Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
21-12-2005
VLAKZEIS
De vlakzeis wordt dus niet meer gefabriceerd.
Dank aan de firma, voor het beantwoorden van mijn vraag.
Dank voor jouw interesse in onze gereedschappen.
Wij hebben de vlakzeis reeds meer dan 10 jaar uit productie
genomen, wegens veel te weinig verkoop.
Die hak bestond in een linkse en rechtse versie, maar werd bijna
uitsluitend in Limburg en de Kempen gebruikt.
Als ik mij niet vergis werd die hak vooral gebruikt om grachtkanten
mee op te ruimen.
Wij hebben ook geen enkel exemplaar meer in voorraad, zelfs geen
afbeelding.
Op 25 mei had ik met de rolhak of rolschoffel gewerkt
en schreef er een stukje over. Ik vind
dit een zeer handig gereedschap dat ik al dertig jaar gebruik en vroeg mij af
of dit nog gemaakt werd, daar ik het nooit meer gezien had.
Er werd naar gevraagd, maar ik heb pas nu een
antwoord.
Onlangs nog vroeg de heer Dirk Bakker uit Nederland
ernaar.
Ik ben nog eens gaan zoeken bij de firma Wolf.
En eureka!
Ze maken dit gereedschap toch of opnieuw:
Multi-Star ®
universele frees of in het Duits : Gartenfräse.
In vele tuinen zijn ze aanwezig, geven elk jaar vruchten, ook als er
weinig of niet naar omgekeken wordt. Een beetje meer verzorging wordt nog
rijker beloond.
Een aspect waar nog maar weinig bij stilgestaan wordt is de gezondheidswaarde van deze bessen.
Hierbij maak ik dankbaar gebruik van de gegevens van de Duitse
wetenschapster Dr. Helge Buchter-Weisbrodt
Beschermende organische zuren
Rode bessen bevatten 2,4 gzuren
( o.a. appelzuur, citroenzuur) per 100 g.
Zwarte bessen liggen met 2,6 g nog hoger. Verdere gegevens: frambozen:
2,2 g, braambessen: 1,6 g en aardbeien: 1,0 g.
Deze zuren verbeteren de mondflora en de spijsvertering.
Samen met andere stoffen werken ze bloedreinigend, ontsmettend en
versterken de maag.
Reinigende Ballaststoffen
Weinig vruchten hebben zoveel ballaststoffen als rode bessen (6 tot 8 %
). Ze hebben een reinigende werking in het ganse organisme.
Ze reinigen niet alleen de darmen, maar verlagen de cholesterol en
binden de galzuren. Het hoge gehalte aan cellulose onder deze ballaststoffen
bevordert de vertering door de verbeterde mechanische werking van de darmwand.
De werkzame stof hierbij is de Pectine met 0,9 g per 100 g (schommelt tussen
0,7 en 1,2 g). Dit is een hoger cijfer dan bij appelen.
Ook hier zijn zwarte bessen nog beter: 1,7 g
Samen met de rijkelijk voorhandene kalium werken zij waterafdrijvend.
Bescherming tegen kanker.
De querzetinverbindingen uit de groep van de flavonolglukosiden variëren
in rode bessen tussen 1,3 tot 7,0 g. ( Ik zou graag weten om welke rassen dit
gaat).
Witte bessen bevatten iets minder querzetin.
Deze stoffen remmen aantoonbaar de werking van de negatieve cholesterol.
De negatieve cholesterol bevordert arteriosklerose en daarmee het risico op
hartinfarct en beroerte.
Rode bosbessen (Vaccinium vitis-idea) spannen echter de kroon met 25 mg
antioxydanten. Het bekendste ras rode bosbes is Koralle.
Vitamine C is met 35 g eveneens rijk aanwezig.
Naast de flavonolglukosiden (querzetin)is er nog de stof anthocyaan.
Ze vangen de vrije radicalen en gaan de huidveroudering, grauwe star,
huidkanker en hersenziekten tegen.
In Duitsland loopt op last van het
Bundesministerium für Bildung und Forschung (Vorming en Onderzoek) een
langjarig onderzoek door verschillende instituten naar de werking van appel(sappen)
ter voorkoming van darmziekten. Dit onderzoek past in een groot
gezondheidsonderzoek.
De onderzoeken tonen nu al aan dat het regelmatig eten
van appels en het drinken van appelsap- troebel, ongefilterd natuurappelsap
darmontstekingen en darmkanker kan voorkomen. De Polyphenolen, anti-oxidanten
zitten voornamelijk in de schil van oude appelrassen met veel looizuur. In
combinatie van verschillende rassen kan men toch een smakelijk sap bereiden.
Aldus wordt het Engelse spreekwoord: An apple a day keeps the doctor away (Een appel
per dag houdt de dokter weg) nu ook wetenschappelijk bewezen.
Een paar dagen geleden las ik in De Morgen dat
senioren baat hebben bij het regelmatig eten van een goed stuk vlees. Dank zij
de aminozuren in het vlees behouden ze beter hun spiermassa en blijven beter te
been.
Aangezien een man de vrouw volgt gingen wij meestal de
vegetarische toer op.De echt
vegetarische jaren liggen wel al geruime tijd achter de rug. Als boerenzoon
voel ik mij ook geen adept van Michel Vandenbosch.
Spieren zijn wellicht nog het meest gebaat met
oefening. En wie regelmatig in de tuin werkt heeft daaraan geen gebrek.
Vandaag heb ik mij goed kunnen verwarmen bij het
werken met de vlakzeis.
Wellicht is er nog neen ander woord voor ?
Mijn gereedschap komt van de bekende firma Polet, al
een hele tijd geleden gekocht. Ik ben er in geslaagd om de steel al meer dan
een keer te breken.
Het is een tamelijk zware zijwaartse hak. Met een
zwaai kan je die diep laten neerploffen. Vandaag verwijderde ik bramen in de
kippenren. Bramen zijn taaie rakkers die flink wortelen. Je doet er goed aan
die zo goed mogelijk te verwijderen, want een braam zet zich ook voort via
wortelstukken.
Ik heb nog een lichtere vlakzeis die ik bijvoorbeeld
gebruik om aardappelen op te hogen.
Ik kende dit werktuig niet in West-Vlaanderen en
leerde dit kennen van de heer Ratinckx zaliger, de tuinarchitect die de
Dodoenstuin in Schilde heeft gecreëerd.
Ik keek net bij de gereedschappen Polet, maar zag dit
gereedschap niet staan. Heb ik erover gekeken?
Vandaag en gisteren was het excellent weer om compost uit te voeren onder de fruitbomen.
De pas verplante bomen worden extra vertroeteld en ook de pruimen krijgen een dubbele dosis.
Eerst hadden die een laagje kalk gekregen, evenals de noten.
In de bioteelt zorg je in eerste instantie voor een vruchtbare bodem.
Dan gedijen ook de planten.
Ik heb 2 soorten aardperen. De soort met een beige,
tamelijk effene pel is groter en ronder. Slechts in een uitzonderlijk najaar als
dit verschijnen er bloemen. Dit ras staat al 30 jaar op dezelfde plaats en doet
het nog steeds even goed. Af en toe kap ik er een kruiwagen compost
overheen.
Het andere ras is purperrood van pel, kleiner en
langwerpig van vorm. Maar dikwijls zijn er samengegroeide knollen: één knol met
punten naar drie,vier kanten. Dit ras bloeit elk jaar.
Aardperen werden naar onze streken gebracht vanuit
Noord Amerika. Veel beter bekend is dat de aardappelen uit Zuid Amerika stammen.
Thuis in West-Vlaanderen hadden we toen ik klein was, steeds enkele planten
Spinaziezuring staan.
Daar spreekt men van "Zevenjaarse Spinazie".
Ik herinner mij dat mijn moeder de bladeren hoofdzakelijk gebruikte in eieromelomeletten.
Ik heb destijds een plant naar hier in De Kempen meegebracht.
Spinaziezuring (Rumex patientia) heeft veel bredere bladeren dan de veldzuring,
met zijn veel fijnere, spitse bladeren, dikwijls een knabbelsnoepje als kind.
Ook nu nog was dit een ontdekking bij klassen in de tuin. De meeste kinderen houden
van de pittige smaak.
Een voordeel is dat de spinaziezuring al vroeg in het voorjaar nieuwe bladeren
vormt. Wij gebruiken de spinaziezuring dan als spinazie in meerdere gerechten.
Oudere bladeren, zegt mijn vrouw, bevatten te veel oxaalzuur.
De plant schiet vervolgens in zaad en vormt een forse bloeistengel van minstens
1,5 m. Wanneer je die verwijdert vormt de plant nieuw blad.
De plant heeft zich intussen een beetje verspreid.
Op de slotmanifestatie van de BUGA (Bundes Gartenschau) te Münchenkregen 2 nieuwe appelrassen een gouden
medaille: het Zwitserse Red Boy en onze Greenstar.
Greenstar is een kruising
tussen Delcorf, een vroeg, Frans ras (1956) en Granny Smith, Australië(1868).
Het ras ontstond in een samenwerkingsverband van de boomkwekerij Jo
Nicolai van Sint Truiden en het Fruitcentrum van de K.U. Leuven, onder leiding
van Wannes Keulemans.
De vruchten zijn groot, groen, zeer sappig en smaken beter dan Granny
Smith.
Daarbij is het vruchtvlees niet te hard, licht zuur. Het vitamine C
gehalte ligt relatief hoog.
Ze zijn plukrijp begin oktober en houden in natuurlijke bewaring tot
maart.
De productiviteit is zeer hoog en regelmatig.
De groei is middelmatig sterk. Voor liefbhebbers zou M 26 aangewezen
zijn.
Greenstar is een resistent ras. Zowel bladeren als vruchten zijn
weinig vatbaar voor schurft.
Momenteel is Nicogreen,- dit is de marktnaam -, een clubras en mag enkel
worden gekweekt door in clubverband verbonden telers.
Hobbytelers zullen nog wat jaren geduld moeten oefenen. Maar hun tijd
komt nog.
Blijkbaar was 2005 niet alleen bij ons een slecht appeljaar.Ik lees dat Friedrich Renner, de voorzitter
van het Beierse Pomologenverein veel moeite had om alle lokale rassen bij
elkaar te krijgen voor Europom 2005 die in München plaats vond als
slotmanifestatie van de BUGA (Bundes Gartenschau) , de grote tuinexpositie, die telkens in
een andere Duitse stad plaatsvindt.
Überhaupt waren die Austeller
(exposanten) bei ihrer Suche vor grosse
Herausforderungen (grote problemen) gestellt, fiel doch die Obsternte in diesem
Herbst um bis zu 80 % geringer (minder) aus.
Iedereen kent de fijne, dunne, zoete sluimerwtjes : Norli, Mangetout
enz.
Maar wie kent de Amerikaanse
suikererwt?
De erwt werd in 1979 gelanceerd in de Verenigde Staten. Zelfs de
president kon toen proeven. Vanaf 82-83 verdeelden we die erwt, de Sugar Snap bij Veltleden.
Het gewas bereikt, net als Mechelse Krombek, gemakkelijk 2 m. Maar als
je Mechelse Krombek dopt hou je weinig erwtjes en veel peul over. Soms trekt
Aleide er nog een bouillon van, want de peulen zomaar op de composthoop gooien
vinden we zonde.
Met Sugar Snap is dit een heel ander verhaal: dikwandige peulen, dik
gevuld met suikerzoete erwten. Zelfs wanneer ze beginnen af te rijpen, blijven
ze nog zeer smakelijk.
De jonge peultjes hebben we nog gebruikt op recepties om ze rauw te eten,
eventueel met een dipsausje. Als ik in de tuin kom, nip ik er graag eentje weg!
De iets oudere peulen vormen wel draden op de naden en die verwijder ik
meteen bij het plukken. Het kan natuurlijk evengoed later.
Vlaamse gaaien en eksters weten mijn erwten altijd te vinden. Afschermen
met netten of gaasdoek is de boodschap.Deze dieren zijn ook fijnproevers en hebben het steeds eerst op de
suikererwten gemunt.
Maar ook bij het zaaienmoet ik
al fijnmazig kippengaas aanbrengen of anders snoepen konijnen en konijntjes de
jonge plantjes op.
Ik zaai deze erwt pas in april want ze houdt van een iets warmer
klimaat.
De Sugar Snap betrek ik jaarlijks bij de Engelse firma Chase Organics,
die samen met de Henry Doubleday Research Association de Organic (het Engels voor biologisch)Catalogue uitgeeft.
De aangeboden zaden zijn nog niet allemaal biologisch geteeld, maar hun
zaden zijn wel geselecteerd voor de biologische moestuin. Sugar Snap wordt nog
niet aangeboden als biologisch zaad.
Build a Ball: Ingenieuze
aan 6 kanten doorboorde, zachte plastieken ballen. Je steekt er bamboestokken
in of buizen van 0,5 duim (1/2 inch) en je maakt er allerhande kooien mee boven
groenten of kleinfruitstruiken. Nog een net of gaas erover en klaar is kees.
Pak met 12
stuks 19,42
2 pakken: 35,95
Vorig jaar was dit een succesartikel in de bioshop van
Ryton, de hoofdtuin van de Henry Doubleday Research
Association (De Engelse Velt).
In Ryton
hebben ze o.a. een eretuin voor de betreurde Hamilton, die wellicht sommigen
onder u nog gezien hebben in de vrijdagse tuinkroniek op de BBC.
Mijn
vraag: is dit product ook in onze contreien te vinden?
Beste Daan,
Ik heb die rubberen "bouwballen" nog in geen enkel tuincentrum
gezien. En ik kom toch geregeld in meerdere tuincentra en ook
bouwmarkten.
Nu, u kunt die ballen wel via het internet kopen. Maar ik heb wel zo mijn
bedenkingen bij de constructies die men ermee kan opzetten. Ik denk dat
die constructies niet stabiel zijn boven de ca 1m hoogte. Om de
eenvoudige reden dat het niet mogelijk is de constructies zijdelings te
stutten. De 6 boringen in de ballen staan 90° op mekaar, er zijn er geen bij
op 45° voor zijdelings schraagwerk. Ik denk dat als men een net of dgl
over de constructies hangt deze bouwwerken bij enige wind snel tegen de vlakte
gaan liggen.
Wie geïnteresseerd is in het systeem kan de ballen vervangen door houten
kubussen waarin met een hout- of metaalboor de boringen worden
aangebracht. De kubussen zou men kunnen zagen uit houten kepers van bvb
10 op 10cm. In die kubussen zou men ook! 45 graadse boringen kunnen
voorzien voor de stutten. Kubussen uit hardhout (azobé, bangkirai, ...)
gaan tot 40 j mee, dit voor diegenen die zinnens zijn nog lang te leven. Hardhout
is uiteraard duurder dan de zachte houtsoorten, maar tegenwoordig ook niet
overdreven duur
meer.
Ziezo Daan, haal zaag en boormachine maar boven ingeval u die ballen
niet in Engeland wil bestellen en toch een gelijkaardig systeem wil opzetten.
Het is maar een idee hoor Daan, u doet ermee wat u wil.
Bouwlustige groetjes,
Hughes
Bedenking: wanneer men de stokken stevig in de grond steekt en
er een net overgooit, dan kan men dit net wel zijdelings vastleggen en aldus de
constructie stabieler maken.
Vanmiddag was het zacht, maar overtrokken.
Ideaal weer om compost uit te voeren. Er ligt 15 ton. Goed voor 187 kruiwagens van 80 kg.
Het was voor mij een vreugde enkele keren de heimweevolle, kare, steeds
herhaalde zang van de Grote lijster te horen. Bij mij is die zang
geassocieerd met de (vroege) lente, want dan zingt die volop hier. Het
is niet abnormaal dat deze vogel al in december begint te zingen. Het
was toch al een heel tijdje geleden dat ik die rond deze tijd hoorde.
Er was weer veel volk opgekomen voor de jaarlijkse snoeidemonstratie van
kleinfruit in de Proeftuin te Tongeren.
Directeur ir Patrick Meesters deelde mee dat de Proeftuin één verband
zou vormen met o.a. het Opzoekingsstation van Gorsem.
Dat de groep groot was vormde geen probleem met de draagbare
geluidsversterker.
Fanny Pitsioudis gaf de uitleg. De ervaringsrijke Urbain Vroninks en
werkleider Albert Horten toonden hoe te snoeien.
Men begon bij de rode bessen
Het hoofdras, 80 % van het rode bessenareaal,Rovada
kwam eerst aan de beurt.
In Tongeren teelt men aan een bamboestok, die bovenaan vastgemaakt wordt
aan een draad.Men kweekt op 1 hoofdtak,
2 kan ook, maar 3 is te veel. Aldus komen de planten tussen de 33 cm en 45 cm
van elkaar te staan.
Op 2 jaar tracht men een kleine 2 m te bereiken.Telkenjare wil men nieuwe zijtakken kweken op
zon 30 cm van elkaar.Bij Rovada snoeit
men lang. De takken die weg moeten, snoeit men wel op een kort stompje, daar men
ondervonden heeft dat er dan een betere genezing is van de snoeiwonde en een
betere kans op een nieuwe scheut. De andere takken worden niet ingekort. Urbain
Vroninks legde er de nadruk op dat de onderste takken niet te laag ingeplant
mogen zijn en dat men in de zomer de onderstam, door afwrijven scheutenvrij moet houden.
Daarbij mag de broek, de onderste takken niet te zwaar zijn,omdat die anders te veel voeding opslorpen en
de doorgroei remmen.
Het vroege ras Jonkheer van Tets wordt
kort gesnoeid. Hier knipt men wel in. Wij liefhebbers zijn steeds geneigd veel
te veel takken te laten staan. Ook de snoeiers mochten nog drastischer zijn.
Volgens Fanny waren ongeveer 8 zijtakken al voldoende voor een optimale oogst
van mooie, eerste klas bessen.
Bij de Stekelbessen vernam ik waarom het relatief nieuw ras Pax hetbij mij niet doet. Net als veel frambozen is het ras gevoelig aan
de bodemschimmel Phytophtora. Ik zal meer op verhoogde ruggen moeten planten
want in de winter, in een natte periode sta je soms in een moeras.
Pax is anders een ras met zeer weinig stekels.
Het vroege ras Xenia (Zwitsers ras),
resistent tegen witziekte zal May Duke
vervangen.
Het Poolse ras Bona heeft een
goede smaak, maar is te gevoelig voor bladval en spint.
Tixia (Zwitsers) kan een nieuw ras
zijn voor het middenseizoen.
Een goede vervanger voor het laat ras Achilles zou er nog niet te zijn. Was men het nieuwe, Engelse ras Martlett, een laat ras even vergeten?
De grote rassenvernieuwing komt er bij de zwarte bessen. Vandaar de
titel boven dit epistel. West-Vlamingen zullen dit al gesnapt hebben. Paters is
de West-Vlaamse naam voor zwarte bessen.
Gezonde, goed smakende, grote bessen aan lange trossen zullen het
plukken van zwarte bessen weer lonend maken en de kinderen zullen de zoetere
bessen wel lusten. Enkel de ouderen nu lusten nog de antieke smaak van zwarte
bessen.
Pas over enkele jaren komen de nieuwe rassen, die nog een naam moeten
krijgen, in de handel.
Vorig jaar verscheen een bijdrage
van mij in THE FRUIT NEWSvan de FRIENDS
OF BROGDALE.
In Wisley had ik de Worcester
(spreek uit woester) berry verschillende keren gezien. De Royal Horticultural Society schrijft in
haar boek Fruit dat de Worcester slechts weinig draagt.
Geen wonder als je de plant
totaal mismeestert!
WORCESTER BERRY
The Worcester berry is often described as a cross between a
gooseberry and a currant, but it is now believed to be a form of the North
American species, Ribes divaricatum. The
fruit is black, smaller than a gooseberry, but larger than a currant and fairly
sharp. The bush is thorny and has the appearance of a gooseberry, but is much
more vigorous.
My Worcester
berry and the related Black Velvet are big shrubs. A single
Black Velvet is almost 2 meters high, even when
shortened, and 8 meters in circumference, although I cut out lots of wood.
Every year I have a large crop of fruit. I like the strong taste of the ripe
berries and Black Velvet is not quite as acid as Worcester berry. In contrast to gooseberries, they last for a
long time, but this does depend on the weather. Last year, 2003, with the very
hot July they were finished by the end of the month, although screening from
the sun's heat will prolong their season. Usually, they are still good at the
beginning of August and I remember that in a cool summer, I picked ripe berries
in September.
Most gardening books recommend that you treat the Worcester berry like a gooseberry, but I am not sure that this
is correct. One winter some years ago I saw a Worcester berry that had been hard pruned back to wrist thick
sticks, with very short side branches. When I came back in summer, I saw only
new wood and no fruit. Radical pruning like this is not the correct approach
for such a vigorous plant. I merely thin out the branches and keep the bush to
a manageable size. The fruit has to be protected against birds. I used normal
netting, but now I favor old insect enviromesh which is mainly used for
protecting crops such as carrots and leeks, against insects. The mesh is very
small so that there is less hassle, but even so, with sharp prickles, you have
to work carefully. For protecting strawberries, for example, is it far superior
to normal netting, with the added bonus of no more need to cut out the
hedgehogs caught up in the nets!
Both
the Worcester berry and Black Velvet are totally disease free. Only
the sawfly caterpillars (Nematus ribesii) can be a problem, but they
cannot eat the whole bush, as they might do with gooseberries!
Fruit News Summer 2004
Daniel Willaeys
Daniel Willaeys gardens in Halle-Zoersel, nr Antwerp, Belgium. The garden has been totally organic for 41 years.
Volgende zaterdag 3 dec is er
te Tongeren in het PCF (Proefcentrum voor Fruitteelt) de jaarlijkse Snoeidemonstratie houtig Kleinfruit.
Men behandelt zowel de snoei
en de opkweek.
Vanaf 14 uRode Bes
Vanaf ongeveer 15.30 u Stekelbes
en zwarte bes
Vanaf ongeveer 16.15 u Zomer- en
Herfstframboos, Braambes en Blauwbes
De Proeftuin Aardbeien en houtig Kleinfruit
met directeur Patrick Meesters en zijn rechterhand Fanny Pitsioudis leveren in
ons land baanbrekend werk op het gebied van Kleinfruit.
PCF-Proeftuin Aardbeien en Houtig Kleinfruit vzw St. -Truidersteenweg 321 3700 Tongeren
Zat.23
sept 06 : Daguitstap naar de Tuinen van KENT in hun fruitweeldeorg. VELT Zoersel
in samenwerking met Reizen Verhoeven
We bezoeken YaldingOrganic Gardens (Maidstone),
de boeiendebiologische tuin van de Henry Doubleday Research
Association (zeg maar de Engelse Velt, hun tweede tuin, naast deze van Ryton)
met een reeks historische tuinen: van de
middeleeuwse klooster-apothekerstuin tot de cottagetuin (William Cobbett) en
verder verschillende speciale thematuinen : hoe biologisch tuinieren, zeer
fijne(klein)fruittuin, watertuin, composttuin, childrens garden
enz..(organicis het Engels voor biologisch)
Daarna staat
Brogdale ( Faversham) op het
programma, met zijn fenomenale fruitcollectie: 2300
appels, 500 peren 350 pruimen enz.. Een levend fruitmuseum in zijn
herfstweelde!
We worden er
gegidst door de Friends of Brogdaleen zullen kunnen genieten van de fantastische verzameling en hier en
daar de proef op de som kunnen nemen.
Tussendoor genieten we van
een gezellige overvaart en van het typische Engelse landschap
Ik sta in voor de organisatie.
Wie eventueel geinteresseerd is kan mij mailen :
daniel.willaeys@pandora.be
Tegen regen afgeschermde bessen kunnen zeer lang blijven hangen.
Rijpe bessen vallen niet af.Dit in
tegenstelling met zwarte bessen. Die moet je niet te rijp laten worden, anders
liggen die allemaal op de grond.
Dat probleem heb je dus niet met rode bessen.
Wij hebben ooit op 1 november nog genietbare bessen kunnen plukken.
Als je late rassen als bv Mulka,Rovada, Rondom, Heinemanns Spätläse
enz kunt afschermen tegen de regen, kan je er een eind in oktober nog van
plukken.
Overal zie je wel serreachtige constructies om tomaten uit de regen te
houden.
Waarom het niet proberen met bessen? Nog een net er rond en je kan nog
lang genieten van de gezonde bessen.
Over het
gezondheidsaspect zullen we het een andere keer hebben.
Toen ik lang geleden op bio-dynamische bedrijven in Nederland kwam, zag
ik onder de rode bessen s zomers een laag stro liggen.
Ik weet niet of Rudolf Steiner dit ooit aangeraden had, maar dit leek
mij geen slecht idee.
Er is wat lichtweerkaatsing onderaan in de struiken.
Vooral onkruidgroei wordt tegengegaan. Dus geen concurentie voor voeding
en vocht. Bedekking gaat vooral de verdamping tegen en nodeloos vochtverlies
bij de planten, die daarenboven zeer oppervlakkig wortelen.
Wij strooien ruim compost.
Op het einde van de winter is het wenselijk dat de bessen op zwarte,
vaste, naakte grond staan. Dan is er minder kans op schade door
lentenachtvorst.
Tijdens de dag warmt de bodem beter op en s nachts straalt die weer uit
en houdt de vorst tegen.
Half mei, wanneer het gevaar geweken is, bedek ik de grond onder de
struiken wel met groffer materiaal.
Lichte bedekking met grasmaaisel is ook aan te traden.
