, zachtgroene appelen met soms een zeer lichte blos. Zacht, wat droog vruchtvlees. Er werd verteld dat de oudere bewoners deze appel waardeerden. Wij vonden vooral de boven de stoof gedroogde schijfjes interessant. Deze boom, die van vroegr al scheef stond, bezweek na enkele jaren tijdens een winterstorm

Aan de noordkant was dit een Bellefleur. Vast , maar sappig vruchtvlees, laat rijp. De laatste vruchten pluk ik begin november. De vruchten houden tot maart. Ik vind dit een van de allerbeste rassen voor appelmoes. Beurtjaargevoelig.

Toen ik het kippenhok hoger opmetste moesten een paar zware takken wijken. De onderste was sterk door kanker aangewreten. Ook kleinere kankertakken werden verwijderd. Na dit opkuisen groeide de boom veel fleuriger. Wel moet ik nog regelmatig een kleine kankertak verwijderen.

De boom groeit tamelijk gezond en heeft slechts matig last van schurft.(Zie de vlekjes op de bovenste vrucht op de laatste foto). Een goed oud ras.

In 1992, tijdens een zware augustusstorm werd de boom omver geblazen. De takken werden op stompen gezaagd als speelboom. Een functie die hij een tijd vervulde.

Intussen vormde hij nieuwe takken.

De eerste, aan de voet, heb ik omgeënt met Reinette de Flandre. Ik heb de scheut onderaan opgehoogd om eigen wortel te vormen. Nu staat de tak-boom zeer vast.

Op het fotomateriaal is dit de eerste uitschieter. Ik schat de momentele hoogte een meter of acht. De hoogste Bellefleurtak is nog ruim een meter hoger. Zie fotomateriaal.

Het Vuil onder de Mat vegen, maar in verbeterde Versie

Vandaag was het weer heerlijk om in de tuin te werken.

Er was onder andere nog een klein stukje aardappelen te rooien. Dovenetel had er zich zeer weelderig ontwikkeld. Die werd dan ook secuur uitgehakt om geen worteluitlopers te laten zitten.

De hoopjes van dit spul, samen met wat grote brandnetel, van bij het vroegere rooien, hadden zich goed herpakt en lagen er groen bij.

Naast dit perceel ligt een baan worteldoek van 2 m breedte om ingroei van pemen en ander fraais te voorkomen en werk te besparen.

Dit doek heb ik half omgeslagen en er de hoopjes  onder gelegd.

Wegens gebrek aan licht gaan die dra afsterven en beginnen te composteren. Tegen volgend voorjaar blijft alleen een laagje compost over.

Met wat hulp laat ik de natuur voor mij werken.

LOOK en Winteruitjes

Vandaag van het goede weer geprofiteerd om ter elfder uur nog look te planten. Ik gebruikte de eigen knolletjes.

Vorig jaar gebeurde het planten wel rond half oktober samen met plantuitjes. Dit jaar waren ze al vroeg uitgeput bij de AVEVE in de buurt. Blijkbaar zijn er al meerdere tuiniers die hiervan gebruik maken.

Die winteruien groeiden mooi uit, terwijl mijn lenteplanting te vroegtijdig geveld werd door de witziekte.

Er zou hiertegen al resistent plantmateriaal zijn, maar ik heb hiervan nog geen aanbod gezien.

Weet iemand hierover meer?

Mutsu, nog een schurftappel die ik niet graag zou missen

Mutsu is een Goldenachtige die vroeger commerciëel gekweekt werd: grote groen-gele vruchten.

Mijn Mutsu staat op een M7 onderstam en is een grote boom geworden. Ik heb de top wat ingekort om er met mijn ladder van 7,5 m bij te kunnen.

Op mijn M7 hebben de appelen een goed formaat, maar niet het superformaat dat ze op een zwakke onderstam halen.

Ook de schurftaantasting werkt beperkend.

Mutsu is een Japanse kruising tussen Golden Deliciuos en Indo.

Kwam in 1948 in de handel.

In Groot-Brittanië werd de appel herdoopt als Crispin.

Het is een triploïd ras en regelmatig vruchtbaar.

De vruchten hebben een vast, knapperig, sappig en zoet, geel vruchtvlees. Ze bewaren gemakkelijk tot maart.

Veel vruchten hebben schurftplekken, doch smaken zeer goed.

Mutsu is ook een kankergevoelig ras dat ik regelmatig wat dien bij te knippen.

Alles samen vind ik het toch een waardevol ras.

Jonagold in natuurlijke Teelt

Ik heb 2 Jonagold mutaties (waaronder King Jonagold; de andere ?) op een omgeënte boom. daarbij Jonagored (de meest bekende, zeer rood kleurende Jonagoldmutatie) op de top van een andere boom (ras Jonathan op M7) groeide dit jaar opvallend goed. Wellicht nog een gunstig gevolg van vorig jaar? Meestal is Jonagold sterk schurftgevoelig.

Heel uitzonderlijk kennen we een jaar met haast geen schurft, zoals vorig jaar toen de eerste schurftsporen in april, begin mei geen kans kregen tijdens het droge, zonnige voorzomerweer.

De zwaarste schurftinfectie gebeurt in het voorjaar.

Ik vind dat dit jaar –ondanks al de schurftbevorderende nattigheid - de aantasting door schurft al bij al meevalt.

Vroeger zou ik gezegd hebben tegen een liefhebber: "Aanplant van Jonagold af te raden". Nu begin ik te twijfelen, want ik heb ondanks de schoonheidsfouten echt smakelijke appelen.

Blenheim Orange

en

Freiherr von Berlepsch

Blenheim Orange is een Engelse appel met een historie. Hij werd rond 1740 gevonden aan de ringmuur rond het Blenheim park met het Blenheim paleis van de familie Churchill. De beroemde Winston Churchill werd er later geboren.

Blenheim Palace ligt in Woodstock, in een uitloper van de Cotswolds in Midden Engeland.

Kempster’s Pippin naar de vinder, viel in de smaak en werd lokaal verder gekweekt. Ook bij Churchill, de hertog van Malborough kwam de appel op tafel, werd herdoopt als Blenheim Orange en in 1804 onder zijn nieuwe naam in de handel gebracht. In Normandië kent men de appel als Bénédictin.

De grote, aantrekkelijke, wat platte appel smaakt zoet en iets nootachtig. Bewaart tot nieuwjaar.

Het is een triploïd ras en vergt bestuiving. Het ras is sterk beurtjaar gevoelig.

Freiherr von Berlepsch

Een appel uit het Rijnland; kruising tussen Ananas Reinette en Ribston Pippin van rond 1880.

Heeft een intense ananassmaak, zoet, fijne zuren, sappig en knapperig, kortom een zeer goede smaak. Bewaart tot Nieuwjaar.

Deze appel is eveneens sterk beurtjaargevoelig. Mijn boom blijkt daarbij vrij vatbaar voor kanker en dien ik als dusdanig in het oog te houden.

Twee Appelen van Jacques Bosschaerts te Zwalm

Jacques Bosschaerts richtte eind der zeventigerjaren in het Arboretum te Kalmthout de eerste twee grote Fruittentoonstellingen in Vlaanderen in.

Robert en Jelena De Belder waren toen de drijvende krachten van het Arboretum, dat vooral door toedoen van de dynamische Jelena, van Joegoslavische oorsprong, wereldfaam zou verwerven.

Het Arboretum zou later overgenomen worden door de provincie Antwerpen.

Jacques Bosschaerts, verbonden aan Gevaert hadden we al leren kennen op zijn Veltvoordracht over fruit in het Museum van het Vlaams Cultuurleven te Antwerpen.

Voor zijn expositie had hij de medewerking van verschillende Vlaamse tuinbouwscholen. Frans Heyvaert van de Tuinbouwschool Merchtem verleende zijn persoonlijke medewerking. Ook de landbouwfaculeit van Gembloux verleende zijn medewerking. Ook de heer Pustjens van Ranst, de toenmalige voorzitter van de Antwerpse fruitkwekers was van de partij.

Jacques doopte een van zijn goede zaailingen Jelena, ter nagedachtenis van mevrouw De Belder, enkele jaren geleden  op reis in haar geboortestreek overleden.

Jelena ziet er een attractief appeltje uit. De smaak is goed.

Het zou goed zijn als Jacques een pomologisch portret over deze appel zou schrijven.

De andere appel is de gewichtskampioen onder de appelen: de Engelse keukenappel Howgate Wonder. “De zwaarste appel die hier ligt haalt 800 gram”. Vergelijk met de Jacques Lebel, middelmaat vruchten.  Op een bezoek,enkele jaren geleden, aan de herfstfruitshow te Detling, Maidstone (de hoofdstad van het graafschap Kent),  heb ik de reuzenvrucht gezien, die daarna werd opgenomen het Guiness Book of Reccords.

Onbekende Appel

Van onderstaande appel ben ik de naam kwijt. De ent komt uit de Verger Conservatoire van Villeneuve d’Asq (Rijsel).

Ik moet nog een jaar wachten, want dit jaar is er geen expositie. Die is slechts om de twee jaar.

Het is een vrij gezond ras met zeer lekkere, zeer sappige vruchten, die zeker nog een tijd bewaren.

Fruithappening Zwalm zo 19 okt.

Al  enkele jaren richt het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen een Fruithappening in.

Men verhuist telkens naar een van de gemeenten die deel uitmaken van de intercommunale met 16 gemeenten. Vorig jaar Kruishoutem. Dit jaar te Zwalm, in de polyvalente zaal de Zwalmparel.  Nogal wat standen vonden er onderdak en ook de kleinmannen werden met creatieve activiteiten niet vergeten.

Dat het R L V A belangrijk is voor de streek wordt onderlijnd door het LEADER –programma.

Het plattelandsgebied (zij het nogal heuvelachtig!) van de Vlaamse Ardennen is namelijk voor een periode van 6 jaar (2008-2013) uitgekozen als LEADER project, een Europees subsidiëringsprogramma voor Plattelandsontwikkeling. Leader is de afkorting van Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale.

Er komt steeds veel volk naar de fruithappenings. Er zijn snoei- en entdemonstraties, lezingen... Ik had het genoegen te mogen spreken over aanplant, onderhoud en ziektes van een fruitplantsoen. Met voldoening zag ik dat iemand anders het over Kleinfruit had, een thema dat niet dikwijls aandacht krijgt.

De man aan de Wijnstand kwam uit het Kortrijkse, waar hij op meerdere percelen een wijngaard had aangelegd met vooral resistente druivenrassen (o.a. Regent, Phoenix, Sirius, Rondo enz. ) Enkel bij de start wordt er voorbehoudend een koper-zwavel behandeling toegepast.

De stand van Andre Van Peteghem van Eksaarde met een hele verzameling pitten en stenen van pruimen, perziken en aanverwanten in historisch perspectief vind ik steeds heel boeiend. Zeer didactisch tentoongesteld. Al gehoord van sleedoorn (Prunus spinosa) – en kroosjesvariëteiten Prunus institia)?

De stand van de Nationale Boomgaardenstichting (NBS) werd bemand door Patrick Heyerick van Kruishoutem, een specialist hoogstam. Hij schrijft er een blog over, die ik nog niet kende:

www.hoogstamboomgaard.be

en George Cooman van Lochristi, afkomstig van de Zwalmstreek.  George heeft een bijzondere feeling voor het uitzaaien van pitten van appels die zijn aandacht trekken. Op de stand toonde hij 3 van zijn zaailingen waarvan vooral Mephisto onder de aandacht werd gebracht: een aantrekkelijk appeltje met rode blos, een goede smaak en vooral rijk aroma. Twee andere tentoongestelde zaailingen dragen de namen Scheldefee en Zwalmparel! Daarnaast heeft hij nog andere zaailingen.

De appelen die aangeboden worden ter determinatie krijgen met vereende krachten meestal wel een naam, te meer daar Jacques Bosschaerts weer van de partij was.                      Maar ook op rijke gronden staan armtierige bomen die snoei en bemesting ontberen en slechts prutsvruchtjes voortbrengen. Voor de boom tellen alleen de zaadjes, maar voor ons is het vruchtvlees er rond van eetbelang.

Foto's

RLVA

André Van Peteghem

NBS: Patrick Heyerick en George Cooman

Mephisto

Zwalmparel

Schelde-fee

De Bittenfelder of Bittenfelder Sämling

De Bittenfelder leerde ik kennen van Gilbert Van Looveren, die in de tachtigerjaren een fruitboomkwekerij had te Gooreind-Wuustwezel. Zijn half – en hoogstammen kweekte hij op onderstam Bittenfelder. Bart De Quidt te Kemmel-Heuvelland gaat op dezelfde manier te werk. Als tussenstam ent men Keuleman (om wille van van de gezonde, rechte stam) en dan op de gewenste hoogte het ras.

Mijn Bramley’s Seedling en Notarisappel, beiden forse halfstammen komen nog van Gilbert.

In Duitsland is Bittenfelder een van de rassen in de ‘Streuobst’, bomen langs wegen, velden en in weiden, waarvan de vruchten meestal gebruikt worden voor de verwerking.

De Bittenfelderappelen rijpen pas eind oktober, begin november en hangen windvast. Niet zelden kan men tijdens de winter bomen zien, nog behangen met vruchten.

De middelmatig grote, gele appel smaakt zuur, niettegenstaande zijn hoog suikergehalte (1:9) en is een zeer goede sapappel.

Bittenfelder kan goed tegen natte grond en is een zeer gezonde groeier. De zaailing stamt van rond 1930 te Bittenfeld in Baden-Wurttemberg, een land in het zuidwesten van Duitsland.

Via Louis Eelen, die er op bezoek was geweest met de Tuinclub van Herentals kwam ik in contact met Gert De Herdt te Geel, die als liefhebber, met artistiek bloed, zweert bij Bittenfelder. “Vergeet een MM 111, die  groeien niet zo goed en gezond als Bittenfelder”.

Gert kweekt biologisch met veel compost. Hij zorgt voor bloemen als waardplanten voor de nuttige insecten. Hij maakt gebruik van tagetes tegen aaltjes. Hier en daar zag ik zelfs tabaksplanten staan als afweer. Tussen de rijen staat klaver of een groenbemester.

Bittenfelder zou bij het begin eerder zwak groeien, maar de in maart met driehoeksenting geënte bomen tonen al een flinke kroonvorming. Deze bomen vragen wel een plantafstand van 5 -6 m, afhankelijk van het erop geënte ras.

Mij viel op welk goed formaat de Annanasreinetten hebben, in vergelijking met die van mij op MM 106, die trouwens al een tijd weg zijn. Spontaan maak ik de vergelijking met mijn zeer forse Notarisappels op Bittenfelder.

Voor iemand die ruim plaats heeft lijkt Bittenfelder een zeer interessante onderstam, maar voor de meeste mensen – de meeste kavels worden kleiner en kleiner -  lijkt de haagvorm met boompjes op een meter van elkaar, op M 26 of B9, een nieuwe, Russische onderstam , zoals Willy Mahieu (*) van Jabbeke die aanraadt, de meest aangewezen keuze.

(*) Willy Mahieu  Appels en Peren, laagstammige Fruitbomen van A tot Z.  Lannoo 2005   ISBN 90 209 6010 5