Nieuwsbrief 57. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van februari 2024.
01-02. Vanmorgen een sperwer op mussen jacht in onze tuin in Warga. Hij zat bij ons op het vogelhuisje, ik had net de vogeltjes gevoerd, het lukte hem niet er 1 te pakken (Hielke en Aleida Fennema). In Oranjewoud een mandarijn eend gezien (Bertus van Es, Heerenveen). We zagen vandaag ooievaars bij de Gerdykster wei in Beetsterzwaag (Johan van der Veen, Drachten). Twee nijlgans in It Heidenskip (Thomas van der Veer, Workum). In Oranjewoud zaten twee bosuil gezellig in een holle boom met een hartvormig gat (Jan Oord, Mildam). Bij Castro Marim in Zuid-Portugal een leucistische kuifleeuwerik. De soort is daar nog ontzettend talrijk (Jean Niesz, Belgie).
01-02-2024. Een leucistische kuifleeuwerik in Zuid-Portugal. De kuifleeuwerik komt al zeker sinds 2000 niet meer voor in de provincie Friesland. Waarnemingen op Friese gronden worden ook steeds zeldzamer. Foto’s van kuifleeuweriken in Friesland zijn zeldzaam .Hij is ook als broedvogel verdwenen uit Friesland.
Opmerking Jan de Jong; Gerrit Bosch noemt in een artikel in het Leeuwarder Nieuwsblad van 28-1-1933. “Ze broeden in droge streken in Zuidoost Friesland (hij bedoelde w.s. Gaasterland). Ook zonder vorst ziet men ze soms met musschen in de buitenwijken”. Op 26-1-1933 joeg Gerrit Bosch 3 kuifleeuwerik van de paardenmest op aan de Zuidersingel bij het tramstation in Leeuwarden.
02-02. Vandaag was ik verheugd om m’n eerste binnenlandse scholekster van dit jaar te zien, bij Scharnegoutum (Pascal Osinga, Scharnegoutum). In Eernewoude bij Reid om é Krite 1 ijsvogel man gezien (Robert Wagter). Bij het Zuiderhavenhoofd in Harlingen 1 zwarte roodstaart (Esther van der Veen). Op de A6 in het Tjeukemeer 1 kerkuil dood door verkeer (Ida Bek en Twan Zijlstra). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg > 3000 kievit (Jolanda Wannet). In de Anjumer en Lioenssenserpolder grote groepen kieviten (1300-470-2100-720-400), zeker 4990 geteld (Ben Koks).
03-02. Groepje van 50 sijs in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Johannes en Gea Koster). Vandaag de eerste scholekster (hij was alleen) bij museum Belvedère in Oranjewoud. Hier verzamelt zich elk vroeg voorjaar een grote groep om te foerageren bij het meertje en de omliggende weilanden (voor zolang die er nog zijn). Nog niet eerder zag ik zo vroeg al een exemplaar (Jouke de Glee, voorzitter vogelwacht Tjalleberd). Op de Duurswoudsterheide 1 zwarte specht (Wickard Zuidersma). Op de A6 in het Tjeukemeer bij de brug 2 ransuil dood als verkeersslachtoffer (Ate Groenveld). In de haven van Vlieland een kuifaalscholver (Bart Vastenhout). Groep van 300 stormmeeuw in de Weperpolder (Koert Scholten). In de Lendepoolder bij Wolvega 1 bokje (Erik Menkveld). Bij het weidevogelreservaat Skrok bij Wommels 27 voedselzoekende grutto, 1 kluut en 1 scholekster (Klaas van der Galiën). In de Bocht van Molkwar 1175 wulp en 45 scholekster (Lolke Veenstra). In de Groote Veenpolder bij Slijkenburg groep van 85 holenduif (Kerstin Monsanto). Vandaag tussen de Bildtpollen en het Noorderleeg 40 bergeenden op 2 grasvelden (Ita Spoelman). Vanavond om 22.30 hoorden we de eerste scholekster weer die elk jaar weer bij ons op het erf bij ons in Warga broedt tussen de kuilbulten tussen twee zandslurven (Keimpe Gerrit de Boer, Warga).
02-02-2024. Scholekster keren vroeg terug naar de broedplekken door het zachte winterweer.
04-02. Groepje van 25 sijs in elzen in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Johannes en Gea Koster). Bij Harlingen een kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Tseard Mulder). Bij de haven in Makkum 1 tjiftjaf gezien (Ruben Drost). In Bakkeveen groepje van 5 appelvink (D. Rietveld). In de Anjumer en Lioessenserpolder grote groep van 5000 goudplevier (Rommert Cazemier). In Drachten bij de Bouwen 1 witte kwikstaart (J. Dolstra). Groep van 20 staartmees bij It Heechsân te Eastermar (Karin de Vries). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 11 bergeend (Bouke Sienema). In Leeuwarden/Nieuwland groep van 30 koperwiek (C.de Vries). In de Anjumer en Lioessenserpolder meer dan 5000 kievit (Jolanda Wannet). Bij het weidevogelreservaat Skrok in Wommels 25 grutto en 3 scholekster terug (Sander B). Vandaag zag ik een geringde man merel bij ons in Scharnegoutum achter huis met een pootring uit Zweden. Hij bleek geringd te zijn op 23-03-2022 als tweede jaars man op het Zweedse eiland Öland bij de plaats Ottenby. Afstand; 772 km (Pascal Osinga). Een witte kwikstaart hier in Berltsum boven ons huis (Ita Spoelman).
05-02. De ijsvogel is er weer even bij onze vijver in Oudwoude. Ook een tiental staartmees bij de voedertafel en pinda's. Ook morgens wel 10 a 14 merel in de tuin (Willem Jonkman). Een vrouw zwartkop in de tuin te Leeuwarden (Henk en Froukje van der Schuit). Tussen Snikzwaag en Akmarijp zag ik op de weilanden zeer grote troepen van pl. 20.000 brandgans. Ook de kieviten waren daar terug, maar nog geen grote aantallen. Wel de goudplevier met een grote groep van 2000 op de weilanden tegenover de Blaugerzen, tussen de kieviten. In de Blaugerzen zag ik tussen de kieviten en goudplevieren mijn eerste groep van 17 kemphaan aan het foerageren (Lykele Zwanenburg, Dronten). Vandaag de 1escholekster savonds boven ons huis in Sneek, het paar heeft altijd een nest op het platte dak. Gewoonlijk komt hij rond 18 februari hier voor het eerst terug (Jappie Boersma, Sneek).
06-02. Bij Heriksein 1 kerkuil dood verkeersslachtoffer (Rommert Cazemier). Bij het Burgumermar 1 zeearend gezien (Jacob Hanenburg). Bij Nijland /’t Marlân 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Ate Groenveld). Groepje van 40 grote barmsijs in Potmarge te Leeuwarden (Reitze van der Werf). In Camminghaburen te Leeuwarden 1 scholekster (Jeroen Breidenbach). In natuurgebied De Deelen 1 klapekster gezien (Martin Boomsma). Bij Dokkum 1 grote gele kwikstaart overvliegend (Rick de Groot).
25-11-2011. De grote gele kwikstaart wordt steeds vaker in de herfst en wintermaanden in Friesland gezien.
07-02. Groepje van 12 kruisbek in het Drents-Friese Wold bij De Stoevert (Mike Jeffrey). In het Alpherbosch te Beetsterzwaag een grote lijster zingend (Willem Bosma). Bij de Wyldlannen bij Alde Feanen groep van 4600 kievit (Gerrit Jellema). Twee scholekster te Berltsum/Berlikum gezien (Gerard Westerhuis). Groep van 1000 topper te Kornwerderzand aan Wadkant (Arjan Bakker). Aan de Schorumweg op Ameland 2000 scholekster (Joppe Lodewijks). In Joure een 1eheggenmus zingend en op het dak van het Bornego college te Joure al 2 scholeksters terug. Op 29 januari hoorde ik ook al een zanglijster zingend aan de Klamp in Joure. Mooi vroeg. (Tonny de Jong). Op de Duurswoudsterheide 1 citroenvlinder zonnend (Martin Manson). In de Twijzelermieden 1 otter gezien (Alwin de Jong). Bij Teerns /Oeble om Wei 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Rommert Cazemier). Op de Vogelpôlle op Ameland groep van > 100 IJslandse grutto (Leonoor van Muijden). Aan het Sneekermeer bij Griene Dyk 1 vrouw bruine kiekendief jagend (Dick Pruiksma). Vandaag aan de Hylperdyk vlak voor Workum een ijsvogel, hij vloog vlak boven de sloot (Sytze de Boer, Hemelum). Eerste scholekster land weer op platte dak bij ons in Sneek, een plek waar hij elk jaar broedt (Jappie Boersma). Vandaag tijdens een wandeling langs het IJsselmeer zagen mijn vrouw en ik twee geoorde fuut zwemmen, zo ongeveer tegenover het “Woudagemaal” bij Lemmer (Paul Dirksen). Vandaag was ik op het Noorderleech aan de waddenkust, ter hoogte van Nieuwe Bildtzijl, en zag en hoorde ik daar meerdere veldleeuweriken, hoog boven de kwelder (Netty Way, Oudebildtzijl).
De veldleeuwerik wordt steeds minder aangetroffen in het Friese landschap.
08-02. De beide zwartkoppen (man en vrouw) komen iedere dag bij ons in Leeuwarden nog een aantal keren langs bij de pindakaas (Henk en Froukje van der Schuit). Drie velduilen zitten hier in Britsum al een tijdje in de wal van een sloot. Als ik in de buurt kom vliegen ze op. Ook vandaag weer een ijsvogel gezien (Simon en Joke Deelstra). Vanmorgen in de Midstraat te Joure 1 turkse tortel op nest (Tsjepke van der Honing). Vanmorgen twee scholekster terug op het dak van de brede school in de wijk de Drait in Drachten. Ze broeden daar elk jaar op het dak. Ze zijn vroeg terug (Eddy Dijkstra). Bij Hommerts aan de zuidzijde van het tunnel Aquaduct Jeltesloot een geringde kerkuil dood gevonden als verkeersslachtoffer. Vogel was op 28 april 2023 als nestjong geringd bij De Haan in Doniaga (Piet M. van der Hoek, Hommerts).
09-02. Voor het eerst bij ons in het binnen tuintje in Leeuwarden een groepje van 12 a 15 staartmees bij de pindakaaspot (Janneke Grasmeijer). De turkse tortel die op 25 januari al 2 eieren had bij ons in Leeuwarden kwam vanmorgen van het nest. Er lagen 2 dode jongen in net nest, zeker door kou en onderkoeling omgekomen (Feikje Zijlstra).
10-02. Vanmiddag bij de haak van Leeuwarden een paartje zwarthalszwaan. Zuidelijk van de N31 het Stroekveld nabij Fonejachtbrug duizenden kievit (Klaas Plat, Franeker). Mooi om aan het water te wonen in Stiens. Vandaag twee ijsvogel en een span grote zaagbek aan de Stienservaart. (Ger Boersma). Vandaag een ijsvogel in het Hemmemapark in Berltsum/Berlikum (Ita Spoelman). Vandaag 2 scholekster overvliegend te Grou aan de Beatrixweg (Lutske Melein). Ik hoorde vandaag de eerste merel van dit jaar zingen hier in Scharnegoutum (Pascal Osinga). Vandaag hoorde ik tijdens de SOVON-wadvogeltelling al meerdere veldleeuweriken uit volle borst zingen boven de kwelder van de Bildtpollen bij Nieuwe Bildtdijk (Arjen de Haas, Grou). In Olterterp in de Amvestbossen 1 vrouwtje noorse winterjuffer libel (Antoine van der Heijden).
Eerste honingbij in tuin voedsel zoekend op sneeuwklokjes in Joure (Tonny de Jong).
11-02. Vanmorgen 1 zanglijster zingend aan de Groenhof en de merel zong aan de Haskerveldweg in Joure (Durk Visser). Vandaag in Oudwoude om ongeveer 13 uur een zwarte roodstaart zitten op de gootrand van de buren. Bewegelijk en onrustig. Een mannetje met een witte vleugelvlek (Wim Timmermans). Afgelopen zondagmorgen heb ik een veldleeuwerik mogen spotten in Oude Willem -Appelscha. Een voormalig akkerbouwgrond is omgevormd naar natuurgebied welke ik al een aantal jaren monitor. Ook graspiepers zijn er weer en de vorige week heb ik ook een roerdomp mogen verwelkomen (Jos van den Akker, Oosterwolde).
12-02. Vanmorgen twee scholekster op ons erf in Tjerkgaast. Voor mij de eerste waarneming dit jaar (Marten van der Heide). De eerste 4 scholekster zijn vanochtend aangekomen op het strandje van Skipsleat in Joure (Bertus Rijpkema). Vanmorgen een sperwer bij ons in de tuin in Berltsum/Berlikum, hij had een roodborst gepakt (Ita Spoelman). In korte tijd zag ik twee roerdomp in een berm vlak langs de weg. Eentje tussen Stavoren en Laaxum en eentje tussen Grou en Akkrum langs de weg Leeuwarden-Heerenveen. Vrienden zagen er eentje tussen Lemmer en Tacozijl (Jan Stobbe). Vandaag zag ik in de Blaugerzen bij Akmarijp tien witte kwikstaart en een tiental veldleeuweriken. Enkele veldleeuweriken gaven hoog in de lucht een concert. Verder daar 1 zeearend en in het natte deel kieviten en kemphanen en veel goudplevieren met daartussen een groep van 24 bonte strandloper die druk aan het foerageren waren. Ze waren nog in winterkleed (Lykele Zwanenburg, Dronten). In het nest van de turkse tortel in IJlst nu 1 jong en 1 ei (Hinko Talsma).
13-02. In Stiens 1 groene specht (Gerard Mast). In de Knipe 1 grote lijster (Johan Medemblik). In Camminghaburen te Leeuwarden 1 zanglijster zingend (Jeroen Breidenbach). Bij de Wide Mar te Stiens 1 slechtvalk (Lysanne Valk). Bij Azeven Noord te Drachten groep van 35 scholekster (Koert Scholten). Twee veldleeuwerik zingend bij de Oosterkwelder op Schiermonnikoog (Niels Bronsgeest). Te Skrok bij Wommels in het weidevogelreservaat 2 kluut en 4 grutto (J.J.P. Krop).
Opmerking Jan de Jong. Kluten kunnen een hoge leeftijd bereiken bleek onlangs. Van Gerard Westerhuis uit Sint Anna Parochie ontving ik recent een melding van een vondst van een kluut met een Hiddensee ring op 30 januari 2018. Nu pas kreeg hij bericht van dit geval. De vogel werd dood onder de zeedijk aan de kust bij Westhoek gevonden, vermoedelijk aangevreten door een slechtvalk. De kluut bleek op 23 mei 1993 geringd te zijn in Born am Darß in Duitsland (Afstand ruim 487 km). De vogel heeft de ring 24 jaar, 8 maand en 7 dagen gedragen en is daarbij de oudste kluut die in Friesland is gevonden/gecontroleerd. De oudste kluut in ons land werd 28 jaar. Ringvondsten kunnen ons belangrijke informatie verschaffen.
De kluut komt als weidevogel op steeds meer plekken voor in Friesland en kan een hoge leeftijd bereiken.
14-02. Het legsel van de turkse tortel met 1 jong en 1 ei in IJlst is mislukt, de ouders zijn niet meer bij het nest (Hinko Talsma). Twee scholekster terug op industrieterrein in de Herik in Leeuwarden (Jelmer Groen). In de Tjaarda’s Bosch te Oranjewoud 1 kruisbek en 1 groene specht (Peter Schutten). Te Ferwert 1 grote lijster zingend (Henk Hiemstra). Te Hoorn op Terschelling 1 zwarte roodstaart (Trinus Hek). In het Oosterschar bij Sint Johannesga 1 havik in baltsvlucht (Bauke Sienema). Groepje van 20 koperwiek te Huizum -west in Leeuwarden (Lieve Veldstra). Tussen Woudsend en Spannenburg 1 buizerd dood als verkeersslachtoffer (Lolke Visser/Melding Jentsje Schraa, Joure).
15-02. Vanmiddag 1 paar scholekster rustend op platte dak op industrieterrein Zuid in Joure en aan de Edisonweg aldaar een koolmees man druk aan het zingen (Jan de Jong). Vandaag de eerste scholeksters gezien bij Stiens. In de nacht van 12 op 13 februari hebben we ze ook in Feinsum gehoord, de volgende dag echter waren ze er niet meer (Betsje Brameijer, Feinsum). De scholeksters zijn ook weer te vinden in Koudum bij de Morra, ook bij onze buren op het dak zijn ze ook geregeld weer te zien (Trees Westendorp, Koudum). Twee grutto terug bij Skrins weidevogelreservaat bij Wommels (Bouke Roosma).
15-02-2024. De grutto keert nu snel terug uit het overwintergebied in Afrika naar de natte graslanden in Friesland.
In Katlijk, Bontebok en Oranjewoud zang van de grote lijster gehoord (Bauke Sienema, Heerenveen). Bij de Belvedère in Heerenveen 2 bosuil (Michiel van Ettingen). Groep van 50 kramsvogel bij Gerbrandygemaal aan Sneekermeer (Jappie van der Pol). In Westerbakkeveen 1 heikikker gezien (Bennie Henstra).
15-02-2024. De heikikker heeft een duidelijke voorkeur voor de landschapstypen heide, hoogveen, laagveen en half natuurlijk grasland. In Friesland komt ie vooral in het zuiden en zuidoosten van de provincie voor.
Tot zover de waarnemingen en vondsten in de eerste helft van februari 2024.
Ook in de eerste weken van februari kwamen er veel berichten binnen. Vooral de terugkeer van de eerste weidevogels in het binnenland van Friesland stond centraal. Inmiddels zijn de eerste scholekster en grutto’s gearriveerd.
De kieviten gaan nog niet “oer de wjuk” doch met dit zachte aanhoudende weer zal dit niet lang meer duren. De turkse tortels hadden al jongen doch op meerdere plaatsen zijn ze omgekomen door kou of onderkoeling. Allen heel hartelijk bedankt voor de vele meldingen die ik de afgelopen weken heb mogen ontvangen.
We kijken uit naar de terugkeer van onze zangvogels. Gisteren hoorde ik alweer een koolmees luid zingen op het industrieterrein in Joure zuid. Zouden we dit jaar een vroeg broedseizoen krijgen?
Houd ons op de hoogte van de bijzondere gevallen die U tegenkomt in de natuur.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen kon ik helaas door tijdsgebrek opnemen.
Nieuwsbrief 56. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van januari 2024.
15-01. In Hurdegaryp 1 groene rups van de agaatvlinder aangetroffen (Harry Waltje). In Joure bij ons in de tuin 1 halsbandparkiet bij pindanetje (Henk Nipperus). Vandaag in de haven van Olhao in zuid Portugal kon ik mijn ogen niet geloven, ik zag er 2 boerenzwaluw een portaal binnen vliegen, dus ik erachteraan. Wat bleek: het was een paar dat hun nest van het jaar ervoor terug aan het opsmukken was! Ondertussen weet ik ook vd hoofdringer hier dat het wel degelijk om vogels gaat die reeds in Afrika waren, en dat de eersten elk jaar vanaf de laatste week van december al terug komen opdagen, waarna de intrek rond half januari dan goed op gang komt. Dit koppel bewijst tevens dat ook VROUWELIJKE vogels reeds extreem vroeg terug kunnen zijn. Op 10 januari de eerste 2 huiszwaluw hier in Olhao/Portugal en gisteren 4 huiszwaluw op trek in Olhao en vandaag 3 huiszwaluw rond kolonie in Tavira (Jean Niesz/ zwaluw ringer in Belgie).
Boerenzwaluwen kunnen in Zuid-Portugal al vroeg in januari terug zijn op de broedplaats.
Opmerking Jan de Jong; Dit doet vermoeden dat de boerenzwaluwen in Zuid-Portugal waarschijnlijk een overwintergebied dichtbij hebben gevonden (Noord-Afrika/Marokko/West Afrika?) en daardoor veel sneller terug kunnen zijn op hun broedplekken. Wel vraag ik me af of deze boerenzwaluwen alle al hun volledige slagpenrui wel al hebben kunnen doormaken.
16-01. Heb al een paar dagen een grote zaagbek vrouwtje in m’n vijver te Tjerkgaast (Marten van der Heide). Twee nijlgans in Feinsum (Gerard Mast). In Terhorne 1 witte kwikstaart (Wouter M.G. Vansteelant). In Oldeholtpade 40 koperwiek (J.de Groot). In Lemmer 1 ijsvogel gezien (C. Hoek). Een groepje van 12 geelgors met enkele vinken in de Noordwolder Meenthe (Pieter Winkel). Bij het Sneekermeer aan de Griene Dyk 1 Cetti’s zanger gezien (Jappie van der Meer). Bij de vogelkijkhut in het Oosterschar bij Sintjohannesga een roerdomp (Douwe Dijkstra). Bij Hinnaard 1 geelpootmeeuw (Rommert Cazemier). Bij de golfbaan van Beetsterzwaag 100 kauw op de slaapplaats (Willem Bosma). Groep van 51 veldleeuwerik in de Polder van Moddergat (Jeffrey Huizinga). Zeker 75 steenloper op het Strand Stenen Man te Harlingen (Marloes van Dijk). In Oostermeer vliegen twee koolmees steeds in en uit nestkastje. De vogels jagen andere vogels weg bij het kastje (Hendrik Kloosterman). Zeker een 100 tal putter bij appels in de tuin te Ruigahuizen (Anne Gersjes).
17-01. Vanmorgen bij ons in Dronrijp een goudhaan tegen de vensterruit gevlogen en zat versuft op de grond (Simen de Boer). Een groep van 50 kramsvogel te Ontwijk bij Donkerbroek (Rogier Schinkel). Twee grotelijster in de Houtwiel bij De Falom (Arno Niehof). Een tjiftjaf bij het Sneekermeer aan de Griene Dyk (Jappie van der Pol). Vandaag een groep staartmees en 1 groene specht in Stiens gezien (Gerard Mast). Drie velduil bij Greate Wergeastermar (Wieger van Keulen). In Fochteloo 1 ijsvogel gezien (S. Wenings). Groep van een 50-tal kievit en twee keer zoveel spreeuwen op landerijen te Tjerkgaast. Af en toe vliegen ze tegelijk op en komen ook weer terug op hetzelfde land (Pietie van Keimpema, Broek). Vanmorgen zag ik in de Noorderhaven in Harlingen een tweetal dodaars. Meestal zie ik de soort hier in januari en februari (Nico Pellenbarg). In Irnsum een waterral in de tuin tussen de merels (Mevr. Hoekstra-Beukens). In de Zuricheroordpolder 6 tureluur gezien (Dick Pruiksma). Drie zeearend in Tijnjepolder (Richard Hoogstraten). Twee bergeend in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). Vanmorgen en groepje van 5 mannetjes nonnetje in de Dyksfeart bij Gaast (Andries Blom, Workum). Vanmiddag op de Dammenseweg bij Koudum een ijsvogel gezien (Trees Westendorp). Vanmorgen bij ons op zolder in Joure trof mijn vrouw een kleine vos vlinder aan die gepoogd heeft te overwinteren. Vlinder is zeker deze zomer via het toen openstaande dakraam naar binnen gevlogen (Jan de Jong). Groepje van 4 witte kwikstaart in Haulerwijk bij paardenmest bult (Johan Veenstra). Vandaag een mannetje roodborsttapuit tussen Warns en Hemelum (Thomas van der Veer, Workum). Groep van 400 adulte kanoet op Strand Stenen Man te Harlingen (Andries Dijkstra en Dick Pruiksma).
17-01-2024. Een kanoet voedsel zoekend op een stukje schelpenstrand bij Harlingen
18-01. Groepje van 11 appelvink in Beetsterzwaag (Willem Bosma). In de Makkumerpolder 1 witte kwikstaart (Rommert Cazemier). Bij de golfbaan te Beetsterzwaag 1 kuifmees (Sjoerd Bresser). Groep van 50 frater te Ferwert Buitendijks (Sibbele de Jong). In Surhuisterveen 1 grote gele kwikstaart (Wieger Poelstra). Dertig sijs in De Houtwiel bij de Falom (Wiebe Sjoerd van der Veen). Twee appelvink in de Potmarge te Leeuwarden (Doede de Boer). Op de Landerumerheide op Terschelling 1 vrouwtje zwarteroodstaart (Daan van der Elsken). In De Deelen 1 klapekster (Martine Huisman). Groep van 20 velduil bij de Makkumerpolder (Rommert Cazemier). Op het Wierumerwad in de Waddenzee 200 tureluur en 1000 wulp (Bas Koster). Aan de IJsselmeerkant bij Kornwerderzand 3 dodaars (Koos Jager). Een turkse tortel roepend te Berltsum (Berlikum). In de Overtuin te Oranjewoud 1 man mandarijneend gezien (Marco Hasselaar). Twee turkse tortel zijn al bezig met de nestbouw in een blauwspar in Donkerbroek terwijl de sneeuwvlokken hier zachtjes naar beneden vallen (Folkert Donker).
19-01. Bij de Grutte Wielen te Leeuwarden 1 witte kwikstaart (Vincent Douwes). Acht baardman bij de Holken in Oudega SWF (Bert Zijlstra). Groep van 100 kramsvogel overvliegend bij Piaam bij de kijkhut de Ral (Marcel Stienstra). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 1 witte kwikstaart en bij de jachthaven aan het Sneekermeer 1 ijsvogel en 1 bokje (Dick Pruiksma). Bij Westerseveld op Vlieland groepje van 35 bontbekplevier (Sjoukje Mulder). Groep van 25 kievit aan het voedsel zoeken op pas geploegd land in de Waadhoeke bij Westhoek (Jama Kuiken). Groep van 70 koperwiek bij It Heechsân bij Skûlenboarch aan de oostkant van het Bergumermeer (Wieger Poelstra). Zeven staartmees bij Camminghaburen te Leeuwarden (Linda Veeman). Bij ons in de woning te Dronrijp 1 dagpauwoog vlinder die poogt te overwinteren (Tineke Dijkstra). Grote groep van 500 keep ten westen van Harkema gezien aan het Skeanpaed (Wieger Poelstra). Vijf boomklever in Rijsterbos in Gaasterland (Theo de Vries). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 ruigpootbuizerd gezien (Joost Vogelzang). Vanmorgen een vissende dodaars in Dokkumer Ee in Wyns. Er zijn ook nog steeds kleine groepjes grote zaagbek (Jan Wind). In IJlst al een turkse tortel op nest terwijl er nog sneeuw ligt, nog geen eieren in nest (Hinko Talsma).
19-01-2024. In IJlst zit al een turkse tortel op het nest. Vorig jaar waren twee legsels succesvol.
20-01. Vandaag bij Tzum een groep van wel 400 meerkoet aan het voedsel zoeken (Klaas Plat, Franeker). Vandaag 6 koperwiek in de tuin te Stiens (Gerard Mast). Vanmiddag bij ons in Bakhuizen een groepje koperwiek in de hulst in de achtertuin (Cornelis Jellesma). Vanmorgen in Bantega een waterhoen bij onze voerplaats. Het was een jong van vorig jaar want de mooie rode bles was nog niet zichtbaar (Thiemen en Anneke Berger).
21-01. Een stel vinken bij ons thuis kunnen kennelijk klokkijken en weten precies weten wanneer ik de krant uit de bus haal en wat voer voor ze strooi (Sjors Bosma, Franeker). Vanmorgen een mannetje grote zaagbek in de Dobbe nabij it Waarlamke in Bolsward (Steef de Rijke). Hier in Grou een 80-tal meerkoet en ook 1 otter gezien (Lutske Melein).
22-01. Een putter in Havelte in de tuin gezien (Dirk Nauta, Wolvega). In Zuid-Portugal in gemeente Castro Verde, in Alentecho slapen de huiszwaluwen al in de nesten (Jean Niesz, Belgie).
22-01-2024. In Zuid-Portugal in gemeente Castro Verde, in Alentechozijn de huiszwaluwen alweer bij de nesten, ze slapen er zelfs al in!
23-01. In december waren we in Portugal in de Algarve. Ik wandel of fiets altijd door de zeezout winning, om naar de flamingo's te kijken. Dit jaar zag ik een roodborsttapuit op een stuk draad zitten. In de zoutwinning zag ik wel veel flamingo's, steltkluten, enkele gewone kluten, een enkele lepelaar, een groep dodaars ca. 15, veel bergeenden en ook veel slobeenden. Daarnaast liepen er veel plevieren. Kortom veel vogels in de zoute moerassen (Henk Pots, Gorredijk).
24-01. In Mildam 2 goudvink in de tuin, ze komen elk voorjaar op bezoek om van de bloesemknoppen te snoepen. (Wiebe Nijlunsing). Bij ons in Rijperkerk achter de garage een dode kerkuil gevonden, er zat geen ring om de poot (Meinte Visser).
Bericht uit zuid Portugal van Jean Niesz.
We zijn nog altijd hartje winter, maar hier zitten al overal 3 soorten zwaluwen (huiszwaluw/rotszwaluw en boerenzwaluw), alleen de Roodstuit- en de Oeverzwaluwen ontbreken nog. Meerdere bouwen ook al en/of verdedigen al een nest! Dat is grofweg 3 (!) maanden eerder dan bij in Belgie. Niet moeilijk dat ze dan ook 3 broedsels kunnen hebben. Wat de Huiszwaluwen betreft, die SLAPEN ook al in hun nesten, daar ben ik op blijven toezien zolang het nodig was, want eerlijk, wie weet nu zulke dingen als het niet meegedeeld wordt?
In gemeente Castro Verde, in Alentecho, telde ik bijna 400 VOLLEDIGE nesten van de huiszwaluw, waarvan op het postgebouw alleen al 209!
24-01-2024. Grote kolonie van 209 nesten van de huiszwaluw rondom het postgebouw in gemeente Castro Verde in Alentecho in Zuid-Portugal.
Vorig jaar heb ik u ook een berichtje gestuurd over de turkse tortel op mijn balkon in Leeuwarden aan de Dokkumer Ee. Ze hebben er toen 6x gebroed en op 20 september vlogen de laatste 2 uit. Ze broeden nu weer en vandaag zitten er alweer 2 eitjes in. Ze waren al een paar weken steeds bezig met het nestje (Feikje Zijlstra).
25-01. Te Stiens 1 zanglijster zingend (Gerard Mast). Ik heb vanmorgen 1 scholekster gezien in Sneek, de vogel zocht om voedsel. Er zijn meestal 2. Het is wel vroeg nu al op 25 januari 2024. Vandaag kwam ik de roodborsttapuit tegen op de Workumerbinnenwaard (Tjerk Kunst).
25-01-2024. Roodborsttapuit in winterkleed liet zich bewonderen op paaltje.
Extra bericht van Jean Niesz (Belgie) die tijdens vakantie in Zuid-Portugal verblijft.
Van de 6 Boerenzwaluw koppels in de loods aan de havenin Olhao in zuid Portugal zijn er nog 2 teruggekomen, dat wil zeggen dat nu minstens 50% vd paren in dat gebouw op 25 januari al terug is! Dat is zeer vroeg voor Europa!
Meestal zijn ze 30 januari of later (Ida Wiersma -Galama). Zojuist bij ons in de tuin, in de hulst in Witmarsum, een vuurgoudhaan (Jan Willem Attema). Vanmorgen vloog in Heerenveen een kramsvogel tegen het raam, helaas heeft hij het niet overleefd (Koen de Jong). In Sintjohannesga aan de Streek een gewonde kerkuil (breuk)gevonden door de Jong. De vogel is naar de Fûgelhelling in Ureterp gebracht. (Andre de Jager/Vogelwacht Sintjohannesga Rotsterhaule). Vandaag op de strekdam in de Tearnzer Wiel bij Teerns een groepje van 11 scholekster tussen de aalscholvers en meeuwen (Joke van der Weij).
26-01. Het turkse tortel nest in IJlst heeft nu een eerste ei (Hinko Talsma/Tinka van den Broek). Twee grote lijster en 30 sijs in Wijnjeterper Schar (K. Scholten). In het Harichsterbos 10 staartmees (Bastiaan Maarse). In de Terschellingerpolder 1 ijsvogel gezien (Trinus Hek). Vier bergeend in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Koos Jager). Dertig keep op de Duurswoudsterheide (Martin Manson). Te Oosternijkerk 75 wilde zwaan (Fokke van der Weij). In de Grote Wielen bij Leeuwarden 1 geoorde fuut en 61 wintertaling (Vincent Douwes).
27-01. In Dijken 1 roodborsttapuit gezien (Wiebe Poppe). Groep van 15 staartmees in Groene Ster bij Leeuwarden (Nadja Janssen). Op de A6 bij Joure 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Jildert Hijlkema en André Geelhoed). In het Leeuwarderbos 1 houtsnip overvliegend (Patrick Agterberg). Groep van 14 scholekster in Leeuwarden bij de Blitseard (Donald Wolters). Groepje van 6 baardman op de Makkumer Zuidwaard (Walter Lemstra). In de Blaugerzen te Akmarijp 1 rouwkwikstaart tussen een groepje witte kwikstaart en enkele waterpiepers (Sietse Bernardus, Joure). In het Jollemabosje op Terschelling 1 kerkuil dood gevonden (Louis H. Zandbergen). In Witmarsum 1 man mandarijneend (Dieka Vlak). In de Anjumer en Lioessenserpolder groepje van 50 veldleeuwerik (Kees Bode). In de Bantpolder in Lauwersmeer 3000 goudplevier (Koert Scholten en Siep Luinenburg). In de Ryptsjerksterpolder 1 scholekster (Vincent Douwes). In Feinsum 12 nijlgans gezien en langs de Breedyk 1 dode (ongeringde) velduil gevonden (Gerard Mast, Stiens).
28-01. In Bakkeveen bij de Mjumer 1 bosuil roepend (Siep Luinenburg). Groepke van 55 sijs in de Potmarge te Leeuwarden (Jaap Westra). In Lippenhuizen 1 witte kwikstaart (Willem Bosma). In de Holwerder Westerpolder 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Jeffrey Huizinga). In het Ketlikerskar 1 kruisbek (Gerco Schutten). Groepje van 6 kuifmees bij de Golfbaan te Beetsterzwaag (Kees Bode). Te Bontebok 1 bosuil gezien (Henk Dommerholt). Bij Wierum 1 rode wouw overvliegend (Andries Dijkstra). In het Wijnjeterperschar 1 vrouw roodborsttapuit (Hiele Lootsma). Groepje van 8 kraanvogel overvliegend bij Delleboersterheide (Wil Leurs). Bij De Mieden/ Dokkumer Nieuwe Zijlen groep van 2000 kievit gezien (Wieger Poelstra). . Voor de ingang van de AH-supermarkt in Harlingen loopt een steenloper rond te pikken (Auke van Eck/Alie Douma).
28-01-2024. Steenloper zoekt naar voedsel voor de AH in Harlingen.
29-01. Mijn dag is weer goed: vanmorgen langs het Schoterpad in Nieuwehorne een goudvink (man) gezien (Xandra Toppen). In De Kiel (Drenthe) 2 appelvink weer terug in de tuin (Diana van Uffelen). In Ried 1 kerkuil dood gevonden (Albert van der Voorn). In Buitenpost 1 man zwartkop aanwezig (Arjan Woertink). Groepje van 12 ringmus bij Jardinga (bij Weper) gezien (Bouke Roosma). Op de A7 bij Beetsterzwaag 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Rommert Cazemier). Vandaag voor het eerst 2 scholekster gezien in Sneek (Berend en Ida Wiersma). In Grou 1 ijsvogel gezien (Gerrit Jellema). Op de ringweg (N31) ten zuidwesten van Leeuwarden (polder Schaap) in totaal 5 (!) kerkuil dood als verkeers- slachtoffer (Willem Wind).
Nog steeds sneuvelen er erg veel (vooral jonge) kerkuilen in Friesland in het verkeer.
Johannes de Haan meldde me op 30 januari dat hij een paar weken terug tijdens een rit naar Amsterdam er minstens 12 dode kerkuilen telde.
In de Amvestbossen te Olterterp 5 kruisbek overvliegend (Willem Bosma). Te Indijk 1 grote gele kwikstaart gezien (Rommert Cazemier). Twee zwarthalszwaan in Hollumerbos op Ameland (Wout Bouma).
29-01-2024. De Zwarthalszwaan wordt steeds vaker in Friesland gezien. Zo was er op 25 oktober 2023 ook een paar in Sneek bij de Noorderhoek aanwezig. Ze worden vaak in gevangenschap gehouden en zijn oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Amerika.
30-01. Ook aan de kust nabij Roptazijl al veel scholeksters gezien (Rinse Kuiken). Groepje van ca 40 putter op en rond m’n erf in Tjerkgaast. Er broeden hier elk jaar wel 2 a 3 paar op erf (Marten van der Heide). Tussen 25 januari en 30 januari heb ik 4 keer een ijsvogel gezien, namelijk in Heerenveen, Sneek, Roodhuis en Tirns. (Roeland Niemarkt Scharnegoutum).
31-01. Op 29 januari zag ik voor het eerst 2 ooievaar op het nest bij de buren in Oldeberkoop en vandaag vlogen ze samen weer rond. Mogelijk hetzelfde paar die vorig jaar 2 jongen in het nest hadden. Vandaag ook voor het eerst weer toeterende wilde zwanen hier in de buurt. Er waren al wel steeds knobbelzwaan families. Maar ik zie nu ook 5 wilde zwaan met hun gele snavels in de wei lopen (Ieke Schreuder). Vandaag bij de Westerplas op Schiermonnikoog 1 grote zilverreiger gezien (Auke van Eck en Alie Douma).
Tot zover de waarnemingen en vondsten in de tweede helft van januari 2024.
Bedankt voor de vele meldingen die ik de afgelopen weken heb mogen ontvangen op het grote artikel van Jantien de Boer in de Leeuwarder Courant van 20 januari j. l. betreffende mijn schrijf en vogelonderzoekswerk kwamen erg veel positieve reacties binnen waaronder enkele die mij financieel wilden steunen met een bijdrage in de kosten van het boerenzwaluw onderzoek. Allen mijn hartelijke dank daarvoor!
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn opgenomen. De komende weken kijken we uit naar de terugkeer van de weidevogels. Triest feit is dat er nog steeds veel kerkuilen omkomen de laatste weken. Let op zieke en dode vondsten in schuur, loods, stal, kerk of bijgebouwen.
Nieuwsbrief 55. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van januari 2024.
01-01. Tweehonderd veldleeuwerik in Anjumer en Lioenssenserpolder (Jan van der Winden).Drieduizend kievit bij Poppenwierster Bûtlânspleats en 1000 stormmeeuw aan de Griene Dyk bij Sneekermeer (Dick Pruiksma). Groep van 50 vink te Rottevalle (Antoine van der Heijden). Bij Westeinde in Leeuwarden 1 groene specht ((Hiele Lootsma). Bij de Mokkebank te Laaksum 1 man roodborsttapuit (Libbe Zijlstra). In Nesserbos op Ameland 10 zwarte mees ((M. van Rijn). Bij de jachthaven op West Terschelling 20 watersnip (Martijn Kok). Groep van 50 sijs in Kortehemsterveld bij Drachten (R, Riemersma). Op oudejaarsdag deed ik een voor mij wel bijzondere waarneming: een broedende (?) meerkoet in de bij het voormalige spoorlijntje "het Dokkumerlokaaltje” in Leeuwarden aan de overkant van mijn huis aan de Douwe Kalmaleane (Th. De Roos). Groep van 50 koperwiek in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Johannes en Gea Koster). In Jubbega groepje van 20 sijs (Michiel van Ettingen). Op Kornwerderzand groep van 50 groenling (Andries Stienstra e.a.). In de Terschellingerpolder 6 kleine zilverreiger (Trinus Hek). In Drachten 1 paar nijlgans met 4 kleine jongen (Sjoerd Koopman, Rotsterhaule). Van 30 december tot vandaag zeker 8 velduil gezien aan de Koopmansweg te Echten (Henk de Jong).
Velduilen jagen graag in gebieden waar veel veldmuizen aanwezig zijn. We worden graag op de hoogte gehouden van waarnemingen van velduilen de komende maanden.
02-01. Bij Feinsum 26 wilde zwaan (Gerard Mast). In Heerenveen zingt al 14 dagen een merel (Bertus van Es). In Buitenpost was een koolmees druk bezig met in en uitvliegen in nestkast (Bulthuis). Langs de Zwette tussen Oosterwierum en Reduzum groep van zeker 16 velduil opvliegend van slootkant (Ids Willemsma). Op eerste kerstdag zaten in Stiens wel 25 ransuilen in een boom in de buurt van het Stienserbosk. Er zitten in deze boom ieder jaar ransuilen, maar dit jaar zijn het er heel veel vergeleken met normaal. Mogelijk ook door de vele veldmuizen (Tamara Runia, Vleuten). Op zaterdag 30 dec. rond 14.00 uur zagen wij komende van Lauwersoog in de lucht en op de weilanden rond Jouswier grote groepen kieviten, ik schat enkele duizenden (K. Vijverda, Aldtsjerk). Vanmorgen lag een dode houtsnip in mijn tuin in Leeuwarden, dit is al de derde in 20 jaar (Tineke Asma). In Heerenveen zingt al een dag of 14 een merel, mooi vroeg voor de tijd van het jaar (Bertus van Es). Vandaag 26 wilde zwaan te Feinsum (Gerard Mast). Aan de IJsselmeerzijde bij Kornwerderzand 25 grote zaagbek (Joop van Eerbeek). Op Vlieland bij de Nieuwe eendenkooi groep van 55 houtduif (Carl Zuhorn). Flinke groep van 80 scholekster in de Riedpolder bij Wijnaldum (Chris Grobbe). In de Blaugerzen in Akmarijpsterpolder 1 grutto (Eva Drukker en Wouter M.G. Vansteelant). Bij Terhorne 5 velduil (Ton van Gastel). Groep van 20 staartmees waaronder 3 witkoppige staartmees en 2 witkopstaartmees (Jeroen Breidenbach en Merel Zweemer). Vandaag kwam ik een verzwakte zeekoet tegen onder Hindeloopen. Waarschijnlijk uit de koers geraakt door het slechte weer (en uitgeput), een soort die je niet snel in het binnenland verwacht (Tjerk Kunst). In Leeuwarden 1 zwarte roodstaart in de binnenstad (Donald Wolters). Bij de Poppenwierster Bûtlanswei 1 ruigpootbuizerd (Jappie van der Pol).
02-01-2024. De ruigpootbuizerd wordt regelmatig in de wintermaanden in Friesland gezien.
03-01. Groep van 150 slobeend in Sneekermeer bij De Potten (Klaas van der Galieen). Aan de Wadkant bij Kornwerderzand 12 nonnetjes (Johannes van Roekel en Gydo Koster). Op de Workumerwaard 1 scholekster (Haije Valkema). Op de A7 bij de afslag Terband 1 kerkuil als verkeersslachtoffer (S. Luinenburg en Koert Scholten). Bij Beetsterzwaag 1 groep van 12 staartmees (Willem Bosma). Op de Waddenzeedijk op Schiermonnikoog 1770 scholekster (Klaas Pietersma). In de Noordoosthoek van Sneek 2 witkopstaartmees (Bert op den Dries). Groepje van 150 kleine barmsijs bij Lytse Mar in Alde Feanen (Paul van Eik).
04-01. In de polder Cornwerd 500 rotgans (Jorrit Zondervan). Bij Heaburgen te Nijemirdum 19 zwarte zwaan (Marten Wesselius). In polder De Klieuw bij Hidaard 51 knobbelzwaan (Eelco Brandenburg). In polder de Zwettepoel bij Snikzwaag 250 krakeend (Wouter M.G. Vansteelant). Aan de A7 op weilanden tussen Sneek en Joure 2000 kievit (Martine Huisman). In de polder van Wierum 240 holenduif, 400 vink en 100 putter (Haije Valkema).In Beetsterzwaag 10 appelvink ((Willem Bosma). In de Tuskenmarren bij Rinsumageest 1 ruigpootbuizerd (Walter Lemstra). Op Vlieland een dode maanvis gevonden (Carl Zuhorn). Groep van 73 knobbelzwaan bij Sensmeer bij Greonterp en in de Sondeler polder 71 knobbelzwaan (Rick van der Weijde). Zit momenteel enkele weken in de Algarve in Zuid-Portugal, en heb vandaag spaanse mus voor het eerst op foto kunnen vastleggen. Ook al een boerenzwaluw gespot. Het is hier dan ook 18 graden (Jean Niesz, Belgie). De dwerggors heeft zich voor het laatst op 31 december laten zien bij ons in Heerenveen. Daarna was het helaas over door al het vuurwerk. Al met al heeft hij vanaf 5 december tot 31 december ons elke dag veel leuke momenten bezorgd. Het gemis wordt een klein beetje goed gemaakt door een kleine bonte specht die zich tegoed doet aan onze vetbollen, maar we gaan de kleine en dappere dwerggors missen (Gerda en Sierk de Boer).
05-01. Helaas heb ik niet kunnen waarnemen of er ook eieren in het meerkoet nest lag in Leeuwarden. Het nest is namelijk verdwenen, waarschijnlijk weggeslagen door de storm Henk (Th. de Roos). Vandaag wel 15 a 20 boerenzwaluw boven waterpartij hier in Olhao in Zuid-Portugal (Jean Niesz, Belgie). Vanmiddag enkele roodborsttapuitbij de Morra bij Koudum. (Trees Westendorp). Bij De Nieuwe Vaart te Appelscha 39 wilde zwaan (Rudi Huiting). Bij Pauwenburg te Oranjewoud 1 grote lijster (S. Rintjema en K. Jager). In Harlingen 1 zwarte roodstaart (Peter Post en Dick Kooistra). Aan de Lemmerweg-west 1 grote gelekwikstaart (Bouke Roosma). In het Rengerspark in Leeuwarden 1 roepende boomklever (Jeroen Breidenbach en Merel Zweemer). Groep van 20 dwergmeeuw voedsel zoekend in haven van Harlingen (Rudi Fopma). In Burgum groep van 11 grote canadese gans (Jeffrey Huizinga). In Lippenhuizen 1 ijsvogel (Tako Klabbers).
Foto Tako Klabbers.
05-01-2024. De ijsvogel wordt weer meer gezien in Friesland na een goed broedseizoen in 2023.
06-01. Vanmiddag een “bonte” man merel met kleurafwijking in Burgum (Andrys en Henny Stienstra). Vanmorgen zag ik een man sperwer in onze tuin in Oranjewoud (Ouwe de Vries). Groep van 78 grote canadese gans bij Sierdswiel /Houtwielen in de omgeving van Giekerk (Vincent Douwes). Zeven opvliegende houtsnip geteld in het Leeuwarderbos bij Leeuwarden (Patrick Agterberg). Bij de Mokkebank te Laaksum 1 scholekster (Maarten van Ginkel). Aan de IJsselmeerzijde bij Kornwerderzand 5 dodaars (Klaas Pietersma). In Oranjewoud bij de Overtuin 1 ijsvogel (Jarig Roosma). Groepje van 40 veldleeuwerik bij Willemstad te Appelscha (Alma Leegwater). In Wikelslân bij Alde Feanen 100 grote barmsijs (Margriet Nauta). In Bosgebied bij Appelscha groep van 250 keep (Peter Keune e.a.). In de Tachtig Bunder bij Fochteloo 500 vink (Durk Lautenbach). In Oranjewoud een sperwer man in de tuin (Ouwe de Vries).
07-01. Bij de Eeltsjemar bij Rinsumageest vanmorgen een drietal velduil druk aan het foerageren op veldmuizen! Verder aldaar ook een ruigpootbuizerd, tussen de andere ruim vertegenwoordigde buizerds (Jan Andries Wagenaar, Damwâld). Bij Kornwerderzand aan de Wadkant groep van 100 bergeend (Durk Lautenbach). Tien nonnetje (7 vrouw en 3 man) in de Leien bij Eastermar (Wiebe Sjoerd van der Veen). Vandaag vier jonge wolven spelend in de sneeuw rond 11.45 uur westelijk van Nijeberkoop langs de N 359 (Lambert van Dijk, Haulerwijk). In de Wide Mar bij Stiens 400 smient (Koos Klijnsma). In het Lauwersmeer groep van 40 waterpieper (Rommert Cazemier). In bosgebied bij Appelscha groep van 50 houtduif (Alex van der Kloet). Groep van 500 scholekster in ’t Schoor bij Ternaard (Benno van der Hoek e.a.). Bij het Eeltjemeer bij Oudkerk een groep van 12 velduil geteld (Benno van der Hoek e.a.). Meer dan 200 sijs in Pettebosk bij Eernewoude (J. Dolstra). Groep van 70 wilde zwaan in polder De Twaalf Voeten bij Sint Nicolaasga (Christiaan de Vries). In Driezum 1 oehoe gezien en gehoord (Milan Nijboer). Bij de Groote Wielen te Leeuwarden 4 houtsnip en 2 tjiftjaf gezien (Vincent Douwes). Bij Kornwerderzand 4 bontbekplevier (Bernard Lucas). I In het Drents-Friese Wold -Aekingerzand (Kale Duinen) groep van 4 mannetjes en 1 vrouwtje grote kruisbek (Ties Kemme). N Eastermar 1 ijsvogel (R. Kuipers). In Lemmer een Humes bladkoning roepend (Meino Zondervan e.a.).
07-01-2024. De zeldzame Humes bladkoning pikt net een insect van een takje.
08-01. Bij ons huis in Tjerkgaast regelmatig een ijsvogel te zien (Marten van der Heide). Een zwartkop vrouw vanmorgen snoepend van de appel in de tuin te Oosterwolde. Verder nog 2 boomklever, man en vrouw appelvink, 2 houtduiven en 3 goudvink mannen. (Nel van Charante). Bij de Roode Klif bij Laaxum 1 slechtvalk met prooi (Hessel van der Iest). Bij Willemstad/Appelscha 2 zeearend (Kjeld Nilsen). Groepje van 50 veldleeuwerik bij Roptazijl (Coen van Nieuwamerongen). Bij Terhorne 1 grote gele kwikstaart (Koos Jager). Groep van 20 kemphaan in de Wammerter polder bij Oosterlittens (Rommert Cazemier). Bij Woudsend 500 kievit gezien (Coen van Nieuwamerongen). Bij de Appelschasche Maden 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Edwin de Weerd). Groep van 80 grote barmsijs in Leeuwarden (Jeroen Breidenbach).
09-01. Vandaag heb ik bij Paesens/Moddergat een groep van plm. 1500 rotgans gezien waaronder 12 witbuikrotgans (Kor Nijboer, Leeuwarden). In Oldeholtpade 2 geelgors (J.de Groot). Groep van 20 strandleeuwerik in Anjumer en Lioenssenserpolder (Koos Bode). In Grou een ijsvogel gezien (Lysanne Valk). Vijf velduil in Greate Wergeastermar bij Warga (Wieger van Keulen). Op de Delleboersterheide groep van 16 staartmees (Koos Jager). In Oranjewoud 1 bananenkakkerlak tussen bananen gevonden (Stefan de Vries). In Oudeschoot vier witte kwikstaart en groepje van 26 kramsvogel (Marc Bleijerveld). In Balk 1 vrouwtje appelvink (Ale Overwijk). Drie velduil bij Wijde Murk bij Oudkerk (Johan Ee). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 lepelaar (Bauke Sienema). Groep van 400 bonte strandloper en een 160 pijlstaart bij de Veerhaven op Schiermonnikoog (Rene Oosterhuis). Groep van 81 bontbekplevier bij Westerse Veld op Vlieland (Carl Zuhorn). In de haven van Makkum 34 grote zaagbek (Lieneke van Tilburg). In Terhorne vloog een houtsnip tegen de vensterruiten en bleef een 5-tal minuten op de grond zitten en vloog toen weer weg (Jacob Brouwer).
09-01-2024. Tijden perioden met plotselinge koude en vorst trekken veel houtsnippen uit noordelijker streken hierdoor. Overdag worden ze vaak opgeschrikt en vliegen dan in paniek weg.
10-01. In Oldeberkoop 1 zwarte roodstaart (Wil Leurs). In bosgebied Appelscha 8 kruisbek (Dirk Kooistra en Peter Post). In Burgum 1 roodborsttapuit (Sibbele de Jong). Op Terschelling 9 houtsnip bij de Jollemabosjes (Piet Gruijters). Aan de Wadkant bij Kornwerderzand 80 fuut, en 81 grote zaagbek en groep van 350 bergeend (Jos f. M. Scholten). Een kerkuil dood gevonden bij Vrouwenbuurtstermolen (Ben Bruinsma). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 ijsvogel opvliegend bij een wak (Bauke Sienema). In De Greiden te Heerenveen 1 grote alexanderparkiet (Peter Schutten). Bij de Noordsvaarder op Terschelling 51 strandleeuwerik (Daan van Elsken). Groep van 200 kramsvogel in het Meuleveld bij Boijl (Rudi Klesman). Drie velduil bij strand en Noordzeekust op Ameland (Sjoerd IJzerman). Tussen Ezumazijl en Anjum 7 bokje (Jenne Mulder). Bij de Pier op Ameland 500 rosse grutto en 1500 scholekster (Sjoerd IJzerman). In Workum rond 16:00 uur 1 houtsnip in de tuin (Thomas van der Veer).
11-01. Vandaag nog een ijsvogel te Dronrijp, alle sloten waren dicht gevroren. De hele winter hier nog kieviten te zien. Een boer was aan het mest uitrijden en kieviten waren op het mestland aan het voedsel zoeken (Simen de Boer). In Beetsterzwaag 30 merel (Willem Bosma). In Leeuwarden bij Westeinde 1 grote alexanderparkiet (C.de Vries). Groep van 35 wilde zwaan op Jelsumer Oudlan (Donald Wolters). In Surhuisterveen een ijsvogel gezien (J. Braams). Bij de Driezumerterp 3 velduil aanwezig (Jacob Hanenburg). Groep van 25 nonnetje bij de Kop van de Afsluitdijk (R. Gjaltema). In totaal 12 buizerd in Tuskenmarren bij Rinsumageest (Sibbele de Jong). Bij Piaam een groep van zeker 20 waterhoen (Janneke V.).
12-01. Tijdens de vogeltelling voor Sovon heb ik bij Piaam een groep van 450 wulp waargenomen (Kor Nijboer, Leeuwarden). Groepje van 7 geelgors in Noordwolder Meenthe gezien (Pieter Winkel). In Beetsterzwaag 1 grote gele kwikstaart (Willem Bosma). In West-Terschelling 1 pestvogel gezien (Jouk Hek). In Akkrum 1 ijsvogel aanwezig (Klaas Hallema). Op de A6 bij Lemmer 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Ida Bek en Twan Zijlstra). Bij de Tearnzer Wielen bij Leeuwarden 1 roerdomp gezien (Jaap Westra). In Veenpolder in De Deelen groepje van 30 waterhoen (Smitshoorn). In Beetsterzwaag 2 glanskop bij de golfbaan gezien (Wietze V.). In de Houtwiel 1 man Carolina eend gezien in de Houtwiel (Jeffrey Huizinga). Op Schiermonnikoog tussen 18:30 – 22:00 uur in totaal 23 (!) houtsnip gevangen en geringd (VRS Schiermonnikoog). Een groep van 21 grote zaagbek die soms samen met futen en aalscholvers in een soort van escadrille op vissen aan het jagen waren bij de sluizen van Kornwerderzand aan de IJsselmeerkant (Marco Hasselaar). Twee vuurgoudhaan bij bosjes aan de A6 in Tjeukemeer bij de brug (Gert Lagerweij).
12-01-2024. Een bijzonder licht grijse vuurgoudhaan gezien in braamstruiken langs de A6 (Lemmer-Joure) ten noordoosten van de brug door Tjeukemeer.
In het bovenkleed van de vuurgoudhaan zit geografisch wat variatie van groen naar bruin en soms meer lichtgrijs. De vogelfoto van Gert Lagerweij hier afgebeeld heeft in de nekstreek nog enkele groenachtige veren, verder opvallende grijsachtige tekening.
13-01. Vier velduil op Griend opvliegend (Pauk Ruiters). In de Tjongervallei te Nieuwehorne 1 ijsvogel (Henk Dommelholt). Groep van 210 sneeuwgors bij De Balg op Schiermonnikoog (Leon Peters). In het Rengerspark te Leeuwarden groep van 80 grote barmsijs (Jeroen Breidenbach). In De Deelen 1 roerdomp en een 20-tal staartmees (Tako Klabbers). Op het strand bij de Stenen Man te Harlingen 1 dode papegaaiduiker gevonden (Carien Geertse). In Ureterp aan de vaart 1 ijsvogel gezien (Koert Scholten). Op Ameland bij De Hon 6600 bonte strandloper, 5400 kanoet en 2900 wulpen (Peter Bouwer). Twee groepen (80 +18) grote canadesegans bij Ureterp aan de vaart (Koert Scholten). Op Schiermonnikoog tussen 19:00 – 21:00 uur in totaal 27 (!) houtsnip gevangen en geringd (VRS Schiermonnikoog).
14-01. Bij de Grutte Wielen te Leeuwarden 1 witte kwikstaart (Vincent Douwes). Bij It Swin te Elahuizen 10 baardman (Ale Overdijk). Bij de Holle Poarte te Makkum 20 nonnetje (Tjerk Kunst). Twee kemphaan in de Blaugerzen te Akmarijp (Wouter M.G. Vansteelant). Grote groep van zeker 500 drieteenmeeuw op strand en Noordzeekust ter hoogte van Buren op Ameland (Edwin de Weerd). Bij de Belvedère in Heerenveen 1 bosuil (Wim van Zwieten). In Oudega SWF 1 pestvogel (Jan Egbert). Op de Duurswoudsterheide 1 glanskop (Martin Manson). In Oranjewoud bij Oranjestein 1 middelste bonte specht (Wim van Zwieten).
15-01. Groep van 180 vink op Mandeveld bij Bakkeveen (Koert Scholten). In Duinkerken te Sneek 1 man zwartkop (Johan Helmus). Op de golfbaan in Leeuwarden 40 grote barmsijs (Donald Wolters). Op industrieterrein oost te Franeker 1 ijsvogel (Joost van der Laan). Zes scholekster in polder te Pingjum (Jan Bosma). Acht zwarte zwaan in polder de Twaalf Voeten te Sint Nicolaasga (Jorrit Zondervan). In Garijp op Iniaheide 1 merel vrouw als vensterslachtoffer (Froukje Timmermans). Groep van 40 keep aan Foarwurkerwei te Bakkeveen (Boele Bucoli).
De keep laat zich in de wintermaanden steeds vaker zien in dorp en stad.
Tot zover de waarnemingen en vondsten in de eerste helft van januari 2024. Bedankt voor de grote hoeveelheid reacties die ik in de eerste weken van januari al mocht ontvangen.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn ook opgenomen.
Na een hectisch en druk jaar is eindelijk het Boerenzwaluw Journaal 2023 het 90 pagina’s tellende verslag klaar. Al meer dan 30 jaar ( sinds 1992) doe ik (ring)onderzoek aan de boerenzwaluw in de provincie Friesland en elk jaar kom ik veel dingen tegen. Probeer elk jaar dit zo goed mogelijk te documenteren om de gegevens te bewaren en te delen met de samenleving. Heel veel informatie kwam er in 2023 binnen. Allen mijn oprechte dank voor het doorgeven van al deze informatie. Veel heb ik kunnen verwerken in dit Journaal. De informatie over het ringen, de aankomst en het broeden is verzameld per woonplaats om het wat overzichtelijk te maken. Veel opmerkelijke dingen en wetenswaardigheden die ik tegenkwam in 2023 zijn opgenomen in dit verslag. Mocht iemand nog aanvullingen op de aankomstlijst van boerenzwaluwen in de stallen kunnen geven betreffende 2022 en 2023 dan hoor ik het graag.
Zo was in Zuid Afrika de eerste boerenzwaluw bij West Cape al op 27 augustus 2023 terug volgens correspondent Gerrie Janssen van Rensburg (uit George).
In de periode van 17 tot 25 oktober 2023 was daar een erg koude periode met sneeuw wat erg ongewoon is in Zuid-Afrika. Deze koude heeft 1000den zwaluwen en bijeneters gedood. Veel sterfte onder de boerenzwaluwen dus bij de aankomst in Zuid Afrika. Helaas zijn de vogels niet verzameld voor onderzoek zo meldde Gerrie me vandaag. Jammer.
Rond 21 november 2023 was het gelukkig daar volop zomerweer met temperaturen tot 43 graden aldus Gerrie Janssen van Rensburg uit George in Zuid Afrika. Hopelijk profiteren de boerenzwaluwen daar nu van het weer en keren ze vitaal en gezond terug op de broedplaatsen in Europa.
Op 5 januari 2024 meldde Jean Niesz uit Belgie me tijdens zijn vakantie in Zuid Portugal bij Olhao dat er wel 15 a 20 boerenzwaluwen in de middag boven een water partij aan het voedsel zoeken waren. Het is altijd de vraag waar deze boerenzwaluwen wegkomen. Zouden het (Europese) overwinteraars zijn door de klimatologische veranderingen in Europa of toch vroege terugkerende vogels die aan de zuidgrens overwinteren?. Elders in het verslag meer over het voorjaars en winter verblijf(2023) van boerenzwaluwen in Zuid Europa.
Voor 2024 zou ik graag weer een beroep op U allen willen doen om uit te kijken naar de boerenzwaluw en U bevindingen over het broeden en voorkomen met al zijn bijzonderheden aan ons te melden en mocht U ons vrijwilligerswerk willen ondersteunen dan hoor ik dit graag.
Veel leesplezier met dit verslag wat onderaan dit stukje kan worden gedownload.
Nieuwsbrief 54. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van december 2023.
15-12. In polder Ritseburen /Exmorra bij Fockemaoord 19 holenduif. Bij Polder Ritseburen/ Exmorra bij Allingawier1 blauwe kiekendief vrouw en 6 wilde zwaan langs de Westergowei ter hoogte van Spannum (Kor Nijboer, Leeuwarden).Bij Wester Hitzum een vissende ijsvogel gezien (Klaas Plat, Franeker). Vanmorgen zittend aan de koffie hoorden wij een plof tegen de tuindeuren van het terras. Op het terras zat versuft een klein vogeltje en deze vloog na even te zijn bijgekomen weer verder. Na een paar foto’s gemaakt te hebben kwamen wij tot de conclusie dat dit een grote Barmsijs moest zijn, wij wonen aan de rand van Harkema met vrij uitzicht naar het open veld en in de 28 jaar dat wij hier wonen zijn er veel vogels in de tuin geweest maar deze hadden wij nog nooit gezien. (Nico en Janke Slaakweg). Vandaag zag ik tussen een groep kolganzen een lichtgrijzekolgans achter Rotstergaast bij de kijkhut de Skiere Goes. Denk dat het een volwassen vrouwtje was ze bleef steeds dicht bij een normaal gekleurde gent die mij iets groter leek (Jan Oord, Mildam).
15-12-2023. Een lichtgrijze kolgans met een opvallende horizontale streep op borst is individueel herkenbaar.
16-12. Groepje van 30 groenling in bosjes te Kornwerderzand (Vincent Martens). In het Oosterschar te Sintjohannesga 4 witkoppige staartmees (John Alfrink). In Overtuin te Oranjewoud 1 groene specht (Sietse Brouwer). Zeker een 500 stormmeeuw bij Oudwoude e.o. /De Warren (J. Dolstra). Groep van 50 grote canadese gans in polder Trimbeetsterwaterlossingen bij Gorredijk (Martin Boomsma).
17-12. Vanmiddag rond 16 uur achter Nijemirdum 1 koereiger (Marten van der Heide, Tjerkgaast). Vandaag zag ik op de Kanaalsweg in Gersloot een zeearend (Sjoukje Jacobs, Tjalleberd).
18-12. In Franeker bij ons in de tuin 1 sperwer druk achter mijn vogels aan (Tiny Snijders). Al jaren achtereen voer ik het hele jaar door de vogels in onze achtertuin in Franeker met als gevolg dat er in onze tuin altijd veel vogels aanwezig zijn. Zo zijn er soms wel dertig huismus tegelijk en is het een komen en gaan van koolmezen, pimpelmezen, merels, spreeuwen, tortelduiven, houtduiven, vinken, groenlingen, putters enzovoort. Vandaag vloog er plotseling een sperwer vrouwtje onze tuin in en probeerde een koolmees te slaan. De koolmees kon op tijd wegkomen, aanval mislukt dus en de sperwer vloog door. Enige minuten later was het weer raak, weer op een koolmees, ook dit mislukte, maar de sperwer ging in de kronkelhazelaar in onze tuin zitten wachtend op zijn prooi. (Rin Ladenius). De dwerggors was vandaag nog steeds te gast in Heerenveen (Gerda en Sierk de Boer).
19-12. Vanmorgen kwam er een groep van ongeveer 30 barmsijs langs bij ons in Opende om in de achtertuin voedsel te zoeken. Bijzonder bij ons is de kerkuil in de kapschuur. Tien jaar geleden al een nestkast gebouwd in de nok, omdat ik een keer een kerkuil had gespot. Nu zit er overdag steeds een kerkuil in de nestkast. 's Nachts gaat de kerkuil op jacht naar voedsel, wat hem gezien de braakballen goed lukt (Sipke Lindeboom). Ik zag vandaag in onze tuin in Camminghaburen in Leeuwarden weer eens een groepje staartmees. Ik had ze al een tijdje niet gezien en dus mijn verrekijker erbij gepakt. Ik zag er ook twee met witte koppen tussen zitten en dacht dat zijn mutanten, maar op media zag ik dat het de witkopstaartmees of de witkoppige staartmees moet zijn (Reina Boersma).
20-12. Op 14 december was ik bij Dronrijp aan het mollenvangen toen er 6 velduil uit de sloot wal opvlogen. Het was vlak bij de nieuwbouw van Dronrijp (Simen de Boer, Dronrijp). Bij Kornwerderzand/IJsselmeerzijde 1 humes bladkoning (Wim van Zwieten). In Oenkerk groepje van 40 grote barmsijs (Gerben Mensink). Bij Kornwerderzand/IJsselmeerzijde 1 kuifaalscholver (Gert van der Heide/Rommert Cazemier). Groep van 200 kievit in Polder Boksum (Durk Lautenbach). In de Anjumer en Lioenssenerpolder 150 holenduif (Andries Dijkstra). In de Jan Durkspolder in Alde Feanen 1500 smient (Dick Bos). Op Terschelling in de Terschellingerpolder 2 roodhalsgans (Trinus Hek).
21-12. Een groepje van zeker 5 ransuil bij onze woning aan de Tylkedam in Leeuwarden (Ricky en Peter de Jong). De koereiger is nog steeds ter plaatse bij Rinsumageest ter hoogte van het Rietveld. Er wordt druk gefoerageerd tussen de schapen. Op de kop van de koereiger begint een roze achtige gloed te komen. Verder aldaar een grote gele kwikstaart en een paar jagende blauwe kiekendieven vrouwen (Jan Andries Wagenaar).
21-12-2023. De koereiger pakt naast muizen ook wel eens een flinke regenworm.
22-12. Vandaag twee staartmees op mijn voederplank in Ballum op Ameland. Heb ze jaren niet gezien op Ameland (Janke Nobel, Ballum/Ameland). In de binnenstad van Sneek 1 grote gele kwikstaart (Peter Verhulst). Te Beetsterzwaag 15 staartmees (Willem Bosma). Bij De Putten te Eastermar 5 baardman (Ina Durenkamp). In de Westerduinen op Schiermonnikoog 2 klapekster (Wieland van Dijk). Bij Polder Geele Strand bij Workum 2000 kievit (Richard Hoogstraten). Bij Britsum in de Slagdijksterpolder 41 wilde zwaan (Wim van Zwieten). In De Mieden bij Dokkumer Nieuwe Zijlen groep van 1000 kievit (Harm van der Dong).
23-12. Dertig geelgors in Elsloo bij De Monden (K.D. Dijkstra). Bij landgoed Oranjewoud 1 ijsvogel dood (Peter Post). In de Groene Ster bij Leeuwarden 1 havik (Marnix Oudega). Groep van 40 kramsvogel in Buurdergrie op Ameland (Lysanne Valk). Bij de Krûsbrekken bij Sneek 1 slechtvalk (Dick Pruiksma). Groep van 400 scholekster in de Hoarnestreek bij Oosterbierum (Durk Lautenbach). Aan de Griene Dyk bij het Sneekermeer 2500 kievit (Dick Pruiksma).
24-12. Bij Lange Paal op Vlieland 20 sijs aan het voedsel zoeken (Carl Zuhorn). Bij Rottevalle in De Leien groep van 50 grote barmsijs (Antoine van der Heijden). Bij Oosterend op Terschelling 12 oeverpieper (Chris Winter). Bij Boornzwaag 150 kramsvogel (Tim van Nus). In het Venebos bij Wijnjewoude 1 grotelijster (Siep Luinenburg). In de Wynzerpolder groep van 2500 voedsel zoekende stormmeeuw (Gerben Mensink). In Velden Nieuwe Kooi op Vlieland in totaal zeker 12 opvliegende houtsnip gezien (Carl Zuhorn).
25-12. Bij Zwarte Haan 50 groenling (Joop van Eerbeek). Bij Station Stavoren 4 vuurgoudhaan (Hessel van Iest). In de Snikzwaagsterpolder 1 klapekster (Sietse Bernardus). Bij de vogelkijkhut in het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 kleine bonte specht (A.A.K. Bijl). In de Graverijpolder bij Wyckel 1 roerdomp (Ida Bek/Twan Zijlstra). Groep van 5000 goudplevier in Polder de Bokkenpoten en De Keegen (Wim van Boekel e.a.). In de Kooiwaard bij Gaast 1 bokje (Walter Lemstra). Groep van 1280 scholekster bij jachthaven op Schiermonnikoog (Rense Nieuwenhuis). Groep van 13 grote zaagbek bij Kornwerderzand aan de IJsselmeerzijde (Rik Jongerhuis). In de Minnertsgaaster Zuidermiedpolder groep van 50 kleine zwaan (Jan Bijlsma). Bij Aestermiede op Terschelling 1 grote burgemeester (Chris Winter). Regelmatig vissen enkele grote zaakbekken hierachter in noordelijke opvaart van het Nannewiid /Oudehaske zijde (Fokke Rosier). Groep van 22 zwarte zaan bij Nijemirdum (Tonnie van den Berg).
25-12-2023. Een flinke groep zwarte zwanen voedsel zoekend op graslanden bij Nijemirdum
26-12. Groep van 200 sijs in Harkema (Wieger Poelstra). Zeven waterpieper in Wielpolder bij Laaksum (Libbe Zijlstra). In het Ketlikerskar 1 kleine bonte specht (Martine Huisman). Twee raaf in Bakkeveen (Koert Scholten/Siep Luinenburg). Groep van 23 koereiger in Brekkenpolder bij Lemmer (Ida Bek/Twan Zijlstra). Bij de veerdam te Holwerd 1 man roodborsttapuit (Esther van /Veen). Groep van 5500 wulp in Zuidergrie en 2 zwarthalszwaan in Hollumerbos op Ameland (P. Hovenkamp). Drie pestvogel in Wielenpolle voedsel zoekend in hulst en liguster te Leeuwarden (Jeroen Breidenbach). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 vrouw ruigpootbuizerd (Johannes & Gea Koster). Groep van 30 grote barmsijs in Fennepark te Drachten (Jos Welbedacht). Te Tjerkwerd bij Jonkershuizen 16 koereiger (E. Brandenburg). Bij Kornwerderzand aan de IJsselmeerzijde 124 tureluur rustend op glooiing (Laurenske Sierkstra). Bij Greonterp 1 heilige ibis (Dennis Bohemer e.a.).
26-12-2023. De Heilige ibis zwerft alweer een tijdje om in Friesland. Vanaf 12 oktober is de vogel steeds in de omgeving Greonterp te zien. Op 14 april 2023 werd de vogel na revalidatie in Eernewoude door Bareld Storm uit Sumarreheide geringd en weer losgelaten.
27-12. Bij De Stripe te Wijnjewoude 15 kruisbek (Jan Kalsbeek). Groep van 200 grote barmsijs in elzen aan de Azeven-Noord bij Drachten Bouke Roosma). Bij Breezanddijk aan de IJsselmeerzijde 1 man zwarteroodstaart (Ruben van der Horst) Groep van 35 veldleeuwerik in Polder van Lioessens (Wim Helder). In Akmarijpsterpolder 2000 kievit en 20-tal holenduif (Koos Jager). In Sneek aan de Lemmerweg 1 meenatortel tussen enkele turkse tortel op de voedertafel (Jan van der Sluis).
27-12-2023. De meenatortel wordt zelden in de winter in Friesland gezien.
28-12. In de Alde Feanen groepje van 40 putter (Dick Bos). In het Lauwersmeer bij Pompsterplaat groep van 50 grote barmsijs (Stefan Muller). Op Schiermonnikoog aan Badstrand 1 man rouwkwikstaart (Enno Ebels). In Harlingen een pestvogel (Jochem Drost). Bij de Burgumer Mar 1 ijsvogel gezien (Margriet Nauta). In de Rodenburgerpolder aan de Muzekamp bij A7 tussen Joure -Sneek groep van 200 kievit (Willem Bosma). Bij Lemmer 1 smelleken gezien (Ida Bek en Twan Zijlstra). In de Zuidermiedenpolder bij Hallum groep van 55 turkse tortel (Piet Boersma).
28-12-2023. De turkse tortel wordt steeds vaker in Friesland waargenomen. Ze broeden op allerlei plaatsen, zelfs in ligboxstallen. In de wintermaanden worden ze ook talrijk bij boerderijen gezien waar ze op het eiwitrijke voer voor het vee afkomen.
29-12. Groep van 46 strandleeuwerik in Ferwerderpolder Noordeinde te Ferwert (Henk Hiemstra). In de Vegelinbossen bij Sint Nicolaasga 1 witkopstaartmees tussen groepje van 10 staartmees (Ruben Drost). In het Oosterschar bij Sint Johannesga 2 mannetjes blauwe kiekendief (Peter de Vries). Groep van 250 rosse grutto bij Dellewal op West Terschelling (Theo Ruppert). Aan de A7 tussen Sneek en Joure zeker een 5000 kievit verspreidt op landerijen (Rubben Bos e.a.). Op het Nannewijd bij Oudehaske 13 nonnetjes en 850 smient (Peter de Vries). Bij de Zwettepoel bij Broek 1 blauwe kiekendief vrouw op jacht. In de Haskerveenpolder in een brede vaart 1 man middelste zaagbek gezien (Durk Visser).
Opmerking Jan de Jong; De middelste zaagbek wordt zelden in het binnenland van Friesland gezien. Op het IJsselmeer o.a. bij Lemmer bij de spuisluizen Zie je ze af en toe (enkele) doch de meesten toch aan de kust bij de Afsluitdijk en bij de Waddeneilanden.
30-12. Bij het Geele strand te Workum 1 grote gele kwikstaart (Libbe Zijlstra). In Sneek 1 zwarte roodstaart aan de Lemmerweg (Robin Drenth). Op de Zuidwaard te Makkum 10 baardman (Walter Lemstra). In de Akmarijpsterpolder 1 klapekster (Sietse Bernardus, Joure). Groep van 200 scholekster op ’t Schoor bij Ternaard (Marc Heetkamp). Aan de Griene Dyk aan het Sneekermeer groep van 28 grote barmsijs (Dick Pruiksma). Bij de Klyndobbe te Feanwâlden 15 waterpieper (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groep van 70 veldleeuwerik in Anjumer en Lioenssenserpolder (Kees Bode). Groep van 185 kleine zwaan in Lauwersmeer bij Ezumakeeg (Ineke Kerkhof e.a.). Bij Balk (!) 1 scholekster bij de jachthaven gezien (Fer-Jan de Vries).
31-12. In Balk twee appelvink gezien (Ale Overdijk). In Jelsumer Nieuwland 3 grote gele kwikstaart (Koos Klijnsma). Op de Delleboersterheide 35 kramsvogel (Gerben Mensink). In het Fochteloerveen 10 staartmees (A. Schaaf). Op Schiermonnikoog bij de Kooiplaats 10 boomleeuwerik (Christiaan Both). In Bakkeveen 1 zwarte specht (Koert Scholten). Bij It Soal te Workum 1 ijsvogel (Tjerk Kunst). In het Oosterschar bij Sint Johannesga 1 lepelaar (Johannes en Gea Koster). In de haven van Vlieland 1 ijsduiker (Bart Vastenhouw).
31-12-2023. Een ijsduiker in jeugdkleed zoekt zijn voedsel in de haven van Vlieland.
Tot zover de waarnemingen in de tweede helft van december 2023. Alle medewerkers heel hartelijk bedankt voor de grote hoeveelheid waarnemingen in 2023. Ik stel het bijzonder op prijs U bijdragen ook in het nieuwe jaar 2024 te mogen ontvangen.
Alle correspondenten een vredig en gezond 2024.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn ook opgenomen.
Nieuwsbrief 53. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van december 2023.
01-12. Groep van 150 grote barmsijs in de Zwagermieden (Johannes van Kammen). In polder Altoenae bij Nij Altoenae groepje van 15 grote lijster (Merel Zweemer). In de Peazemerlannen groep van zeker 100 veldleeuwerik (Jolanda Wannet). In de Alde Feanen/Wolwarren 1 klapekster (Roel de Boer). In Stavoren bij station 2 pestvogel (Hessel van der Iest). Grote groep van zeker 5000 smient op het Eeltjemeer bij Oudkerk, vogels zaten meer in de zuidelijke helft (Wiebe Sjoerd van der Veen).
02-12. In Oosterwolde 1 mannetje zwartkop (Rudie Huiting). In Goëngahuizen bij Offingawier groep van 50 kramsvogel (Dick Pruiksma). Groepje van 71 grote barmsijs en een 15-tal 15 ringmus te Burgum (Jeffrey Huizinga). In Kollum groep van 50 sijs (Joost de Bruijn). Er zitten hier momenteel honderden kieviten bij ons in Aalsum voor de ramen in een stuk drassig land bedekt met sneeuw. Zie dat eigenlijk nooit om deze tijd (Sake Dijkstra Aalsum). Vandaag nog een witgat in de Ballumer polder dijksloot op Ameland (Jan de Jong, Buren/Ameland). Ik was vandaag al op sinterklaasbezoek bij mijn schoonouders in Giekerk. Ik besloot een rondje te wandelen en nam mijn verrekijker mee. Ten noorden van Giekerk, tegen de nieuwbouw aan, zag ik eerst 1 velduil opvliegen. Vervolgens zag ik nog een paar velduilen en tot mijn grote verbazing telde ik uiteindelijk 20 velduilen. Zij zaten in het veld en langs de slootkant. Mogelijk waren het zelfs nog meer dan 20 velduilen tegelijk (Tamara Runia, Vleuten). Groepje van 7 witkopstaartmees bij Station Stavoren (Hessel van der Iest).
02-12-2023. Witkopstaartmezen worden steeds vaker in Friesland gezien.
03-12. Toen we vandaag om 19.00 uur thuiskwamen draafde er een otter voor onze auto langs op de Oenemawei in Terkaple. We zien de hele zomer al vraatsporen maar hebben het beest zelf in het dorp nog niet gezien (Jurjen van der Meer, Terkaple). Het is even een speldenprik van de winter geweest met wat sneeuw. Vandaag vond m'n dochter Els een vers dood waterhoen bij de flat in Heerenveen, waarschijnlijk tegen gebouw gevlogen tijdens de koude trek (Nico Vink). Twintig groenling in Hemmemapolder bij Berlikum (Durk Lautenbach). Bij de Aqua Zoo in Leeuwarden 1 grote gele kwikstaart (Eline Meijer). In Drachten bij De Wiken 1 pestvogel (Rene Hooft). Bij het Noorderleech 5 raaf (Harm van der Dong). Te Bakkeveen 40 keep (Martin Boomsma). Bij Weper/Donkerbroek 49 wilde zwaan en 2 ijsvogel (Henri Zomer). In de Akmarijpsterpolder 3 kemphaan (Wouter M.G. Vansteelant). Groep van 500 kievit bij Tachtig Bunder te Fochteloo (Berry en Els Heijman). Te Oldeholtpade een 40-tal koperwiek en 14 ringmus (J.de Groot). Te Ferwerd Buitendijks een groep van 85 veldleeuwerik (Gerben Mensink). Vanmorgen een roodpootvalk met prooi in de tuin in Joure. Helaas geen foto kunnen maken (Durk Visser). In Drachten is een bever voor de ingang van de jachthaven weer flink bezig geweest. Hij is daar ook bezig met een burcht, het is een blijvertje (Jenne Wierda).
04-12. Hier in Lemmer heb ik vandaag aan de Swalp, een watertje vlak van de Kroonduikersvaart een echtpaar grote zaagbek gezien (Janneke Timmermans). Hier in Oost-Bolsward in een plas een paartje en nog een mannetje grote zaagbek gespot (Henk Rienstra). Groepje van 20 rietgors te Berlikum (Durk Lautenbach). Grote groep van 1800 wulp te Workum bij Geele strand (Tjerk Kunst). In Surhuisterveen groepje van 40 kleine barmsijs (Wieger Poelstra). In de Kolken bij Anjum 30 watersnip (Kees Bode). Bij Kornwerderzand 10 grote zaagbek (Gerard Westerhuis, Sint Anna Parochie).
05-12. Vanmorgen zag ik nog 1 enkele kramsvogel in onze achtertuin in Drachten. Lang niet gezien. En 14 dagen geleden voor het eerst 'n groene specht, vlak voor m'n raam even in de boom (Jenne Wierda). Te Kollumerzwaag 1 grote lijster (Trijntje de Groot). Groep van 24 ooievaar in Groene Ster bij Leeuwarden (Henk Hiemstra). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 witgat roepend (Koos Jager). Bij Ezumazijl in Lauwersmeer groep van 21 (10 vrouw/11 man) grote zaagbek (Marc Batsleer). Bij het sportpark Kalverdijkje in Leeuwarden 1 groene specht (Linda Veeman). Deze week 2 keer een ijsvogel gezien te Terkaple, een bij de Reidlansdyk en een bij het bruggetje bij de Buorren (Jurjen van der Meer). Vorige week donderdag (30 november) bij Nijland ongeveer 15 velduilen gezien (Herman Postma, Oppenhuizen). Vanmiddag 10 grote zaagbek gezien bij Wyns, Dokkumer Ee. Gingen de lucht in toen F35ers overkwamen (Jan Wind). Al enkele dagen zitten er net ten noorden van Gytsjerk een twintigtal velduilen in de slootkant lekker beschut tegen het koude weer. Gisteren heb ik een aantal gezien en vandaag rond de middag een stuk of twintig (Wim de Haan, Giekerk).
04-12-2023. Een groepje velduil op een veldje met sneeuw.
06-12. In Damwâld 125 sijs (Sibbele de Jong). Groep van 80 grote barmsijs in Eastermar (Arend Timmerman). In Huizum West te Leeuwarden 1 zwartkop (Rutger Diertens). Bij de Vrijheidsplaat op Ameland 50 pijlstaart en bij de Lange Sloot 900 wulp (Sandra Nap). Een heilige ibis was gisteren hier en vandaag weer gezien net buiten Blauwhuis richting Greonterp (Jappie Haarsma en John Weel). Zag daarnet 2 exemplaren van de koereiger in de weilanden voor m’n boerderij te Tjerkgaast. Voor mij voor 't eerst dat ik die hier zag (Marten van der Heide). Bij de Riete te Elsloo 175 kramsvogel (Bas van den Burg).
07-12. In Easterein 1 ijsvogel dood in de huiskamer, was door de kat binnengebracht (Maaike Dekker).
Opmerking; De vogel was geringd. Op 30-09-2023 was deze ijsvogel geringd door VRS Rohel Tjeukemeer al man eerste jaars aan de noordoever van het Tjeukemeer bij Rohel. Heb de vogel zelf nog in de hand gehad en losgelaten. Afstand bijna 25 km/Tijd 68 dagen. Jammer dat de vogel gesneuveld is. Mogelijk tegen een venster gevlogen (?) en dan door kat gevonden en meegenomen in de woning denk ik.
Vanmiddag zag ik een koereiger aan de slootkant in een weiland aan De Stikels in Tjerkgaast staan (Paul Dirksen, Sint Nicolaasga). In Polder Bokkepollen en De Keegen 3 raaf (Gerrit Krottje). Bij de Vlakte van Oosterbierum 4 velduil (Jelte Boot). Groepje van 50 sijs in het Ketlikerskar (Martine Huisman). Vandaag een groepje barmsijs in de tuin gehad in Joure (Rob de Geus). In Harlingen een zwarte roodstaart bij Strand Stenen Man (Hendrik Vonk). Groepje van 15 staartmees te Molkwerum (Hessel van der Iest).
Op 6 december hebben wij hier in Heerenveen een heel leuk en apart vogeltje onder de voedertafel. Hij eet wat de andere vogeltjes aan zaadjes van de voedertafel gooien. Vandaag was hij weer de hele dag te gast. Eerst dachten we dat het een mus was, maar hij hoorde er duidelijk niet bij. Toen zagen we dat hij er ook heel anders uit ziet. Mini snaveltje en strepen op zijn kopje. Sinds vrijdag niet meer is gekomen. Helaas begon de gemeente Heerenveen op 8 december de bosschages achter ons huis te snoeien en dat verstoorde het vogeltje. Jammer, want het was een leuke gast in de tuin. (Sierk en Gerda de Boer).
Opmerking Jan de Jong; Na bestudering van de fotos bleek het om een dwerggors te gaan! December meldingen in /Friesland zijn zeldzaam.
07-12-2023. De dwerggors die 2 dagen onder de voedertafel zaadjes oppikte in een tuin te Heerenveen.
08-12. Een grote gele kwikstaart te Gorredijk (Albert Fopma). In Bakkeveen 1 raaf gezien (Koert Scholten). Groep van 60 frater bij Groene strand/oostkant van Lange Duinen op Ameland (Justin Jansen). Te Leeuwarden in de Zuidlanden 1 man zwarte roodstaart (Luc). Langs de Schorumweg op Ameland 1 volwassen havik (Justin Jansen). Op Schiermonnikoog bij de Westerduinen 1 dode papegaaiduiker gevonden (Marcel Kok). Groepje van 14 waterhoen te /Franeker (Eelco Brandenburg). Op het Sneekermeer bij de Potskar Zuid groep van 800 slobeend (Dick Pruiksma). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 ijsvogel (Bauke Sienema). Groepje van 34 sneeuwgors bij Peazemerlannen (Rudy Fopma en /Marcel Stienstra). In de Buurdergrie op Ameland zeker 1000 kievit en zo’n 5000 goudplevier (Justin Jansen).
09-12. Zojuist de grote gele kwikstaart bij de vijver gespot in Oudwoude. Verder de heggenmus en winterkoning rondom de voederhuisje en vijver en zo'n 8-tal vinken. Afgelopen maandag (4 december) langs de trekvaart naar Dokkum honderden mogelijk wel meer dan duizend grauwe ganzen vergezeld van kieviten en spreeuwen. Machtig gezicht (Willem Jonkman). In U rubriek in de Leeuwarder Courant werden meldingen gemaakt van grote zaagbekken in Friesland. Wij nemen deze vogels ieder jaar ook regelmatig waar in de winter in het water in de wijk Himsterhout in Drachten. Zo zagen we op 27 november twee mannetjes en één vrouwtje grote zaagbek. Vandaag waren het twee vrouwtjes en één mannetje. Wij zien de laatste dagen een boomklever die veelvuldig de container met zonnebloempitten aan ons keukenraam bezoekt (Fam. Nijboer).
09-12-2023. Een boomklever snoept van de zonnebloempitten in Drachten.
10-12. Vanmiddag om een uur of drie kwam er een zwerm van 12 putter aan in onze achtertuin in Stiens.
De putters deden zich tegoed aan de zaden van de uitgebloeide rudbeckia planten. Meestal ieder jaar komen ze even langs. In deze donkere dagen een blijde welkome verrassing (Johannes en Roelie Groenewoud).
Al sinds een paar dagen viel het mij op dat er koereigers waren achter ons huis in Akkrum aan de Meskenwier. Eerst 4, en vandaag wel 7 stuks. Ze waren 2 dagen vlak bij mijn huis te zien: zo uit het kamerraam op ongeveer 25 meter afstand in de walkant en ook iets verderop vlak bij mijn schapen. Ik heb ze een tijdje aanschouwd en zag dat ze zeer succesvol aan het foerageren waren: vaak pakten een veldmuis en ook 2 x een niet al te grote bruine rat in de walkant. Ze stappen vlak bij de schapen om, en vanmiddag zag ik tot 2 maal toe één op de rug van een schaap staan! In de drassige weilanden bij mij achterhuis, en ook ernaast, telde ik 2 weken terug tot wel 40 ooievaars. De muizenplaag was hier vrij ernstig, dus daar komen ze vast op af. Ook vaak tel ik zo'n 10 tot 17 grote zilverreigers, welke al jaren veel te zien zijn (Hyltsje Hilverda, Akkrum).
Vandaag bij mij in de tuin in Bolsward een man keep gespot. Hij vond het niet erg om bij de huismussen aan te schuiven (Henk Rienstra).
10-12-2023. Een mannetje keep samen met enkele huismussen op voedertafel.
11-12. Bij Feanwâlden groep van zeker 100 barmsijs in zwarte elzen (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij de Wide Mar bij Stiens 1 man blauwe kiekendief jagend (Sibbele de Jong). Groep van zeker 1000 kievit in Akmarijpsterpolder (Koos Jager). In de Dongjumerpolder 8 wilde zwaan en 15 kleine zwaan (Joop van Eerbeek). In Lekkum groepje van 6 staartmees (Nadja Janssen). In de Groote Sintjohannesgaaster veenpolder 1 raaf (Koos Jager). Aan de Griene Dyk bij Sneekermeer 4 kemphaan, 3000 kievit en op het Sneekermeer zeker 1050 kuifeend (Dick Pruiksma). De dwerggors is weer terug bij de voedertafel in Heerenveen! Hij was een tijdje weggeweest mogelijk door snoeiwerkzaamheden door de gemeente (Sierk en Gerda de Boer).
11-12-2023. De dwerggors kwam na enkele dagen toch weer terug bij de voedertafel.
Op de kaart hieronder zien we de meldingen die bekend zijn geworden van de dwerggors op www.waarneming.nl .Duidelijk is te zien dat er maar weinig meldingen van de dwerggors op het platteland van Friesland worden gemeld. Deels komt dat door onbekendheid met de soort en omdat er sterke gelijkenis bestaat met andere soorten (o.a. rietgors). De melding van de dwerggors uit Heerenveen staat nog niet op bijgaand kaartje doch is duidelijk nieuw voor de gemeente Heerenveen. Het loont dus om nieuwsgierige soorten bij de voedertafel eens goed te bekijken en melding te maken van opvallende soorten. Maak desnoods fotos.
12-12. Op het Alpherveld te Beetsterzwaag 1 zwarte mees (Willem Bosma). Bij Engelum 1 velduil gezien (K.H. Dijkstra). In de Nieuwe Sondeler polder 22 koereiger (Marten Wesselius). In de Haulerpolder 2 groepen (22 + 10) wilde zwaan (S. Weenings). Groep van 70 strandleeuwerik op Noordsvaarder op Terschelling (Daan van der Elsken). Te Drachten bij het Diepe gat 1 waterpieper, 1 witte kwikstaart en 2 grote mantelmeeuw (Rommert Cazemier). Zag vanmiddag grote groep vinken van meer dan 50 bij het Flokhernepaed in de Munein (Jan Wind /Wyns). In Joure in de waterplas van Skipsleat bevinden zich plm. 30 krakeend, 2 grote zaagbek en een span kuifeend (Bertus Rijpkema).
13-12. Groep van 60 grote barmsijs in De Hornen bij Drachten (Geert Jan Sieperda). Te Oosterwolde 7 witte kwikstaart (Tijn de Boer). In de Soestpolder bij de Burgumermar 1 ijsvogel (Margriet Nauta). Grote groep van 500 stormmeeuw bij de Blauwe tent te Reduzum/Sneekerhoek (Durk Lautenbach). Bij Poppenwierster Bûtlânspleats 6 kemphaan, 40, watersnip en zo’n 3000 kievit (Dick Pruiksma). Bij de Weper/Donkerbroek groep van 30 wilde zwaan (Koert Scholten). Bij Woudsend groep van 22 velduil in park Waterwende (Jorrit Zondervan). Op slaapplaats te Feanwâlden/Klyndobbe 8 blauwe kiekendief (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij Houkepoort te Sneek 3 baardman (Dick Pruiksma). Te Surhuizum /Ophûs twee groepen (15 + 40) sijs en twaalf staartmees (Wieger Poelstra).
14-12. Vanochtend vonden we op ons erf in Sint Johannesga bij de schuifpui een dode houtsnip nadat we het gordijn opentrokken (Wiebe Hoekstra en Bernardien Roze). Groep van 100 sneeuwgors in Bantpolder in Lauwermeer (Fokke van der Weij). Op het industrieterrein west te Franeker 1 zwarte roodstaart ((Gert Jan Hijstek). In Jubbega groepje van 50 kleine barmsijs (Willem Bosma). In Elsloo bij de Monden meer dan 100 vink (Albert Fopma). In Leeuwarden/Camminghaburen twee pestvogel (Bouke Roosma e.a.). Groep van 40 aalscholver bij het Burgumer Mar (Wiebe Sjoerd van der Veen). In de Mieden bij Engwierum 4000 brandgans (Nico de Vries). Bij Tzummarum 20 wilde zwaan (Joop van Eerkel). Twee mandarijneend man in Wolvega (Pim Vrijling).
15-12. Sinds begin november zie ik van tijd tot tijd goudhaantjes in de struiken langs het (fietspad) Hoeksterpaed in Hardegarijp. Ook afgelopen weekend nog (Ellen bij de Weg). Tien ringmus in Camminghaburen te Leeuwarden (Vincent Douwes). Bij de Bargebek te Balk 1 boomklever (Marte Wesselius). Te Oldeholtpade 16 ringmus en 80 koperwiek (J.de Groot). In de notaristuin te Kollum 1 grotegele kwikstaart (Kees Bode). Op de Lippenhuisterheide bij Lippenhuizen 3 overvliegende kruisbek en 1 klapekster gezien (Rommert Cazemier). Bij Oldeholtpade 3 witgat gezien (J. de Groot).
Tot zover de waarnemingen in de eerste helft van december 2023. Er zijn de afgelopen weken veel meldingen binnengekomen, daarbij waren bijzondere en opvallende waarnemingen uit tuinen in dorpen en steden.
We blijven U inzendingen met belangstelling ontvangen en verheugen ons alvast op de meldingen die ons in het “laatste stukje” van december 2023 zullen bereiken.
Alle correspondenten alvast een goede jaarwisseling toegewenst en een vredig en gezond 2024.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn ook opgenomen.
Nieuwsbrief 52. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van november 2023.
15-11. Groep van 200 stormmeeuw in polder Boksum (Durk Lautenbag). Zes appelvink te Beetsterzwaag (Willem Bosma). In Burgum 1 grote lijster (Klaas Vonk). In Peazemerlannen 300 frater (Kees Bode). Groep van 120 krakeend te Drachten Azeven Noord (Rommert Cazemier). In de Lendevallei in het Botkereservaat groepje van 40 barmsijs (Wiebe Sjoerd van der Veen).
16-11. Bij Kornwerderzand/Afsluitdijk 101 grote barmsijs en 7 kleine barmsijs geringd (VRS Franeker, (Henk van der Wetering). In de Brandemeer bij Wolvega 60 grote barmsijs (Rommert Cazemier).
20-11-2023. Een van de 14 aanwezige grote barmsijzen aan de Mardyk bij het Sneekermeer.
Zeker 40 krakeend in bosvijver te Stiens (Gerard Mast). Vandaag 1 ooievaar in het land bij Flinkebosk bij Hemelum gezien (Thomas van der Veer, Workum). Vandaag een houtsnip opvliegend aan de Fleuskamp te Haskerhorne en aan de Lange Ekers bij Joure 1 blauwe kiekendief man (Durk Visser, Joure). Bij de haven van Stavoren 1 grote alexanderparkiet (Hessel van der Iest). Bij Koufurderrige 1 vrouwtje blauwe kiekendief (Albert Fopma). Groep van 28 koereiger bij Nieuwe Sondeler Leijen (Sjouke Scholten). Te Kollum 80 grote canadese gans (Joost de Bruijn). Groep van 150 watersnip bij de Blaugerzen (Wouter M.G. Van Steelant). Bij de haven van Stavoren 1 ijsvogel (Libbe Zijlstra). In Leeuwarden bij Techum 1 houtsnip (Sjoerd Bresser). Bij Nijemirdum 11 zwarte zwaan (Albert Fopma). Groep van 80 holenduif in De Tachtig bunder bij Fochteloo (John van der Woude).
17-11. Vandaag nog een klapekster in bosjes bij de Graverij bij Snikzwaag , ook daar een blauwe kiekendief en een groepje van 18 ringmus (Tonny de Jong, Joure). Groepje van 9 holenduif te Tjerkwerd/Ritseburen. Verder een groepje van 250 wulp te Gaast aan Boerenstreek bij Fockemaoord en bij het Van Panhuyskanaal te Tjerkwerd 1 ruigpootbuizerd (Kor Nijboer, Leeuwarden). De drie jonge kerkuil bij ons in Britsum in de schuur zijn vandaag geringd (Deelstra, Britsum). Bij de Slotplaats te Bakkeveen 70 sijs en 55 kruisbek (Christiaan de Vries). Zeven velduil jagend in polder Offingawier (Dick Pruiksma). Groep van 500 kievit bij Ballumer Mieden op Ameland (Koert Scholten). Groep van 50 grote barmsijs te Oudeschoot (Marc Bleijerveld). Op Schiermonnikoog in dorp 1 beflijster (Amy Voerman). Groep van 50 veldleeuwerik voedsel zoekend ten zuiden van Paesens (Kees Bode). In het Ketlikerskar groep van 121 koperwiek (Johan E.).
18-11. Vandaag een witte spreeuw gezien voor ons huis in Rottevalle (Sipke Lindeboom). Groep van 220 putter in de Lendevallei bij Wolvega (J.de Groot). In Sneek bij Pasveer een mannetje zwartkop (Fedde Welbedacht). Nog een groep van 105 kluut bij Hoek van de Bant /Waddenzee (Ronald Huijssen). Bij het Canadameer bij Elsloo 1 boerenzwaluw (Dick Haaijema).
19-11. In bosvijver te Stiens 42 krakeend (Gerard Mast). , Vandaag in Bolsward 2 roodborsttapuit (mannetje en juveniel). Het mannetje was nog mooi op kleur. Nog nooit een roodborsttapuit bij Bolsward gezien en zeker niet verwacht, zo laat in het jaar (Philip de Vries). Tussen Grou en Nes 1 koereiger bij de schapen (Tjeerd Sijtema).
19-11-2023. een van de vele koereigers die er momenteel in Friesland rondzwerven (Sondeler Leijen/Sneekermeer, etc).
20-11. Vanmiddag op industrieterrein Franeker West een groep van ongeveer 150 putter die zich te goed deden aan de zaden van de beplanting langs het gebouw (Klaas Plat, Franeker). Vandaag geregeld diverse goudhaan ( 5 a 6) in de toppen van ons bosje te Oudwoude (Willem Jonkman).In Oosterwolde 40 barmsijs (Jan Kalsbeek). In Potmarge te Leeuwarden 1 groene specht (Wannes Lely). Groep van 34 ooievaar in De Deelen (Rommert Cazemier). In het Westerskar bij Sintjohannesga 1 man blauwe kiekendief (Bauke Sienema). Groep van 400 slobeend in Potskar Zuid bij Sneekermeer (Dick Pruiksma). In Oldeholtpade 15 ringmus en 1 witte kwikstaart (J.de Groot).
21-11. Om 09:45 uur 1 grote gele kwikstaart te Exmorra (Lolke Vellinga). Deze week had ik een goudhaan in mijn bijkeuken in Oosterwolde, kon hem zo oppakken(Wietske de Vries). Te Sint Jacobiparochie 1 grote lijster (Merel Zweemer). In Harlingen een houtsnip als raamslachtoffer (Joost van der Laan). Vier pestvogel te West Terschelling (Guus van Duin). In Metslawier groep van 300 holenduif (Sibbele de Jong). Op Schiermonnikoog bij Westerplas 500 wintertaling (Peter van Horssen). Bij het Woudagemaal op IJsselmeer bij Lemmer 10 nonnetjes (7 vrouw en 3 man) en 21 brilduiker (Vincent Douwes). Op Terschelling bij West Terschelling 1 boerenzwaluw overvliegend naar west (Harm Meek en Daan van der Elsken).
21-11-2023. Bericht uit Zuid Afrika van Gerrie Jansen van Rensburg
Begin oktober (17-25 okt.) erg koude periode (baie koue tydperk) met sneeuw in George bij Kaapstad (Zuid Afrika). Ongehoord voor de tijd van het jaar. Door de koude duizenden boerenzwaluwen en bijeneters doodgegaan. Ze waren zwak en uitgeput van de lange reis en hadden door de koude toestand niks te eten. Birdlife South African doet onderzoek naar de sterfte. Nu 21 november is het prachtig zomerweer met een temperatuur tot 43 graden. Tijdens de grote droogte van 2017 tot 2021 verplaatsten veel vogels zich naar tuinen in de steden en dorpen waar nog wel wat water en voedsel beschikbaar was. Zo’n 20 jaar geleden was het populair om inheemse planten/bomen in de tuin te hebben. Daar hebben vogels van geprofiteerd.
Opmerking Jan de Jong;
Ook in Zuid Afrika dus hinder van de klimaat verandering waardoor helaas vele boerenzwaluwen en bijeneters stierven door kou en voedsel gebrek. Net zulke koude perioden als ze hier meemaken in Friesland als ze terugkomen in het voorjaar van de lange reis uit Afrika. In hoeverre er West Europese vogels (Nederland/Belgie/Engeland) gesneuveld zijn is op dit moment niet bekend.
22-11. Aan de Gravinneweg bij Jutrijp 2 koereiger tussen de schapen (Herman Postma). Groepje van 25 grote barmsijs in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). Een man zwartkop in Bergum (Jeffrey Huizinga). Bij het Gerbrandy gemaal aan Sneekermeer groepje van 12 staartmees en aan de Grienedyk 1 boerenzwaluw (Dick Pruiksma). Te Oenkerk 1 overvliegende houtsnip (Gerben Mensink). In It Swin bij Elahuizen 17 nonnetje (Ale Overwijk). In Camminghaburen te Leeuwarden 2 pestvogel (Wannes Lely e.a.). Bij de haven in Harlingen 1 zwarte roodstaart vrouw (Wim Kuitens).
22-11-2023. een overwinterende zwarte roodstaart vrouw te Harlingen
23-11. In bosvijver te Stiens 40 krakeend. De gemeente heeft nu veel waterplanten uit de vijver verwijderd (Gerard Mast).In Oldeholtpade plm. 70 kramsvogel en een groepje van 18 ringmus (J.de Groot). In Burgum 2 grote lijster (Klaas Vonk). In Kollum 1 groene specht (Joost de Bruijn). In de Polder Geele strand bij Workum 150 kievit (Dorine Loman). Groep van 34 grote zaagbek bij Stavoren (Hessel van der Iest). In Het Harichsterbos 2 mandarijneend (Rob de Ridder).
23-11-2023. De mandarijneend komt als broedvogel in ons land steeds vaker voor . In 1975 was ie nog zeldzaam 3-8 paar) doch tijdens de SOVON telling 2013-2015 al 300-400 paar) Ook in Friesland zijn op diverse plaatsen broedgevallen geconstateerd.
24-11. Groep van 40 vink bij Ophûs in Surhuizum (Wieger Poelstra). In Lippenhuizen een man zwartkop (geringd) etend van callicarpa bessen (Tako Klabbers). Bij het Geele strand te Workum 1 smelleken (Tjerk Kunst). Te Kornwerderzand 20 bergeend rustend (Wulbert Stam). Groep van 12 wilde zwaan in Poelensterpolder bij Stiens (Marcel Stienstra).
25-11. Groep van 300 kramsvogel bij Buurdergrie op Ameland (Wouter Monster). Twee ijsvogel in De Deelen (Martine Huisman). Bij Ternaard ’t Schoor groep van 60 strandleeuwerik (Andries Zijlstra/Marcel Stienstra). Op het strand en Noordzeekust ter hoogte van Buren op Ameland een stormvogeltje (Marnix Oudega). Uit een houtsingel in de Soestpolder bij het Bergumermeer een groep van 350 houtduif opvliegend (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groepje van 8 nonnetjes in Easterskar bij Sintjohannesga (Jan Dreteler). Bij West Terschelling 1 boerenzwaluw gezien (Jasper Schut). Vandaag tijdens het jagen kwamen uit een perceel groenbemester aan de Oudebildtdijk 8 velduilen. Rustig vlogen ze op en achter ons vielen ze rustig weer in het perceel. Op diverse wildcamera's veel ransuilen 's nachts op de voormalige Lauwerszeedijk bij Kollumerpomp. (Sies Krap, Kollum).
26-11. Groep van 46 wilde zwaan bij Stiens op veld met bietenkoppen samen met grote groepen brandgans, kolgans en taiga rietgans (Gerard Mast). Vandaag weer twee grote zaagbek in de Stienservaart (Ger Boersma). Groepje van 80 grote barmsijs in Catspoolder in Lindevallei bij Wolvega (Wolbert Hermus). Groepje van 20 baardman aan Wadkant bij Westhoek (Niels Outhuijse). In Heerenveen zuid 1 groene specht (Rob Baars). In Warga een ijsvogel gezien (Sake Dijkstra). In Kollum 2 x oehoe gehoord ,1paar aanwezig? (Joost de Bruijn).
27-11. Groep van 20 appelvink en later een 40 tal keep te Bakkeveen gezien (Martin Boomsma). In Burgum een boomklever gezien (Hendrik Koster). In Oudeschoot een 6 tal mandarijneend (Marc Bleijerveld). Groep van 200 steenloper bij Peazemerlannen (Bert Merk). Groepje van 60 watersnip op Pier op Ameland (Arian van der Meulen). Op de slaapplaats in de Klyndobbe te Feanwâlden een 10 tal blauwe kiekendief (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij Zorgvliet/Canada e.o. 1 klapekster (Tom Jager).
28-11. In de jachthaven van Balk 1 ijsvogel (Marten Wesselius). Bij het Zuiderhavenhoofd te Harlingen een groep van 71 steenloper aan het voedsel zoeken (Johan E). In de Potskar bij het Sneekermeer een groep van 750 slobeend (Dick Pruiksma ). Te Beetsterzwaag 1 grote gele kwikstaart (Willem Bosma). In Appelscha 1 man zwarte roodstaart (Cinqie). Groepje van 14 staartmees in Helomapoolder in Lindevallei bij Wolvega (Dirk Haaijema). In IJlst 1 ijsvogel (Hinko Talsma). Groepje van 25 koperwiek te Oude Bosch (Koert Scholten). Bij Wommels een dode otter langs de weg gevonden (Lolke Vellinga).
28-11-2023. De otter sneuvelde bij de oversteek over de weg en was op slag dood.
29-11. Groep van 50 grote barmsijs, 20 putter en 25 sijs te Oenkerk (Gerben Mensink). In het Oosterschar te Sint Johannesga een kleine bonte specht (Jaap Westra). Op het Noordzeestrand bij paal 52 op Ameland 1 dode papegaaiduiker gevonden (Bart Vastenhout). Bij ’t Schoor te Ternaard 6259 scholekster geteld (Cora Boesenach). Op het Wierumerwad /Waddenzee 1 roodhalsgans (Andries Dijkstra). Bij Britswert 1witte kwikstaart en ook in slechtvalk in de Skillaerderpolder (Rommert Cazemier). Groep van 11 volwassen grote mantelmeeuw bij Zuiderhavenhoofd te Harlingen (Vincent Douwes). Nog steeds groepjes soms wel tot 80 grote barmsijs aan de Burgumermar op ringplek V.R.G Burgumermar (Eastermar) . De meeste willen niet gevangen worden en vliegen door naar het Zuid Westen. Toch vandaag nog 27 gevangen en geringd. Inmiddels dit jaar al 300 grote barmsijs hier geringd (Arend Timmerman/ Gerben de Vries). Begin van de ochtend in Polder de Krûsbrekken (bij Sneek) zeer veel kieviten en goudplevieren in de lucht. Door het grote aantal muizen, zijn er erg veel roofvogels zeker 10 buizerds, 6 blauwe kiekendieven, 1 ruigpoot, minimaal 5 torenvalken en de slechtvalk was er af en toe. Hierdoor wilden de steltlopers niet landen bij het net. Tijdens opbouwen in ieder geval 3 velduilen roepend. Een Steenloper gevangen en geringd , is een nieuwe soort voor de Krûsbrekken. (Johannes Ruurd Fokkens).
Opmerking; Vangsten en of waarnemingen van de steenloper in het binnenland van Friesland zijn zeldzaam.
30-11. Op het Tjeukemeer bij Echten 20 grote zaagbek (Rommert Cazemier). Een grote groep van zeker 100 grote canadese gans opvliegend in de Soestpolder bij Bergumermeer (Wiebe Sjoerd van der Veen). In het Oosterschar bij Sintjohannesga een 30 tal grote barmsijs gezien (Bauke Sienema , Wiebe Poppe). Bij Kornwerderzand aan IJsselmeerzijde 20 groenling gezien (Hendrik Vonk). In Gorredijk 1 wittekwikstaart(Frank van Gessele). In de Groene Ster bij Leeuwarden 10 goudhaan (Ida Bak/Twan Zijlstra). Bij Lemmer groepje van 5 dodaars (Rommert Cazemier). In de polder van Reitsma bij Wijtgaard 4 velduil (Wieger van Keulen).
30-11-2023. Steeds vaker worden er groepjes velduilen ontdekt in de Friese weidegebieden.
To zover het overzicht van natuur meldingen in tweede helft van de maand november 2023.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn ook opgenomen.
Nieuwsbrief 51. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van november 2023.
Eind oktober 2023. In het Wilhelminapark in Kollum ontdekte Piet Zuidema een oehoe en zette hem prachtig op de foto (mededeling Klaas Zijlstra, Vogelwacht Kollum e.o.).
30-10-2023. De oehoe komt in Friesland nog zelden voor. Of het hier ook om een zwervend uitgezet eksemplaar gaat wordt wel vermoed doch is niet met zekerheid bekend.
Opmerking; In het 3-delige standaardwerk Vogels in Friesland (1976-1979) is geen melding gemaakt van de aanwezigheid van een oehoe in Friesland. Pas op 09-02-1991 kwam m.i. de eerste melding dat er een oehoe was gezien bij de golfbaan te Beetsterzwaag (Ronald Nuiver).
Begin april 2022 werd er in Lauwerzijl een oehoe dood gevonden. De vogel bleek uit gevangenschap afkomstig en geboren in 2008 in een dierentuin in Belgie en naar Westernieland in de provincie Groningen (Pim Lollinga /Faunavisie Wildcare) gebracht en daar grootgebracht. In 2009 ontsnapte de vogel na een storm en leefde sinds die tijd in vrijheid. April 2022 werd ie dood gevonden.
Doch op 16 juli 2022 werd er in een schuur in Uitland bij Augsbuurt (in oosten van Friesland) weer 1 oehoe gezien en gefotograveerd (Jellie van Lune). Op 6 maart 2023 werd ook in Leeuwarden (Zuidlanden) een oehoe gezien en 12 juli 2023 hoorde men in Sloten al een week lang een oehoe roepen (Arno Niehof). Op 30 oktober 2023 is er weer een gezien, en nu duidelijk gefotografeerd door Piet Zuidema in Kollum. Kennelijk weer één (of meerdere?) vogel(s) die uitgezet zijn in Friesland?
01-11. Aan het Noordzeestrand op Schiermonnikoog 110 sneeuwgors (Wim van Zwieten). Twee raafroepend te Aldtsjerk (Sibbele de Jong). Groep van 90 frater bij Peazemerlannen bij Paesens Moddergat (Wim van Zwieten). Groep van 125 kramsvogel en terplekke 15 waterpieper in De Houtwiel bij de Fallom (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groep van 22 waterhoen in Leeuwarden in Rengerspark (Donald Wolters).
02-11. In Rijs 1 vrouw zwarte roodstaart (Theo de Vries). Op Terschelling bij Oosterend 2 huiszwaluw (Minne Feenstra e.a.). Bij de Lindewijk in Wolvega 1 slechtvalk overvliegend (Wolbert Hermus). Groep van 1000 kievit bij Ezumakeeg in Lauwersmeer (Guido Rappé).
02-11-2023. In de wintermaanden worden er steeds vaker grote groepen kieviten in Friesland gezien.
03-11. Er vloog net een groep van meer dan 50 aalscholver bij ons voorbij over het Prinses Margrietkanaal te Grou (Tjeerd Sijtema). Vandaag twee blauwe kiekendief (vrouw) jagend gezien bij de “Wiide Mar’’ bij Stiens (Koos Klijnsma). Bij Stortemelk op Vlieland groep van 170 keep (Jan van der Laan e.a.). Bij de Zoutkamperplaat in het Lauwersmeer 1120 kramsvogel (Albert Erik de Winter). Bij Terwispel in polder de Moerdiep 1 hop (Anne Woudstra). In Oldeholtpade 1 visarend (Eva Drukker). Groep van 18 koereiger in De Rijp bij Oudega/SWF (J. Osinga). Op Ameland in de Kooiduinen 1 witkopstaartmees (Robert Middelveld).
04-11. Bij de Holle Poarte bij Makkum 1 bladkoning (Sietse Bernardus, Joure). Bij de dijk tussen Lauwersoog en Bantpolder in het Lauwersmeer 1 boerenzwaluw (Gertjan van Noord). Bij Slotplaats in Bakkeveen 2 raaf (Christiaan de Vries). Op het Noordzeestrand op Schiermonnikoog 7 velduil (Eva Drukker). Groep van 1500 scholekster rustend bij Peazemerlannen bij Paesens Moddergat (Ineke Kerkhof). In de Aengwirder of Tjalleberterkrite 1 visarend (Meinte Engelmoer).
05-11. Groep van 30 krakeend in de bosvijver te Stiens. De groep wordt de laatste weken steeds groter. 25 en 29 oktober 18, 28 oktober 22, 30 oktober en 2 november 22. De eenden eten nog steeds veel waterplanten daar (Gerard Mast). Vandaag zwommen, en duiken in de Aalsumervaart 2 dodaars tussen mijn kwakertjes langs de wal (Sake Dijkstra, Aalsum). Vandaag zagen we bij de Zevenbuurt bij Delfstrahuizen twee zwarte zwanen in een weiland foerageren (Joke Wolbers, Hemelum). In de binnenstad Leeuwarden 1 pestvogel (Donald Wolters). Deze goudhaan vanmorgen tegen mijn raam in IJlst. Hij is wat verdwaasd en ik heb hem even in een kooitje gezet om bij te komen (Geert Tamsma).
05-11-2023. Een goudhaantje moet even bijkomen van de klap tegen vensterruiten, ze zijn dan erg kwetsbaar en moeten dan even tot rust komen op een voor hun veilige plek. Ook bij Rinus Spijkerman in Sint Nicolaasga vloog op 28 oktober een goudhaantje tegen de ruiten (zie Nieuwsbrief 50).
06-11. Bij ons in de tuin een grote bonte specht aan het voedsel zoeken aan de Sleeswijklaan in Wolvega (Dirk Nauta). Een slechtvalk met een witte kleurring ontdekt en gefotografeerd (meerdere fotos) bij Paesens Moddergat met prooi (Aant de Jong, Joure).
06-11-2023. De slechtvalk met zijn enorme klauwen had net een kwartel geslagen en was hem aan het plukken.
Opmerking; De gegevens van de slechtvalk met kleurring zijn opgegeven bij de Slechtvalken Werkgroep en het Vogeltrekstation Wageningen (via www.griel.nl ) en het bleek dat het om een jong vrouwtje slechtvalk gaat die op 6 mei 2023 als nestjong uit een nest met 4 jongen is geringd op de LieveVrouwenToren in Amersfoort (Afstand 146 km/Tijd 184 dagen). De vogel is eind oktober 2023 ook al eens gezien bij de pier van Holwerd door Gea Koevoets.
Ik kwam vandaag deze zwart gekleurde blauwe reiger tegen bij de vogelkijkhut nabij Wier (Rinse Kuiken).
06-11-2023. Een deels melanistische blauwe reiger ontdekt bij de vogelkijkhut in Wier.
07-11. In Stiens een groene specht 3 x roepend (Gerard Mast). Tien sijs op de Makkumer Zuidwaard (Walter Lemstra). In Bakkeveen 18 kruisbek (Rommert Cazemier). Op Vlieland in de 1e Kroonspolders 1 roodkeelpieper overvliegend (Jeroen Breidenbach). Groepje van 10 staartmees te Beetsterzwaag (Willem Bosma). Op de Lippenhuisterheide bij Lippenhuizen 1 klapekster (Willem Bosma). Groep van 50 holenduif te Fochteloo (Rudi Huiting).
08-11. Vijftien sijs in Harkema (Wieger Poelstra). In Wierum 1 gekraagde roodstaart (Toy Janssen e.a.). Bij Lies op Terschelling 1 boerenzwaluw (Harm Meek). In Jubbega 1 ijsvogel (Frank in den Bosch). Groepje van 8 koereiger bij Mardyk aan Sneekermeer (Dick Pruiksma). Twee wilde zwaan overvliegend bij Meeuwenvallei op Vlieland (Carl Zuhorn e.a.).
09-11. InJoure in de Skipsleat2 dodaars tussen een groepje watervogels (Durk Visser). In Oppenhuizen bij de boerderij van fam. Boschma 1 grote gele kwikstaart (Herman Postma). Bij de Kalkvaart in Leeuwarden 1 vrouwtje kleine vliegenvanger (Tessa Nijzingh). In Walle Bosch te Beetsterzwaag 1 grote lijster (Willem Bosma). Bij De Pomp in Lauwersmeer 30 baardman (Kees Bode). Groep van 40 watersnip in De Deelen (Martine Huisman). Op Ameland bij Ballumer Stuifdijk 8 velduil (Hidde Batterink). In de Groenglop op Schiermonnikoog 1 taiga boomkruiper gevangen (Andre van Loon). In de Lendevallei in Driessenpoolder 1 grote gele kwikstaart (Tom Jager). Groepje van 8 pestvogel bij recreatiepark Suyderoogh te Lauwersoog (prov. Groningen), enkele water drinkend en aan het badderen. (Jan Andries Wagenaar, Damwâld).
09-11-2023. Groepje pestvogels aan het badderen in een plasje water.
10-11. Bij Franeker vlak bij de brug van het Hitzumerbinnenpad 1 kokardezaagbek rondzwemmend (Mathijs Westra, Franeker). Op Vlieland in dorp Oost-Vlieland 1 zwartkop (Bart Vastenhout). Groepje van 50 strandleeuwerik in ’t Schoor bij Ternaard (Patrick Agterberg/Rudi Fopma en Marchel Stienstra). Bij Van Hall Larenstein in Leeuwarden 1 ijsvogel (Ruben Nijkamp). Vijf blauwe kiekendief jagend en 200 wintertaling in Klyndobbe bij Feanwâlden (Wiebe Sjoerd van der Veen). Veertien wilde zwaan bij Britsum (Patrick Agterberg en Rudi Fopma). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 vrouw nonnetje (Bouke Sienema). Bij de Peazemerlannen 1 sperwer jagend (Bert Jonkhans).
Opmerking; Rond deze tijd zijn er veel jagende sperwers die achter prooien aanzitten. Zo melde Fam. Van der Meer uit Lekkum me dat ze op 7 oktober 2023 een sperwer hadden die tegen het gaas van hun volière vloog. De vogel raakte gewond aan de vleugel en liet zich echter niet pakken. Na 2 dagen werd de sperwer toch nog in de tuin dood gevonden. Het was een volwassen vrouw sperwer en deze bleek geringd te zijn met een Nederlandse pootring (…3764563). Navraag bij het Vogeltrekstation in Wageningen leverde op dat deze sperwer op 11 augustus 2016 geringd was als vrouw eerste jaars op Schiermonnikoog. De vogel was dus al 7 jaar,1 maand en 28 dagen oud. In die tussentijd was de vogelring niet elders afgelezen of gezien.
Toch nog een respectabele leeftijd voor een sperwer. Oudste sperwer in ons land werd 22 jaar!
11-11. Groep van 40 sijs in Polder de Kale weg bij Doezum (Wieger Poelstra). Nog 2 boerenzwaluw bij Duinen ten noorden van Longway op Terschelling (Jan van der Winden). Bij het Kalverdijkje te Leeuwarden 1 beflijster (Linda Veeman). In het Drents Friese Wold bij Oude Willem 1 klapekster (Cor Fikkert). Groep van 100 nijlgans in Rietpolder bij Wijnaldum (Baatje). Groep van 50 grote barmsijs in De Deelen (Ben Staal). In Wikelslân bij Alde Feanen 8 baardman (Walter Lemstra). Tien staartmees te Kollum (Joost de Bruin). Groep van 30 koereiger bij Oude Sondeler Leijen (Marten Wesselius). Groepje van 20 keep op de Duurswoudsterheide (Rudi Huiting). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 20 kleine barmsijs (Tako Klabbers).
12-11. Bij de Kalkvaart nog 1 vrouw zwartkop ((Sibbele de Jong en Jaap Westra). Langs de waterkant 1 waterral in zonnetje te Grou (Tjeerd Sijtema). Op Oud Valkenveen in Naarden (Noord-Holland) nog 1 boerenzwaluw gezien (Harry de Rooij). Te Breezanddijk aan de IJsselmeerzijde 2 pestvogel (Liekle Nijholt). Bij ’t Schoor te Ternaard 65 strandleeuwerik (Rico en Sven Valkenburg). Zeker 25 keep en 12 kruisbek in bosgebied Appelscha (Rene Oosterhuis). Bij Sint Nicolaasga groep van 400 kramsvogel overvliegend (Danny Laponder). Op Noorderleech 2 rose spreeuw tussen een grote groep (Daniel Paalvast). Nog een boerenzwaluw aanwezig bij de Koehool (Marnix Oudega). In Leeuwarden bij de Kalkvaart nog steeds een 1 kleinevliegenvanger aanwezig die insecten eet (Jan Andries Wagenaar en Sibbele de Jong).
09-11-2023. Op 9 november ontdekte Tessa Nijzingh deze zeldzame kleine vliegenvanger in de Heemtuin bij de Kalkvaart in Leeuwarden en maakte deze foto en plaatste hem op internet. Velen bezochten nadien deze fraaie vogel.
13-11. Bij ons in Lemmer vloog een mannetje goudhaan tegen de ruiten, gelukkig heeft ie de klap overleefd (Anke Harsta). Bij de Houtwiel 30 grote barmsijs (H. Roozen). Groepje van 22 kramsvogel overvliegend te Drachten aan Azeven (Bouke Roosma). Twee pestvogel in Heeg (Sietse Bernardus, Joure). In de binnenstad van Leeuwarden 1 houtsnip als slachtoffer (Chris Borsten). Groep van 300 scholekster in Terschellinger polder (Hanno Pet). In Sneek op Schuttersveld 11 waterhoen (J.J.P. Krop).
14-11. De hele zomer hier in de omgeving van de Lytse Wiske tussen Workum en Koudum 1 licht bruine zwarte kraai (kleurmutatie bruin) aanwezig. Vandaag was ie er nog (S. Stellingwerf, Workum). Bij de Veerdam te Holwerd 40 oeverpieper, 20 veldleeuwerik, 1 raaf en twee roodborsttapuit (Rommert Cazemier). Bij de Azeven te Drachten grote groep van 400 kramsvogel invallend bij bosje (Wieger Poelstra). Bij Hollumerbos op Ameland nog 1 boerenzwaluw (Bianca Meijers). Groep van 80 dwergmeeuw overvliegend naar zuidwest te Harlingen (Hessel van Iest).
15-11. Groep van 75 grote canadese gans en 125 krakeend in Soestpolder (Wiebe Sjoerd van der Veen). In de Knipe 1 ijsvogel (Pieter van der Kooij). Zes kleine barmsijs in Heerenveen (Martine Huisman). Aan de Kustweg in Lauwersmeer 1 boerenzwaluw (Jelle Visser). In Burgum 1 pestvogel (Jeffrey Huizenga). In de haven van Stavoren 1 vrouwtje ijseend (Hessel van der Iest).
15-11-2023. De ijseend liet zich in de haven van dichtbij bewonderen.
Tot zover de rijk gevulde Nieuwsbrief 51.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn ook opgenomen.
Nieuwsbrief 50. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van oktober 2023.
15-10. Zeven zwarte zwaan bij Kornwerderzand (Jos en Fedde Welbedacht). Zes roodhalsgans bij de Waddendijk op Schiermonnikoog (Chris Spijkerboer e.a.). In het Bûtefjild 1 klapekster (Tjeerd Sijtema, Grou).
De klapekster is een wintergast die elk jaar wel in een van de wat grotere natuurgebieden in Friesland te zien is van het Lauwersmeer tot aan de IJsselmeer kust. Hoe groot het werkelijke winteraantal is in Friesland is maar weinig over bekend. Ik schat in van zo’n 5 a 10 vogels. In sommige jaren is de klapekster schaars. De winterpopulatie in ons land wordt geschat op 300 a 400 vogels met jaarlijkse fluctuaties (SOVON/Vogelatlas).
16-10. Op de Workumerwaard twee toendrarietgans (Henk Rienstra, Bolsward). Groep van 400 bergeend op Vrijheidsplaat te Ameland (Jur Furda). Vier pestvogel bij Veerhaven op Terschelling (Maarten Oosterhuis). Bij de Slotplaats te Bakkeveen 40 kruisbek (Christiaan de Vries). Bij het Posthuis op Vlieland 80 zanglijster, 532 kramsvogel, 1760 koperwiek en 330 keep overvliegend (Jacob Lotz e.a.). Bij d ‘Amelannen bij Feanwâlden 5 boerenzwaluw naar noordwest, 25 veldleeuwerik naar zuidwest en een 40 watersnip overvliegend. Bij de Sippefennen 1 klapekster (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij de Kooiduinen op Ameland 8 bokje (Marijn Prins). Op Schiermonnikoog bij de Jachthaven 1 dwerggans (Gerjon Gelling).
Op Ringstation Rohel aan de noordoever van het Tjeukemeer passeerden vanmorgen honderden koperwieken. Maar liefst 101 koperwiek zijn die ochtend gevangen en geringd voor wetenschappelijk onderzoek. Hierbij ook nog een late ongeringde kleine karekiet (VRS Rohel Tjeukemeer).
17-10. Twee blauwe kiekendief (mannetjes) boven De Deelen (Tjeerd Sijtema, Grou). In Dearsum 1 ijsvogel in de tuin geringd (Jaap Strikwerda). Vandaag in Nieuwehorne een houtsnip die opvloog in onze tuin (Xandra Toppen).Wij hebben nu momenteel nog jongen van de kerkuil hier in Skarl bij Warns. Er waren er volgens mij een stuk of vier maar heb een dode jonge uil gevonden die uit het nest gegooid is. Dit jong is al een paar weken dood zo vond ik haar vandaag. De rest van de kerkuilen zijn vlieg klaar en vliegen al maar vanavond viel er een naar beneden en was heel mager en deze overleefd het waarschijnlijk niet, veel te zwak (Bouke Smid, Warns). Aan de noordoever van het Tjeukemeer op Ringstation Rohel nog een late kleine karekiet geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). Hier bij ons in Ternaard was vandaag een klein groepje van 6 staartmees. Ook komen de goudhaantjes even foerageren (Ria Pekelsma). Drie boerenzwaluw overvliegend bij Tjaarda’s Bosch te Oranjewoud (Gerco Schutten). Bij het Leeuwarderbos 1 bladkoning (Lisette Cuperus en Merel Zweemer). Op Schiermonnikoog bij de Bunker 1 roodstuitzwaluw overvliegend (Tjomme Fernhout). Op Vlieland bij de 3de Kroonspolders 1 IJslandse koperwiek geringd (Jeroen Breidenbach/VRS Vlieland).
18-10. Bij Zurich aan de Afsluitdijk 34 goudhaan geringd (VRS Franeker). Te Kollum nog een boerenzwaluw (Kees Bode). Groepje van 5 dwerggans bij Plasjes N31 bij Harlingen (Dick Pruiksma). In Heeg in Heempark 1 mandarijneend (Edzard Osinga). Groep van 40 holenduif bij de Ontginning te Nijelamer (Rene Droog). Nog 1 visdief te Harlingen bij het Zuiderhavenhoofd (Jan Bosma). In de Banckspolder op Schiermonnikoog 1 ijsvogel (Wouter van der Ham). In het Fochteloerveen 1 klapekster (Eric Jager). In Camminghaburen in Leeuwarden 1 grote gele kwikstaart (Vincent Douwes). Bij de Jachthaven op Schiermonnikoog 2 dwerggors (Peter Lindenberg).
19-10. In Easterskar bij Sintjohannesga twee zeearend (Tjeerd Sijtema, Grou). Bij de Duurswoudsterheide groepje van 17 kleine rietgans overvliegend (Koert Scholten). Te Nijhuizum 1800 smient en 400 goudplevier (Tjerk Kunst). Bij het Van Hall Laren in Leeuwarden 1 houtsnip overvliegend (Rick de Groot). In het Fochteloerveen 1 klapekster (Simon Molenaar). Groepje van 15 staartmees te Wijnjewoude (Koert Scholten). In de Alde Feanen bij de Lytse Mar groepje van 25 sijs (Anne Elverdink). In Terwispel aan de Alde Dyk 1 zwarte ooievaar met een witte kleurring 197M en pootring waargenomen (Jauke Sies en anderen).
19-10-2023. Deze zwarte ooievaar is al een tijdje in die omgeving gezien. Deze zwarte ooievaar is op 12 juli 2023 als nestjong geringd in Polen (Oracz Maly 2 km westelijk, Wróblew, Lódzkie). Afstand 864 km. Tijd; 99 dagen.
20-10. Een kolibrievlinder op Salvia plant in de tuin in Joure(G. Mulder Schevel). Op West Terschelling 1 pestvogel gezien (Frank Spikmans e. a). Groep van 200 kievit bij De Veenhoop (Carl Derks).
21-10. Deze zomer zijn hier al 4 jonge kerkuil bij ons in Britsum groot geworden. Het nest was ergens verstopt, hoog in de schuur. Dus toen niet kunnen ringen. Nu weer 4 jongen kerkuilen maar dan in de nestkast (Deelstra). In Sneek te Duinterpen 1 kolibrievlinder (Johan Helmus).
22-10. Er zat vanmorgen een ijsvogel bij ons op de tuintafel in Joure (Elsa Frank). Vandaag zag ik een zeearend overvliegen op het Noorderleeg bij Nieuwe Bildtzijl. Hij vloog van west naar oost langs de kust (Rinse Kuiken). De zwarte ooievaar met witte kleurring 197 M is nog steeds bij Terwispel (Marco Hasselaar).
Een blauwe kiekendief vrouw vanmiddag tussen Grou en Nes gezien (Tjeerd Sijtema). Vondst bij de buren van een gewonde kleine alk in Warns. Is waarschijnlijk ergens tegen aan gevlogen, overgebracht naar vogelasiel (Jan Albada).
23-10. Aan de noordoever van het Tjeukemeer bij Rohel 1 waterpieper geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). In de, Blaugerzen bij Akmarijp twee blauwe kiekendief aan het jagen. Het was raak ik heb er twee vrouwtjes gezien die aan het jagen waren over de aanwezige weilanden. Op een gegeven moment was er een blauwe kiekendief die plotseling een rode wouw in de gaten kreeg. Na een tijdje pesten door de blauwe kiekdieven vertrok de rode wouw en de blauwe kiekendieven ging weer aan het jagen (Lykele Zwanenburg, Dronten). Twee heggenmus bij het strooivoer bij ons in Menaam (Oane Baarda). Bij de vijver in wijk De Drait aan de Flevo in Drachten was een ijsvogel vanaf de steiger aan vissen. (Eddy Dijkstra). Nog 1 eerste jaars grasmus geringd in de Venebuurt bij Terwispel (ringgroep Menork).
24-10. Bij ons in Koudum 1 houtsnip achter het druivennet tegen de avond aangetroffen. Vloog gelukkig na een tijdje weer weg (Trees Westendorp). Sinds kort zie ik steeds bij ons in de omgeving van Tjerkgaast een donkere variant van de blauwe reiger die ik niet thuis kan brengen. Deze vogel heeft niet de kenmerkende wit blauwe hals, maar deze is donkerblauw. De bek en snavel zijn dan weer opvallend wit. Het dier is erg solitair maar ook erg schuw. Het is m.i. geen purperreiger (Maarten van der Heide). Op Schiermonnikoog bij de Stuifdijk 1 boerenzwaluw (Jaap Kolijn e.a.). Vandaag een houtsnip in het park te Workum, mijn 1e (Tjerk Kunst). Op de Oosterkwelder te Schiermonnikoog 1 Pallas boszanger (Huibert van de Bos e.a.).
24-10-2023. Pallas boszanger heeft een opvallende kruinstreep over de kop tot in de nek.
Vervolg 24-10.
In de Wide Mar te Stiens 1 wilde zwaan, 6 pijlstaart,1 buizerd, veel smienten en wintertalingen (Gerard Mast). Vandaag bij onze zoon in Dronrijp op bezoek en zag ik zes opvallend witte kerkuilen in de schuur. De vogels probeerden een jonge kat te pakken die de ladder op klom. Het katje weerde zich goed! Vermoedelijk alle zes (?) jonge vogels die uit een broedkast komen (Mevr. Tjaarda). Vandaag een vogelpoot met ring en kleurringen (vermoedelijk een grutto) ontvangen. De brenger had alleen maar een zwarte poot (plm. 17 cm) en verder geen idee om welke vogel het ging. Hij vond de poot vlak achter de zeedijk ongeveer 1 km ten westen van Workum. (Tjerk Kunst).
24-10-2023. Navraag bij het Vogeltrekstation Wageningen bleek dat het inderdaad om een grutto ging. De vogel was op 22 juni 2021 als nestjong geringd in de Haanmeer bij Koudum door vogelringer J.C.E.W. Hooijmeijer. Vondsten maar ook waarnemingen van kleurringen leveren veel informatie op over trek en zwerfgedragingen van gemerkte vogels. Het is dus altijd belangrijk deze vondsten en of waarnemingen te melden.
25-10. Al een week lang steeds 2 putter in de tuin bij zonnebloem in Joure (Bauke Meester). Groep van 40 sneeuwgors met 2 strandleeuwerik overvliegend bij Westerstrand op Schiermonnikoog (Fons de Meijer). In Kollum 50 sijs (Joost de Bruijn). Groep van 31 strandleeuwerik bij de Jachthaven op Schiermonnikoog (Peter Spierenburg). Groep van 30 vink te Beetsterzwaag (Willem Bosma). Drie boerenzwaluw in de Veenpolder bij Delfstrahuizen (Sietse Bernardus). Twee vale gierzwaluw op Vlieland bij 3e Kroonspolder (Tijmen Majoor e.a.). Te Wommels 1 zwarte roodstaart (Rommert Cazemier). In de ochtend een grote groep van 150 frater bij Peazemerlannen (R. van Hoof).
26-10. Een blauwe reiger dood als verkeersslachtoffer in Schingen (Oane Baarda, Menaam). Twee keep te Balk (Ale Overdijk). In Indijk 10 ringmus (Jorrit Zondervan). Bij de Kobbeduinen op Schiermonnikoog 1 boerenzwaluw (Sem Broeke). e.a.). In het Roekebosk te Beetsterzwaag 1 glanskop en 1 kuifmees (Frank Geerlings). In de Akmarijpsterpolder 1 klapekster, vogel is al vanaf 22 oktober aanwezig. Bij Goingarijp 2 ijsvogel (Wouter M.G. Vansteelant). In de Blijabuitendijkspolder 1 ruigpootbuizerd (Gerrit Krottje). Bij de Kop Bloksloot/Vrije grazen bij Akmarijp een 8-tal blauwe kiekendief op de slaapplaats (Wouter M.G. van Steelant). In het Leeuwarderbos bij Leeuwarden 1 visarend vissend (Erik Koomen/Lieve Veldstra e.a.).
26-10-2023. Visarenden worden steeds vaker in het Friese landschap gezien.
27-10. Nog een huiszwaluw bij de Holle Poarte bij Makkum (Sietse Bernardus). Een ongeringde dode kerkuil in Bears (aan de Zwette) onder een oude wilg bij onze woonwagen net buiten een open schuur gevonden. Geen verwondingen. Hij is niet zwaar. (Alowieke van Beusekom). Vandaag zag ik nestbouw van ringmussen in een nestkast in onze tuin in Scharnegoutum! Ik heb het een tijd lang in de gaten gehouden met camera en verrekijker op gepaste afstand en de vogels vliegen af en aan met takjes en twijgjes de nestkast in (Pascal Osinga). Op Vlieland bij de Midgetgolfbaan 1 geelbrauwgors (Henk de Jong e.a.). Bij De Marne in Bolsward 1 zwarte roodstaart (Gerrit Biesterbos). In Beetsterzwaag 1 bosuil roepend (Willem Bosma). Twee boerenzwaluw overvliegend bij Laaksum (Hessel van Iest). Bij de Wide Mar bij Stiens 3 wittekwikstaart (Koos Klijnsma). Bij de Kop van de Afsluitdijk 1 bladkoning (Sietse Bernardus)
28-10. Op Vlieland bij Ankerplaats 1 pallas boszanger (Edial Dekker). Veel zanglijsters in onze tuin in Feinsum die dikke wormen uit de grond trekken (Hielke de Groot). Bij het Sneekermeer 2 waterpieper (Dick Pruiksma). In de Potmarge te Leeuwarden 1 houtsnip (Jelmer Groen). Groep van 800 scholekster bij de Jachthaven op Schiermonnikoog (Renier Smabers). In Sint Nicolaasga vloog een goudhaan tegen het raam. Het lag voor dood op de straatstenen maar na enkele minuten kwam het bij en heb ik het in mijn hok voor openhaardhout gezet, waarna het enkele minuten later weg is gevlogen (Rinus Spijkerman). Nog twee boerenzwaluw te Ried (M. Houtsma). Vijf pestvogel op Vlieland/Oost Vlieland (Wim van Zwieten).
28-10-2023. Vandaag op Vlieland door Wim van Zwieten 2 prachtige pestvogels op de foto gezet. Er waren op het eiland meerdere te zien. Leon Boon trof er in dorp Oost-Vlieland zelfs 9 bij elkaar. Aan de kust en op de eilanden worden af en kleine groepjes en enkele solitaire vogels gezien. Waarnemingen van de vaste wal en uit het binnenland van Friesland zijn nog schaars. Waar waren ze nog meer?
29-10. Groep van 600 kramsvogel op Vlieland te Stortemelk (Maarten Hotting). In Oosterwolde 1 appelvink (Jan Kalsbeek). Groepje van 15 putter te Kollum (Klaas de Vries/Djoke Nijdam). In Beetsterzwaag 1 grote gele kwikstaart, 10 staartmees en een ijsvogel (Willem Bosma). Op Vlieland bij Stortemelk 1 huiszwaluw en 2 boerenzwaluw (Rob Baars e.a.). In De Deelen 1 klapekster (Koos Jager). In Rottum een sperwer mannetje in de tuin (Reitze van der Werf). Twee vale gierzwaluw op Vlieland bij Stortemelk (Edial Dekker).
29-10-2023. Een van de twee vale gierzwaluwen liet zich van dichtbij fotograferen.
30-10. Vandaag vliegen ca 50 kramsvogel over mijn huis in Berlikum richting zuidwesten (Ita Spoelman). Bij mijn zoon Ysbrand Galama op de boerderij aan de Ursuladyk in It Heidenskip nog 5 jonge kerkuil. Ze zaten tegen het vliegen aan maar toch door het slechte weer van afgelopen week hebben ze waarschijnlijk niet genoeg eten gekregen, terwijl er nog genoeg muizen waren. We vonden 4 dode jongen op zolder! Ze waren duidelijk erg mager, de juiste doodsoorzaak weten we dus eigenlijk niet. Er is nog 1 van de 5 jongen over, hopelijk haalt die het nog. Vanmorgen ook 3 koereiger in het land bij Brânbuorren in It Heidenskip (Michiel Galama). Vandaag ca. 40 kramsvogel in de meidoorns in Friens, tot de bessen op zijn (Sybe van der Meulen).
31-10. Groep van 50 barmsijs in de Sippenfennen bij Feanwâlden (Wiebe Sjoerd van der Veen). Zo’n 30 kruisbek overvliegend bij Prikkebosk op Schiermonnikoog (Koen Stork). Nog 1 boerenzwaluw bij het Gerbrandygemaal aan Sneekermeer (Jappie van der Pol). Twee pestvogel te Sumarreheide (Bareld Storm). In het Ketlikerskar 1 zwarte specht (Koos Jager). Groep van 25 pestvogel op Vlieland (Hendrik Beukelman).
Tot zover de opgave van de tweede helft van oktober 2023, de 50 st Nieuwsbrief.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn ook opgenomen.
Nieuwsbrief 49. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van oktober 2023.
01-10. Vier grote gele kwikstaart geringd bij Zurich/viaduct (VRS Franeker). Groep van 100 grote canadesegans in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Johannes en Gea Koster). Nog 1 overvliegende gierzwaluw boven Schiermonnikoog (Tim Schipper e.a.). Groepje van 8 baardman bij Potskar Noord aan Sneekermeer (Naut van der Mei). In Lippenhuizen 1 ijsvogel gezien (Taco Klabbers). Groepje van 12 staartmees bij De Sanding in Drachten (Bouke Roosma). Bij het Barrahuis in Leeuwarden groepje van 37 sijs overvliegend (A, Jansma). Bij de Peazemerlannen 1 koperwiek (Guido Band). Een bokje overvliegend in Cupidos Polder op Terschelling (Rik Winters). Twee grote gele kwikstaart in Irnsum (Naut van der Mei). In Sneek in het Burgemeester Rasterhoffpark 1 boomvalk (Jelmer Luycks). Groep van 40 holenduif in Polder de Kale Weg bij Doezum (Wieger Poelstra).
02-10. Vandaag aan beide kanten van de Graverij bij Joure op graslanden zeker 80 foeragerende en rustend grote zilverreiger geteld (Lykele Zwanenburg, Dronten). In Oppenhuizen aan de Leyepoel 1 ijsvogel. Twee weken eerder werd daar bij een kennis ook 1 ijsvogel dood gevonden als raamslachtoffer (Herman Postma). In het Lauwersmeer in de Bantpolder 1 hybridekleine canadese gans x brandgans aanwezig (Kees Bode).
02-10-2023. Deze hybride heeft de grote van een brandgans en de kop is typisch van een brandgans.
Vijf wilde zwaan in Fochteloerveen (Koert Scholten). Op ringstation Rohel aan het Tjeukemeer 23 watersnip en 13 graspieper gevangen en geringd. Nooit eerder werden er op VRS Rohel Tjeukemeer zoveel watersnippen op één dag gevangen (Gerard Westerhuis/VRS Rohel Tjeukemeer). Aan de Burgumermar bij Eastermar 3 vuurgoudhaan gevangen en geringd (VRS Burgumermar/Eastermar). Vandaag aan beide kanten van de Graverij (Joure) op graslanden in totaal 80 foeragerende en rustend grote zilverreiger geteld (Lykele Zwanenburg). Hier op Kreta (Griekenland) zitten we midden in de oostelijke vogeltrek. Via Israël enLibanon trekken onnoemelijk veel vogels naar het zuiden. Ochtends heel veel zwaluwen van verschillende soorten. Zodra de lucht opgewarmd wordt verschijnen de roofvogels en ooievaars. Ze zweven enorme afstanden puur op thermiek. Daarnaast veel klein vogelgrut. Maar heel opmerkelijkste grauwe vliegenvanger voert de jongen nog (Klaas Haringa, Sneek). Groep van 135 sijs in elzen in Bomenland op Vlieland (Peter de Knijff). Aan de Alde Leppedyk in Nijbeets 1 zwarte roodstaart (Lieuwe van Welie). In het Leeuwarderbos bij Leeuwarden 1 bladkoning roepend (Jeroen Breidenbach). Vier velduil overvliegend bij Sneekermeer (Jelmer Luyckx). In Drachten op De Drait 1 koperwiek (Sjouke Scholten). Bij It Wytfean bij Eastermar 1 boomvalk gezien (Antoine van der Heijen). Te Hollum op Ameland 1 steenuil (Paul van der Winden). Een ijsvogel weer in het Hemmemapark park in Berlikum (Ita Spoelman). Bij De Appelschasche Made 1 zwarte ooievaar met kleurring 19L5(Dirk Hiemstra).
Opmerking: zie ook de melding van 29-09-2023 bij De Hoeve van Mark de Vries en Davy de Nekker in Nieuwsbrief 48. Mark de Vries merkt op dat de gekleurringde zwarte ooievaar afkomstig is uit Polen in Lubuskie en daar als eerste jaars op 1 juli 2023 geringd is op 684 km van de waarnemingsplek.
03-10. In Uitwellingerga is nog steeds een zwarte roodstaart aanwezig bij de betonfabriek In het hok waar de zonnebloem met daarin een winterkoning nest dit jaar, hangt ook een oude eendenkorf. Daarin zit nu voor de derde maal dit jaar een nestje holenduif. Het laatste jong kan elk moment uitvliegen (Herman Postma).
Groep van 50 sijs in De Deelen (Martin Boomsma). Vijf grote gele kwikstaart in Harlingen (Vincent Douwes). Groep van 20 staartmees aan de Reddingsweg op Schiermonnikoog (Peter Lindenburg en Wouter Halfweg). Groepje van 25 sijs in Bakkeveen (Koert Scholten). In Oldeholtpade groep van 50 kneu (J.de Groot). Op de Delleboersterheide 2 windepijlstaart vlinders (Karen Hartog). In de Houtwiel bij de Falom zeker 40 watersnip waargenomen (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Bakkeveen groepje van 25 vink overvliegend (Koert Scholten).
04-10. Groepje van 11 staartmees in Amvestbossen bij Olterterp (Willem Bosma). Een kleine burgemeester tijdens de veerdienst Vlieland -Harlingen (Mark Aarts). Op Vlieland in de 3e Kroonspolder 1 kwartelkoning geringd door VRS Vlieland (Carl Zuhorn/G. Bochem). In de Surhuizumer Mieden bij Surhuizum 1 mandarijneend (Wieger Poelstra). Groepje van 5 casarca in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Teake Roosjen). Twintig nijlgans te Feinsum (Gerard Mast). Groep van 150 drieteenstrandloper op Terschelling op Strand tussen paal 5 t/m 10 (Cor Smit).
04-10-2023. Drieteenstrandloper komt vaak aan de kust op de van de Waddeneilanden voor.
05-10. In Oosterwolde 1 grote gele kwikstaart (Tijn de Boer). In Harlingen 1 zwarte roodstaart (Sarah Humphrey). In het Leeuwarderbos bij Leeuwarden al een beflijster gezien (Lisette Cuperus). Op Ameland bij de Kooiduinen 1 beflijster (Martin Hornsveld). In de Duinen op Terschelling groep van 30 kramsvogel (Marcel Bingley). Bij de Rinkeskooi op Terschelling een morinelplevier bij 4 goudplevier gezien (P. van Beers en Minne Feenstra). De eerste koperwieken komen vanuit zee vliegen op Vlieland (VRS Vlieland). Honderden koperwiek overvliegend boven Vlieland (Robbert van Hiele). Bij de Kooiduinen op Amelandgroep van 140 koperwiek ((Justin Jansen). Bij het Gorzenpaadje op Terschelling groep van 250 koperwiek (Hessel). Op Schiermonnikoog aan Noorderstrand groep van 50 koperwiek (Jelle Naalden en Dick Peeters). Bij Oenkerk een groepje van 18 koperwiek (Gerben Mensink). In de Soestpolder bij Burgum groepje van 13 koperwiek overvliegend (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Broeksterwâld 1 koperwiek gevangen en geringd, de eerste dit najaar (Harry de Boer).
06-10. Groep van 8 casarca in Oosterschar bij Sintjohannesga (Albertje Alkema ten Hoeve, Ouwsterhaule). Op Ameland bij de Zwanenwaterduinen 1 roze spreeuw (Robert Keizer/ Erik Ernens en anderen). Groep van 40 sijs te Bakkeveen (Koert Scholten). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 300 kievit en 1 jagende smelleken (Dick Pruiksma). Bij Stortemelk op Vlieland groepje van 40 vink (Bas Lagerveld). Bij De Stripe te Wijnjewoude 1 zwarte specht (Gerard Tamminga). In het Fochteloerveen bij Compagnonsveld groepje van 5 kramsvogel (Patrick Agterberg). Tussen Molkwerum en Stavoren een groep van 40 a 50 lepelaar aan de kust van het IJsselmeer overvliegend richting Stavoren (Thomas van der Veer/ Workum).
07-10. Bij Kornwerderzand aan de Wadkant 260 fuut (Hans van Stijn). Te Sint Anna Parochie 1ijsvogel (B. Tuinhof). Bij de Sondeler Leijen 1 bladkoning roepend (Sietse Bernardus, Joure). Groepje van 20 putter bij Gerbrandygemaal aan het Sneekermeer (Johan Helmus). Vijf bokje bij Kooiduinen op Ameland (Rik Winters en Robert Keizer).
08-10. In Oudehaske bij ons aan deJousterweg 1 mannetje beflijster in de boom. De helderwitte bef viel op (Tjitte de Vries). In Sondel vloog een beflijster mannetje tegen de ruiten en bleef versuft liggen. Na een tijdje bijgekomen in een doos is de vogel toch weer hersteld en weggevlogen (Romke en Marijke de Jong).
08-10-2023. Beflijster komt bij in een kartonnen doos in Sondel.
In de Kobbeduinen op Schiermonnikoog 1 raddes boszanger (Maarte-David en Jesse Oosterhuis). In de Kooiduinen op Ameland 1 klapekster (Marten Hornveld). Bij Kornwerderzand groepje van 10 reuzenstern (Durk Lautenbach e.a.).
08-10-2023. De reuzenstern wordt steeds vaker gezien in Friesland met zijn opvallende forse snavel.
09-10. In Oosterwolde 1 grote gele kwikstaart en een goudhaan in tuin (Nel van Charante). Twee eerste jaars dwerggors geringd op Vlieland (VRS Vlieland). Te Stiens in bosvijver 22 krakeend (Gerard Mast).
10-10. In Berlikum 5 merel, 1 roodborst en 1 tjiftjaf weer terug in de tuin (Ita Spoelman).In Zweins vloog 1 vrouwtje zwartkop tegen de venterruiten en was op slag dood (Mevr. Fokkema). Vandaag zagen mijn vrouw en ik een scholekster met een doorgegroeide snavel die wormen zocht in de berm van de Seedyk ter hoogte van Roptazijl. Hij leek geen hinder te ondervinden van de doorgegroeide snavel (Tjeerd Sijtema, Grou).
10-10-2023. Een jonge scholekster met gekruiste snavel en doorgegroeide snavel kan nu nog met het zachte winterweer aan voedsel komen. Het wordt moeilijk als de vogel in de wintermaanden schelpdieren wil eten.
11-10. Dertig keep overvliegend boven Oerd op Ameland (Rudi Huiting). Drie grote gele kwikstaart overvliegend op de Makkumer Zuidwaard (Ruben Drost). In Heerenveen 1 groene specht roepend (Koos Jager). Groep van 72 kleine zilverreiger bij De aanwas op Schiermonnikoog (Marco Zomer). Groepje van 12 strandleeuwerik op Terschelling bij paal 18 (Jaap Vink). Te Stiens nog steeds 22 krakeend (Gerard Mast).
12-10. Op Vlieland 11 bokje gevangen en geringd (VRS Vlieland).Een hop gezien in Joure aan de Klamp (Theo Zwerver). Groepje van 40 sijs te Rinsumageest (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij De Slotplaats te Bakkeveen 22 kruisbek (Christiaan de Vries). Bij de Alde Feanen/Wikelslân 20 kramsvogel en groep van 20 baardman (Simon Lodewijk). Te Rotstergaast op Rotstergaasterwallen 1 raaf (Jan Bijsterbos). Twee zwarte roodstaart in de Kraanlanden op De Veenhoop (Rowena Bos). Groepje van 15 staartmees bij Camping Seedune op Schiermonnikoog (Bram de Vries). Op twee plaatsen in Joure (Rozenbosk/ Groenhof) een ijsvogel gezien (Tonny de Jong). Twaalf putter te Stiens (Gerard Mast). Op Vlieland in de 3de Kroonspolders 1 eerste jaars vrouw ijsvogel geringd (VRS Vlieland/Jeroen Breidenbach).
12-10-2023.Een eerste jaars vrouw ijsvogel liet zich vanmorgen vangen en ringen in de 3de Kroonspolders op Vlieland door VRS Vlieland. In de periode1997-2023 zijn op station Vlieland door VRS Vlieland 14 ijsvogels geringd. Van 1997 t/m 2014 slechts 4 en in de periode 2015 t/m 2023 zeker 10.
Opmerking Jan de Jong;
De ijsvogel wordt de laatste jaren steeds vaker gevangen en geringd. Op Ringstation Rohel zijn er in de periode 1985 t/m september 2023 in totaal 95 geringd door VRS RohelTjeukemeer. In totaal 87 jonge eerste jaars (42 vrouw/35 man/10 onbekend) en slechts 8 volwassen (3 vrouw en 5 man). Tussen 1985 en 2000 hebben we geen enkele ijsvogel geringd. In 2001 plotseling 3 jonge vogels (2 man /1 vrouw). Daarna vrijwel elk jaar wel 1 of meerdere ijsvogels, met uitzondering van de jaren 2010-2011 en 2021 toen er geen ijsvogels werden gevangen. Piekjaren met 5 of meer ijsvogels waren; 2007 (6), 2008 (5), 2016 (12), 2017 (11), 2019 (7), 2020 (11), 2022 (9) en 2023 (9). Door de zachte winters van de afgelopen jaren worden er elk jaar vooral jonge vogels gevangen en geringd in Friesland.
Dat is ook de ervaring van Ringgroep Burgumermar/Eastermar (Arend Timmerman/Germ de Vries). Op 9 oktober schreef Arend Timmerman me; “Ook de IJsvogels doen het opvallend goed. Vanmorgen weer eentje. Tussen januari 1967 en januari 2022 ving ik er totaal 16. Nu in 2023 alleen al 14 “.
13-10. Bij Tjerkgaast/De Bolten 1eerste jaars man steppenkiekendief gezien (Johan Deinum). Nog 1 late gierzwaluw overvliegend in Bantpolder/Lauwersmeer (Bouke Roosma). Op Vlieland bij Torenvijver 1 ijsvogel (Leo Heemskerk). Groep van 50 goudhaan aan de Reddingsweg op Schiermonnikoog (Fabian Meijer). Bij paal 11 op Terschelling groep van 100 putter (Enzo de Boer). Bij Stortemelk op Vlieland groep van 600 koperwiek (Frank Coenjaerts). Op Ameland bij de Kooiduinen 5 roodborsttapuit (Lo Troisfontaine).
14-10. Bij het Gerbrandygemaal aan het Sneekermeer 2 kruisbek overvliegend (Jos Welbedacht). In het Rijsterbos groepje van 17 vink en 10 roodborst. In Rijs 1 bladkoning gezien (Theo de Vries). In Oosterwolde 1 grote gele kwikstaart overvliegend (Jan Kalsbeek). Te Wijnaldum 1 smelleken gezien (Jorian Eijkelboom). Groep van 25 baardman bij Kollumerwaard in Lauwersmeer (Paul van der Ploeg). Tijdens een ochtend telling van 08:17 – 12:00 uur op Badstrand van Terschelling 2049 zilverplevier geteld (Wouter Monster e.a.). Bij de Brandemeer bij Wolvega 1 bruine kiekendief gezien (Bé Schilder). Een hele ploeg van 50 koperwiek en 15 kramsvogel in Ruigahuizen bij de begraafplaats in het bos (Ita Spoelman, Berltsum).
15-10. Vijf kramsvogel te Stiens (Gerard Mast). Bij de Veerdam te Holwert 1 stormvogeltje langs vliegend (Jaap Westra), Opmerking; Ook op Schiermonnikoog (Wouter Monster e.a.) en op Vlieland (Jorrit Vlot e.a.) werd nog 1 stormvogeltje gezien! In Giekerk 10 staartmees (Marjolein Korf). Nog 1 huiszwaluw in Burgum (Jelle Vonk). In Oost-Vlieland op Vlieland een overvliegende pestvogel (Jildert Hijlkema e.a.). In de Banckspolder op Schiermonnikoog 1 grote pieper (Joris Blokhuis). In de Lindevallei bij Wolvega 1 goudvink (Sjoerd Bresser). Groep van 70 kramsvogel overvliegend bij Kooiplek op Vlieland (Guus Peterse). Groep van 200 holenduif bij Holwert/Westerpolder (Henk Hiemstra). Groep van 25 veldleeuwerik bij Hoog Duurswoude (Tijn de Boer). Bij Terwispel 1 zwarte ooievaar (Henk Dommelholt).
To zover weer het halfmaandelijkse overzicht van bijzondere waarnemingen.
Opmerkingen Jan de Jong.
De situatie in ons land is tijdens de voor en najaarstrek zo dat er veel trekvogels sneuvelen tegen de vensterruiten mogelijk zelfs landelijk meer dan 1 miljoen! Ieder jaar krijg ik veel berichten binnen (vooral Friesland). Van zowel uit de grotere steden als in dorpen en het buitengebied. In veel gevallen moeten de vogels (lijsters, houtsnippen, zwartkoppen, kwikstaarten etc.) het met de dood bekopen. Vaak is het maar het topje van de ijsberg (!) van wat er gemeld en gevonden wordt. Veel vogels vliegen nog een tijdje (gewond) door en sterven op allerlei plekken tijden de trektocht. Ook worden veel raamslachtoffers (levend/gewond/dood) gepakt door katten en andere predatoren die in de vaak nachtelijke uren nog op pad zijn. Kat dus binnen houden. Voor overdag helpen soms raamstickers. De meeste slachtoffers vallen echter in de vroege ochtend als de vogels van hun vaak nachtelijke trek naar beneden komen en een plek te rusten zoeken. Vaak zijn ze dan oververmoeid (soms door tegenwind en langdurige doortrek) en is hun reactievermogen stukken kleiner. Naast raamstickers overdag blijkt dus ook het doven van lichten in (hoge) gebouwen (zoals in Chicago) of gebouwen met erg veel glaswerk het te helpen als in de nachtelijke uren als er geen activiteit meer is de lichten alle te doven.
Laten we allen proberen de schade te beperken. De vogeltrek heeft een duidelijke functie en is voor de soort nodig om te overleven. Heeft U een raamslachtoffer gevonden meldt het ons dan even (0513-414788 of j.d.jonglc@home.nl ). Zo krijgen we een indruk waar de sterfte optreedt en kunnen we mogelijk gezamenlijk maatregelen treffen om dit te voorkomen.
Hieronder nog een artikel hoe erg het wel niet kan zijn met vensterslachtoffers in Noord-Amerika.
Meer dan 1000 raamslachtoffers op 1 dag in Noord-Amerika.
*Tekst deels overgenomen en bewerkt uit een artikel van Alija Uteuova (7-10-2023) uit The Guardian.
In Chicago in een van de grote steden in Noord-Amerika vlogen op 1 dag (donderdag 5 oktober 2023) in het grootste congrescentrum McCormick Place wat grotendeel bedekt is met glas zich meer dan 1000 (!) vogels zich dood binnen een straal van 2,4 kilometer terwijl ze naar het zuiden trokken naar hun overwinteringsgebieden. Vrijwilligers waren op 7 oktober nog steeds bezig om de karkassen te bergen en te registreren. Het is het topje van de ijsberg, maar het is een enorme hoeveelheid vogels die we zowel dood als gewond hebben aangetroffen”, zegt Annette Prince, directeur van Chicago Bird Collision Monitors. Eraan toevoegend dat dit het hoogste aantal vogelaanvaringen was dat de groep heeft geregistreerd. Vanaf het terrein van één gebouw op één dag. Van eind woensdag 4 oktober tot en met begin donderdag 5 oktober waren er naar schatting 1,5 miljoen vogels in de lucht boven Cook County, de thuisbasis van het grootstedelijk gebied van Chicago. Karkassen van Tennessee-zangers, heremietlijsters, Amerikaanse houtsnippen en andere soorten zangvogels werden teruggevonden.
Niet elke vogel die tegen het raam botst, zal een lichaam achterlaten”, zegt Brendon Samuels, die onderzoek doet naar botsingen tussen vogelramen aan de Universiteit van Western Ontario. Hij merkte op dat de werkelijke omvang van de getroffen vogels zich in de loop van een paar dagen zal ontrafelen naarmate mensen vogels blijven oppikken in het centrum van Chicago. “In feite zien we vaak dat vogels tegen glas botsen en op enige afstand blijven vliegen, waarbij ze ernstig gewond raken op een manier dat ze het uiteindelijk niet langer dan een paar uur zullen overleven,” voegde Samuels eraan toe. Vogels die in een klein geografisch gebied in grote aantallen sterven, komen meestal voor tijdens piekmigratieperioden in de lente en de herfst. Weersomstandigheden zoals tegenwind, regen en mist kunnen het moeilijk maken voor vogels om zich te oriënteren, naast de lichtvervuiling door steden die hen naar binnen kan lokken en gevangen kan houden tussen dodelijke structuren."Overal waar glas is, zullen vogels tegen de ramen slaan", zegt Bryan Lenz van de American BirdConservancy. Jaarlijks sterven tot wel een miljard vogels als gevolg van botsingen, en in het geval van Chicago vlogen de vogels die later dood of gewond werden gevonden hoogstwaarschijnlijk vanuit Canada op weg naar Zuid- en Midden-Amerika.
De houtsnip is een van de vogelsoorten die vanaf oktober vaak op de weg en doortrek sneuveld tegen de vensterruiten.
Overal waar vogels voorkomen, verrichten ze essentiële ecosysteemdiensten die economische waarde hebben en noodzakelijk zijn voor het functioneren van ecosystemen. Na grote bosbranden zoals die in Canada kunnen vogels die terugkeren naar verbrande gebieden zaden verspreiden en het herstel van het boslandschap bevorderen. Mondiale temperatuurstijgingen dragen bij aan de toename van insectenpopulaties, en vogels die zich ermee voeden kunnen helpen de problemen te beteugelen die een bedreiging vormen voor mensen en voedselsystemen. Van alle steden in de VS vormt de lichtvervuiling in Chicago het grootste risico voor trekvogels. Het uitschakelen van de verlichting in gebouwen is een manier om het aantal dodelijke slachtoffers te verminderen.Uit een onderzoek uit 2021 in McCormick Place, dezelfde plek waar donderdag de vogelsterfte plaatsvond, bleek dat het uitschakelen van de helft van de lichten in grote gebouwen het aantal botsingenzes tot elf keer kan verminderen. McCormick Place neemt deel aan het Lights Out Chicago- programma, waarbij gebouwen 's nachts vrijwillig de verlichting uitschakelen of dimmen, tenzij er iemand binnen is.
Doe mee, en meldt raamslachtoffers altijd zodat het duidelijk wordt waar in ons land de slachtoffers vallen!
Tot zover weer deze extra lange Nieuwsbrief.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 50 graag vóór 1 november 2023 inzenden met vermelding van naam en adresgegevens.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
De NIEUWSBRIEVEN verschijnen vanaf heden onregelmatig i.v.m. het opstellen van het Eindverslag van het Boerenzwaluw Journaal 2023. Het maken en samenstellen van het Boerenzwaluw eindverslag vergt namelijk altijd heel veel tijd.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Nieuwsbrief 48. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van september 2023.
16-09. Vandaag 12 staartmees hier in onze tuin in Britsum. Vlogen in groep van boom naar boom (Deelstra, Britsum). De boerenzwaluwen zijn nu definitief vertrokken uit onze stal in Noardburgum (Jan van der Veen). In Fochteloo 1 ijsvogel (Anke Ebbens). Op Noorderleech 3 velduil (Huib Versloot). Groep van 69 grote canadese gans bij Oer de Wiel te Feanwâlden (Sibbele de Jong). Zes smient in Easterskar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). Bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer 1 sperwergrasmus (Dennis Liewes). Groep van 50 gele kwikstaart bij Laaxum (Dio Hornman). In de Rottige Meenthe 1 zwarte ooievaar (Peter Bezembinder). Bij de Waddenzeedijk op Schiermonnikoog 120 smient (Barry Woudenberg). Tien ringmus in het Easterskar bij Sintjohannesga (Martine Huisman). Bij de Westerplas op Schiermonnikoog 24 kleine zilverreiger (Steve Geelhoed). Nog een ringvangst van snor aan het Burgumermar (VRS Burgumermar/Eastermar). Bij ons in It Heidenschap nog 6 boerenzwaluw rustend op de balken in schuur (Gerdy Westendorp). Op de Kooiwaard bij Piaam 1 grote gele kwikstaart (Libbe Zijlstra).
23-04-2011.De grote gele kwikstaart duikt steeds vaker op in het Friese landschap.
17-09. Op Breezanddijk aan de IJsselmeerzijde 1 bladkoning (Sietse Bernardus, Joure). In Oosterwolde 1 grote gele kwikstaart (Jan Kalsbeek). In Aekinga bij Appelscha 5 grote lijster (Jeroen van der Zwan). Groep van 20 baardman bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer (Chris Beart). Bij de Vortex op Schiermonnikoog 1 roodmus (Patrick Snoeken). Groepje van 56 reuzenstern op Workumerwaard (Alexander Vesters/Henk Sierdsma). Groep van 17 koereiger in Polder Kooihuizen bij Makkum (Sietse Bernardus, Joure). Onze laatste boerenzwaluwen in Britswert zijn vandaag vertrokken (Kees en Afke Hoogland, Britswert).
18-09. Drie zwarte zwaan in de Twijzelermieden (Jacob Hanenburg). In de Vuurtorenvallei op Schiermonnikoog nog een gierzwaluw (Bas Koster). Vandaag voor het eerst hier in Holwert geen boerenzwaluwen meer in de schuur. Allemaal vertrokken dus. Volgens mij is het hier bij ons een goed zwaluwenjaar geweest. Het riet dekken van twee zijden van de boerderij heeft geen negatieve invloed gehad op het aantal broedparen (Jan Idsardi, Holwert). Op de Engelsmanplaat in Waddenzee 1 smelleken en 1 grote karekiet (Bart Romijn).
14-09-2023. De smelleken jaagt graag van een lage uitkijkpost in het landschap.
19-09. In de Wide Mar bij Stiens groep van 21 slobeend en 71 (!) zwarte ruiter (Koos Klijnstra).Groep van 30 grote zilverreigers in de Veenpolder in De Deelen (Michiel van Ettinger).Zes paapje in Fochteloerveen (Andre Bloem). In Workum een ijsvogel gezien (Harry de Vries). Groep van 7 indische gans bij de Bocht van Molkwar (Theo Hattink). In het Pettebosk bij Earnewâld 1 smelleken (Hetty Borger). In de Eeltjemeer bij Rinsumageest een groep van 22 witte kwikstaart. Ook bij Tuskenmarren bij Rinsumageest een groep van 18 witte kwikstaart (Dio Hornman). Groep van 10 staartmees in het Fochteloerveen (Kick Heeregrave). In de Mieden bij Engwierum 100 putter en een honderdtal kneu gezien (Kees Bode). In de Slotmolenpolder bij Sint Nicolaasga 1 grote gele kwikstaart (Rommert Cazemier). Twee grote zilverreiger in de buurt van Snakkerburen in Leeuwarden (Thomas Bakker). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 witwangstern (Sjoerd Kooistra).
19-09-2023. De witwangstern wordt de laatste jaren steeds vaker in ons land waargenomen.
20-09. Bij de Mokkebank vloog een groep spreeuwen met een wit exemplaar er tussen (Ype en Tryntsje Albada, Warns). De boerenzwaluwen zijn bij ons vandaag vertrokken in Hitzum. Totaal 8 nesten, vorig jaar 4 dus een vruchtbaar jaar. Wel kleinere nesten, telkens 3 of 4 (Joki Bakkers, Hitzum). Bij Kippenburg /Oudemirdum 1 grote gele kwikstaart (Durk Jelle). Twee ijsvogel te Heerenveen/De Kavels (Naut van der Mei). Op Vlieland in 3de Kroonspolder 1 bokje overvliegend (Carl Zuhorn/Hielke Boomsma). Twee casarca in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). Op het Noordzeestrand van Ameland 75 drieteenstrandloper (Frank Meeuwissen). Groep van 400 kievit aan de Kraenlânswei bij De Veenhoop (Laurens Dam). Op Schiermonnikoog /Klooster 1 bladkoning en op het Noorderstrand 2 smelleken (Bas Koster). Zeker 200 kneu op strand aan de Noordzeekust bij Ballum op Ameland (Tobias Mende). Bij Feanwâlden/Oer de Wiel groepje van 25 graspieper die opgejaagd werd door een vrouwtje bruine kiekendief. Ook bij de Bouwepet een 20-tal graspieper en zeker 30 witte kwikstaart (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij Midsland Noord op Terschelling 2 kramsvogel (Louis H. Zandbergen).
21-09. Bij De Greiden te Heerenveen 1 grote gele kwikstaart waargenomen (Jaap Westra). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 koekoek (Bauke Sienema, Heerenveen). Op Vlieland in de 3de Kroonspolder 1 grote gele kwikstaart (Carl Zuhorn). Bij de Grutte Wielen bij Tytsjerk 2 reuzenstern (Henk Hiemstra). In Oudeschoot 1 wespendief (Marc Bleijerveld). Twee velduil jagend bij Deeklân en Lange Warren bij Jutrijp (Tessa van Vreeswijk). Op het Hemrikkerveld bij Beetsterzwaag 3 kuifmees (Willem Bosma). In Huizum -oost te Leeuwarden 1 ijsvogel (Jelmer Groen). Op Vlieland bij Oost-Vlieland 1 ortolaan gezien (Laurens Steijn).
21-09-2023. Waarnemingen van de ortolaan worden steeds zeldzamer in ons land.
22-09. In Leeuwarden in binnen stadstuin 1 jong mannetje sperwer rustend op bouwsteiger (Coby van der Meer). Op de Workumerwaard waargenomen 1150 wulp, 36 lepelaar en 15 tapuiten (Andries Blom, Workum). In Ballum op Ameland nog een kolibrievlinder in de tuin (Janke Nobel). Groep van 50 wittekwikstaart bij Veerdam Holwert (Justin Jansen). In de haven van Harlingen 1 grote gele kwikstaart (Wim Nap). Groepje van 8 roodborsttapuit in de Houtwiel bij de Falom, waarschijnlijk 2 paartjes met vliegvlugge jongen (Wiebe Sjoerd van der Veen). Op Vlieland in Bomenland 1 fluiter (Rommert Cazemier). Nog een zwarte roodstaart in Harlingen (Reinoud Vermoolen). In Heeg 1 ijsvogel (Bert Zijlstra). Groepje van 13 watersnip in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). Vandaag zijn de boerenzwaluwen uit de stal in Dedgum allen vertrokken naar het zuiden (Ton Westendorp).
23-09. Op Vlieland bij Posthuiswad 1 dwerggors (Rob Halff e.a.). In Snikzwaagsterpolder 1 purperreiger (Tsjepke van der Honing). Groep van 45 lepelaar rustend in Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema, Heerenveen). Bij de Pikmar in Grou 1 scholekster (Naut van der Mei). In De Weeren bij Oldetrijne 1 visarend (Boris Visser). In de Polder de Zwettepoel bij Snikzwaag 20 sijs en groep van 40 boerenzwaluw (Wouter M.G. Vansteelant). Bij de A7 te Drachten 1 grote gele kwikstaart (Bouke Roosma). Bij de Burgumer Mar 1 boomvalk gezien en een groepje van 12 staartmees (Wiebe Sjoerd van der Veen). Op Vlieland bij Strand Dam 6 1 vorkstaartmeeuw (Jeroen Breidenbach e.a.). In Jubbega 1 bladkoning (Wouter Sierdsma). Groep van 80 sijs bij Lange Paal op Vlieland (Sander Lagerveld).
24-09. Vandaag zag ik aan het Vossenmeer nabij Dronten nog 12 reuzensterns op een droge zandplaat zitten. Daarbij ook nog 120 goudplevieren en 150 lepelaars (Lykele Zwanenburg). Vandaag zagen wij een ijsvogel vliegen in de burgemeester De Hooppark in Sneek. Later middags hoorden en zagen we in de wijk Pasfeer in Sneek 2 ijsvogels vliegen over het water (Hiske en Peter van Leeningen). Aan het Tjeukemeer op Ringstation Rohel nog een late vangst van een snor (VRS Rohel Tjeukemeer).
Opmerking;De snor kan nog tot laat in september doortrekken. Zichtwaarnemingen in die periode zijn er nauwelijks omdat de soort zich dan vrijwel niet laat horen of zien.
25-09. Vandaag voor het eerst hier in Joure bij ons aan de Skroef een groene specht gezien. Hij zat op het grasveldje voor ons huis (Rob de Geus). Groep van 40 sijs overvliegend bij Griene Dyk aan Sneekermeer (Dick Pruiksma). Op de Duurswoudsterheide 30 kruisbek (Martin Manson). Twintig staartmees bij de Nieuwe Wielen bij Leeuwarden (Jeroen Breidenbach). Nog een 50-tal huiszwaluw in De Knipe (Michiel van Ettinger). Groep van 80 grote canadese gans in Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema, Heerenveen). Groep van 16 blauwe reiger overvliegend bij Kornwerderzand aan de Wadkant (Laurenske Sierkstra). In de Kollumerwaard in het Lauwersmeer nog een groep van 80 boerenzwaluw (Ton de Groot). In de Bocht van Molkwar groep van 105 lepelaar (Jos van Oostveen). In De Nieuwe Wielen bij Leeuwarden 1 porceleinhoen (Jeroen Breidenbach). Op Vlieland bij Stortemelk een izabeltapuit gefotografeerd (Sylvain en Niels Bal).
26-09. Vandaag rond 19:00 uur nog een groepje van 30-40 boerenzwaluw boven woning in Tijnje (Berend Drent).In Polder Oldelamer 1 zwarte ooievaar opvliegend (Mirella Zwanenburg). Vandaag vloog een appelvink zich dood tegen de vensterruiten in Beetsterzwaag. Dit was de eerste appelvink die hier sneuvelde in 33 jaar (Johan D. van Seijst). Vandaag zijn bij ons in Snikzwaag de laatste 2 boerenzwaluwen vertrokken. Eerder vorige week bestond het groepje nog uit 10 stuks, maar die waren er maandag/dinsdag al vandoor (Menno Visser).Een gekraagde roodstaart bij ons in de tuin in Feinsum, en nog wel op onze trouwdag! (Hielke de Groot, Feinsum). In De Westereen sneuvelde een roodborst tegen de ruiten, de vogel was geringd (Japke Mozes).
Opmerking; Navraag over de herkomst van het ringetje leverde op dat deze roodborst 8 dagen eerder geringd was in het Labadiskebosk in Broeksterwâld door vogelringer Harry de Boer.
27-09. Groep van 28 holenduif aan de Alde Leppedyk in Nijbeets (Lieuwe van Welie). Zeker 40 watersnip bij Piaam (Rein Schonewille). Bij Lemmer 1 ijsvogel (Nico Blum). Op de Zoutkamperplaat in Lauwersmeer groep van 75 baardman (Berry en Els Heijman). In het Rijsterbos 3 vuurgoudhaan (Theo de Vries).
28-09. In de haven van Lauwersoog een kleine jager (Peter Ferwerda).
28-09-2023. De kleine jager wordt in najaar af en toe gezien aan de Friese kust.
Vangst van 1 fluiter op ringplaats VRS Burgumermar/Eastermar, de eerste hier ooit (Arend Timmerman en Germ de Vries). Bij het poeltje op het bedrijventerrein De Ekers in Joure 1 ijsvogel, de vogel is hier al een tijdje te zien (Durk Visser). Vanmorgen de roodborst weer in de tuin in Menaldum gezien (Oane Baarda). In Hommerts-Jutrijp 1 hop waargenomen (Tjitze Boonstra. Melding Durk van der Schaaf).
28-09-2023. De hop is al vanaf dinsdag12 september in Jutrijp (Speelveld) en Hommerts (daar op verschillende plaatsen) gesignaleerd volgens vogelwachter Durk van der Gaast.
29-09. Aan de Griene Dyk bij Sneekermeer groep van 36 grote zilverreiger (Michiel van Ettinger). In de Polder van Lioessens groep van 160 holenduif (Ben Koks). Twee visarend op de Noordwaard bij Makkum (Rudy Fopma). Groep van 100 holenduif bij Westerbakkeveen (Koert Scholten). Bij de Bouwepet bij Molenend 1 bokje (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij Westhoek/Wad grote groep van 5400 bergeend en een 830 kluut (Ben Koks). Vijf zwarte zwaan bij Steile Bank te Oudemirdum (Rudy Fopma). Te Berlikum 1 grote gele kwikstaart (Durk Lautenbach). Bij De Hoeve 1 zwarte ooievaar (Davey de Nekker en Mark E. de Vries).
29-09-2023. De zwarte ooievaar komt op de najaarstrek af en toe aan de grond op Friese bodem.
30-09. Op het Noorderleech 78 smient en bij Koehool 12 lepelaar (Kor Nijboer, Leeuwarden). Groep van 7 zwarte zwaan op Steile Bank bij Oudemirdum, ook aldaar een jagende smelleken aanwezig (Libbe Zijlstra). In het Ketlikerskar 1 draaihals (H. van der Linden). Groep van 40 watersnip overvliegend in de Zwagermieden (Wiebe Sjoerd van der Veen). Zeker 15 koereiger in vlucht bij Oude Sondeler Leijen (Benno Wevers). Een roodpootvalk in vlucht/jagend bij Weakens (Wim van Zwieten).
30-09-2023. Roodpootvalken worden de laatste jaren steeds vaker in Friesland gezien en gefotografeerd.
Tot zover het overzicht van eind september 2023.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 49 graag vóór 16 oktober 2023 inzenden met vermelding van naam en adresgegevens.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen of aanvullingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn ook opgenomen.
2 oktober 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
De NIEUWSBRIEVEN verschijnen onregelmatig i.v.m. het opstellen van het eindverslag van het Boerenzwaluw Journaal 2023. Het maken en samenstellen van het Boerenzwaluw eindverslag vergt namelijk altijd heel veel tijd. Er kwam dit jaar erg veel materiaal binnen.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van september 2023.
01-09.Bij de Bildtpollen buitendijks 1 zwarte ooievaar (Gerrit Krottje). Op Ameland bij Lange Paal 15 tapuit (Rob Sennema). Bij Woudsend 2 wespendief (Jorrit Zondervan). Een bruin blauwtje in Balk in de tuin (Jan Stobbe). Groepje van 35 staartmees in Bos Midden op Schiermonnikoog (Jesse Sinnema). Groep van 500 boerenzwaluw bij Boornzwaag (Tim van Nus). In Fochteloo bij de Tachtig Bunder 1 grauwe klauwier (Inge Maijer). In Blije bij de Terp van de Takomst 1 draaihals en 1 velduil gezien (Jan Steenstra). Bij het bedrijvenpark De Ekers een ijsvogel (Durk Visser). In de Bantpolder in Lauwersmeer 1 leucistische boerenzwaluw gezien (Marcel Stienstra/Facebook 4-9-2023).
01-09-2023. Een “witte” boerenzwaluw (kleurvariatie Brown) duikt op in het Lauwersmeer. Dezelfde vogel was waarschijnlijk al eerder gezien op 27 augustus2023 bij het Jaap Deensgat in het Lauwersmeer door André Strootman.
02-09. Ik heb nog een boerenzwaluw nest met jongen in Oldeouwer. Deze hebben voor de 3e keer gebroed. De 1e keer is het mislukt. De 2e keer 4 jongen. De 3e keer weet ik nog niet, ze zijn nog erg klein (Fokke Stastra).
Net even geteld in de schuur in Holwerd er zitten nog vijf nesten met jongen. Vorige week op een ochtend was het even een drukte van belang in de schuur, ik telde rond de 70 boerenzwaluwen, vrijwel allemaal gezeten op trekbalken, juffers, smalle randen enz. Ze zijn er nu niet meer (Jan Idsardi).
Zag vandaag bij de uiterwaarden vd IJssel bij Bronkhorst enorme groepen boerenzwaluwen verzamelen en een slokje water al scherend uit de IJssel drinken. Prachtig om te zien (Anja Veerbeek, Baak /Gelderland).
We hadden dit jaar in Terband een 20 boerenzwaluw nesten in de paardenstal. Allemaal bezet en 2 x jongen. Nesten van 4 a 5 jongen. 2x een dode vogel gevonden. Soms waren er jongen uit het nest gedrukt, maar we hebben ze terug gezet. Ging prima. Nu is er s nachts nog 1 zwaluw in de stal. Overdag nog een paar in de lucht. De rest is vertrokken (Henk en Trienke Tjepkema, Terband).
Op Ringstation Menork in de Venebuurt bij Terwispel 1 eerste jaars grote karekiet gevangen en geringd (Ringgroep Menork).
Op ons Ringstation aan de Burgumermar bij Eastermar ringden we vanmorgen een grote karekiet. Voor ons de 2de op onze ringbaan sinds 1985, de 1e was op 13 augustus 2011 (Arend Timmerman/Germ de Vries/ VRS Burgumermar /Eastermar). Vandaag fietsen wij van Joure (afslag bij tuincentrum) richting pont Vegelinsoord
In de sloot rechts van de weg zagen we nog een wilde eend met een aantal jongen van plm. 3 dagen (Koen de Jong).
02-09-2023. Het valt dit jaar sterk op dat er nogal wat grote karekieten in Friesland worden gevangen op verschillende Ringstations. Arend Timmerman en Germ de Vries wisten er ook een te bemachtigen aan de oevers van het Bergumermeer.
03-09. In de Akmarijpsterpolder 1 tapuit (M. Smit). Op de Heide van Allardsoog 20 20 grote lijster (Kees Bode). Bij de Kop van de Afsluitdijk 1 vuurgoudhaan (Jos Hooijmeijer en Libbe Zijlstra). In Bakkeveen 1 boomvalk (Koert Scholten en Siep Luinenburg). In Jonkerslân 2 ijsvogel (S. Rintjema en K. Jager). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 49 lepelaar rustend (Bouke Sienema, Heerenveen). In de Ryptsjerksterpolder nog 1 gierzwaluw (Sibbele de Jong). Te Hurdegaryp 1 wespendief overvliegend (Marcel Stienstra). In de Snikzaagsterpolder 2 purperreiger (M. Smit). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 2 visarend aanwezig (Johannes en Gea Koster). Op de Workumerwaard 500 visdief (Wiebe Sjoerd van der Veen). Vanmorgen 1 grote karekiet geringd op Ringstation Rohel aan de noordoever van het Tjeukemeer, de 5e al dit jaar in Rohel (VRS Rohel Tjeukemeer).
Opmerking; Het aantal geringde grote karekieten dit jaar in Friesland alleen al 9 (Rohel 5 (13-8/16-8/19-8/ 25-8 en 4-9), Sumarreheide 1 (19-8), Eastermar 1 (2-9), Burgumermar 1(19-8) en Terwispel 1(2-9)). Allen eerste jaars vogels!
04-09.Mijn laatste en 3e legsel van de boerenzwaluw in Baak (Gelderland) vliegt vandaag uit. Hoop dat ze straks sterk genoeg zijn om de overtocht te halen (Anja Veerbeek). Bij Oosterend op Terschelling 1koekoek bij het Gorzenpaadje (Gerrit J. Gerritsen). In Bontebok 1 bosuil gezien (Henk Dommelholt). Bij Kornwerderzand 200 krooneend (Henk Hupkes). Op de Makkumer Zuidwaard 140 lepelaar (Eelco W.F. Brandenburg). Aan de IJsselmeerkant bij Kornwerderzand 2 ijsvogel (Roelf Hovinga).
05-09. Vandaag hebben de laatste boerenzwaluwen onze schuren in Katlijk verlaten. We hebben een matig seizoen gehad. Van de 6 paartjes van vorig jaar keerden er 4 terug. Een paartje verloren we met legsel en al door predatie, waarschijnlijk een marter! Hier kwam een nieuw paartje voor terug! In totaal hebben deze 4 paartjes 25 jongen grootgebracht, alle jongen zijn uitgevlogen. De legsels waren kleiner dan voorheen, maximaal 4 eieren per legsel, maar ook nogal wat legsels met slechts 3 eieren! Wij hopen volgend jaar weer onderdak aan hun te verlenen! (Hendrik en Atsje de Vries uit Katlijk).
Te Oosterend op Terschelling 3 kramsvogel gezien (Gerrit J. Gerritsen). In Tzummarum 1 ijsvogel (Joop van Eerbeek). Bij de Bombrekken onder Hieslum 1 waterral (Tjerk Kunst).
06-09. Op Ringstation Rohel Tjeukemeer 1 vangst van 1 draaihals en 2 eerste jaars ijsvogel (VRS Rohel Tjeukemeer). Gisteren het laatste nest boerenzwaluw uit gevlogen bij ons in Twijzel ,4 prachtige vogeltjes. Er waren dit jaar totaal 3 nesten (Neeltje Nicolai). In Heeg 2 ijsvogel gezien (Hinko Talsma). Op Vlieland bij Oude Huizenlid 25 tapuit (Carl Zuhorn). In Molenend 1 draaihals gezien (Martin Gorter). Bij Mirns/See-Hanne 11 zwarte zwaan en 100 brilduiker. Ook zo’n 1320 boerenzwaluw en 130 gele kwikstaart gezien tijdens telling (Aart Vink).
07-09. In Oranjewoud in Overtuin 1 kramsvogel, 1 vuurgoudhaan en 4 staartmees gezien (Martine Huisman). Bij Mirns /See-Hanne 1 gierzwaluw en 1386 boerenzwaluw geteld tussen 7:00 – 13:00 uur (Aart Vink). Bij het Sneekermeer /Grootte en Kleine Potten 1 wilde zwaan overvliegend (Lida Both).
08-09. In Surhuizum /Ophûs groepje van 7 staartmees (Wieger Poelstra). Aan de Griene Dyk bij het Sneekermeer 1 purperreiger en 250 boerenzwaluw (Dick Pruiksma). In Lemmer 1 ijsvogel gezien (Dennis Mulder). Bij de Rottige Meenthe 1 zwarte ooievaar tussen groep van 6 ooievaar (Alexander van der Sluis).
Bij de Kooiplaats op Schiermonnikoog 1 gierzwaluw gezien (Jan Kuper). In Broeksterwâld 1 eerste jaars koekoek geringd (Harry de Boer). Op Vlieland 1 tweekleurige vleermuis bij Richel ontdekt (Jan Bos).
08-09-2023. De tweekleurige vleermuis is een Rode lijst soort. Door gebruik van bat detectors lijkt de soort de laatste jaren wat meer voor te komen. Voor Vlieland is ie nieuw. Zie ook op; https://www.verspreidingsatlas.nl/8496250#
09-09. Op Ringstation Rohel 2 eerste jaars ijsvogel geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). Aan de Burgumermar bij Eastermar 1 draaihals en 1 ijsvogel geringd. Dit is pas de 2e draaihals op die plek sinds 1985 (Arend Timmerman, Gerben de Vries en Japke van Assen). Op Vlieland 1 draaihals aanwezig bij Ringstation VRS Vlieland (Henri Bouwmeester /Wim Eversdijk). Bij de Kooiwaard te Piaam 1 sperwergrasmus waargenomen en gefotografeerd (Sietse Bernardus, Joure).
In de Jellumer en Beersterpolder 1 roodpootvalk (J.de Vries). Groep van 206 kneu in Peazemerlannen (René Alkema). Twee visarend bij Eastermar (/De Putten (Jan Bijlsma). Groep van 100 watersnip in Twijzelermieden (Ben Staal). T Kornwerderzand 1 ijsvogel aan IJsselmeerzijde (Patrick Agterberg). In Burgum 1 wespendief overvliegend naar oost (Jeffrey Huizinga). Groep van 200 holenduif in de Knipe (Pieter van der Kooij). In de Piamergeul 80 krakeend (René Beekvelt).
11-09. Groep van 25 kraanvogel overvliegend bij Appelscha Nieuwe Vaart (Ria Hoekstra). Bij de Mirnserklif 1 visarend (Otte W. Zijlstra). Alle boerenzwaluwen zijn vandaag vertrokken uit de schuur in Oldeberkoop bij A. Koning (Mevr. J. van der Tuin/ melding via Sylvia Schaper dochter van inmiddels op 1 juni overleden Anton Koning).
12-09. Bij ons waren de boerenzwaluwen in de eerste week van september al vertrokken in Ruigahuizen (Melle van der Goot). Drie ijsvogel in de Alde Feanen (Hans de Waard). In de Greate Krite bij Warga 156 grote zilverreiger (Gerrit Nijboer). In de Zuidbroeksterpolder bij Hichtum 1 nonnetje (Rommert Cazemier). Groep van 100 slobeend in de Bouwepet bij Giekerk (Wiebe Sjoerd van der Veen).
13-09. Vanmorgen nog vijf boerenzwaluwen in de schuur geteld in Holwerd, meesten zijn dus weg (Jan Idsardi). In Drachten bij Vrijburgh in een groep 2 witkoppige staartmees en 8 staartmees (Bouke Roosma). Bij het Gerbrandygemaal aan Sneekermeer 1 boomvalk (Edzard Osinga). Op het Noorderleeg 7 velduil (Marten Sikkema). Groep van 180 lepelaar op Makumer Zuidwaard (Eelco W.F. Brandenburg).
14-09. Groep van 35 grote canadese gans bij De Krite te Jutrijp (Dio Hornman). Bij de Putten te Eastermar 25 watersnip opvliegend (Wiebe Sjoerd van der Veen). In de Polder van Scharnegoutum nog 1 scholekster (Dip Hornman). Groep van 150 kneu in de Mieden bij Engwierum (Kees Bode). Groep van 13 volwassen en 6 juveniel wilde zwaan bij de veerdam te Holwerd (Joppe Lodewijks).
De wilde zwaan is de laatste jaren een zeldzame broedvogel in ons land geworden. In de zeventiger jaren werd de soort in Friesland door Wim de Jong in Vogels in Friesland (1976) nog aangemerkt als wintergast in vrij klein aantal (25-500 eksemplaren).
15-09. Vanmiddag fietstochtje gemaakt en we kwamen langs het gemaal van de Trijgaster veenpolder bij Oldeouwer. Aan het gebouwtje aldaar een kolonie huiszwaluwen waarvan 3 nesten nog met jongen bezet waren. De ouderdieren waren nog aan het voederen (Bertus van Es, Heerenveen).De boerenzwaluwen zijn vandaag vertrokken bij ons in Makkum. In de paarden schuur waren ze 9 september al weg (Wietske Visser Makkum). Een oud mannetje boerenzwaluw vandaag nog zingend in de schuur te Harkema. De huiszwaluwen ook nog even terug in hun nestjes (Foppe van der Meer). Bij de Vogelkijkhut De Ral bij Piaam in de Makkumer Zuidwaard zag ik vandaag 120 lepelaar, 71 kemphaan, 7 grote zilverreiger,7000 goudplevier ,5000 kievit, 27 watersnip en 249 knobbelzwaan. Bij de Kooipolder bij Piaam, eendenkooi van het It Fryske Gea zeker 21 holenduif (Kor Nijboer, Leeuwarden). Het laatste groepje boerenzwaluwen is vandaag vertrokken uit onze stal in Jutrijp, begin vorige week is de eerste grote groep al vertrokken. Naar ons idee hebben de boerenzwaluwen het goed gedaan, onze stal zat vol boerenzwaluwen. Het gemis van hun gekwetter zal wel even wennen zijn (Rink Groenveld, Jutrijp).
De grote wegtrek van de boerenzwaluwen is snel begonnen dit jaar. Enkele laatste paren zitten nog in de schuren en verzorgen hun jongen. De laatsten zullen wel dik in oktober vertrekken vermoed ik. Uit Friesland vertrekken er dit jaar vele met een glimmende pootring. We zijn benieuwd welke er in 2024 terug keren.
To zover weer het halfmaandelijkse overzicht van bijzondere waarnemingen.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 48 graag vóór 2 oktober 2023 inzenden met vermelding van naam en adresgegevens.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
18 september 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
De NIEUWSBRIEVEN verschijnen onregelmatig i.v.m. het opstellen van het eindverslag van het Boerenzwaluw Journaal 2023. Het maken en samenstellen van het Boerenzwaluw eindverslag vergt namelijk altijd heel veel tijd. Er kwam dit jaar erg veel materiaal binnen.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Door de drukte ben ik dit jaar eerder gestopt met het ringen van boerenzwaluwen in schuren en stallen. Mede door de enorm toegenomen prijzen van benzine (meer dan 2 euro de liter)en de enorm warme dagen in september toch nog veel geringd. Met dergelijke hoge temperaturen is het voor mij vaak te benauwd (longen) in stallen en schuren. Tot 1 september zijn er zeker 1311 boerenzwaluwen geringd eneen 156 vogels met ring uit voorgaande jaren teruggevangen.
In de Bijlage onderaan een opgave van de geringde en teruggevangen boerenzwaluwen per plaats/adres ( Zie de Excel ringlijst 2023 boerenzwaluw Friesland Jan de Jong).
Meer informatie volgt in het nog te maken Boerenzwaluw Journaal 2023. Ik wil dan ook allen bedanken waar ik dit jaar boerenzwaluwen heb mogen ringen en steeds goed ben ontvangen.
Ook al die mensen die me zwaluw nieuwtje toezonden per email , ook vanuit het buitenland, mijn oprechte dank. En dat waren er dit jaar weer erg veel. Zelfs uit Zuid Afrika van Gerrie Janssen van Rensburg (George) die me de aankomst van de eerste boerenzwaluwen bij West Cape (Zuid Afrika) al meldde op 27 augustus 2023.
Veel van onze boerenzwaluwen in Europa gaan naar Afrika om te overwinteren. Ze komen uit allerlei landen en vertrekken in een “lange sliert” via allerlei routes naar hun uiteindelijke overwintergebied. Dat overwintergebied kan per land verschillen.
“Onze” boerenzwaluwen verblijven meestal in Centraal Afrika. Vogels uit Engeland gaan tot zeker in Zuid Afrika.
Vertrek uit broedschuur.
De laatste weken hoor ik van diverse melders al dat “hun” boerenzwaluwen al uit de schuur vertrokken zijn.
Graag horen we van de broedplekken wanneer de laatste zijn vertrokken uit de stallen.
Zo melde Wytze de Jong uit Lippenhuizen me dat ze op 26 augustus al een paar dagen uit de stal waren.
Bij Henk en Trienke Tjepkema in Terband was op 2 september de rest al vertrokken uit de paardenstal, slechts 1 nog aanwezig.
Bij Hendrik en Atsje de Vries in Katlijk waren de laatste al op 5 september uit de schuur.In totaal hebben 4 paartjes 25 jongen grootgebracht, alle jongen zijn uitgevlogen.De legsels waren kleiner dan voorheen, maximaal 4 eieren per legsel, maar ook nogal wat legsels met slechts 3 eieren, aldus Hendrik en Atsje!
In Jonkerslân bij Heleen Achterberg waren ze op donderdag 8 september uit de stal vertrokken. Voor die tijd hebben zich in onze omgeving een groot aantal verzameld, maar die zie ik vandaag, op een enkeling na, ook niet meer helaas.Het wordt weer stil zonder het gezellige geluid van de boerenzwaluwen op stal en in de lucht, aldus Heleen.
Op 8 september waren er al slaapplekken (Veluwemeer) die leeg begonnen te lopen. Bennie van den Brink berichte me op 8 september ;Afgelopen week liep de slaapplaats heel snel leeg. Op 4 september zo’n 1000 aanwezig, 5 september nog maar 500 en 7 september enkele tientallen.
Toch zijn er in Friesland op meerdere plekken nog jongen in de nesten te vinden. Bareld Storm meldde me dat bij de Fûgelpits in Moddergat op 4 september nog 2 nesten aan het uitkomen waren.
We horen graag hoe het elders is gegaan in Friesland. Heeft U leuke meldingen of opmerkelijke aantallen in de schuur gehad , meldt het ons even. Let ook op “witte” en afwijkend gekleurde boerenzwaluwen. In de Bantpolder en bij het Sneekermeer zijn dergelijke afwijkende vogels gezien/gefotografeerd.
Voor hen die onlangs pootringen van zwaluwen hebben gevonden hoor ik graag waar ze geringd zijn. Bewaar het ringetje goed, ze zijn heel klein er geraken zomaar weg. Wilt U hem opsturen buig de ring dan plat en plak het ringetje het cellotape op een stevig stuk papier ,met vermelding van vindplaats/adres/en vind datum. En doe het in een goed afgesloten enveloppe.
Zo ontdekte iemand uit Deinum een dode boerenzwaluw met Franse ring onder het nest.
Zelf ving ik in Jutrijp een boerenzwaluw die een Belgische pootring droeg.
Nieuwsbrief 46. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van augustus 2023.
16-08. Te Franeker bij t’ War 1 koekoek (Arjan Dijkman). Bij Mirns- Seehanne 700 knobbelzwaan, 5000 aalscholver, 850 brilduiker en 825 boerenzwaluw (Henny Vonk-Slotboom en Aart Vink). Bij Ferwoude aan het IJsselmeer groep van 38 reuzenstern (Hessel van der Iest). Op Schiermonnikoog 203 lepelaar (Sven Prins). Bij Akmarijp 2 ijsvogel (Pieter Beeke). Op Ameland bij de Lange Duinen 1 hop (Theo Kiewiet). Bij Ternaard /Buitendijks 1 graszanger (Jan Steenstra).
17-08. Nog 10 grutto bij IJsbrechtum gezien (Jappie Boersma). Vandaag kwam ik een fraaie libel (een zuidelijke glazenmaker) tegen te Laaksum. Voor mij een nieuwe soort (Tjerk Kunst).
Opmerking: Let eens op deze soort (zuidelijke glazenmaker) die door het veranderende klimaat (warmere zomers) steeds meer voorkomende in Fryslân. Bij zicht waarnemingen is er soms verwarring mogelijk met o.a. de grote keizerlibel. Dus als het mogelijk is een foto maken als bewijs!
De Zuidelijke glazenmaker wordt gekenmerkt door de lichte zijkant van het borststuk en de korte, lichte schouderstreep. Over de zijkant van het borststuk lopen 3 smalle donkere strepen. Bij het mannetje zijn de lichte delen van het achterlijf helderblauw, bij het vrouwtje zijn de lichte delen geel tot blauwig. Ze jagen langs bosranden en open plekken, waarbij de vlucht veel hoeken vertoont. (Bron; www.waarneming.nl ).
17-08-2023. Een man zuidelijke glazenmaker ontdekt bij Laaxum, nieuwe waarnemingsplek. Voor Friesland zijn er maar weinig meldingen van deze zeldzame libel. De soort werd rond 2004 in Friesland voor het eerst ontdekt op de Rottumerplaat.
Bronnen:
- De Boer et al/2014/p.150-153 Libellenrijk Fryslân/Mei ljochtsende wjukken oer it wetter/Bureau FaunaX Gorredyk.
Aanvullingen door middel van fotos van nieuwe waarnemingsplaatsen zijn welkom.
Bron; www.waarneming.nl Waarnemingen zuidelijke glazenmaker tussen 1900- heden.
Bij de verspreiding van de zuidelijke glazenmaker (Aeshna affinis) valt op dat de soort tot nog toe maar weinig in Midden-Fryslân wordt gezien.
18-08. Groepje van 7 paapje op Boschplaat/Terschelling (Koen Stork). Vandaag reed ik van Tjalleberd richting Joure. Tot mijn verbazing zag ik op de opgeworpen zandruggen, door het graven van de sloten op het nieuw aan te leggen industrieterrein A7 Noord, honderden kieviten zitten. Mooi gezicht. Ik schat in dat de rij wel een paar honderd meter lang was (Koen en Corrie de Jong). Bij de Mokkebank/Laaxum 150 gierzwaluw (Hessel van der Iest). Bij 5e slenk op Terschelling 1600 scholekster. Hierbij een afwijkend gekleurd (Nelson Stukker en Thijs Glastra). In Hoornse Bos op Terschelling 1 fluiter (Jochem Verweij e.a.). Bij het Sneekermeer 1 visarend (Gerco Schutten). Groep van 103 reuzenstern rustend op Workumerwaard (Hessel van der Iest). Vier overvliegende morinelplevier bij Hoek van de Bant in Lauwersmeer (Marcel Stienstra en Patrick en Nick Agterberg).
19-08. De boerenzwaluwen zijn zo maar verdwenen bij ons in Deinum (Piet Heeringa). Op Ringstation Rohel Tjeukemeer maar liefst 71 oeverzwaluw gevangen plus 1schaars voorkomende grote karekiet geringd. Dit is al de derde grote karekiet binnen 6 dagen tijd. Op 13 en 16 augustus ook al 1 in de netten aldaar (VRS Rohel Tjeukemeer). Te Sumarreheide vangst van een eerste jaars grote karekiet (Bareld Storm).
Opmerking; In 2023 kwamen er uit Friesland weer flink wat meldingen van de grote karekiet binnen.
April/Mei; Lauwersmeer/ Eastermar/ Twijzelermieden/ Ameland /Veenpolder onder Ter Idzard/ Alde Feanen/ Hegewiersterveld. Juni; Wolvega/ It Goddeloas Tolhûs /Burgumer Mar/ Eastermar/ Zuiderfennenpolder. Juli; Piaam. Zou de grote karekiet weer op wat meer plaatsen tot broeden zijn gekomen?
In Oranjewoud bij museum Belvedère vloog een geringde ijsvogel zich dood tegen de ruiten. In april was er ook al een volwassen vrouwtje, geen ring, bij de Belvedère gevonden. (Melding Janke M. Koopmans, Joure).
Opmerking; De geringde ijsvogel werd me getoond. Uit navraag bij het Vogeltrekstation Wageningen bleek dat deze ijsvogel als jong vrouwtje 6 dagen eerder in Olst (Overijssel) op 13 augustus op ruim 72 km afstand door ringer W.G. Gerritse was geringd. Jonge ijsvogels kunnen in korte tijd in het najaar zich snel verplaatsen. Ze zoeken daarbij geschikte visgronden en een mogelijke vestigingsplek, oriëntatie verkenning.
20-08. Groep van 84 reuzenstern bij Workumerwaard) Libbe Zijlstra en Jos Hooijmeijer). Bij de jachthaven op Schiermonnikoog 27 dwergstern (Leon Peters). In Oosterschar bij Sintjohannesga 1 wespendief (Bauke Sienema). Zeker 6 ijsvogel in het Lauwersmeer/kampeerterrein de Pomp (Roelf Hovinga). Op Griend 1 draaihals (Tim Oortwijn). Groepje van 11 kruisbek overvliegend bij Lange Paal op Vlieland (Sander Lageveld).
10-07-2023. De kruisbek wordt de laatste jaren steeds vaker in Friesland opgemerkt. Zou er weer een invasie zijn? Let op de gekruiste snavel waar de vogel zijn naam aan dankt!
21-08. Bij Wierum 1 zwarte ooievaar (Einte van der Zee). In het Lauwersmeer bij de Bochtjesplaat op een slaapplaats zeker 1000 oeverzwaluw en 3000 boerenzwaluw (Hannes Giglot). Een velduil jagend bij Oude Bildtpollen (Geert Piette). Bij Koudum 1 wespendief (Libbe Zijlstra). Op Terschelling/Stuifdijk 1 waterrietzanger gezien (Ben de Kruiff). Op Ameland/strand en Noordzeekust 1 smelleken aanwezig (Reinier de Vries). Groep van 20 watersnip in Terschellinger polder (Lobke Bekkema en Daan van Braak).
22-08. Vorige week waren we in Mildam en zagen we 1 waterhoen met 4 kleine kuikens van een paar dagen oud (Johan Schuurman, Joure). Twee ijsvogel geringd te Broeksterwâld (Harry de Boer). In Goutum 1 draaihals in de kas gevlogen (Anne Riemersma).
23-08-2023. De fluiter komt in de gemeente De Fryske Marren maar weinig voor. Op Ringstation Rohel is dit de eerste vangst sinds 1985 aan de noordoever van het Tjeukemeer!
Vervolg 23-08.
Een ijsvogel in het Burgemeester Rasterhoffpark in Sneek (Jelmer Luckx). Op Terschelling 1 sperwergrasmus gezien (Thijs Glastra). Bij de Griene Dyk aan Sneekermeer 1 paapje (Johan op den Dries). Groep van 100 boerenzwaluw bij De Putten te Eastermar (Lyco Paulus). Bij het Klaarkampermeer groep van 20 ringmus (Rick de Groot). Groep van 200 grote stern bij Zandbank bij Plaatgat op Schiermonnikoog (Vincent de Lenne). Op de Workumerwaard 4 Indische gans (Libbe Zijlstra). Bij Beetsterzwaag in Polder Ald Beets groep van 345 nijlgans. Ook bij Heerenveen bij Bedrijventerrein De Wierde 250 nijlgans (Henri Zomer).
24-08. Op Vlieland in Oostervallei 1 kramsvogel (Carl Zuhorn). In het Leeuwarderbos 1 man ijsvogel (Matthijs Mackaay). In Oudeschoot 1 koekoek gezien (Marc Blijerveld). Bij De Deelen 1 gierzwaluw overvliegend (Martine Huisman).
25-08. In de Groote Sintjohannesgaaster veenpolder 1 paapje (Jan Dreteler). In Beetsterzwaag 1 kuifmees en 1 vuurgoudhaan (Willem Bosma). In Helofytenfilter bij Oudega ten noorden van Schuttepoel 1 tapuit (Bert Zijlstra).
26-08. Een zwarte ooievaar bij Oude Sondelerpolder (Ria Feikens). Groep van 20 grote canadese gans bij Heerenveen (Martine Huisman). Bij Munnekeburen 1 groene specht (Theo Meijer). In Buitengebied Zuid bij Surhuisterveen groep van 100 huiszwaluw en 200 boerenzwaluw (Gerrit Assink). In de Westhoek/Wad 1 waterrietzanger (Jan Bijlsma). In De Stripe bij Wijnjewoude 1 zwarte roodstaart (Roel Oost). In Oudeschoot 1 kramsvogel gezien (Marc Bleijerveld). Op Ringstation Rohel aan het Tjeukemeer 1 vuurgoudhaan gevangen en geringd, vroeg voor Ringstation Rohel (VRS Rohel Tjeukemeer).
26-08-2023. Van de vuurgoudhaan zijn er in de periode 1985-2022 slechts 33 geringd op Ringstation Rohel. Deze vangst is de vroegste najaars vangst tot nog toe (was 8-09-2012). Slechts 1 vangst in maart, 3 in september, 16 in oktober en 13 in november. Hoogste aantal per jaar is 3 (2015/2017 en 2018).
27-08. Groep van 60 putter in Polder Geele Strand bij Workum (Libbe Zijlstra). Bij Azeven Noord bij Drachten 1 ijsvogel (Bouke Roosma). In de Lindewijk te Wolvega nog 1 gierzwaluw gezien (Wolbert Hermus). Groep van 200 krakeend in Lauwersmeer bij Ezumakeeg (Gerrit Assink). Drie zwarte roodstaart te Rinsumageest (Sibbele de Jong). Een raaf overvliegend te Nijbeets (Lieuwe van Welie). Vondst van een vers dode torenvalk met een Belgische pootring in een paardendrinkbak in Uitwellingerga (Cor van der Meer, Oppenhuizen).
De torenvalk is een algemeen voorkomende broedvogel in Friesland. In ons land is de torenvalk vooral als standvogel. Slechts een deel trekt weg richting, Belgie, Engeland, Frankrijk, Spanje, Portugal, noord Afrika (Marokko/Algerije), tot zelfs in Ghana! Noordelijke torenvalken uit Scandinavië verschijnen hier in herfst en winter (Bron; www.vogeltrekatlas.nl).
In Friesland zijn me maar weinig torenvalk vondsten bekend met buitenlandse ring. Met de vondst van een geringde vogel kan men aantonen waar ie weg komt en geringd is. Torenvalken kunnen soms van ver komen en standvogels kunnen behoorlijk oud worden. Een Nederlandse torenvalk werd zelfs 22 jaar. Veel torenvalken worden in Friesland geringd in de z.g. torenvalkkasten. Soms legsels met zes of zeven jongen is geen uitzondering bij veldmuizen rijke jaren. Ook in de omgeving van de gesneuvelde torenvalk bij Uitwellingerga waren deze zomer een ouderpaar en jongen aanwezig aldus Cor van der Meer uit Oppenhuizen.
Hieronder enkele terugmeldingen en vondsten van torenvalken die betrekking hebben met Friesland. Meer vondsten en meldingen zijn welkom.
NLA…3453038. 13-06-1990 geringd als nestjong in het Lauwersmeer.
22-10-1990 niet vers dood gevonden in Marokko bij Tiznit.
NLA…3219528. 21-06-1975 geringd als nestjong bij Ferwoude.
02-05-1976 dood gevonden op De Tenerife.
NLA…3317613. 23-06-1980 geringd als nestjong bij Sexbierum.
06-08-1980 dood gevonden te Caister on Sea aan de ZO kust van Engeland.
NOS…615387 13-07-1963. Geringd als nestjong bij Skarvatna Meer in Noorwegen 08-01-1966 dood gevonden aan de kust bij Westhoek boven Sint Anna Parochie.
SFH…S309421 05-07-2009. Geringd als nestjong boven Kälviä in Finland.
26-11-2011. Dood gevonden te Kimswerd.
28-08. Groep van 37 kruisbek bij Lange Paal op Vlieland (Joep Duijvenstein). In Bos op Schiermonnikoog 1 fluiter (Hein Prinsen). Een groep van 400 kievit bij A7 omgeving Tjalleberd (Gerrit Assink). In It Wytfean bij Eastermar 1 koekoek (Hetty Borger). Groep van 300 huiszwaluw bij De Branding op Schiermonnikoog (Wouter van der Ham). Aan het Sneekermeer bij de Griene Dyk groep van 250 boerenzwaluw (Dick Pruiksma). Bij Bomenland op Vlieland 5 vuurgoudhaan (Wouter Monster).
29-08. Bij de Starnumanbossen bij Balk 1 grote gele kwikstaart (Rob de Ridder). Bij de Zwagermieden 1 paapje (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Rijsterbos 2 vuurgoudhaan (Theo de Vries). Op de Merskenheide 6 staartmees (Koert Scholten). Groep van 100 boerenzwaluw jagend op insecten in Driessenpoolder in Lendevallei (Koos Jager). In Oldeholtpade 1 bosuil roepend (Boris Visser). Zes watersnip in Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). Bij Scherpenzeel 1 zwarte ooievaar (Theo Meijer). Op de Workumerwaard een groep van 115 reuzenstern (Harry de Vries).
30-08. Groep van 75 kneu op Noordsvaarder op Terschelling (Jan Lok). In Noardburgum 1 ijsvogel (Hans Kouwenberg). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 22 lepelaar rustend (Bouke Sienema). Bij de Blaugerzen bij Akmarijp 22 putter, 2 paapje en 4 tapuit (Wouter M.G. Vansteelant). Groep van 40 staartmees langs Bospad en 15 sijs bij Klein Zwitserland op Schiermonnikoog (Gijsbert Twigt). Vier gele kwikstaart in de Groote Sintjohannesgaaster veenpolder (Bouke Sienema). Op Vlieland al een bokje in Vallei van het Veen en Vianenslid (Carl Zuhorn).
31-08. Drie pijlstaart in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Bouke Sienema). Groep van 40 kruisbek bij Lange Paal op Vlieland (Marijn Prins). Bij Oudwoude/De Warren groep van 500 kievit voedsel zoekend (Kees Bode). In De Blesse 1 boomvalk gezien (Wolbert Hermus). Groepje van 8 tapuit in Peazemerlannen (Rommert Cazemier). Nog 1 gierzwaluw op Vlieland gezien bij Velden Nieuwe Kooi (Wouter Monster en Joep Duijvenstein).
To zover weer het halfmaandelijkse overzicht van bijzondere waarnemingen.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 47 graag vóór 16 september 2023 inzenden met vermelding van naam en adresgegevens
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
2 september 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
De NIEUWSBRIEVEN verschijnen vanaf september onregelmatig i.v.m. het opstellen van het eindverslag van het Boerenzwaluw Journaal 2023.Het maken en samenstellen van het Boerenzwaluw eindverslag vergt namelijk altijd veel tijd.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant
Nieuwsbrief 45. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van augustus 2023.
01-08. Bij de Afsluitdijk aan de IJsselmeerzijde in de hoek bij Cornwerd groep van 27 + 6 krooneend (Libbe Zijlstra). Bij Wijnaldum groep van 200 gierzwaluw (Albert Eggens). In de Garypsterwarren groep van 350 kievit (Jeffrey Huizinga). Aan de Griene Dyk bij Sneekermeer 14 regenwulp (Dick Pruiksma). In de Polder Aent Lieuwes bij Koudum 20 oeverloper en 25 groenpootruiter (Hessel van der Iest). Bij het Alpherveld te Beetsterzwaag 1 kuifmees (Willem Bosma).
02-08. In Dronrijp een zwartkop tegen de ruiten gevlogen, heeft de klap overleefd (Henk Jukkema). In Heeg 35 gierzwaluw (Mark Nuiver). Groep van 20 kleine mantelmeeuw in De Mersken bij Ureterp (Koert Scholten). In Ouwster-Nijega 1 mannetje spotvogel zingend (Bauke Sienema, Heerenveen). In Appelscha aan de Nieuwe Vaart groep van 15 kraanvogel overvliegend (Ria Hoekstra). In De Deelen bij Tijnje groep van 220 krakeend en 2 wielewaal (Pieter van der Giessen). In Polder Moerdiep bij Terwispel groepje van 14 kruisbek overvliegend (Wender Bil). Een sperwer vloog in Oudehaske met een klap tegen de ruiten, heeft het overleefd (Minke Brouwer).
Opmerking; in zijn jacht naar prooi (kleine vogeltjes) kunnen sperwers soms het glas niet meer tijdig ontwijken. Rond deze trektijd komen er vaak meer slachtoffers voor, ook veel kleine zangers.
In Oude Leije een miskleur ekster in de tuin met een groepje jongen (Fimke van Gent).
02-08-2023. De miskleur ekster (bovenste) samen met vijftal jongen vogels op een oud wasrek in de tuin.
03-08. Groep van 16 grote canadese gans te Oudega Sm. (Pim Julsing). In Hindeloopen 1 roodhalsgans, vogel uit gevangenschap (Luc Heeman). Groep van 50 gierzwaluw boven Fochteloerveen (Christian Bos e.a.). Te Kornwerderzand/ /IJsselmeerzijde groep van 10 zwarte zwaan (Maurice ten Hoope). In de Alde Feanen /Wikelslân 1 koekoek (Pim Julsing). In het Oosterschar bij Sintjohannesga groep van 43 lepelaar (Bauke Sienema). Groepje van 20 watersnip overvliegend in De Deelen bij Tijnje (Martine Huisman). Te Hoornsterzwaag 1 kleine bonte specht (Christiaan de Vries). Bij Ezumazijl/Lauwersmeer 1 reuzenstern overvliegend (Jan Steenstra). De gierzwaluwen op het Helmhout in Joure zijn vertrokken (Bertus Rijpkema).
04-08. Bij Piaam/kijkhut de Ral groep van 300 knobbelzwaan (J. van Oosten). Op Schiermonnikoog groep van 240 groenpootruiter (Joey Braat). Groep van 148 zwarte stern overvliegend naar west op Ameland/Briksduinen-Kobuspad (Andries Zijlstra). In het Oosterschar bij Sintjohannesga groep van 58 lepelaar (Bauke Sienema). In Tjerkgaast 1 velduil (Bert Zijlstra). Groepje van 25 kruisbek overvliegend te Tietjerk (Marnix Oudega). In Lauwersmeer/Ezumazijl 2 koereiger (Ad van Benten). Op Schiermonnikoog/Klein Zwitserland groepje van 7 staartmees (Doortje van Dijk). Bij Langedijke 2 roodborsttapuit (Rudi Huiting). Groep van 19 reuzenstern op slaapplaats aan de Waddenzee/Hoek de Bant (Joey Braat). In Leeuwarden/Vosseparkwijk 31 gierzwaluw (Jan Willem V.). Bij Workumer Nieuwland 4 baardman gezien (Libbe Zijlstra). Boven Rinsumageest 1 boomvalk overvliegend (Sibbele de Jong). In de Groote Veenpolder bij Spanga 1 steenuil (Pia Tepas).
04-08-2023. De steenuil blijft een soort om in Friesland op te letten. Zichtmeldingen zijn schaars en broedmeldingen komen weinig voor. Dit jaar voor het eerst sinds lange tijd weer een broedgeval in de gemeente De Fryske Marren.
05-08. Groep van 100 gierzwaluw overvliegend te Oudeschoot (Marc Bleijerveld). Groep van 1000 knobbelzwaan bij Oudemirdumerklif (Age Niels Holstein). In Fochteloerveen 1 visarend (Benno van den Hoek). In de polder bij Pingjum 1 zwarte ooievaar (Rutger Diertens). Bij Nijeberkoop/Diakonieveen 8 dodaars (Erwin Reinstra). In Lauwersmeer/Ezumakeeg 10 smient (Jeroen Sidler). Groepje van 50 wintertaling in Plasjes langs N31 bij Harlingen (Hugo Wieleman/Rens Keijsers). In het Fochteloerveen 1 groene bijeneter waargenomen en gefotografeerd (Benno van den Hoek).
05-08-2023. “Had aangeboden om iemand al heel vroeg in de ochtend af te zetten in Hoogeveen en besloot bij het vroege ochtendgloren 'even' door te rijden naar het Fochteloerveen voor hopelijk Kraanvogels en Slangenarend. Die Kraanvogels lukten al vrij snel dichtbij de weg. Even een rondje vanaf de p-plaats achter infocentrum gelopen en toen weer de weg terug voor Grauwe klauwier. Zag vanuit de auto al Grauwe klauwier, maar ook een groen vlekje bovenin een wilg zitten en toen ik de kijker erop zette werd alles even zwart voor m'n ogen. Snel telescoop erop en met super trillende handen wat supervage bewijsopnamen gemaakt (tekst www.waarneming.nl Benno van den Hoek).Een groene bijeneter!
In Stoenckherne bij Hindeloopen 1 waterrietzanger (gefotografeerd) en 5 baardman en 1 snor waargenomen (Hugo Wieleman en Rens Keijsers). Op Delleboersterheide/Den Hoorn 15 (!) grote lijster (Erwin Reinstra). In Kootstertille 1 gekraagde roodstaart (Dick Veenendaal). Groepje van 14 kruisbek overvliegend bij telpost Leeuwarderbos (Donald Wolters). Zes eerste jaars gele kwikstaart aan Kerkweg bij Rohel aan de noordoever van het Tjeukemeer (Jan de Jong).
06-08. Twee mandarijneend te Olterterp/Amvestbossen (Erik Gorter). Twee zwarte roodstaart te Wierum (Geert van Gassen). Bij de Galamadammen 32 nesten van de huiszwaluw (Jan Harteman). Op Geele strand bij Workum 35 putter (Tjerk Kunst). Bij Van Oordts Mersken /Bouwespolder 1 zwarte wouw (Wender Bil). Bij de Waddenzee/Hoek de Bant 1500 goudplevier (Kees Rosenbrand). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 15 slobeend (Johannes en Gea Koster). In Haulerveld 1 koekoek (Koert Scholten). Zeker 1000 scholekster en 15.000 bonte strandloper bij de Vogelpolle op Ameland (Hans). Twee reuzenstern in de Hempensermeerpolder (Donald Wolters). Bij Westhoek/Wad 300 krombekstrandloper (Jan Houwen). Zeker 25 ringmus bij Oudega W. /Plasdras (Bert Zijlstra).
07-08. Groep van 5 casarca bij de Bocht van Molkwar (Marco Bettink). In het Lauwersmeer/Ezumazijl groep van 430 kluut, 260 kemphaan, en 106 visdief (Theo Bakker). In Goutum 1 ijsvogel (Michiel Anas). Groep van 200 meerkoet bij de Oudemirdumerklif (Marco Bettink). Groep van 30 putter in Oldeholtpade (J.de Groot). In het Lauwersmee bij Ezumazijl 400 krakeend (Koert Scholten). Vorige week 3 jongen van de ransuil op het erf in Tjerkgaast geringd door Durk Venema. De jongen zaten in een oud kraaiennest. De jongen waren al takkelingen (Marten van der Heide).
Augustus 2023. De ransuil kan soms wat later in het seizoen best nog jongen groot brengen als er een flinke populatie veldmuizen aanwezig is.
08-08. In de Oosterbierumerpolder 1 koekoek (Libbe Zijlstra). In Oosterschar bij Sintjohannesga 1 reuzenstern (Bauke Sienema). Twintig putter op Zuidwaard bij Makkum (Libbe Zijlstra). Groep van zeker 450 kievit te Suwâld in Zuiderpolder (Luc Bruggeman). Zeker 125 boerenzwaluw voedsel zoekend in de Veenpolder te Echten (Jos Boot). Vier roodborsttapuit in Fochteloerveen/Compagnonsveld (Rudi Huiting). Groepje van 25 huiszwaluw voedsel zoekend bij Tjeukemeer te Echten (Jos Boot). Op Ameland /Roosduinen 1 man eerste jaars smelleken (Hidde Batterink).
09-08. Groep van 800 knobbelzwaan en 400 meerkoet bij Mirns-See Hanne (Aart Vink). Vijftig ooievaar in Alde Feanen/Krukkelân (Trudy de Boer). Zeker 40 lepelaar rustend in Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). Te Wijnjeterperverlaat 1 ijsvogel (Minne Feenstra). Vier reuzenstern op Makkumer Zuidwaard (Wim van Zwieten). In het Lauwersmeer/Ezumazijl 2 grauwe franjepoot (Guido Spek e.a.). In de Marrumermieden bij Marrum 3 mannetjes smient (Cora Boesenach).
10-08. Groepje van 16 reuzenstern en 1 heilig ibis op Workumerwaard/Uitkijkplateau (Peter de Vries). Bij de Hollumerduinen/Ameland 1 zwarte ooievaar (Jan Steenstra). In Beetsterzwaag 2 appelvink (Willem Bosma). In de Lendevallei/Driesenpoolder 4 juveniele roodborsttapuit (Peter de Vries). In Oldeholtpade 1 kleine bonte specht (Ruurd Jelle van der Leij). Bij Mirns/See- Hanne 30 tafeleend, 750 kuifeend en 800 meerkoet (Aart Vink).
11-08. Te Oenkerk 11 kruisbek overvliegend naar zuidwest (Gerben Mensink). Vandaag heb ik mij patio in Scharnegoutum onkruidvrij gemaakt en tevens mijn voedertafel en patio ontsmet. Naast de waterbak vond ik een rui veer dus even apart gelegd om te onderzoeken. Uit het onderzoek bleek dat het een veer was van een grote bonte specht zo blijkt. Zaterdagochtend regende het langdurig en na de bui vond ik een tweede veer. (Stef Janssen).
Opmerking; Een goede zaak om voedertafels tijdig te ontsmetten. Dit voorkomt zieke vogels, vooral drinkbakjes elke dag verschonen. De grote bonte specht is zeker op bezoek geweest en heeft bij zijn activiteiten enkele veren verloren. Rond deze tijd is het normaal dat de soort zijn verenpak aan het vernieuwen is.
12-08. Vandaag zijn bij ons in Terwispel aan De Streek in de tuin drie jongen van de grauwe vliegenvanger uitgevlogen (Tjeerd Geertsma). Bij Laaxum 1 witte boerenzwaluw gezien tijdens het vogelringen tussen een flinke groep zwaluwen (Ype en Tryntsje Albada).
Opmerking: Zijn er dit jaar nog meer miskleur boerenzwaluwen gezien in Friesland?
13-08. Groep van > 200 oeverzwaluw aan noordoever van het Tjeukemeer. De vogels kwamen af op geluidsbron tijden het ringen op Marswâl. Die morgen een recordaantal oeverzwaluwen gevangen op ringplek. Tevens een eerste jaars grote karekiet geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). Mijn buurman telde er kortgeleden bij het Brandemeer hier vlakbij Tjerkgaast ca 80 (!) ooievaar op zijn land. Ze overnachten hier op lantaarnpalen. Bij vv Sleat zijn alle ca 14 lichtmasten 's avonds ook "bezet". Ik heb ze af en toe ook al op het erf. En niet zo weinig ook (Marten van der Heide).
Opmerking; Veel van die ooievaars (maar ook blauwe reigers) jagen op veldmuizen. Vooral de jonge ooievaars maken zich op (vetreserve opbouwen) voor de wegtrek naar Afrika.
14-08. Vanmorgen bij de begraafplaats/ het Fermanjebosk in Damwâld een vreemde vlinder. Het blijkt een afwijkende kleine vuurvlinder te zijn (Jan Andries Wagenaar).
14-08-2023. Bij vrouwtjes van de kleine vuurvlinder komt soms een afwijkende variatie (wat ongeordend) van de voorvleugel voor. Vaag zijn de plekken te zien op de voorvleugel die duidelijker zichtbaar hadden moeten zijn.
15-08. In de Jan Durkspolder groepje van 100 slobeend (Joeri Pacquee). Aan de Afsluitdijk/Friesland groep van 40 casarca (Erwin va Saane). Bij de Lange Paal op Vlieland 1 nachtzwaluw (Desmond de Vries/Sander Lageveld). Nog 1 gierzwaluw in de binnenstad van Leeuwarden (Donald Wolters). In de Bakkeveenster duinen 1 koekoek (Koert Scholten). Groep van 31 witgatjes op Noorsvaarder/Terschelling (Mark van Keulen). Zeker 19 reuzenstern op de Workumerwaard (Rutger Polder). Grote groep van 1100 aalscholver bij Mirns/See-Hanne. Op de slaapplaats bij Mirns/See-Hanne zeker een 50 grote zilverreigers (Aart Vink). Op het Nannewijd bij Oudehaske 1 visarend (Gerco Schutten). Bij de Klyndobbe/Feanwâlden 1 paar met 2 juveniel roodborsttapuit (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groep van zeker 600 goudplevier in het Lauwersmeer /Bochtjesplaat (Nico Landman).
06-08-2023. Ook aan de Friese kust worden soms flinke groepen goudplevier gezien zoals hier op de foto bij Hoek van de Bant/Waddenzee. Met de droge hete zomers wordt vooral de klei/leem grond harder en schaarser aan voedsel. Veel goudplevieren zoeken dan de wat nattere plekken op.
NIEUWSBRIEVEN WAT LATER; Van juli 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen, dat heeft te maken met vakanties. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Tot zover deze Nieuwsbrief 45. Allen dank voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was erg groot.
18 augustus 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 46 graag vóór 1 september 2023 inzenden met vermelding van naam en adresgegevens. Vermeld bij fotos graag waar en wanneer ze genomen zijn!
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van juli 2023.
door Jan de Jong
15-07. Een rode wouw gezien in Gorredijk (Henk Pots). In onze tuin veel meer vlinders dan anders. Zowel in onze groene (weinig tegels) tuin in Feinsum als in onze omgeving. Waarschijnlijk ligt de oorzaak in onze omgeving omdat daar veel bijenlinten zijn georganiseerd. Bij ons in de tuin in Feinsum een kolibrievlinder die naar nectar zoekt (Hielke de Groot).
15-07-2023. Kolibrievlinder hangend boven Flox (Vlambloem) op zoek naar nectar.
16-07. In de polder van Scharnegoutum 35 regenwulp (J. P. Osinga). Bij de Leeuwarder Tearnzer Wielen 1 reuzenstern jagend (Jeroen Breidenbach). In de Bantpolder in het Lauwersmeer grote groep van 300 visdief (Robert van Tiel). Twee wespendief in Oldeholtpade (Ruurd Jelle van der Leij). Groepje van 11 ringmus in Lendepoolder bij Wolvega (Wolbert Hermus). In Easterskar bij Sintjohannesga 19 lepelaar en 1 purperreiger gezien (Bauke Sienema, Heerenveen). In Haulerbos bij Haulerwijk groep van 50 kruisbek (Antoine van der Heijden).
17-07. Twee reuzenstern overvliegend bij Piamergeul bij Piaam (Tobias van den Heuvel). Langs A7 bij Beetsterzwaag 34 ooievaar (Pim Julsing). In Oosterschar bij Sintjohannesga 1 koereiger (Teun Veldman). In Leeuwarden 1 ijsvogel (Wil Leurs). Groepje van 5 roodborsttapuit bij de Mokkebank te Laaxum (Lieve Van Beirendonck). Groepje van 13 sijs overvliegend te Stiens (Lisette Cuperus).
18-07. Twee ooievaar rustend in het zanddepot aan de RW Joure-Heerenveen bij Oudehaske (Jan de Jong). Gespot in "Reid om 'e Krite" bij vogelkijkhut in Alde Feanen een groep met 7 jonge baardmannetjes. (Carel v.d. Lippe, Drachten). Groep van 20 watersnip in Workumer Buitenwaard (Rommert Cazemier). In de Lendevallei 4 oeverloper (Koos Jager). Op Noordzeestrand op Vlieland 1 rustende drieteenmeeuw (Rob van Beers). In de Alde Feanen /Tusken Sleatten bij Eernewoude 1 visarend (Marten Sikkema en Jan Bijsterbos). Bij de zandwinput te Beetsterzwaag 1 ijsvogel (Sjouke Scholten). Groep van zeker 60 huiszwaluw te Gaastmeer (Fer-Jan de Vries). Een stadsreus in de tuin in Stiens, had hem hier nog niet eerder gezien (Gerard Mast).
Opmerking; De stadsreus komt op veel plaatsen nog voor in Friesland (verspreiding 2023).De zweefvlieg doet zijn naam eer aanin Friesland, let op de verspreiding in de steden! Een opvallende, forse, geel-roestrood-zwarte zweefvlieg, die door de goede vliegcapaciteiten overal aangetroffen kan worden.
19-07. In Heerenveen een groep van 50 gierzwaluw rondcirkelend (Kim Susanne). Op de Steile Bank bij Oudemirdum 9 reuzenstern (Libbe Zijlstra). In de Schuilenburger Polder 1 heilige ibis gezien (Hessel van der Iest). Bij Boelenslaan 3 bijeneter gezien (Sipke Booi). Groep van 500 boerenzwaluw te Fochteloo gezien (Rudi Huiting).
20-07. Gezien tussen Ravenswoud en Smilde net over de grens Friesland/Drenthe een grote groep van 48 kraanvogel. Veel jonge vogels ertussen. Even verderop nog twee ouders met jong net voor de grens (Henk Klaver, Boijl). Groep van 280 kievit en 1 zwarte ooievaar bij Fochteloerveen (Albert de Jong). Te Kollum 1 ijsvogel gezien (Joost de Bruijn). Bij de kijkhut de Ral te Piaam 1 grote karekiet gezien (Minie Ackerman). In het centrum van Heerenveen 1 zwarte roodstaart (Martine Huisman). In Hemrikkerveld bij Beetsterzwaag 1 grote gele kwikstaart (Willem Bosma). Vanmorgen een miskleur scholekster op de zeedijk tussen Zwarte Haan en Kwelder Westhoek (Albert Stellingwerf, Menaldum).
20-07-2023. Een scholekster met een kleurmutatie (“Brown”) valt op tussen soortgenoten.
21-07. Groepje van 45 gierzwaluw in Drachten/De Wiken (van der Wal). Groep van 350 scholekster bij Zwarte Haan aan de kust (Laurenske Sierkstra). Een heilige ibis op de Workumerbinnenwaard (Tjerk Kunst). Vandaag met anderen drie witborsteenden (ook wel Spreeuwekopeenden genoemd) in Easterskar bij Sintjohannesga. Had ze niet eerder gezien daar. De eenden werden gefokt, geselecteerd op de witte ronde borstvlek. Dit om te voorkomen dat een jager anders de kans liep de eenden van zijn buurman van het leven te beroven (Henk Nipperus, Joure).
Opmerking; Dit zijn ontsnapte siereenden. Ze werden vroeger in Noord-Holland veel gekweekt. De soort heef opvallend lange snavel, vrouwtjes hebben een lange naar beneden gebogen snavel.
22-07. Op de Workumerwaard 10 reuzenstern en 1 visarend (Tobias van den Heuvel). Te Ravenswoud 2 zwarte ooievaar (Michiel Winter). Bij Zurich/viaduct bij Afsluitdijk 2 nachtegaal geringd voor onderzoek (VRS Franeker). In het Easterskar te Sintjohannesga 44 lepelaar rustend (Bauke Sienema, Heerenveen). Aan het Tjeukemeer bij Rohel een roerdomp overvliegend naar oost (VRS Rohel Tjeukemeer).
23-07. Groepje van 10 ringmus voedsel zoekend in Kloosterpolder bij Ried (Bert Jonkhans). In de Houtwiel bij De Falom groep van 40 witte kwikstaart en 3 gele kwikstaart (Wiebe Sjoerd van der Veen). Drie smient in Easterskar bij Sintjohannesga (Johannes en /Gea Koster). Groep van zeker 100 kemphaan in Hemmemapolder bij Berlikum (Hans Groot). Bij Ravenswoud een zwarte ooievaar nog steeds aanwezig (Vincent Douwes). Op de rijksweg A6 door het Tjeukemeer 1 kerkuil dood als verkeersslachtoffer (Pim Julsing).
Opmerking; Met de donkerder wordende dagen sneuvelen er weer meer kerkuilen in het verkeer. Veel jonge kerkuilen zwerven al vrij kort na het vliegvlugge stadium uit en gaan op zoek naar voedsel (veldmuizen) en een eigen plekje.
24-07. In de Blaugraslanden bij Akmarijp 1 purperreiger, 6 veldleeuwerik en 2 bruine kiekendief gezien (Lykele Zwanenburg, Dronten). Bij Nicole Schalkx in Rottum broeden 7 paar boerenzwaluw in paardenstal. Diverse oude vogels gevangen en 2 nestjes met jongen geringd. Een van de gevangen vogels (een vrouwtje) droeg een pootring. Het bleek dat ik de vogel zelf als nestjong op 27 juli 2020 in de Tijnje bij Harriet Nieuwland (ook in paardenbox!) geringd had (Jan de Jong).
Opmerking; Veel vrouwtjes boerenzwaluw die als nestjong geboren zijn in een stal keren zelden naar hun eigen geboortestal terug. Dit is om inteelt te voorkomen. Als ze eenmaal na terugkeer uit het overwintergebied in Afrika terugkeren zoeken ze een eigen plek in de ruime omgeving. Als ze daar eenmaal met succes gebroed hebben is de kans groot dat ze er elk jaar terugkeren. Jonge mannetjes komen wel vaker in hun eigen geboorteschuur terug, doch ook daar is een flink deel dat in de omgeving een andere plek zoekt.
25-07. Bij het gebied De Gruyts nabij Kollumerpomp zag ik vandaag een groep van 140 kemphaan rondscharrelen. Hoofdzakelijk mannetjes, wel langzamerhand de kraag aan het verliezen (Sies Krap, Kollum). Op Ameland 1 zwarthalszwaan bij Hollumerbos gezien (Elize). Groep van 7000 kanoet aan Wadkant bij Westhoek (Wouter van der Ham en Karel Tjoelker). Groep van 50 slobeend in Alde Feanen (Marten Sikkema). Ten W van Lemmer aan IJsselmeer in Polder Nieuw Grasfennen aan de Sondelerdyk een groep van 1500 knobbelzwaan (Fer-Jan de Vries), Een boomvalk overvliegend te Grou (Jos Welbedacht). Op Terschelling/’t Sehaal groep van 80 steenloper en 200 tureluur (Thijs Glastra). In Fogelsanghstate 2 ijsvogel en 2 raaf roepend (Kees Bode). Een rode wouw overvliegend te Nijbeets (Foekje van der Meulen). Op Delleboersterheide 3 kramsvogel (Pieter van de Kooij).
31-10-2022. De kramsvogel wordt niet zo vaak meer in het binnenland van Friesland gezien in de juni en juli maand. Broedgevallen in ons land zijn zeldzaam (10 a 25 paar SOVON Vogelatlas).
26-07. Bij de Hommerts-Jutrijp groep van 44 grote zilverreiger voedsel (muizen) zoekend op grasland tussen de Krimwei en de hoofdweg (Jan de Jong). In Stavoren 1 Chileense smient (J.S. Leeboom). Ter hoogte van Cornwerd 125 krooneend langs Afsluitdijk (Thomas van Es). In Van Oordt’s Mersken/Bouwespolder 1 kwartel roepend (Wender Bil). Bij Molkwerum 1 reuzenstern overvliegend (Hessel van der Iest). Te Oudeschoot 1 ijsvogel (Marc Bleijerveld). In het Leeuwarderbos 1 wielewaal (T. Brontsema). In het Rijsterbos 1 goudhaan gezien (Theo de Vries).
27-07. Twee man smient en groep van 35 rustende lepelaar in Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema). In Lemmer 1 ijsvogel (Rommert Cazemier). Op Terschelling/West Terschelling 8 kruisbek gezien (Daan van der Elsken). Aan Griene Dyk bij Sneekermeer 8 regenwulp en 5 watersnip (Dick Pruiksma). Bij Berlikum 1 gele kwikstaart aan het voedsel zoeken (Raymond van der Ham).
28-07. Het is met de vlinders in mijn tuin in Oosterwolde slecht gesteld in vergelijking met andere jaren. Vandaag toevallig een wat zonnige dag en heb ik wat bijgehouden in voor en achtertuin.1 Bont zandoogje, 2 Blauwtjes, 1 Dagpauwoog, 1 Oranje zandoogje, 1 Klein witje, 2 Citroenvlinders en 1 Kolibrievlinder. Het Oranjezandoogje is wel bijzonder, want die heb ik nog nooit in mijn tuin gezien. Als ik naar de berichten van de komende week kijk met al die regen......slecht voor de vlinders (Nel van Charante). Op de Workumerwaard 1 Indische gans (Patrick Agterberg en Rudi Fopma). Groep van 16 nijlgans overvliegend boven Burgum (Jeffrey Huizenga). In Polder van Ternaard 1 kwartel roepend (Ria Pekelsma). Groep van 40 gierzwaluw te Feanwâldsterwal (Jo Scheepers). Op De Fleuzen bij Elahuizen 1000 grauwe gans (Fer- Jan de Vries). Groep van 170 bontbekplevier te Ferwert Buitendijks (Jaap Colijn en Corstiaan van Beeke). In Lauwersmeer/Zoutkamperplaat 1 visarend (Anne van der Wal).
De visarend neemt steeds meer toe in ons waterrijke landje. In 2016 1e broedgeval in De Biesbosch, in 2022 telde ons land al 5 broedparen. Wanneer komt 1e broedgeval in Friesland?
29-07. Aan de noordoever van Tjeukemeer 2 eerste jaars gele kwikstaart gevangen en geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). In Polder Geele strand bij Workum 4 Indische gans (Jan Bijlsma). Bij de Bocht van Molkwar 8 casarca (Hessel van der Iest). In het Lauwersmeer/Ezumakeeg 1 smient (Erik Wouda). In Hemrik 1 kwartel roepend (Christiaan de Vries). Zestig lepelaar in Oosterschar bij Sintjohannesga (Johannes en Gea Koster). Vier witgat in Bokkumermar bij Akkrum (Naut van der Mei). Groep van 15 kruisbek overvliegend te Feanwâlden (Arno Niehof).
30-07. Wij hebben een nest ransuil met zeker twee, mogelijk drie jongen, inmiddels takkelingen. In de ruim 28 jaar in Friens nog niet eerder op ons erf gehad. Het boerenzwaluw paar bracht vier jongen eerste leg. Vreemd genoeg lijkt er geen tweede leg te zijn; een boerenzwaluw overnacht nog steeds binnen op vaste plek, partner zien we niet meer. Mussenkastjes weer volop in gebruik, tientallen jongen waargenomen op voederplaats. Ook weer een merel paar na zeker een jaar van afwezigheid (Sybe van der Meulen). Groep van 50 boerenzwaluw voedsel zoekend bij Appelscha/Willemstad (Rudi Huiting). Groep van 5000 spreeuw op de slaapplaats in De Houtwiel bij De Falom (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Oosterschar 1 purperreiger en groep van 62 lepelaar (Bauke Sienema, Heerenveen). Aan het strand en Noordzeekust ter hoogte van Ballum op Ameland 100 zwarte zee-eend (Jan Bisschop). In Polder de Koning/Westhoek 2 (geringde/ontsnapte?) sneeuwgans overvliegend (Frans Inia). Bij Kornwerderzand en langs Afsluitdijk 4 en 7 zwarte zwaan (Erik Wouda). In het Wilhelminapark te Sneek 1 Chileense smient (Jappie van der Pol).
30-07-2023. De Chileense smient duikt steeds vaker op in het Friese landschap (Sneek, Stavoren/Heerenveen/Eastermar/Lauwersmeer/Oosterschar Sintjohannesga, etc).
31-07. Er zijn twee van de vijf boerenzwaluwen uitgevlogen bij ons in Pietersbierum. Er lagen 3 dood in de stal, bij het nest. Het was niet te warm, op dat moment. Er zijn nu weer eieren uitgekomen, de tweede leg. (Klaske Smidts).
Opmerking; Op veel plaatsen hebben de boerenzwaluwen nu nog vervolglegsels. Jammer dat door de regen van de afgelopen weken de oude vogels van het legsel in Pietersbierum te weinig insecten konden vinden voor hun jongen. Hoor graag hoe het elders was. Mijn ringonderzoek naar de boerenzwaluw heeft dit jaar tot nog toe al bijna 1000 geringde boerenzwaluen in stallen en schuren opgeleverd! Ook zijn er vele van voorgaande jaren teruggevangen.
Mocht U een dode boerenzwaluw in U stal of schuur vinden controleer hem dan even of de vogel ook een ring draagt. De laatste dagen kwamen er meer meldingen binnen van gevonden boerenzwaluwen, zelfs een met Franse pootring, vinder zond de melding op. Binnenkort meer nieuws hierover!
Groep van 100 bergeend bij Hoek van de Bant (Joey Braat). In Fochteloerveen 1 paapje (Rene Trommel). Bij Oldeholtpade 1 paar met 4 juveniel roodborsttapuit (J.de Groot). Te Bakkeveen 1 raaf (Koert Scholten). Twee grauwe franjepoot in Lauwersmeer/Ezumakeeg (Aron Jansen/Joey Braat). Te Appelscha aan de Vaart 1 gekraagde roodstaart (Ria Hoekstra). In de Weperpolder 1 volwassen grauwe klauwier (Hetty Borger). Acht grote stern bij de Peazemerlannen (Klaas van der Ploeg).
Tot zover deze Nieuwsbrief 44. Allen dank voor de meldingen en fotos die ik mocht ontvangen.
NIEUWSBRIEVEN WAT LATER;
Van augustus 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen, dat heeft te maken met vakanties. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 45graag vóór 16 augustus 2023inzenden met vermelding van naam en adresgegevens.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was groot.
3 augustus 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van juli 2023.
door Jan de Jong
01-07. Een jagende boomvalk in het Easterskar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema, Heerenveen). Bij de Houtwiel bij De Westereen 1 distelvlinder (Wiebe Sjoerd van der Veen). Vandaag zag ik hier in het Hemmemapark te Berltsum/Berlikum) een ijsvogel (Ita Spoelman).
02-07. Sinds een dikke week hoorde ik het harde geschetter van eksters bij ons in de tuin in Oude Leije, net iets anders dan anders en net als vorig jaar zag ik een behoorlijk witte ekster. Het exemplaar wat ik zag had bruin op z’n kop (Fimke van Gent, Oude Leije). De jongen van de bij ons broedende zwarte roodstaart in Donkerbroek zijn een week geleden uitgevlogen, nu zitten er nog enkele regelmatig in de tuin (Teake Soepboer).
03-07. In Sneek bij bouwbedrijf van der Meer aan de Einsteinstraat een nestje met 4 jongen van de zwarte roodstaart (tweede broedsel) geringd in hetzelfde nest (Jan de Jong/Cor van der Meer). Bij Mantgum een blauwe kiekendief gezien (Bertus Rijpkema, Joure). Vandaag troffen we onze tuin in Heerenveen een zwarte specht met 2 jongen en ook 2 groene spechten aan die tussen de stenen op zoek waren naar mieren (Ben Klaassen). Vanmorgen in Fermanjebosk een zeldzame keizersmantel vlinder gezien en gefotografeerd! De vlinder was geruime tijd aan het foerageren op bloeiende bramen. Heb deze soort hier nog nooit gezien (Jan Andries Wagenaar).
03-07-2023. Voor Friesland is de keizersmantel zeldzaam. Door de klimaatverandering (warme zomers) wordt de soort steeds vaker gezien in ons land. Voor Friesland neemt het aantal meldingen toe.
Waar werd in Friesland de Keizersmantel gezien?
Even een lijstje met waarnemingsplaatsen waar de Keizersmantel in Friesland is gezien.
04-07. Vanmiddag om ca 13.30 uur in het natuurgebied op de golfbaan bij Oudemirdum een visarend op een paaltje bij het grote ven (Marten van der Heide, Tjerkgaast).
05-07. Een uur geleden heeft de Dierenambulance een jonge houtduif opgehaald, dat op de grond in mijn tuin in Ureterp was beland. De orkaan had het nest in mijn eik vernield. Heel blij dat het zeer gezond ogende beestje nu verder wordt verzorgd in de Fûgelhelling (Ydwine van der Molen).
Vandaag raasde er een zomerstorm (Poly genoemd) door Friesland. Veel vogels die nog nesten met eieren of kleine jongen hadden hebben het moeilijk gehad. Graag horen we hoe het elders in de provincie is gegaan met nesten van vogels.
06-07. In de Zwagermieden bij De Westereen in een kleine kolonie van de visdief in totaal 14 dode volwassen vogels en vrijwel alle jongen dood. Bij de Eemshaven zag ik vandaag een zieke noordse stern, en tegelijkertijd vond mijn collega in de kolonie er 3 dode. We hoopten dat die soort wel bestand was tegen vogelgriep, maar niet dus. En vorige week had ik in een ander gebied 3 dode en 2 zieke scholeksters, dus ook Steltlopers lijken kwetsbaar. Ik ben bang dat dit nog wel een aantal jaar doorgaat (Petra Manche, SOVON).
Het is verontrustend te lezen dat de vogelgriep nog altijd om zich heen grijpt. Petra onderzoekt de visdief populatie intensief (Petra.Manche@sovon.nl ) en heeft dan ook veel van haar onderzoek vogels verloren door de om zich heen grijpende vogelgriep.
Bron: Petra Manche SOVON. Sovon -Rapport 2022-94. “Broedvogels en broedsucces op broedponton Sternstee (Lauwersoog) in 2022.
Daar de visdief ook op meer plaatsen in het binnenland van Friesland tot broeden komt (soms ook op platte daken) is het raadzaam om ook deze broedplekken (indien nog niet gemeld) te onderzoeken op sterfte.
03-07-2023. Flinke sterfte onder oude en jonge visdieven op broedponton Sternstee in Lauwersoog.
07-07. Op de Makkumer Zuidwaard een record van 85 rietzangers gevangen voor wetenschappelijk ringonderzoek (Tryntsje en Ype Albada, Jaap Strikwerda). Ook aan de Noordoever van het Tjeukemeer bij Rohel in het SBB-natuurterrein “Marswâl” zijn 99 rietzangers gevangen. Ook daar werden records gebroken. Op die morgen zelfs 25 soorten met 332 vogels gevangen (VRS Rohel Tjeukemeer).
Dat de rietzanger dit jaar zo goed vertegenwoordigd is met veel jonge vogels op de twee Friese ringstations heeft te maken met de goede weersomstandigheden. Net voor de zomerstorm van 5 juli wemelde het van de jonge vogels die net vliegvlug waren. De kleine karekieten, die altijd wat later broeden, hadden minder succes. Een flink deel zat nog te broeden of hadden kleine jongen. Door de zomerstorm zijn veel nesten vernield.
08-07. In Lemmer 1 kolibrievlinder in de tuin (Ytsje Dijkstra). Langs de A7 bij Oudehaske 1 rode wouw (Sietse Brouwer). Bij Oudega /sm. 1 boomvalk (Marten Sikkema). Een zwarte wouw bij Appelscha /Willemstad (Valérie Goethals). Groep van 11 kruisbek gezien/gehoord in Beetsterzwaag (Jarig Roosma).
09-07. Zag in de buurt van Anjum aan de Lauwerseeweg om half negen een zeearend (Klaske de Kant). Bij de Kleine Wielen/Leeuwarden 1 kwartel overvliegend (Merel Zweemer/Lisette Cuperus). Groepje van 12 kemphaan mannetjes bij Stiens/Wide Mar (Donald Wolters). In Oudeschoot 1 wespendief overvliegend (Marc Bleijerveld). Vier grauwe klauwier (1 adult /3 juveniel) in Fochteloerveen (Ben Staal e.a.). Drie kruisbek overvliegend in Ketlikerheide (Jos Welbedacht). Bij de golfbaan in Leeuwarden 1 ijsvogel roepend (Vincent Douwes).
10-07. In Gorredijk een overvliegende rode wouw gezien (Henk Pots). Vandaag vier lepelaar bij de vogelkijkhut te Wier (Ita Spoelman, Berlikum). Vanmorgen tijdens het boerenzwaluwen onderzoek een nestje met 5 jongen geringd bij Annemarie van Garderen in een paardenstal, in de Tijnje. Hierbij was een afwijkend jong. De vogel bleek een kruising van boerenzwaluw/huiszwaluw te zijn en viel op door zijn witte stuit, de lichte pootkleur en de wat gelere snavelrand (Jan de Jong).
10-07-2023. In een boerenzwaluw nestje in de Tijnje een kruising van boerenzwaluw x huiszwaluw (rechts op foto) ontdekt in een paardenstal.
11-07. Wij hebben in Franeker geregeld twee kolibrievlinders in de tuin (Betty van Dijk). Bij Van Oordt’s Mersken /Smelle Warren 1 rode wouw (Wender Bil). Bij de Slotplaats in Bakkeveen 1 grauwe klauwier (Hetty Borger). Groepje van 6 kruisbek overvliegend Leeuwarden binnenstad (Sjouke Scholten). Vanmiddag 1 mannetje citroenvlinder in de tuin te Joure (Jan de Jong).
Opmerking; We zien tot nog toe opvallend weinig dagvlinders hier, is dat elders ook zo? (Jan de Jong).
12-07. Vijf casarca bij plasjes N31 bij Harlingen (Jeroen van Ewijk). Bij het Gerbrandygemaal aan Sneekermeer 1 boomvalk jagend (Dick Pruiksma). Bij de Steile Bank te Oudemirdum 10 smient, 1 toppereend ,1 middelste zaagbek, 220 brilduiker en 4 reuzenstern (Bram Ubels). Bij Oosterwolde nog een scholekster (Rudi Huiting).
Opmerking; Wanneer vertrokken de scholeksters uit het binnenland van Friesland? Door klimaatverandering/ droogte lijkt de soort steeds sneller uit het binnenland verdwenen (Jan de Jong).
13-07. Twee putter gespot aan de Snekertrekweg in Leeuwarden (Thomas Bakker). Tijdens mijn wandeling even buiten IJlst, richting Sneek, vloog een roerdomp me tegemoet (Geert Tamsma, IJlst). Op Vlieland bij Lange paal 1 nachtzwaluw (Sjoukje Scholten). Groep van 502 scholekster in Terschellinger polder (Theo Ruppert). Bij Ezumakeeg in Lauwersmeer 500 kluut (Koert Scholten). Bij Klaarkampermeer 6 grote zilverreiger (Sibbele de Jong). Bij de Kleine Wielen bij Leeuwarden 1 ijsvogel (Michiel Anas). Groepje van 6 staartmees bij Diakonieveen te Nijeberkoop (Simon Sprienstra).
14-07. Op de Vrijheidsplaat op Ameland 30 zilverplevier en 1400 kanoet (Bram Roobol e.a.). Bij de Steile Bank te Oudemirdum 10 dwergmeeuw en 10 reuzenstern (Libbe Zijlstra). Bij Veenwouden 6 zwarte ibis overvliegend (Martijn Veenstra). In het Lemsterhop bij Lemmer 1 velduil op paaltje (Sjoerd Bakker). In Oosterschar bij Sintjohannesga 1 boomvalk (Bauke Sienema). Tien kruisbek overvliegend bij Ontwijk, bij Donkerbroek (Rudi Huiting). In Ravenswoud een vondst van een stormvogeltje met Franse pootring (Atze Teppema).
14-07-2023. Bijzondere vondst van een stormvogeltje bij Ravenswoud in het binnenland van Friesland
15-07. Twee scholekster overvliegend Heerenveen (Martine Huisman). In Polder Gele Strand bij Workum 150 goudplevier (Libbe Zijlstra). Bij Ferwert Buitendijks 1 breedbekstrandloper (Sietse Bernardus, Joure). Bij de Vogelkijkhut te Berlikum 5 witgat (Hiele Loodsma). In De Deelen 1 ijsvogel (A. Schaaf).
Bij Gorredijk nog steeds 1 rode wouw aanwezig (Henk Pots). Groepje van 25 kruisbek overvliegend bij Canadameer omgeving Drents Friese Wold (Norbert Kwint). Groep van zeker 50 dwergstern op Vliehors /Vlieland (Rob van Beers).
15-07-2023. De dwergstern is vooral op de Waddeneilanden broedvogel, op de vaste wal van Friesland komt hij zelden als broedvogel voor.
Tot zover deze Nieuwsbrief 43. Allen dank voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
NIEUWSBRIEVEN WAT LATER;
Van juli 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen, dat heeft te maken met vakanties. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen.
Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan in Sint Johannesga en Joure.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 44 graag vóór 1 augustus 2023 inzenden met vermelding van naam en adres gegevens.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was erg groot.
17 juli 2023.
Jan de Jong, Joure.
Email; j.d.jonglc@home.nl
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Nieuwsbrief 42. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van juni 2023.
15-06. Bij onze woning in Haskerhorne 1 gekraagde roodstaart voedsel zoekend.(Henk Bulsing). Rond m'n boerderij in Tjerkgaast een grote groep van wel 50 a 60 ooievaar op land voedsel zoekend naar de vele veldmuizen (Marten van der Heide). Vandaag stond er hier bij de poel bij Opende een lepelaar (Sipke Lindeboom).
16-06. In de Oude Venen bij de Jan Durkspolder 1 nachtegaal zingend(Roel de Boer).In de Compagnonsbossen te Ravenswoud 1 vuurgoudhaan zingend (Marcel Stienstra). Bij de vogelkijkhut in het Oosterschar bij Sintjohannesga 1 snor zingend (Bauke Sienema). In Workum 1 zingende spotvogel (Tjerk Kunst). In Leeuwarderbos bij Leeuwarden 1 alarmerende wielewaal (Donald Wolters). Bij het Gele strand bij Workum 1 boomvalk (Sandra Teer). Bij Eastermar een grote karekiet gezien (Rinus Hulsinga). Al sinds 2 weken hebben we hier in Goënga een vreemd eendje met 2 jongen (Rients en Martha de Jong).
Opmerking; Het blijkt een vrouwtje nonnetje te zijn met jongen! Het broeden van deze soort was me niet bekend uit de omgeving van Sneek. Mogelijk is het toch een vrouwtje ontsnapt uit particulier bezit? Nonnetjes zijn voor ons land zeldzame broedvogels. Broeden doen ze al jaren in Friesland op 1 plek in de omgeving van Makkum is me bekend. Ontsnapt uit particuliere collectie?
16-06-2023 een vrouwtje nonnetje met twee jongen zwemt in een vaart te Goënga.
17-06. Bij Bakeveen 1 kruisbek overvliegend (Koert Scholten). In Oldeholtpade 1 kuifmees (Ruurd Jelle van der Leij). In de Akmarijpsterpolder 1 boomvalk jagend (J.P. Osinga). Te Boornzwaag 1 zwartkopmeeuw gezien (Tim van Nus). Bij de Sluizen van Lauwersoog 4 casarca eenden (Marcel Stienstra).
18-06. Vanmorgen een in westelijke richting overvliegende visarend in Haskerhorne (Henk Bulsing).In Oudehaske 2 koekoek gehoord en gezien (Tjitte de Vries). In het Haulerbos bij Haulerwijk 1 fluiter zingend (Koert Scholten). In De Deelen 1 wielewaal gehoord (Elise Bakker). Bij het Slotermeer 1 visarend (Jorrit Zondervan). Groepje van 130 grutto bij Wide Mar bij Stiens (Jacob Poortstra). In Haulerbos bij Haulerwijk 1 adult nachtzwaluw gehoord. Ook voor het eerst weer in 3jaar aldaar op oude territoria 1 houtsnip aanwezig (Keeshein Woldendorp).
19-06. In Fogelsanghstate te Veenklooster 1 middelste bonte specht (Kees Bode).Bij Workumer Nieuwland 1 smient aanwezig (Rob de Ridder). Bij Makkinga 1 wespendief overvliegend (Tijn de Boer).Bij mij in het schapenhok in Akkrum hebben 2 paar boerenzwaluwen gebroed. Vandaag waren de jongen al vliegvlug. Beide paren hebben in dezelfde nesten als vorig jaar gebroed. Met succes: 2 en 4 jongen uitgevlogen. Wederom een houtplaat op de golfplaten van het dak gelegd als hitteschild (Hyltsje Hilverda, Akkrum).
20-06. Bij ons vakantiechalet in Oostmahorn heeft dit jaar zich een groepje oeverzwaluwen gevestigd. Er wordt bij ons gebouwd en in een flinke zandbult zitten nu al zo’n 15 nestgaten. De vogels vliegen af en aan (Libbe van der Meer). Een grauwe vliegenvanger voedert eerst een nestje met jonge merels op halve meter afstand in een bloempot bij ons in Gersloot aan de Deelenweg, en nadat haar eigen eieren zijn uitgekomen ook nog eens haar eigen jongen. Het nestje van de grauwe vliegenvanger zat boven op een oud nestje van de winterkoning (Yvonne Knijn). Een grote bonte specht in Oudehaske tegen het raam gevlogen. Heeft het helaas niet overleefd (Feike van Dijk). Vandaag 1 paar steltkluten met jongen op eilandje in de Wide Mar bij (Gerard Mast, Stiens).
21-06. In weidevogelreservaat Skrok bij Wommels een groep van 7 volwassen bergeend met 50 jongen. Tevens 33 volwassen kluut in gebied aanwezig (Willeke Greidanus). In de Kloosterpolder bij Slappeterp 1 kwartel roepend ((Luuk de Haan). In Franeker 1 koekoek gezien (Antoine van der Heijden). Zeker 20 brilduiker en een 30-tal dwergmeeuwbij Steile Bank te Oudemirdum (Hessel van der Iest). Een paartje steltkluten met drie jongen gefotografeerd in de Wide Mar bij Stiens (Gerke Visser).
21-06-2023. Een paar steltkluut met drie jongen ontdekt in Wide Mar bij Stiens.
In de Alde Feanen/Reid om e’ Krite bij Eernewoude 1 krekelzanger gehoord (Jeroen Sidler e. a). In Beetsterzwaag 3 kruisbek gezien (Willem Bosma). In de polder Aent Lieuwes tussen Koudum en It Heidenskip 3 volwassen bergeend met 50 jongen (Libbe Zijlstra). In Harich een kolibrievlinder in de tuin (Sylvia Prins). Groep van 6 vale gier overvliegend bij Klaarkampermeer (Sibbele de Jong). In Lichtaard een vale gier op het dak gefotograveerd (Jelke Piter Reitsma).
21-06-2023. Steeds vaker worden vale gieren in ons land gezien nu het klimaat aan het opwarmen is. Een mannetje boerenzwaluw probeert de onruststoker te verjagen!
22-06. Bij de sluis van Workum een roerdomp overvliegend (Johan Gorter). De afgelopen week 1 diadeemroodstaart man regelmatig in de tuin in Drachten aan de Thijs Rinsemastraat. We hebben het vogeltje meerdere malen gezien, maar zijn steeds te laat om een goede foto te kunnen maken (Domien en Hennie van der Werf). Opmerking;Zal zeker om een uit gevangenschap ontsnapt eksemplaar gaan.
Een mannetje diadeemroodstaart valt op door zijn verlengde witte wenkbrauwstreep.
23-06. Onlangs reden we met de auto vanuit Dokkum op de Trekweg linksaf. Ten westen van Oostrum zagen we een roerdomp in het weiland staan dichtbij de slootkant. Omdat we bleven staan konden we hem goed bekijken. Wat een prachtige ervaring. Na een paar minuten sloeg hij zijn vleugels uit, deed een paar passen, hield ons in de gaten. Daarna vloog hij weg. We vonden het heel bijzonder want in ons lange leven van meer dan 80 jaar hadden we de roerdomp wel gehoord maar nog nooit gezien (Dries en Katy Sikkema, Dokkum).
24-06. Groep van 250 krakeend in Alde Feanen/Reid om e’ Krite (Dick Bos). In Lauwersmeer bij Ezumakeeg 56 kemphaan (Ineke Kerkhoff). In de Lindevallei 1 houtsnip baltsend (Arnold Wijker). Bij de Falom in De Houtwiel 1 watersnip baltsend (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groep van 29 ooievaar langs de A7 bij Beetsterzwaag (Rutger Rotscheid). Bij Akmarijp 1 roerdomp overvliegend (Henk Pieter Sterk). In Langweer 1 ijsvogel (Mark Nuiver). Bij de ijsbaan op Vlieland groep van 40 kruisbek (Kees Mostert). Bij Himsterhout in Drachten 9 kruisbek (R. Riemersma). In de Venebuurt bij Terwispel 2 snor gevangen en 1 rode wouw overvliegend (VRS Menork).
25-06.Te Bakkeveen 1 kwak overvliegend (Koert Scholten). In Oldeholtpade 1 rode wouw en 1 wespendief gezien (Ruurd Jelle van der Leij). In Nijeholtpade 1 wielewaal gehoord (Walter Lemstra). In Stavoren 1 spotvogel zingend (Pieter van Eijk). Te Bontebok 1 geelgors gehoord (Michiel van Ettingen). Aan het Tjeukemeer bij Rohel op SBB-terrein “Marswâl” 54 (!) rietzanger geringd voor onderzoek. Veel jonge vogels (VRS Rohel Tjeukemeer). Bij ons zijn de 5 jongen van de boerenzwaluw uitgevlogen in Oost-Vlieland. Ze vliegen nog de hele tijd rond ons huis en gaan nog regelmatig de schuur in waar ze op een stroomdraad zitten te tetteren. Een prachtig gezicht (Alie Wijbenga, Vlieland).
Veel jonge boerenzwaluwen vliegen rond deze tijd uit. Ik ben dan ook erg benieuwd of de jonge boerenzwaluwen nog lang in de schuur of stal zullen blijven. In de regel verdwijnen ze vaak snel als de volwassen vogels weer met een vervolglegsel beginnen. Bij slecht weer situaties blijven ze soms lang in de schuur aanwezig. De jonge vogels verzamelen zich na de wegtrek meestal rond half juli op de voorverzamelplaatsen in de wat grotere rietvelden en slapen daar gezamenlijk. Pas rond half september vertrekken ze voor de grote reis, samen met jongen van 2e leg en ouders naar Afrika.
26-06. In het Fontijnbos nabij Oudemirdum, wat hoofdzakelijk beukenbos is, hoorde wij een fluiter zingen. Deze soort komt niet talrijk voor (Lykele Zwanenburg, Dronten). Bij Oudemirdum op IJsselmeer 850 knobbelzwanen (Pim Wolf). Bij de Steile Bank te Oudemirdum 10 smient (Libbe Zijlstra). Groep van 1200 kluut en 600 grutto in Lauwersmeer bij Ezumakeeg (Chris Brand). In Garypsterwarren 1 mannetje smient (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Oosterschar bij Sintjohannesga 2 lepelaar en 1 purperreiger (Bauke Sienema, Heerenveen). In polder de Woudfennen bij Joure 1 boomvalk (Rik Bouwhuis). Groep van 40 kruisbek bij De Stripe te Wijnjewoude (Christiaan de Vries).
27-06. Groep van 100 visdief bij De Keag op Terschelling (Theo Ruppert). Drie groene specht in Drachten bij Fries Congrescentrum (Marco van Linde). Groepje van 8 staartmees in De Deelen (Gerben Mensink). In de Compagnonsbossen van Ravenswoud 20 kruisbek overvliegend (Koert Scholten). Bij de golfbaan bij Oudemirdum een appelvink waargenomen (Marten van der Heide, Tjerkgaast).
28-06. Bij de Steile Bank bij Oudemirdum 3 krooneend, 10 smient en 50 dwergmeeuw (Bram Ubels). Bij de Burgumer Mar 1 visarend gezien en bij Atsmapolder 1 boomvalk (Arend Timmerman). In Appelscha bij Willemstad 1 kleine bonte specht (Iris van Veen).
29-06. Te Hoornsterzwaag 1kwartel (Rudie Huiting). Twintig holenduif in Zuidhoeksterpolder bij Burgwerd (Piet Molenaar). Bij Ypecolsga 1 zwarte ibis (Jos Hooijmeijer). Bij De Drait in Drachten groepje van 12 sijs (Rommert Cazemier). Te Laaxum op de Mokkebank 38 rietzanger gevangen voor ringonderzoek (VRS De Mokkebank).
30-06. Bij Rohel aan het Tjeukemeer op terrein van SBB Marswâl twee snor gevangen en geringd los (VRS Rohel Tjeukemeer). Een jong van de zwarte roodstaart bij ons in de tuin te Oldeouwer (Harm Nijholt).
30-06-2023. De jongen van de zwarte roodstaart zwerven vaak al in juni in de omgeving van hun geboorteplaats om. Hun ouders hebben vaak meerdere legsels per jaar.
Tot zover weer deze Nieuwsbrief 41. Allen heel veel dank voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
KOMENDE NIEUWSBRIEVEN WAT LATER;
Van juli 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen, dat heeft te maken met vakanties en het aanbod van materiaal. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen.
Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan in Sint Johannesga en Joure.
Jan de Jong (73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 42 graag vóór 16 juli 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was deze keer ook weer erg groot.
Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).
Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.
Tel; 0513-414788.
Kerkuil gered door brandweer Sneek.
Op 14 juni werd er in Tjerkgaast een kerkuil gered uit de nok van een boerderij. De vogel was vast komen te zitten met zijn vleugel in een scheur in een houten plank bij het ûleboerd. Dit belemmerde de vogel om uit te vliegen. Door 112 te bellen en de brandweer op te roepen werd de uil gered. Helaas was de vleugel wel gebroken en afgeleverd is de vogel spoedig naar de Fûgelhelling in Ureterp gebracht waar de vogel verder verzorgd wordt. (Age van der Meer/ Werkgroep Kerkuilen).
De brandweer van Sneek bezig met de redding van de vastzittende kerkuil.
Soms komen vogels vast te zitten tijdens het uitvliegen. Ook gierzwaluwen willen nog wel eens met hun vleugels tussen de dakpannen vastzitten. En boerenzwaluwen raken soms verstrikt in paardenharen die als nestvoering worden gebruikt.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van juni 2023.
01-06. Op Dekema State in Jelsum 1 jonge ransuil als takkeling op de grond (Wim Hoogendam). Bij Mirns/See-Hanne groep van zeker 300 knobbelzwaan gezien en 1 reuzenstern en 1 visarend (Aart Vink). In de Jouke Sjoerdspolder bij Gaast 1 smient (Jelmer Luyckx). In totaal 300 bontbekplevier (200 noord/100 zuid) bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer (Klaas van Dijk). In de Lendepoolder bij Wolvega 1 grote karekiet (Andries Zijlstra e.a.). Twee appelvink aan het nestbouwen in Ketlikerskar (Bauke Sienema, Heerenveen).
02-06. Vanochtend zag ik een jonge ijsvogel bij ons in Bears. Deze winter ook al eens een ijsvogel hier gezien (Alowieke van Beusekom). Bij de Ald Skoet in Warten een velduil en bij Pingmar een roodborsttapuit (Hans de Jong, Grou). Een nest van de witte kwikstaart met vijf grote jongen zit bij ons in Aalsum in een bloempot 40 cm boven de grond. Dat heb ik nog niet eerder meegemaakt (Sake Dijkstra).Bij het natuurgebiedje van het Fryske Gea genaamd, De RYP” bij Koudum zag ik 42 bontbekplevier en twee oeverloper (Lykele Zwanenburg, Dronten).
03-06. Bij ons in Stavoren gaat het nog niet zo hard met jonge vogels. Bij het boerenzwaluw nest op het balkon liggen vandaag 5 eitjes in het nest (Geeske Visser). In de oeverzwaluw kolonie “De Swel” in Joure vanmorgen een vrouwtje oeverzwaluw teruggevangen die op 01 juni 2018 geringd werd als volwassen vrouw in dezelfde kolonie. Deze vogel heeft de ring al 5 jaar en 2 dagen gedragen en moet zeker al ouder dan 6 jaar zijn. Ook op 28-6-2018 en 28-5-2020 en 11-6- 2021 was de vogel ook in deze kolonie aanwezig. Een oeverzwaluw die zijn kolonie trouw blijft. Oudste oeverzwaluw in ons land werd zeker 8 jaar (Jan de Jong). In Tjerkgaast is er in een nestkast op het erf een legsel van 7 jonge torenvalken geringd door Durk Venema van SBB (Marten van der Heide).
03-06-2023. In torenvalk nestkast in Tjerkgaast een legsel met 7 (!) jongen. Het kleinste jong zit verscholen in de rechterhoek achter de andere jongen. Zeven legsels komen weinig voor, vaak alleen in zeer muizenrijke jaren.
04-06. Een broedpaar ransuil in oud ekster nest bij onze woning in Tzum.Dit is al de vierde keer dat er rondom ons huis in verschillende ekster nesten jongen zijn groot gebracht door ransuilen (Murk en Rinske de Groot). Bij het Jan Boerskanaal te Koudum 1 blauwborst (Trees Westendorp). Vandaag bij ons in Wâlterswâld/Wouterswoude een gekraagde roodstaart in de tuin met voer in de snavel voor de jongen in een nestkastje. Ik had hem, net zoals vorige jaar, al in mijn tuin gezien. Leuk dat hij de waslijn als start- en landingsplaats benut. Op die lijn laat hij duidelijk de bewegende rode staart zien. Vanaf die plek vliegt hij met voer in de snavel naar de open nestkast. (Wybe Spoelstra). Bij Rinsma State te Driezum 2 pas uitgevlogen jongen van de ijsvogel. De weidebeekjuffer doet het bij Rinsma Pôle geweldig goed. Bijna de gehele Pôle is inmiddels door deze soort bezet (Jan Andries Wagenaar, Damwoude).
05-06. Tijdens een fietstocht van Oudega naar Nijhuizum langs het Brekkenpaed twee alarmerende kluut (Johan Gorter). Hier in Tjerkgaast nog hooguit 4 broedparen boerenzwaluw in schuur. Er jagen er ook opvallend weinig rond de boerderij (Marten van der Heide). Bij het Ottema Wiersma reservaat gaat het geweldig goed met de sierlijke witsnuitlibel. In een klein stukje sloot zaten minstens 15 mannetjes. Uitermate territoriaal tegenover soortgenoten en de gevlekte witsnuitlibellen (Jan Andries Wagenaar, Damwoude).
05-06-2023. Trio jonge witte spreeuwen wordt nog gevoerd door ouders in de tuin in Niawier.
06-06. Ook dit jaar een broedgeval boerenzwaluw op de veerboot Rottum. De oudervogels vliegen mee tijdens de overtocht op en neer van Lauwersoog naar Schiermonnikoog (Oane Taekema, Paesens).
11-06-2023. Links boven het nestje van de boerenzwaluw in de machinekamer op de veerboot van Lauwersoog naar Schiermonnikoog.
Vogels kunnen op soms vreemde plekken hun nest bouwen. Heeft U ook een aparte broedplek ontdekt laat het ons dan even weten. Dat een paar boerenzwaluwen over deze afstand (Lauwersoog /Schiermonnikoog) het nest blijft volgen is appart. Vroeger heb ik al eens boerenzwaluwen broedend aangetroffen in het houten hokje op een mobiele melkmachine in het land. Toen werden de koeien nog met de hand gemolken op het land en de melk via melkbussen naar de boerderij vervoerd. De melkmachine werd toen van land naar land verplaatst gelijk met het verweiden van de koeien. De “monsternemer” van de melkfabriek kwam toen nog langs met een bakje met “monsterflesjes” om een controle van de melk uit te oefenen rond de zestiger jaren.
Wij hebben hier in Ternaard aan de Holleweg voor het eerst een broedend paartje gekraagderoodstaart. Soms kwam er wel eens 1 langs, als trekker, maar dat ze onze boerderij hebben uitgekozen om te broeden? Prachtig! Ze zitten in een nestkast waarvan het gat aan de bovenkant groter was gemaakt door een grote bonte specht (Ria Pekelsma-de Vries).In Dekema State te Jelsum 1 ijsvogel (Wim Hoogendam, Tuinbaas Dekema State Jelsum). In Buitenpost een zwarteooievaar rustend bij vijver op eendenkorf (Coby Bulthuis). Op de volkstuin in Balk heeft een gekraagde roodstaart in een nestkastje gebroed (Roel Ferdinands). In Houtigehage broedgeval van de gekraagde roodstaart in nestkastje, jongen zijn net uitgevlogen (G. Rebbers).
07-06. In het Easterskar bij Sint Johannesga 1 visarend (Bauke Sienema). In polder de Binnen Leijen bij De Tike 1 rode wouw overvliegend (Arno Niehof). Bij Workum een velduil gezien (Jakob Ruiter e.a.). In het Rijsterbos 1 appelvink gezien (Theo de Vries). In het Van Oordt’s Merksen reservaat/Zomerpolder 1 kwartel roepend (Wender Bil). In Gersloot een bontevliegenvanger tegen ruit gevlogen en op slag dood. Vogel was geringd als nestjong op 27 mei 2022 in boswachterij Staphorst in Punthorst (melding via van der Honing, Gersloot).
08-06. In Opende (Gr.) bij ons in de tuin een broedgeval van een gekraagde roodstaart in een nestkastje, ze hebben inmiddels jongen. (Fokje en Klaas Meindertsma). In de Brandemeer bij Nijetrijne een mannetje grauwe klauwier (Jan Bruinenberg, Wolvega). In de Wylgen hebben we ook een gekraagde roodstaart in de tuin, ze hebben gebroed in een nestkast waar vorig jaar een spreeuw in heeft gebroed (Henny Betten, De Wylgen). Vandaag hier in Noardburgum 1 zwarte specht in de tuin (Jan v d Veen). Eindelijk twee grote bonte specht nesten gevonden bij Ballum op Ameland (Petra Visser, Ballum). Het gaat niet goed met de jonge boerenzwaluwen hier in Bovensmilde/Drenthe, vond er al enkele dood op de grond onder de nesten (Rita Delger).
08-06-2023. Pa en Ma grote bonte specht voederen hun nestjongen. Het kopje van een jong steekt nog net uit nestholte.Er zitten veel spechten te broeden op Ameland. Oude bomen laten ze nu staan.
09-06. Bij Sint Nicolaasga een groep van 150 grote canadese gans overvliegend (Danny Laponder). In de Hissemar bij Oudega groepje van 40 slobeend (Willem Bosma). In Bomenland op Vlieland 1 nachtzwaluw op de weg rustend (B. Bergman). In de Zuidwesterpolder bij Nijbeets 1 zwarte ooievaar overvliegend (Thomas Schäfer). Bij de Duurswoudsterheide 2 wespendief (Martin Manson). In Oudeschoot 1 rode wouw gezien (Marc Bleijerveld).
10-06. Aan het Sneekermeer bij Potskar -Noord 1 kwartel gehoord (Naut van der Mei). Twee nachtzwaluw baltsend in Drents Friese Wold-Aekingerzand (Andries Zijlstra e.a.). Bij Bilgaard in Leeuwarden 1 zwartkopmeeuw 2kj overvliegend (Jeroen Breidenbach). Groepje van 18 kruisbek te Oldeholtpade (Ruurd Jelle van der Leij). In Hoornsterzwaag 1 boompieper (Rudi Huiting). Op Vlieland bij Duinkersoord 1 bijeneter overvliegend (Bart Jan Prak). Bij het Sneekermeer /Gerbrandygemaal 2 ijsvogel (Naut van der Mei). In Leeuwarderbos 1 bosuil (Willem Bosma). In de Knipe een zwarte specht (Bauke Sienema). Bij Zeewolde is een lammergier met een gps-zender dood gevonden, de vogel is w.s. tegen de bladen van een windmolen gevlogen (Omroep Zeewolde/Jan van den Beek).
Dit is al de tweede melding van een dode lammergier. Op 29 april 2023 werd er eentje als treinslachtoffer gevonden bij de Oostvaardersplassen (bron www.waarneming.nl ).
11-06. Bij de golfbaan in Beetsterzwaag een groepje van 17 kruisbek overvliegend (Jaring Roosma), Groep van 60 grote canadese gans overvliegend bij De Deelen (Martine Huisman). In een graanveld bij Stiens zag ik een engelse kwikstaart met voedsel slepen. In de buurt zaten ook meerdere gewone gele kwikstaarten. Waarschijnlijk een gemengd koppel. Ik heb maar één Engelse kwikstaart man gezien. Het vrouwtje lijkt me moeilijk te onderscheiden (Jan Willem Verbeek, Leeuwarden).
11-06-2023. Een man engelse kwikstaart met voedsel in de snavel bij een graanveld in Stiens.
12-06. De gekraagde roodstaart zit weer in dezelfde nestkast als voorgaande jaren op de begraafplaats in Luinjeberd (Egbert Veenstra, Drogeham). Nog voordat het officieel zomer is, heb ik in Geselaar op Stokkink (Gelderland) al vijf dode jonge boerenzwaluwen geteld onder de nesten (Arend Heideman, Gelselaar).
Een dood nestjong van de boerenzwaluw van 11-12 dagen oud waarschijnlijk als gevolg van de hitte gestorven. Gezien de vetconditie op de onderbuik lijkt het me dat dit jong op de foto geen voedseltekort heeft gehad.
HITTE SLACHTOFFERS?
De afgelopen week met het warme weer hebben de jonge vogels op meer plekken last van de hitte. Vooral in het zuiden en Midden van ons land was het een stuk warmer dan in Friesland. Vandaar ook dat we (tot nog toe) weinig gemerkt hebben in Friesland van opvallend toenemende sterfte onder de nestjongen. Vanuit de provincies Drenthe en Gelderland kreeg ik meldingen dat er wel iets aan de hand was. Hoe was dit elders in ons land?
13-06. Vanmorgen vond ik tijdens het ringen van boerenzwaluwen in Rotsterhaule bij Venema een holenduif die door de grote ventilatoren (voor verkoeling) in de ligboxstal gesneuveld was. Rondom de ligbox broeden zo’n 4 a 5 paar holenduiven aan de buitenkant onder de daklijsten, Ze zoeken vaak verkoeling in de hoge stallen (Jan de Jong). In Burgum een bijeneter overvliegend (Jelmer Vonk). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 1 vrouw wespendief overvliegend (Jos Welbedacht). Bij de Drachtstercompagnie 1 paar roodborsttapuit en 1 velduil gezien (Ryco Paulus). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 1 engelse kwikstaart man gezien (Dick Pruiksma).Vandaag heeft mijn collega een groene specht gespot op de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden (Thomas Bakker).
14-06. Groepje van 12 krooneend man bij de Workumerwaard (Willy Sjaarda). In het Easterskar bij Sintjohannesga bij de vogelkijkhut 1 kwartel (Bauke Sienema, Heerenveen). Op Vlieland op de Cranberryvlakte 1 nachtzwaluw (Dhr. Eefting). Bij het Fochteloerveen 1 zwarte ooievaar overvliegend (Kjell Nilsen). In de Veenpolder De Deelen 1 heilige ibis (Sjoerd Hoogenkamp).Bij ons in Nieuweschoot zit een paartje gekraagde roodstaart (Xandra Toppen). In de bossingel bij de Koarte Ekers in Joure, op dezelfde plek als andere jaren, een zingende spotvogel (Durk Visser). Bij museum Belvedère in Oranjewoud hoor ik al weken de nachtegaal (Xandra Toppen, Nieuweschoot).
15-06. Een kwartel bij de Mersken bij Siegerswoude (Koer Scholten). Diverse groepen grutto (250-75-170-35) in Parregaasterpolder (Wim Tijsen). In Stiens twee appelvink gezien (Lisette Cuperus).
RAS project Oeverzwaluw.
Ook dit jaar weer druk in de weer met het ringen en onderzoeken van oeverzwaluwen in de gemeenten De Fryske Marren en Heerenveen. Vanaf eind mei tot half juni zijn er dit jaar al een 393 oeverzwaluwen (175 man/192 vrouw en 26 vliegvlugge eerste jaars) onderzocht. De kolonies liggen in Oudehaske (zanddepot), Joure (vaste wand De Swel), Heerenveen (vaste wand) en Tjalleberd (modderbult bij Piet de Boer). Met toestemming van de eigenaren worden de vogels met speciale (mist)netten gevangen en worden voor zover de tijd het toelaat naast geslacht en leeftijd diverse biometrische gegevens genoteerd. Deze gegevens worden centraal in ons land opgeslagen in een DATA BANK van het Vogeltrekstation Wageningen.
Wat is RAS?
Retrapping Adults for Survival is een ringproject van Vogeltrekstation in Wageningen dat zich specifiek richt op het meten van de overleving van Nederlandse broedvogels. Het project is gestart in 1998, maar gaandeweg zijn ook oudere gegevens met terugwerkende kracht aan het RAS-programma toegevoegd. Het doel van het project is om zoveel mogelijk terugvangsten of waarnemingen van één vogelsoort binnen een vastomlijnd gebied te verzamelen, die het mogelijk maken om de overlevingskansen van een reeks van vogels te volgen. Er zijn RAS projecten voor allerlei soorten. Een van de bekendste is het Boerenzwaluw project.
Het ringwerk voor het RAS project vindt met name plaats gedurende het broedseizoen, en richt zich in de eerste plaats op de volwassen broedvogels. Daarnaast worden ook vaak de jonge vogels (in het nest) geringd, omdat een deel van deze vogels later als broedvogel terug kan keren naar hetzelfde gebied. De terugvangsten of waarnemingen van vogels, die in vorige jaren zijn geringd, kunnen worden gebruikt om de overlevingskansen te berekenen. Een hoge graad van plaatstrouw bij broedende adulte vogels maakt het vergaren van ring- en terugvangst gegevens tot een efficiënt middel om de overlevingskansen van adulte vogels te meten en te volgen.
Oeverzwaluwen zwerven graag.
Sinds 2000 zijn er al meer dan 7500 oeverzwaluwen door mij geringd in beide gemeenten. Daarbij viel het op dat oeverzwaluwen flinke omzwervingen maken. Zelfs tijdens het broedseizoen kunnen ze zich zomaar elders een tweede legsel grootbrengen. Soms slapen ze voor het vertrek naar hun overwintergebied in Afrika massaal in de nestgangen en later tijdens hun wegtrek meer gezamenlijk in brede rietoevers langs meren en kanalen vaak samen met boerenzwaluwen.
Oeverzwaluwen broeden ook graag in zand en modderbulten en graven hun eigen broedtunnel van soms wel een meter diep.
Naast de vele eigen terugvangsten in kolonies kwamen er meer dan 700 terugmeldingen binnen van eigen geringde en gecontroleerde pootringen uit binnen en buitenland. Hierbij enkele opmerkelijke terugmeldingen en vangsten.
Ring NLA. AJ…84677. Geringd 24-6-2008 als eerste jaars in kolonie in Joure. Teruggemeld als gecontroleerd op 16 mei 2009 als volwassen vogel in Tovacov, Prerov in Tsjechië. Deze jonge vogel werd in het broedseizoen (!) op zo’n 894 km van zijn geboorteplek teruggevangen door een ringer. Dit is een van de meest oostelijke terugvangst van een Friese oeverzwaluw.
Ring NLA. AU…45303. Geringd op 6-6-2016 als volwassen vrouw in zanddepot Oudehaske. Teruggemeld en gecontroleerd weer los op 18-04-2017 in Locarno, Tinico, Zwitserland (786 km/316 dagen). Dit volwassen vrouwtje wat als broedvogel in Oudehaske voor nageslacht zorgde en daar na 56 dagen op 1-8-2016 nog eens werd gecontroleerd in Oudehaske is op de terugweg uit het overwintergebied stellig via de route Italie op weg naar haar broedgebied gecontroleerd in Zwitserland
Ring (HES) B…431910. Geringd op 5-5-2015 als volwassen man in Locarno, Tinico, Zwitserland. Teruggemeld en gecontroleerd weer los op 6-6-2016 in zanddepot Oudehaske (786 km/398 dagen). Deze oeverzwaluw met Zwitserse ring werd op 1-8-2016 nogmaals gecontroleerd in dezelfde kolonie te Oudehaske. Opmerkelijk is dat de oeverzwaluw met ring NLA. AU…45303 OOK in de kolonie op het zanddepot Oudehaske aanwezig was en precies op dezelfde dag geringd werd toen dit mannetje met ring HES. B…431910 werd gecontroleerd. Zouden ze eerder een paar hebben gevormd en elkaar gevolgd zijn? We zullen het helaas niet weten.
Ring NLA. BA…74702. Geringd op 6 juli 2012 als volwassen vrouw in kolonie te Joure. Teruggemeld en gecontroleerd op 26-1-2013 als volwassen vogel in Senegal, Dagana, Saint-Louis (4494 km, 204 dagen). Dit is (voor mij) de enige terugmelding uit het overwintergebied in Afrika.
Waar het Vogeltrekstation Wageningen een overzicht geeft van alle oeverzwaluwen die in Nederland zijn geringd of teruggemeld sinds 1911.
Een pootring van een vogelsoort kan dus belangrijke informatie verschaffen. Geef dus vondsten en of waarnemingen altijd zo spoedig mogelijk aan ons door met opgave van vindplaats/datum /ringnummer /doodsoorzaak (indien bekend).
Tot zover deze Nieuwsbrief 41. Door het RAS boerenzwaluw en oeverzwaluw ringonderzoek is deze Nieuwsbrief wat later dan anders. Allen heel veel dank voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
NIEUWSBRIEF WAT LATER;
Van juni 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan.
Jan de Jong (inmiddels 73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 42 graag vóór 1 juli 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was deze keer ook weer erg groot.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van mei 2023.
door Jan de Jong
16-05. Ja eindelijk, ze zijn er, vanmiddag laat de eerste huiszwaluwen gezien in Heeg, nu met meerderen jagend tussen de gierzwaluwen, alle dagen de lucht geschouwd, op huiszwaluwen, 15 dagen later aangekomen dan gemiddeld (Feyte Terpstra, Heeg). In het Tuimelaar bos bij Oranjewoud 3 nachtegaal zingend (Martine Huisman). In het dorpsgebied Katlijk een man vuurgoudhaan zingend (Johan Medenblijk). In het Rijsterbos in Gaasterland 1 fluiter zingend (Theo de Vries). In Grou een zwarte roodstaart aanwezig (Naut van der Mei). In de Tijnje 10 paar huiszwaluw nestelend aan een elektriciteit gebouwtje (Jan de Jong, Joure). In de Tjaardpolder bij Wirdum 1 velduil gezien (Wieger van Keulen).
16-05-2023. Velduilen worden de laatste weken op veel meer plekken in Friesland waargenomen.
Bij de Hommerts/Jutrijp broeden dit jaar 2 paar in een weilandgebied zo meldde M.P. van de Hoek me. Helaas was een nest met 8 jongen gesneuveld door een steenmarter. Gelukkig proberen ze het op enkele honderden meters verder nog eens. Predatie van weidevogels komt de laatste jaren steeds meer in beeld, ook vossen pakken hun deel. Bij Hommers Jutrijp ook een vos actief.
17-05. In de Kleine Wiskepolder 25 kemphaan in zomerkleed (Tjerk Kunst). In de Bantpolder in Lauwersmeer 1 rosse franjepoot (Jesse Sinnema e.a.). Bij het Spoordok in Sneek 1 kwak (Jelmer Luyckx). Op Ameland 1 baltsende grote karekiet (Folkert Smit e.a.). Aan de Newtonweg in industriegebied van Leeuwarden een zwarte roodstaart roepend (Hendrik Koster). Bij de Kooiplaats op Schiermonnikoog 1 vrouwtje beflijster (Gertjan Klein).
18-05. Vanmorgen 5 nachtegaal zingend bij de Put van Nederhorst aan de Langweerder Wielen (Durk Visser, Joure). In Munnekeburen 1 mandarijneend vrouw met 10 jongen (Ben Zwinselman /Klaas Tolsma). In Sneek een muskus eend in Wilhelminapark (Lisette). Bij de Velden Nieuwe Kooi op Vlieland een nachtzwaluw gezien (Carl Zuhorn). In de polder Het Noorden bij Westhoek drie morinelplevier (Sietse Bernardus, Joure). Groepje van 20 kemphaan in Zuidhoeksterpolder bij Burgwerd (Paul Obdeijn). In de Bantpolder in het Lauwersmeer 1 bonapartes strandloper en 1 grauwe franjepoot waargenomen (Durk Kooistra e.a.). Bij de kijkhut de Ral bij Piaam 1 grijze wouw gezien (Sietse Bernardus e.a.). Bij Ferwerd 2 velduil jagend (Tonnie van den Berg e.a.). Op de Boschplaat op Terschelling 1 bijeneter (Jan Bos). Op Schiermonnikoog in dorp 1 2e jaars roodmus (Jesse Sinnema e.a.). Twee mannetjes beflijster bij Kooiplaats op Schiermonnikoog (Hein Prinsen). In Holwerd zijn we momenteel aan het rietdekken, het dak op de noordelijke kant van de boerderij is helemaal open. Ik heb niet de indruk dat de boerenzwaluwen daaronder hebben te lijden. Ze nestelen nu in het onderste deel van de schuur (Jan Idsardi, Holwerd). In de Hollanderwijk in Leeuwarden een groepje van 10 huiszwaluw terug (Rindert Algra).
19-05. Aan de Graverij in Snikzwaag een kwartel gehoord (Tonny de Jong, Joure). In Oldeholtpade 1 bijeneter (Ruurd Jelle van der Leij). In Uitwellingerga 1 muskus eend (Aniek ter Horst). Bij de Golfbaan in Beetsterzwaag 1 glanskop (Willem Bosma). In de Knipe een 30-tal huiszwaluw voedsel zoekend (Michel van Ettingen). In Bosgebied in Appelscha 1 man beflijster (M. Dekker). In het Ketlikerskar 1 boompieper, 1 sijs en 1 geelgors gezien en gehoord (Hendrik Koster). In Zwemmerpark bij De Westereen/Zwaagwesteinde 1ebosrietzanger gehord (Rindert Algra, Leeuwarden). In Maastricht bij kinderboerderij een nest boerenzwaluw met 3 jongen van 19-20 dagen oud. Eerste ei moet dan rond 15 april gelegd zijn, best vroeg (Peter Alblas, Maastricht).
20-05. Bij maatschap van der Hoek in de Hommerts broeden 4 paar holenduif in de ligboxstal (Jan de Jong). In Sneek bij Bouwbedrijf van der Meer 1 nestje met 5 zwarte roodstaart van 8 a 9 dagen oud op zolder geringd (Jan de Jong/ Cor van der Meer).In de Haulsterbossen bij Haskerhorne bij het droppingsveld 1 koekoek gehoord. Verder daar de gekraagde roodstaart aanwezig en zeker 2 a 3 boompiepers zingend aan het schelpenpad (Durk Visser, Joure). Vandaag troffen wij in het plasdras gebied bij Koudum bij de Morra deze drie jonge tureluur aan. Dit zijn de eerste jongen van alle vogels die we daar aantroffen. Vorig jaar was het allemaal meer en vroeger (Trees Westendorp, Koudum).
20-05-2023. De plas dras gebiedjes zijn een mooie voedselplek voor de jonge weidevogels om op zoek te gaan naar voedsel.
Bij Oosterzee op het Tjeukemeer 1 mannetje witoogeend gezien en gefotografeerd (Wietze de Vries). Bij de Merriemaden bij Oldetrijne groepje van 20 zwarte stern (Bendiks Westerink). Vandaag in het gebied Bouwepet bij Molenend een krooneend gezien en een lepelaar en zeker 100 grauwe ganzen met jongen (Nel van Charante, Oosterwolde). In de Groote Veenpolder bij Slijkenburg 2 bijeneter (Aant de Jong, Joure).
20-5-2023. Een van de twee aanwezige bijeneters liet zich fraai op de foto zetten bij Slijkenburg.
21-05. Vandaag 2 bosrietzanger in De Valom/ It Houtwiel (Rindert Algra, Leeuwarden). Groep van 150 knobbelzwaan bij Kijkhut de Ral te Piaam (Francoise Dandoy). In Fochteloerveen 1 kwartel roepend (Willem Bosma). Aan het Sneekermeer bij de Griene Dyk 1 porceleinhoen roepend in de nacht (Jens Tamminga e.a.). Bij Boornzwaag 10 kleine mantelmeeuw overvliegend en 1 nachtegaal horen zingen (Tim van Nus). Drie oeverloper in de Lendevallei/Driessenpolder (Koos Jager). Te Feanwâlden/Veenwouden 1 smelleken (Erwin Walstra). In het Ketlikerskar 1 wielewaal gehoord (Martine Huisman). In Lauwersmeer 1 grote karekiet aanwezig (Frans Bot).
22-05. Vanmorgen zat een vrouw grauwe klauwier bij ons in Laaxum op een dode tak van de appelboom. Voordat we een foto konden maken, vloog ze weg (Ype en Tryntsje Albada).De eerste boerenzwaluw jongen in Snikzwaag zijn geboren en steken de kopjes al boven de rand van het nest (Fam Menno-Kier Visser). Groep van 12 volwassen kleine mantelmeeuw en een twaalftal (!) zwarte kraai op gemaaid grasland aan de Greate Kritewei bij Warga (Jan de Jong). Vandaag vloog hier in Berlikum een grote zilverreiger over ons huis (Ita Spoelman).
23-05. Er is hier in Wijnjewoude een nest van een waterhoen bij de vijver geplunderd, nu broeden ze in een eendenkorf in de vijver, dat is veiliger (Frans Pool).Vannacht zijn bij ons in Noardburgum de eerste jongen van de boerenzwaluw uitgekomen (Jan van der Veen). Helaas is door de verbouwing van de hooibergschuur in Offingawier die plek niet meer beschikbaar voor boerenzwaluw. Gelukkig zit er tenminste nog 1 nestje met eitjes op de houten boerengrashark die hangt tegen het golfplaten dak van een andere open schuur op ons erf (Dirkje Winia-Hoekstra).Een nest van een waterhoen is bij mij in Wijnjewoude onlangs bij de vijver geplunderd, nu broeden ze in een eendenkorf in de vijver, dat is veiliger (Frans Pool). Vandaag vloog er voor het eerst weer een zwerm boerenzwaluwen over het land achter ons huis en een beetje door de tuin. Wat een prachtig gezicht dat laveren langs en over de bomen in onze tuin. Ik denk dat ze nesten hebben onder het afdak van een schuur van de tulpenkwekerij in Pietersbierum (Beitske bijl de Vroe, Pietersbierum).
24-05.Op Dekema State in Jelsum deze week 1 opvallende bonte vliegenvanger gezien bij nestkast (Wim Hoogendam). Bleek later dat het w.s. om een withalsvliegenvanger gaat. Op de Heide bij Allardsoog 4 morinelplevier (Koert Scholten e.a.). Bij de Haven Noord in Drachten 1 zwartkopmeeuw (Jaring Roosma). In de omgeving van de Stokersdobbe bij Ureterp 4 bosrietzanger zingend (Oene Roelsma). In Warns 1 spotvogel zingend in de Zuiderburen (Hessel van der Iest). Op gemaaid grasland aan de Krimwei te Hommerts groep van 21 adulte kleine mantelmeeuw (Jan de Jong). In Dokkum 1 zwarte roodstaart bij Betterwird (Sibbele de Jong).
25-05. De gekraagde roodstaart heeft een nest in een holte in één van onze oude lindebomen in Tjalleberd en zijn al druk aan het voeren. In de andere lindeboom worden de koolmees jongen al druk gevoerd. In een nestkastje heeft de ringmus een nest gemaakt en in de duivenkast broedt een holenduif paar. Eerder is al een nestkast met jonge pimpelmees uitgevlogen. Het gaat lekker hier (Sia de Heus-Krikke). Nest van een knobbelzwaan die zat te broeden in een weiland bij Joure is verstoord (Artina Oppenhuizen). Op Ameland bij Hollum broedt een torenvalk in een eenden korf (Jeroen Lap).
25-05-2023. Het torenvalk vrouwtje zit te broeden achter in de eendenkorf bij Hollum op Ameland.
26-05. In het Lauwersmeer/Ezumakeeg 1 roodpootvalk (Peter Post e.a.). In Wijnjewoude 1 bosuil gezien (Roel Oost). In het Lauwersmeer 1 zwarte ibis (Marije Hoekstra e.a.). En rode wouw in Oudeschoot gezien (Marc Bleijerveld). Groep van 520 dwergmeeuw in Huitebuursterbuitenpolder bij Oudemirdum (Hugo Wieleman/Pim Rijk). In Groote Sintjohannesgaaster veenpolder 1 purperreiger (Bauke Sienema). Groepje van 5 wilde zwaan in Appelscha/Nieuwe Vaart (Rudi Huiting).
27-05. Een span heggenmus bij de coniferen achter de woning in Zwaagwesteinde, had dezen hier nog nooit waargenomen (J.W. Lourens). Bij een kennis vloog met een harde knal een ekster tegen zijn raam en hij had een grote bonte specht te pakken. Na ingreep hebben beide het gelukkig overleefd, alleen had de grote bonte specht wel een uur nodig om op krachten te komen (Jappie Boersma, Sneek).
28-05. Vijf overzomerende wilde zwanen in het Fochteloerveen (Marco Hasselaar, Heerenveen).
29-05. Triest.De vijf zwarte roodstaart jongen in De Knipe zijn alle vijf door de eksters opgevreten /dood gemaakt. Maar het eerste eitje is er alweer en ik heb het plekje wat aangepast zodat de eksters er niet meer bij kunnen (Sil Dekker). In Jelsum op Dekema State 1 tweede kalenderjaar man withalsvliegenvanger (of toch hybride?) bij nestkast (Jeroen Breidenbach, Leeuwarden).
Zie ook melding van 24 mei op zelfde plek door Wim Hoogendam.
30-05. Een jaar geleden is er door de grote bonte specht een nest uitgehakt in een oude wilg bij ons huis in Wier. Doordat het nest vrij laag zit, op zo'n 1.50 meter hoogte, hebben we toen alles mooi kunnen volgen, ook het uitvliegen van de jongen. Tot onze vreugde is nu hetzelfde nest weer in gebruik. De jongen laten zich de hele dag luidkeels horen en het zal niet lang meer duren eer ze uitvliegen (Nynke en Bob Mollema).
30-05-2023. Een jonge grote bonte specht kijkt de wereld in vanuit een natuurlijk nest in een wilg. Het aantal broedgevallen in Friesland neemt de laatste jaren flink toe. In menig tuin worden grote bonte spechten ontdekt.
31-05. In tuin in Wijnjewoude in een nestkastje in een lindeboom een paartje bonte vliegenvanger met jongen. Een prachtig gezicht, we kijken er vanuit onze keuken op (Marianne Hulsbergen, Wijnjewoude).
11-07-2022. In dezelfde lindeboom broedde in 2022 ook een paartje grauwe vliegenvanger in een meer open nestkastje.
Speciale euro munt met boerenzwaluw.
Via Rita Delger uit Bovensmilde ontving ik een berichtje dat er in Estland een speciale 2 euro munt is uitgegeven met de afbeelding van een boerenzwaluw. Leuk om te weten voor boerenzwaluw liefhebbers. Onderaan de foto een link naar marktplaats waar de munt te verkrijgen is. Kosten 2,60 euro.
Aankomst Boerenzwaluwen in stallen en schuren in 2023.
Dit voorjaar kon ik wat meer aandacht schenken aan de terugkeer van de boerenzwaluw in stallen en schuren. Er kwamen veel meldingen binnen uit Friesland en daarbuiten. Alleen al in Friesland zijn er in 2023 122 meldingen geregistreerd. Dat is een toename vergeleken met de jaren 2021 (110) en 2022 (112). In onderstaande grafiek heb ik de aankomsten van de jaren 2021,2022 en 2023 eens op een rij gezet per decade in maart/april en mei. We zien onmiddellijk dat er nogal wat verschillen in aankomst zijn.
De aankomst in Friesland in de jaren 2021,2022 en 2023.
Tot zover eerst even om een indruk te krijgen van de grote verschillen in aankomst. Later meer in het Boerenzwaluw Journaal 2023 wat omstreeks januari 2024 zal verschijnen.
Tot zover weer deze Nieuwsbrief 40. Door het RAS boerenzwaluw en oeverzwaluw ringonderzoek is deze Nieuwsbrief wat later dan anders. Allen heel veel dank voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
NIEUWSBRIEVEN WAT LATER;
Van juni 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan.
Jan de Jong (72); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 41 graag vóór 15 juni 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was deze keer ook weer erg groot.
