Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
29-11-2005
SNOEIDEMONSTRATIE HOUTIG KLEINFRUIT
SNOEIDEMONSTRATIE VAN HOUTIG
KLEINFRUIT
Volgende zaterdag 3 dec is er
te Tongeren in het PCF (Proefcentrum voor Fruitteelt) de jaarlijkse Snoeidemonstratie houtig Kleinfruit.
Men behandelt zowel de snoei
en de opkweek.
Vanaf 14 uRode Bes
Vanaf ongeveer 15.30 u Stekelbes
en zwarte bes
Vanaf ongeveer 16.15 u Zomer- en
Herfstframboos, Braambes en Blauwbes
De Proeftuin Aardbeien en houtig Kleinfruit
met directeur Patrick Meesters en zijn rechterhand Fanny Pitsioudis leveren in
ons land baanbrekend werk op het gebied van Kleinfruit.
PCF-Proeftuin Aardbeien en Houtig Kleinfruit vzw St. -Truidersteenweg 321 3700 Tongeren
Zat.23
sept 06 : Daguitstap naar de Tuinen van KENT in hun fruitweeldeorg. VELT Zoersel
in samenwerking met Reizen Verhoeven
We bezoeken YaldingOrganic Gardens (Maidstone),
de boeiendebiologische tuin van de Henry Doubleday Research
Association (zeg maar de Engelse Velt, hun tweede tuin, naast deze van Ryton)
met een reeks historische tuinen: van de
middeleeuwse klooster-apothekerstuin tot de cottagetuin (William Cobbett) en
verder verschillende speciale thematuinen : hoe biologisch tuinieren, zeer
fijne(klein)fruittuin, watertuin, composttuin, childrens garden
enz..(organicis het Engels voor biologisch)
Daarna staat
Brogdale ( Faversham) op het
programma, met zijn fenomenale fruitcollectie: 2300
appels, 500 peren 350 pruimen enz.. Een levend fruitmuseum in zijn
herfstweelde!
We worden er
gegidst door de Friends of Brogdaleen zullen kunnen genieten van de fantastische verzameling en hier en
daar de proef op de som kunnen nemen.
Tussendoor genieten we van
een gezellige overvaart en van het typische Engelse landschap
Ik sta in voor de organisatie.
Wie eventueel geinteresseerd is kan mij mailen :
daniel.willaeys@pandora.be
Tegen regen afgeschermde bessen kunnen zeer lang blijven hangen.
Rijpe bessen vallen niet af.Dit in
tegenstelling met zwarte bessen. Die moet je niet te rijp laten worden, anders
liggen die allemaal op de grond.
Dat probleem heb je dus niet met rode bessen.
Wij hebben ooit op 1 november nog genietbare bessen kunnen plukken.
Als je late rassen als bv Mulka,Rovada, Rondom, Heinemanns Spätläse
enz kunt afschermen tegen de regen, kan je er een eind in oktober nog van
plukken.
Overal zie je wel serreachtige constructies om tomaten uit de regen te
houden.
Waarom het niet proberen met bessen? Nog een net er rond en je kan nog
lang genieten van de gezonde bessen.
Over het
gezondheidsaspect zullen we het een andere keer hebben.
Toen ik lang geleden op bio-dynamische bedrijven in Nederland kwam, zag
ik onder de rode bessen s zomers een laag stro liggen.
Ik weet niet of Rudolf Steiner dit ooit aangeraden had, maar dit leek
mij geen slecht idee.
Er is wat lichtweerkaatsing onderaan in de struiken.
Vooral onkruidgroei wordt tegengegaan. Dus geen concurentie voor voeding
en vocht. Bedekking gaat vooral de verdamping tegen en nodeloos vochtverlies
bij de planten, die daarenboven zeer oppervlakkig wortelen.
Wij strooien ruim compost.
Op het einde van de winter is het wenselijk dat de bessen op zwarte,
vaste, naakte grond staan. Dan is er minder kans op schade door
lentenachtvorst.
Tijdens de dag warmt de bodem beter op en s nachts straalt die weer uit
en houdt de vorst tegen.
Half mei, wanneer het gevaar geweken is, bedek ik de grond onder de
struiken wel met groffer materiaal.
Lichte bedekking met grasmaaisel is ook aan te traden.
Niet voor buitenteelt, enkel
vervroeging onder plastiek of glas. Bladvalgevoelig. Nood aan verjonging en
bemesting.
Junifer
1978Frankrijk
Kort
Vraagt sterke vervangingssnoei
Zeer vroege bloei (Lente nachtvorst!)
Goed. Grote trossen, kleine iets zure
bessen. Vruchtkwaliteit afhankelijk van de ouderdom van deplant.
Voor verse consumptie, sap of wijn.
Heel lage koudebehoefte; ideaalin kas. Gevoelig voor witziekte.
Zeer Luisgevoelig.
Erstling aus Vierlanden
1910 Duitsland
Kort
Bloei
en oogst vroeg middentijds
Goed,
zeer sappig, smaak beter dan Jonkheer
Alle
gebruik, ook jam en wijn
Sterk
opgaande groei, ook voorzandgrond,
regengevoelig Matig bladvalgevoelig. Wel gevoelig voor kaligebrek.
Stanza
1967 Nederland
(Sint Anna zaai-ling )
Kort
Middentijds tot late bloei,
middentijdse oogst
Zeer hoog. Matig grote bessen,
donkerrood.
Goede smaak
Sap, verse
consumptie, wijn en gelei. Goede sapkleur
Zeer regengevoelig, barst snel, groei
soms te zwak.
Grote koudebehoefte.
Detvan
1985 Slowakije
Lang,
maar steeds zorgen voor eenjarig hout
Bloeit
en rijpt middentijds
Zeer
goed; matig grote bessen aan zeer lange trossen; tamelijk goede smaak
Lijkttamelijk gezond
Red Lake
1933USA
Kort
Nood aan verjongings-snoei
Vroege bloei, middentijdse oogst
Tamelijk hoog. goede kwaliteit, lekker.
( Was in een wespenjaar zeer geliefd
bij de wespen! )
Vers gebruik, sap, gelei.
Middelmatige groeikracht , iets
regengevoelig, meeldauwgevoelig op natte gronden. , bestlangs draden te kweken.
Vraagt goede verzorging.
Rolan
1981 Nederland
Vrij lang
Verjongingssnoei noodzakelijk
Vrij late bloei, middentijdse oogst
Goed. Zeer mooie, dikke bes. Goede
smaak. Bleek.
Groeikrachtig. Weinig regengevoelig. Na
zachte winter, bloei en rijping onregelmatig. Gevoelig voor bladvalziekte.
Cassa
1992 Nederland
Vrij
lang
Bloei
en rijping middentijds
Gemiddelde
productie van grote, mooiegoed
smakende bessen
Verse
consumptie. Bewaart lang
Matig
gevoelig voor bladvalziekte en barsten
Tatran
1985 Slowakije
Lang,
zomersnoei. Zorg steeds voor nieuwe een jaarse takken
Bloeit
en rijpt laat.
Tamelijk
resistent tegen lentenachtvorst
Zeer
productief. Helderrode bessen aan zeer lange trossen tamelijk goede smaak,
nog iets beter dan Rotet
Tamelijk
gezond. Wel regengevoelig. Beter voor beschutte teelt (regenkap)
Soms vruchtrui
Rotet
1974 Nederland
Vrij lang
(groeikrachtig ras)
Vroege bloei, laat -middentijdse oogst
Goed.Mooie grote, donkere bes, goed
Voor verse consumptie, sap en gelei.
Weinig vatbaarvoor bladvalziekte, weinig regengevoelig,
geen rui, brede struik. Op alle grondsoorten. Zeer makkelijk te stekken, doet
hetgoedin haagvorm. Zeer geschikt voor ecologische
teelt.
Rondom&
Rondom J
1949 Nederland
Vrij lang
Middentijds tot vrij laat.
Zeer goed. Zuur, donker, vrij groot,
sterke schil. Vrij hoog vit. C gehalte.
In het vorige stukje had ik het over de bessen die
ik kon aanschaffen in Vilvoorde.
Misschien zat STANZA er ook bij. Ook dit ras
heeft een goede smaak.
Een van de zoetste rassen is ongetwijfeldRED LAKE. Ik herinner mij dat in een
wespenjaar de goed rijpe bessen danig in de smaak vielen van deze insecten. (Toen
verslonden deze beestjes ook de vroege Tydeman appel,een lekkere, rode septemberappel, die je nu
niet veel meer ziet, maar veertig jaar terug tamelijk populair was).
RODE
REBEL, al een ouder ras, zou ook interessant zijn. Ik heb
dit ras pas onlangs verworven.
Het stond onbeschermd en de vogels waren mij voor.
Ik heb het dus enkel van horen zeggen.
ROTET
is een felle, gezonde groeier, met smakelijke
vruchten. Beslist een aanrader.
Twee Tjechische rassen DETVAN en TATRAN zijn
flinke groeiers en hebben zeer lange trossen.
Ze hebben de normale, zure rode bessensmaak. Het
standaardras bij de beroepskwekers ROVADA heeft ook mooie trossen, maar
is iets zuurder. Het vroege standaardras JONKHEER VAN TETS , is vroeg en
geeftmooi grote bessen en trossen met de normale, zure smaak.
CASSA
geeft grote, goed smakende vruchten.
RED
POLL is een van de recentste, Engelse rassen. De moeite.
In vergelijking met het vasteland worden er in Groot Brittannië opvallend
weinig rode bessen geteeld. Zij zijn sterk geweest in stekelbessen.
Ik heb
de eigenschappen van de diverse rassen trachten samen te vatten in een tabel.
Daar ben
ik al een tijdje mee bezig, want dit is een moeilijk en tijdrovend en steeds evoluerend
werk. Ik ben Vincent dankbaar voor de tips hierbij.
Ook u
als lezer kunt een steentje bijdragen met kommentaar, aanvullingen en
verbeteringen.
Daarvoor
kunt u de knop reageer o , helemaal onderaan de blogaanklikken en uw bijdrage neerschrijven. Aldus
kunnen anderen ook uw bevindingen zien.
De rassenlijst geeft, voor zover bekend, ook het
land van herkomst en het jaar dat het ras in verkoop werd gebracht .
( meestal is dit vele jaren na het ontstaan van het
ras).
We willen ook nog de rassen aanduiden die onderhevig
zijn aan kwekersrechtâ .Maar op
dit ogenblik ontbreekt ons de nodige informatie.Het is een idee dat pas onlangs geopperd
werd.
De rassen die niet voorkomen in
Kleinfruit (Velt) staan in schuine letters.
Rassen in vet lijken ons aanbevelenswaard voorde teelt, omwille van hun betere eigenschappen, zekerwat gezondheidseigenschappen betreft.
Ingrid vroeg zich in het gastenboek af waar iets te vinden was over: Druiven snoeien
In de linker kolom is er een rubriek: zoeken in blog. Je kan invullen : druiven snoeien en je komt uit bij een stukje geschreven op 24/06.
Hier betrof het wel het zomersnoeien.
Het wintersnoeien doe ik gewoonlijk rond eind januari. De vruchttakken
worden ingekort tot op 1 of soms 2 ogen. Dan schrijf ik er wel wat over.
In
West-Vlaanderen hadden we maar één ras rode bessen.Het zou Laxton Nr 1 kunnen geweest zijn (?).
Het was geen Jonkheer Van Tests, het vroege, en nu zeer verspreide Nederlandse
ras, dat ook in de beroepsteelt nog algemeen gangbaar is.
In mijn
kindertijd werden rode bessen nogal eens met witte kristalsuiker gegeten.
De
variëteit van thuis heb ik hier gestekt.
Mijn
week-end buur, mijnheer Spruyt zaliger, bracht in 1965 twee rassen mee van een
kweker die stopte: Jonkheer Van Tets en Rondom.
Jonkheer Van Tets bloeit vroeg en in menige jaren waren er weinig vruchten, wegens
vorstschade in de bloei.
Rondom is
een late bloeier en liep veel minder schade op. Je ziet pas laat een kompact
trosje verschijnen, dat pas langzaam open gaat.
Toen ik
begin der tachtiger jaren ambtshalve op de Tuinbouwschool van Vilvoorde kwam,
schafte ik mij een exemplaar van al hun rassen aan. De interessantste bleken
Erstling aus Vierlanden en vooral Mulka. Beide rassen zou ik - ook nu nog - niet graag
missen.
MULKA is
eenlaat ras, grecreëerd door Dr. Bauer
van het Max Planckinstituut te Vogelzang , Keulen. Dit ras bezit een zeer goede
resistentie tegen bladval. Bij rijpheid kleuren de bessen donkerrood. De smaak
is iets aparts, minder zuur, aromatisch, met een soort wijnsmaak. De rijpe
bessen kunnen zeer lang hangen. Het is eerder een trage groeier. Ik heb gepoogd
twee boomkwekers het ras te laten kweken voor de liefhebbers, maar zij moesten
te veel tijd in de opkweek steken om goed te zijn.
De
geïnteresseerden moeten het zelf doen. Ik deel graag stekmateriaal uit.
Vannamiddag zag ik vier groepen in
V-vorm overtrekkende ganzen. Groep 3 al iets later in de namiddag, zag
ik van koers veranderen en meer noorderlijk gaan vliegen. Op die
manier komen die in Zeeland terecht. De laatste vlucht hield
precies de richting van de vorige groep aan. Deze groepen waren
merkrlijk groter dan deze van vorige week.
Ik ga een fruitkooi maken met daarin een
zestal bramen en hybr : Tay-, logan-, sylvan-bes, Thornless Evergreen, ?
?
Ik lees dat U aanraadt de Taybes horizontaal te leiden, op andere plaatsen had
ik gelezen om de takken vertikaal te leiden.
Verschilt dit tussen bramen, braambozen, of tussen sterke groeiers en zwakkere
en slappere twijgen??
Silvain
Bramen
moeten niet in een fruitkooi. De vogels
laten de bramen nog ongemoeid. Thornless Evergreen, met zijn peterselieblad zou
ik onbeschut planten en de lange, slappe stengels horizontaal leiden.
Zowel
bramen en braambozen doen het beter als je ze horizontaal kunt leiden.
Sommige
bramen groeien met plus minus rechtopstaande stengels: Chester Thornless, Hull
Thornless, Navaho en Triple Crown. Maar ook dezen tracht ik (gedeeltelijk) wat schuiner aan te
binden. Voorzichtig te werk gaan, want de takken kunnen afbreken.
De braambozen bindt jehorizontaal aan. Als het kan zou ik ze volle vijf meter uit elkaar
planten.
Destijds
was ik sterk getroffen door de overvloed aan bessen bij iemand die ze
horizontaal kweekte, terwijl mijn toen nog meer vertikaal geleide stengels
beduidend minder droegen.
Ik zou een
fruitliefhebber in eerste instantie willen aanraden KLEINFRUIT aan te planten.Je
zal er veel vlugger plezier van hebben.
Vooreerst
zou ik aanraden Ecologische Teelt van Kleinfruit aan te schaffen.Een uitgave van VELT, Vereniging voor
Ecologische Leef en Teeltwijze vzw Berchem-Antwerpen.
De eerste
uitgave verscheen in 1992 en in 2000 volgde de herwerkte en uitgebreide tweede
uitgave.ISBN 90-800626-2-6.
Men had het
beter Handboek voor Ecologische
Teeltvan Kleinfruit genoemd, want
dat is het in wezen.
Een betere
handleiding kan je niet vinden, als je wil weten hoe te werk te gaan.
Het
fotomateriaal is essentieel, maar op dat punt kan je betere uitgaven vinden.
Ik neem mij
voor in de blogs die gaan volgen, mijn ervaringen neer te schrijven en tevens
aanvullende gegevens door te geven.
Eindelijk nog
eens een regenvrije dag, maar het wordt fris, vanavond toch.
Onze
Zoerselse weerman mat net iets onder het vriespunt vanmorgen. Vanmiddag deed de
zon even deugd met 11 °C.
In de loop
van de dag heb ik driemaal een groepje ganzen zien en horen overtrekken. In
West-Vlaanderen noemden we die vriezeganzen,
omdat hun trekbewegingen veel te maken hebben met het kouder worden in het hoge
noorden. Vandaag is het eerste maal dat ik merk dat ze hier over trekken.
Gisteren
schreef ik dat ik de laatste bramen opgekuild had.
In die rij
stonden twee braambozen, half braam, half framboos, de Youngberry en de Nectarberry. Voor hen heb
ik geen moeite meer gedaan. Die verdienden hun plaats echt niet (meer). Heel
dikwijks ingevroren en zeer zelden enkele bessen (wel zeer lekker). Na verloop
van tijd kregen ze last van bacterieknobbels. Tegen de ziekteverwekker vormt de
plant een woekering van celweefsel, knobbels op de stam en dit maakt dat de
normale sapstroom veel hinder ondervindt.
Er is maar
één braamboos waarover ik 100 % tevreden ben: de Taybes.
Enerzijds
is er de oorspronkelijke, gestekelde vorm: de Medana Taybes en anderzijds de
recente , ongestekelde mutatie: de Buckingham Taybes.
Taybessen
die goed verzorgd en zoveel mogelijk horizontaal aan draden geleid worden,belonen de goede teler met een overvloed aan
grote, langwerpige, bij rijpheid donkerrode, smakelijke en aromatische bessen.
Men had meer regen voorspeld. Gelukkig bleef het bij motregen.
De laatste bramen werden nog opgekuild.
Wat ben ik blij dat we vorige week en ook gisteren nog zo'n prachtig
herfstweer hadden. Aldus verliepen alle werkzaamheden vlot en naar wens.
Mijn goeie vriend Louis kwam gisteren langs en vroeg waarvoor we zo'n landingsbaan aanlegden.
Het ziet er wel eerder een gebombardeerde landingsbaan uit, met al die putten van de uitgegraven bomen!
NBS
verankert de bomen en iets over de honingzwam.
De NBS -ploeg
kwam nog een dag om de laatste kleinfruitstruiken te verplanten. Zelf hielp ik
de bramenhaag ontmantelen en verplanten.
Op een
plaats, waar een braam het niet zo goed deed, zag ik de zwarte schoestringdraden van de honingzwam.
Honingzwam
kan dus ook bramen belagen.
Met al de
wortelen die blijven steken en afsterven zal de honingzwam een gedekte tafel
vinden. Je kunt onmogelijk alle wortelen eruit halen.
Honingzwam
leeft het liefst op afstervende plantenwortels. De parasiterende werking van de
honingzwam verhaast dit proces nog. Al bij al heb ik er nog niet te veel last
van gehad, buiten die keer dat ik de zelf opgekweekte pruimen, geënt op
onderstam Kempische pruim uitplantte tussen de afgezaagde populieren. Op 3 jaar
tijd stierven de meeste bomen af. Toen was er een sterke uitbreiding van de
honingzwam op de wortels van de populieren, die nog eventjes in leven bleven
dank zij de opslag op de stobbe van de afgezaagde populier. Pruimen op onderstam
St Julien A doorstonden de aanval beter.
Een ander
belangrijk werkje stond nog op hun programma: het verankeren van de verplante
bomen.
Dat gaat
vlug.
Met een
gemotoriseerde grondboor hebbben ze op korte tijd de gaten klaar voor de palen.
Nog een zwarte plastiekband rond boom en paal aanspannen, vastzetten, en klaar
is kees.
De
notelaars kregen extra verankering met drie palen.
Van ons
bezoek aan Doesburg profiteerden we om in Blaricum, boven Hilversum, zonneovens
aan te schaffen. Straks neemt Aleide die mee naar Kameroen.
Vorig jaar
bezochten wij de Lamido van Lara met zon 35 000 onderdanen.
Wij werden
er zeer hartelijk ontvangen als familieleden. Hij vertelde dat hij familie was
van mijn schoonzoon Aminou.
Toen we ons
aanmeldden kwam hij ons te gemoet. We mochten onze sandalen niet uitdoen. Het
ceremonieel gebiedt anders dat je het schoeisel aan de straatkant achterlaat en
blootvoets binnentreedt.
De man
toonde toen zijn ecologische bekommernis. Ik laat mijn volk bomen planten,
maar er verdwijnen er te veel als brandhout. Kan je mij informeren over
zonneovens, zodat het houtgebruik kan beperkt worden?
We spraken
ook over fruit en hij nam mij mee naar de tuinplek, waar hij mij een zelf geënt
mangoboompje toonde, onder een bananenplant voor de schaduw.
Te Blaricum
werden we ontvangen door de schoonvader van Janine, die pas iets later dan
afgesproken kon komen. Ze had gezorgd voor lekkere soep.
Ondertussen
vertelde onze 93 jarige gastheer over zijn verleden.
Hij was nog
Nederlands schaatskampioen geweest. Met een technisch onderlegde vennoot had
hij een schaatsenfabriekje opgericht. Na twee jaar hield zijn vennoot het voor
bekeken en ging hij alleen verder. Het technische had ik intussen wel
geleerd!. Zijn bedrijf was de schaatsenfabriek van Nederland en van Europa
geworden.
Hij heeft
nog lettelijk voor spek en bonen gereden. Hij deed dit voor arme mensen die hem dit in
de crisisjaren van de jaren dertig hadden gevraagd.
Nederland
is een schaatsparadijs met 14 ijsbanen van 400 m.
Intussen is
het al 8 jaar geleden dat men de elfstedenronde kon rijden. Hijzelf heeft er
echter nooit aan deelgenomen.
Nu rijdt
men met klapschaatsen, die kunnen bewegen. Vroeger waren het vaste schaatsen.
Met de beweegbare schaatsen gaat het 2 seconden vlugger per baan.
Zijn zoon heeft
al een hele tijd geleden de fabriek overgenomen. Het mag gerust nog eens goed
vriezen met de 80 000 paren schaatsen in voorraad.
Intussen
was zijn schoondochter thuisgekomen en demonstreerde de zonneoven.
Deze zit in
een linnen zak, naar alle kanten een paar cm ruimer dan een A4 formaat, heel
handig om mee te nemen en licht. Voor 10 heb je een exemplaar.
De oven
bestaat uit stevig karton, vanbinnen bekleed met een soort aluminiumfolie.
De panden
worden opengevouwen en met grote wasknijpers bijeen gehouden.
In het
midden plaatst men een met bordverf zwart geschilderde aluminium pan. (tot 4
l).
Men heeft een
stevige, warmtebestendige plastiekzak bijgeleverd. De kookpan dient hierin
geplaatst tijdens het gaarproces. De zak wordt dichtgeknoopt en men plaatst de
ingepakte pan op een drietal steentjes, centraal in de oven.
Het
bereiden zelf vergt de nodige tijd, afhankelijk van de ingrediënten.
Rijst bv
heeft 2u30 nodig. Geitenvlees, en dan nog in kleine stukjes gesneden,
vergt 6
7 uur. De bereiding gebeurt zonder vocht. Hoogstens doet men er wat
olie bij
voor de smaak. Water kan je er niet in koken, hoogstens pasteuriseren.
De temperatuur loopt hoogstens op tot een goede 80°.