Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van juni 2023.
01-06. Op Dekema State in Jelsum 1 jonge ransuil als takkeling op de grond (Wim Hoogendam). Bij Mirns/See-Hanne groep van zeker 300 knobbelzwaan gezien en 1 reuzenstern en 1 visarend (Aart Vink). In de Jouke Sjoerdspolder bij Gaast 1 smient (Jelmer Luyckx). In totaal 300 bontbekplevier (200 noord/100 zuid) bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer (Klaas van Dijk). In de Lendepoolder bij Wolvega 1 grote karekiet (Andries Zijlstra e.a.). Twee appelvink aan het nestbouwen in Ketlikerskar (Bauke Sienema, Heerenveen).
02-06. Vanochtend zag ik een jonge ijsvogel bij ons in Bears. Deze winter ook al eens een ijsvogel hier gezien (Alowieke van Beusekom). Bij de Ald Skoet in Warten een velduil en bij Pingmar een roodborsttapuit (Hans de Jong, Grou). Een nest van de witte kwikstaart met vijf grote jongen zit bij ons in Aalsum in een bloempot 40 cm boven de grond. Dat heb ik nog niet eerder meegemaakt (Sake Dijkstra).Bij het natuurgebiedje van het Fryske Gea genaamd, De RYP” bij Koudum zag ik 42 bontbekplevier en twee oeverloper (Lykele Zwanenburg, Dronten).
03-06. Bij ons in Stavoren gaat het nog niet zo hard met jonge vogels. Bij het boerenzwaluw nest op het balkon liggen vandaag 5 eitjes in het nest (Geeske Visser). In de oeverzwaluw kolonie “De Swel” in Joure vanmorgen een vrouwtje oeverzwaluw teruggevangen die op 01 juni 2018 geringd werd als volwassen vrouw in dezelfde kolonie. Deze vogel heeft de ring al 5 jaar en 2 dagen gedragen en moet zeker al ouder dan 6 jaar zijn. Ook op 28-6-2018 en 28-5-2020 en 11-6- 2021 was de vogel ook in deze kolonie aanwezig. Een oeverzwaluw die zijn kolonie trouw blijft. Oudste oeverzwaluw in ons land werd zeker 8 jaar (Jan de Jong). In Tjerkgaast is er in een nestkast op het erf een legsel van 7 jonge torenvalken geringd door Durk Venema van SBB (Marten van der Heide).
03-06-2023. In torenvalk nestkast in Tjerkgaast een legsel met 7 (!) jongen. Het kleinste jong zit verscholen in de rechterhoek achter de andere jongen. Zeven legsels komen weinig voor, vaak alleen in zeer muizenrijke jaren.
04-06. Een broedpaar ransuil in oud ekster nest bij onze woning in Tzum.Dit is al de vierde keer dat er rondom ons huis in verschillende ekster nesten jongen zijn groot gebracht door ransuilen (Murk en Rinske de Groot). Bij het Jan Boerskanaal te Koudum 1 blauwborst (Trees Westendorp). Vandaag bij ons in Wâlterswâld/Wouterswoude een gekraagde roodstaart in de tuin met voer in de snavel voor de jongen in een nestkastje. Ik had hem, net zoals vorige jaar, al in mijn tuin gezien. Leuk dat hij de waslijn als start- en landingsplaats benut. Op die lijn laat hij duidelijk de bewegende rode staart zien. Vanaf die plek vliegt hij met voer in de snavel naar de open nestkast. (Wybe Spoelstra). Bij Rinsma State te Driezum 2 pas uitgevlogen jongen van de ijsvogel. De weidebeekjuffer doet het bij Rinsma Pôle geweldig goed. Bijna de gehele Pôle is inmiddels door deze soort bezet (Jan Andries Wagenaar, Damwoude).
05-06. Tijdens een fietstocht van Oudega naar Nijhuizum langs het Brekkenpaed twee alarmerende kluut (Johan Gorter). Hier in Tjerkgaast nog hooguit 4 broedparen boerenzwaluw in schuur. Er jagen er ook opvallend weinig rond de boerderij (Marten van der Heide). Bij het Ottema Wiersma reservaat gaat het geweldig goed met de sierlijke witsnuitlibel. In een klein stukje sloot zaten minstens 15 mannetjes. Uitermate territoriaal tegenover soortgenoten en de gevlekte witsnuitlibellen (Jan Andries Wagenaar, Damwoude).
05-06-2023. Trio jonge witte spreeuwen wordt nog gevoerd door ouders in de tuin in Niawier.
06-06. Ook dit jaar een broedgeval boerenzwaluw op de veerboot Rottum. De oudervogels vliegen mee tijdens de overtocht op en neer van Lauwersoog naar Schiermonnikoog (Oane Taekema, Paesens).
11-06-2023. Links boven het nestje van de boerenzwaluw in de machinekamer op de veerboot van Lauwersoog naar Schiermonnikoog.
Vogels kunnen op soms vreemde plekken hun nest bouwen. Heeft U ook een aparte broedplek ontdekt laat het ons dan even weten. Dat een paar boerenzwaluwen over deze afstand (Lauwersoog /Schiermonnikoog) het nest blijft volgen is appart. Vroeger heb ik al eens boerenzwaluwen broedend aangetroffen in het houten hokje op een mobiele melkmachine in het land. Toen werden de koeien nog met de hand gemolken op het land en de melk via melkbussen naar de boerderij vervoerd. De melkmachine werd toen van land naar land verplaatst gelijk met het verweiden van de koeien. De “monsternemer” van de melkfabriek kwam toen nog langs met een bakje met “monsterflesjes” om een controle van de melk uit te oefenen rond de zestiger jaren.
Wij hebben hier in Ternaard aan de Holleweg voor het eerst een broedend paartje gekraagderoodstaart. Soms kwam er wel eens 1 langs, als trekker, maar dat ze onze boerderij hebben uitgekozen om te broeden? Prachtig! Ze zitten in een nestkast waarvan het gat aan de bovenkant groter was gemaakt door een grote bonte specht (Ria Pekelsma-de Vries).In Dekema State te Jelsum 1 ijsvogel (Wim Hoogendam, Tuinbaas Dekema State Jelsum). In Buitenpost een zwarteooievaar rustend bij vijver op eendenkorf (Coby Bulthuis). Op de volkstuin in Balk heeft een gekraagde roodstaart in een nestkastje gebroed (Roel Ferdinands). In Houtigehage broedgeval van de gekraagde roodstaart in nestkastje, jongen zijn net uitgevlogen (G. Rebbers).
07-06. In het Easterskar bij Sint Johannesga 1 visarend (Bauke Sienema). In polder de Binnen Leijen bij De Tike 1 rode wouw overvliegend (Arno Niehof). Bij Workum een velduil gezien (Jakob Ruiter e.a.). In het Rijsterbos 1 appelvink gezien (Theo de Vries). In het Van Oordt’s Merksen reservaat/Zomerpolder 1 kwartel roepend (Wender Bil). In Gersloot een bontevliegenvanger tegen ruit gevlogen en op slag dood. Vogel was geringd als nestjong op 27 mei 2022 in boswachterij Staphorst in Punthorst (melding via van der Honing, Gersloot).
08-06. In Opende (Gr.) bij ons in de tuin een broedgeval van een gekraagde roodstaart in een nestkastje, ze hebben inmiddels jongen. (Fokje en Klaas Meindertsma). In de Brandemeer bij Nijetrijne een mannetje grauwe klauwier (Jan Bruinenberg, Wolvega). In de Wylgen hebben we ook een gekraagde roodstaart in de tuin, ze hebben gebroed in een nestkast waar vorig jaar een spreeuw in heeft gebroed (Henny Betten, De Wylgen). Vandaag hier in Noardburgum 1 zwarte specht in de tuin (Jan v d Veen). Eindelijk twee grote bonte specht nesten gevonden bij Ballum op Ameland (Petra Visser, Ballum). Het gaat niet goed met de jonge boerenzwaluwen hier in Bovensmilde/Drenthe, vond er al enkele dood op de grond onder de nesten (Rita Delger).
08-06-2023. Pa en Ma grote bonte specht voederen hun nestjongen. Het kopje van een jong steekt nog net uit nestholte.Er zitten veel spechten te broeden op Ameland. Oude bomen laten ze nu staan.
09-06. Bij Sint Nicolaasga een groep van 150 grote canadese gans overvliegend (Danny Laponder). In de Hissemar bij Oudega groepje van 40 slobeend (Willem Bosma). In Bomenland op Vlieland 1 nachtzwaluw op de weg rustend (B. Bergman). In de Zuidwesterpolder bij Nijbeets 1 zwarte ooievaar overvliegend (Thomas Schäfer). Bij de Duurswoudsterheide 2 wespendief (Martin Manson). In Oudeschoot 1 rode wouw gezien (Marc Bleijerveld).
10-06. Aan het Sneekermeer bij Potskar -Noord 1 kwartel gehoord (Naut van der Mei). Twee nachtzwaluw baltsend in Drents Friese Wold-Aekingerzand (Andries Zijlstra e.a.). Bij Bilgaard in Leeuwarden 1 zwartkopmeeuw 2kj overvliegend (Jeroen Breidenbach). Groepje van 18 kruisbek te Oldeholtpade (Ruurd Jelle van der Leij). In Hoornsterzwaag 1 boompieper (Rudi Huiting). Op Vlieland bij Duinkersoord 1 bijeneter overvliegend (Bart Jan Prak). Bij het Sneekermeer /Gerbrandygemaal 2 ijsvogel (Naut van der Mei). In Leeuwarderbos 1 bosuil (Willem Bosma). In de Knipe een zwarte specht (Bauke Sienema). Bij Zeewolde is een lammergier met een gps-zender dood gevonden, de vogel is w.s. tegen de bladen van een windmolen gevlogen (Omroep Zeewolde/Jan van den Beek).
Dit is al de tweede melding van een dode lammergier. Op 29 april 2023 werd er eentje als treinslachtoffer gevonden bij de Oostvaardersplassen (bron www.waarneming.nl ).
11-06. Bij de golfbaan in Beetsterzwaag een groepje van 17 kruisbek overvliegend (Jaring Roosma), Groep van 60 grote canadese gans overvliegend bij De Deelen (Martine Huisman). In een graanveld bij Stiens zag ik een engelse kwikstaart met voedsel slepen. In de buurt zaten ook meerdere gewone gele kwikstaarten. Waarschijnlijk een gemengd koppel. Ik heb maar één Engelse kwikstaart man gezien. Het vrouwtje lijkt me moeilijk te onderscheiden (Jan Willem Verbeek, Leeuwarden).
11-06-2023. Een man engelse kwikstaart met voedsel in de snavel bij een graanveld in Stiens.
12-06. De gekraagde roodstaart zit weer in dezelfde nestkast als voorgaande jaren op de begraafplaats in Luinjeberd (Egbert Veenstra, Drogeham). Nog voordat het officieel zomer is, heb ik in Geselaar op Stokkink (Gelderland) al vijf dode jonge boerenzwaluwen geteld onder de nesten (Arend Heideman, Gelselaar).
Een dood nestjong van de boerenzwaluw van 11-12 dagen oud waarschijnlijk als gevolg van de hitte gestorven. Gezien de vetconditie op de onderbuik lijkt het me dat dit jong op de foto geen voedseltekort heeft gehad.
HITTE SLACHTOFFERS?
De afgelopen week met het warme weer hebben de jonge vogels op meer plekken last van de hitte. Vooral in het zuiden en Midden van ons land was het een stuk warmer dan in Friesland. Vandaar ook dat we (tot nog toe) weinig gemerkt hebben in Friesland van opvallend toenemende sterfte onder de nestjongen. Vanuit de provincies Drenthe en Gelderland kreeg ik meldingen dat er wel iets aan de hand was. Hoe was dit elders in ons land?
13-06. Vanmorgen vond ik tijdens het ringen van boerenzwaluwen in Rotsterhaule bij Venema een holenduif die door de grote ventilatoren (voor verkoeling) in de ligboxstal gesneuveld was. Rondom de ligbox broeden zo’n 4 a 5 paar holenduiven aan de buitenkant onder de daklijsten, Ze zoeken vaak verkoeling in de hoge stallen (Jan de Jong). In Burgum een bijeneter overvliegend (Jelmer Vonk). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 1 vrouw wespendief overvliegend (Jos Welbedacht). Bij de Drachtstercompagnie 1 paar roodborsttapuit en 1 velduil gezien (Ryco Paulus). Bij de Griene Dyk aan het Sneekermeer 1 engelse kwikstaart man gezien (Dick Pruiksma).Vandaag heeft mijn collega een groene specht gespot op de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden (Thomas Bakker).
14-06. Groepje van 12 krooneend man bij de Workumerwaard (Willy Sjaarda). In het Easterskar bij Sintjohannesga bij de vogelkijkhut 1 kwartel (Bauke Sienema, Heerenveen). Op Vlieland op de Cranberryvlakte 1 nachtzwaluw (Dhr. Eefting). Bij het Fochteloerveen 1 zwarte ooievaar overvliegend (Kjell Nilsen). In de Veenpolder De Deelen 1 heilige ibis (Sjoerd Hoogenkamp).Bij ons in Nieuweschoot zit een paartje gekraagde roodstaart (Xandra Toppen). In de bossingel bij de Koarte Ekers in Joure, op dezelfde plek als andere jaren, een zingende spotvogel (Durk Visser). Bij museum Belvedère in Oranjewoud hoor ik al weken de nachtegaal (Xandra Toppen, Nieuweschoot).
15-06. Een kwartel bij de Mersken bij Siegerswoude (Koer Scholten). Diverse groepen grutto (250-75-170-35) in Parregaasterpolder (Wim Tijsen). In Stiens twee appelvink gezien (Lisette Cuperus).
RAS project Oeverzwaluw.
Ook dit jaar weer druk in de weer met het ringen en onderzoeken van oeverzwaluwen in de gemeenten De Fryske Marren en Heerenveen. Vanaf eind mei tot half juni zijn er dit jaar al een 393 oeverzwaluwen (175 man/192 vrouw en 26 vliegvlugge eerste jaars) onderzocht. De kolonies liggen in Oudehaske (zanddepot), Joure (vaste wand De Swel), Heerenveen (vaste wand) en Tjalleberd (modderbult bij Piet de Boer). Met toestemming van de eigenaren worden de vogels met speciale (mist)netten gevangen en worden voor zover de tijd het toelaat naast geslacht en leeftijd diverse biometrische gegevens genoteerd. Deze gegevens worden centraal in ons land opgeslagen in een DATA BANK van het Vogeltrekstation Wageningen.
Wat is RAS?
Retrapping Adults for Survival is een ringproject van Vogeltrekstation in Wageningen dat zich specifiek richt op het meten van de overleving van Nederlandse broedvogels. Het project is gestart in 1998, maar gaandeweg zijn ook oudere gegevens met terugwerkende kracht aan het RAS-programma toegevoegd. Het doel van het project is om zoveel mogelijk terugvangsten of waarnemingen van één vogelsoort binnen een vastomlijnd gebied te verzamelen, die het mogelijk maken om de overlevingskansen van een reeks van vogels te volgen. Er zijn RAS projecten voor allerlei soorten. Een van de bekendste is het Boerenzwaluw project.
Het ringwerk voor het RAS project vindt met name plaats gedurende het broedseizoen, en richt zich in de eerste plaats op de volwassen broedvogels. Daarnaast worden ook vaak de jonge vogels (in het nest) geringd, omdat een deel van deze vogels later als broedvogel terug kan keren naar hetzelfde gebied. De terugvangsten of waarnemingen van vogels, die in vorige jaren zijn geringd, kunnen worden gebruikt om de overlevingskansen te berekenen. Een hoge graad van plaatstrouw bij broedende adulte vogels maakt het vergaren van ring- en terugvangst gegevens tot een efficiënt middel om de overlevingskansen van adulte vogels te meten en te volgen.
Oeverzwaluwen zwerven graag.
Sinds 2000 zijn er al meer dan 7500 oeverzwaluwen door mij geringd in beide gemeenten. Daarbij viel het op dat oeverzwaluwen flinke omzwervingen maken. Zelfs tijdens het broedseizoen kunnen ze zich zomaar elders een tweede legsel grootbrengen. Soms slapen ze voor het vertrek naar hun overwintergebied in Afrika massaal in de nestgangen en later tijdens hun wegtrek meer gezamenlijk in brede rietoevers langs meren en kanalen vaak samen met boerenzwaluwen.
Oeverzwaluwen broeden ook graag in zand en modderbulten en graven hun eigen broedtunnel van soms wel een meter diep.
Naast de vele eigen terugvangsten in kolonies kwamen er meer dan 700 terugmeldingen binnen van eigen geringde en gecontroleerde pootringen uit binnen en buitenland. Hierbij enkele opmerkelijke terugmeldingen en vangsten.
Ring NLA. AJ…84677. Geringd 24-6-2008 als eerste jaars in kolonie in Joure. Teruggemeld als gecontroleerd op 16 mei 2009 als volwassen vogel in Tovacov, Prerov in Tsjechië. Deze jonge vogel werd in het broedseizoen (!) op zo’n 894 km van zijn geboorteplek teruggevangen door een ringer. Dit is een van de meest oostelijke terugvangst van een Friese oeverzwaluw.
Ring NLA. AU…45303. Geringd op 6-6-2016 als volwassen vrouw in zanddepot Oudehaske. Teruggemeld en gecontroleerd weer los op 18-04-2017 in Locarno, Tinico, Zwitserland (786 km/316 dagen). Dit volwassen vrouwtje wat als broedvogel in Oudehaske voor nageslacht zorgde en daar na 56 dagen op 1-8-2016 nog eens werd gecontroleerd in Oudehaske is op de terugweg uit het overwintergebied stellig via de route Italie op weg naar haar broedgebied gecontroleerd in Zwitserland
Ring (HES) B…431910. Geringd op 5-5-2015 als volwassen man in Locarno, Tinico, Zwitserland. Teruggemeld en gecontroleerd weer los op 6-6-2016 in zanddepot Oudehaske (786 km/398 dagen). Deze oeverzwaluw met Zwitserse ring werd op 1-8-2016 nogmaals gecontroleerd in dezelfde kolonie te Oudehaske. Opmerkelijk is dat de oeverzwaluw met ring NLA. AU…45303 OOK in de kolonie op het zanddepot Oudehaske aanwezig was en precies op dezelfde dag geringd werd toen dit mannetje met ring HES. B…431910 werd gecontroleerd. Zouden ze eerder een paar hebben gevormd en elkaar gevolgd zijn? We zullen het helaas niet weten.
Ring NLA. BA…74702. Geringd op 6 juli 2012 als volwassen vrouw in kolonie te Joure. Teruggemeld en gecontroleerd op 26-1-2013 als volwassen vogel in Senegal, Dagana, Saint-Louis (4494 km, 204 dagen). Dit is (voor mij) de enige terugmelding uit het overwintergebied in Afrika.
Waar het Vogeltrekstation Wageningen een overzicht geeft van alle oeverzwaluwen die in Nederland zijn geringd of teruggemeld sinds 1911.
Een pootring van een vogelsoort kan dus belangrijke informatie verschaffen. Geef dus vondsten en of waarnemingen altijd zo spoedig mogelijk aan ons door met opgave van vindplaats/datum /ringnummer /doodsoorzaak (indien bekend).
Tot zover deze Nieuwsbrief 41. Door het RAS boerenzwaluw en oeverzwaluw ringonderzoek is deze Nieuwsbrief wat later dan anders. Allen heel veel dank voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
NIEUWSBRIEF WAT LATER;
Van juni 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan.
Jan de Jong (inmiddels 73); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 42 graag vóór 1 juli 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was deze keer ook weer erg groot.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van mei 2023.
door Jan de Jong
16-05. Ja eindelijk, ze zijn er, vanmiddag laat de eerste huiszwaluwen gezien in Heeg, nu met meerderen jagend tussen de gierzwaluwen, alle dagen de lucht geschouwd, op huiszwaluwen, 15 dagen later aangekomen dan gemiddeld (Feyte Terpstra, Heeg). In het Tuimelaar bos bij Oranjewoud 3 nachtegaal zingend (Martine Huisman). In het dorpsgebied Katlijk een man vuurgoudhaan zingend (Johan Medenblijk). In het Rijsterbos in Gaasterland 1 fluiter zingend (Theo de Vries). In Grou een zwarte roodstaart aanwezig (Naut van der Mei). In de Tijnje 10 paar huiszwaluw nestelend aan een elektriciteit gebouwtje (Jan de Jong, Joure). In de Tjaardpolder bij Wirdum 1 velduil gezien (Wieger van Keulen).
16-05-2023. Velduilen worden de laatste weken op veel meer plekken in Friesland waargenomen.
Bij de Hommerts/Jutrijp broeden dit jaar 2 paar in een weilandgebied zo meldde M.P. van de Hoek me. Helaas was een nest met 8 jongen gesneuveld door een steenmarter. Gelukkig proberen ze het op enkele honderden meters verder nog eens. Predatie van weidevogels komt de laatste jaren steeds meer in beeld, ook vossen pakken hun deel. Bij Hommers Jutrijp ook een vos actief.
17-05. In de Kleine Wiskepolder 25 kemphaan in zomerkleed (Tjerk Kunst). In de Bantpolder in Lauwersmeer 1 rosse franjepoot (Jesse Sinnema e.a.). Bij het Spoordok in Sneek 1 kwak (Jelmer Luyckx). Op Ameland 1 baltsende grote karekiet (Folkert Smit e.a.). Aan de Newtonweg in industriegebied van Leeuwarden een zwarte roodstaart roepend (Hendrik Koster). Bij de Kooiplaats op Schiermonnikoog 1 vrouwtje beflijster (Gertjan Klein).
18-05. Vanmorgen 5 nachtegaal zingend bij de Put van Nederhorst aan de Langweerder Wielen (Durk Visser, Joure). In Munnekeburen 1 mandarijneend vrouw met 10 jongen (Ben Zwinselman /Klaas Tolsma). In Sneek een muskus eend in Wilhelminapark (Lisette). Bij de Velden Nieuwe Kooi op Vlieland een nachtzwaluw gezien (Carl Zuhorn). In de polder Het Noorden bij Westhoek drie morinelplevier (Sietse Bernardus, Joure). Groepje van 20 kemphaan in Zuidhoeksterpolder bij Burgwerd (Paul Obdeijn). In de Bantpolder in het Lauwersmeer 1 bonapartes strandloper en 1 grauwe franjepoot waargenomen (Durk Kooistra e.a.). Bij de kijkhut de Ral bij Piaam 1 grijze wouw gezien (Sietse Bernardus e.a.). Bij Ferwerd 2 velduil jagend (Tonnie van den Berg e.a.). Op de Boschplaat op Terschelling 1 bijeneter (Jan Bos). Op Schiermonnikoog in dorp 1 2e jaars roodmus (Jesse Sinnema e.a.). Twee mannetjes beflijster bij Kooiplaats op Schiermonnikoog (Hein Prinsen). In Holwerd zijn we momenteel aan het rietdekken, het dak op de noordelijke kant van de boerderij is helemaal open. Ik heb niet de indruk dat de boerenzwaluwen daaronder hebben te lijden. Ze nestelen nu in het onderste deel van de schuur (Jan Idsardi, Holwerd). In de Hollanderwijk in Leeuwarden een groepje van 10 huiszwaluw terug (Rindert Algra).
19-05. Aan de Graverij in Snikzwaag een kwartel gehoord (Tonny de Jong, Joure). In Oldeholtpade 1 bijeneter (Ruurd Jelle van der Leij). In Uitwellingerga 1 muskus eend (Aniek ter Horst). Bij de Golfbaan in Beetsterzwaag 1 glanskop (Willem Bosma). In de Knipe een 30-tal huiszwaluw voedsel zoekend (Michel van Ettingen). In Bosgebied in Appelscha 1 man beflijster (M. Dekker). In het Ketlikerskar 1 boompieper, 1 sijs en 1 geelgors gezien en gehoord (Hendrik Koster). In Zwemmerpark bij De Westereen/Zwaagwesteinde 1ebosrietzanger gehord (Rindert Algra, Leeuwarden). In Maastricht bij kinderboerderij een nest boerenzwaluw met 3 jongen van 19-20 dagen oud. Eerste ei moet dan rond 15 april gelegd zijn, best vroeg (Peter Alblas, Maastricht).
20-05. Bij maatschap van der Hoek in de Hommerts broeden 4 paar holenduif in de ligboxstal (Jan de Jong). In Sneek bij Bouwbedrijf van der Meer 1 nestje met 5 zwarte roodstaart van 8 a 9 dagen oud op zolder geringd (Jan de Jong/ Cor van der Meer).In de Haulsterbossen bij Haskerhorne bij het droppingsveld 1 koekoek gehoord. Verder daar de gekraagde roodstaart aanwezig en zeker 2 a 3 boompiepers zingend aan het schelpenpad (Durk Visser, Joure). Vandaag troffen wij in het plasdras gebied bij Koudum bij de Morra deze drie jonge tureluur aan. Dit zijn de eerste jongen van alle vogels die we daar aantroffen. Vorig jaar was het allemaal meer en vroeger (Trees Westendorp, Koudum).
20-05-2023. De plas dras gebiedjes zijn een mooie voedselplek voor de jonge weidevogels om op zoek te gaan naar voedsel.
Bij Oosterzee op het Tjeukemeer 1 mannetje witoogeend gezien en gefotografeerd (Wietze de Vries). Bij de Merriemaden bij Oldetrijne groepje van 20 zwarte stern (Bendiks Westerink). Vandaag in het gebied Bouwepet bij Molenend een krooneend gezien en een lepelaar en zeker 100 grauwe ganzen met jongen (Nel van Charante, Oosterwolde). In de Groote Veenpolder bij Slijkenburg 2 bijeneter (Aant de Jong, Joure).
20-5-2023. Een van de twee aanwezige bijeneters liet zich fraai op de foto zetten bij Slijkenburg.
21-05. Vandaag 2 bosrietzanger in De Valom/ It Houtwiel (Rindert Algra, Leeuwarden). Groep van 150 knobbelzwaan bij Kijkhut de Ral te Piaam (Francoise Dandoy). In Fochteloerveen 1 kwartel roepend (Willem Bosma). Aan het Sneekermeer bij de Griene Dyk 1 porceleinhoen roepend in de nacht (Jens Tamminga e.a.). Bij Boornzwaag 10 kleine mantelmeeuw overvliegend en 1 nachtegaal horen zingen (Tim van Nus). Drie oeverloper in de Lendevallei/Driessenpolder (Koos Jager). Te Feanwâlden/Veenwouden 1 smelleken (Erwin Walstra). In het Ketlikerskar 1 wielewaal gehoord (Martine Huisman). In Lauwersmeer 1 grote karekiet aanwezig (Frans Bot).
22-05. Vanmorgen zat een vrouw grauwe klauwier bij ons in Laaxum op een dode tak van de appelboom. Voordat we een foto konden maken, vloog ze weg (Ype en Tryntsje Albada).De eerste boerenzwaluw jongen in Snikzwaag zijn geboren en steken de kopjes al boven de rand van het nest (Fam Menno-Kier Visser). Groep van 12 volwassen kleine mantelmeeuw en een twaalftal (!) zwarte kraai op gemaaid grasland aan de Greate Kritewei bij Warga (Jan de Jong). Vandaag vloog hier in Berlikum een grote zilverreiger over ons huis (Ita Spoelman).
23-05. Er is hier in Wijnjewoude een nest van een waterhoen bij de vijver geplunderd, nu broeden ze in een eendenkorf in de vijver, dat is veiliger (Frans Pool).Vannacht zijn bij ons in Noardburgum de eerste jongen van de boerenzwaluw uitgekomen (Jan van der Veen). Helaas is door de verbouwing van de hooibergschuur in Offingawier die plek niet meer beschikbaar voor boerenzwaluw. Gelukkig zit er tenminste nog 1 nestje met eitjes op de houten boerengrashark die hangt tegen het golfplaten dak van een andere open schuur op ons erf (Dirkje Winia-Hoekstra).Een nest van een waterhoen is bij mij in Wijnjewoude onlangs bij de vijver geplunderd, nu broeden ze in een eendenkorf in de vijver, dat is veiliger (Frans Pool). Vandaag vloog er voor het eerst weer een zwerm boerenzwaluwen over het land achter ons huis en een beetje door de tuin. Wat een prachtig gezicht dat laveren langs en over de bomen in onze tuin. Ik denk dat ze nesten hebben onder het afdak van een schuur van de tulpenkwekerij in Pietersbierum (Beitske bijl de Vroe, Pietersbierum).
24-05.Op Dekema State in Jelsum deze week 1 opvallende bonte vliegenvanger gezien bij nestkast (Wim Hoogendam). Bleek later dat het w.s. om een withalsvliegenvanger gaat. Op de Heide bij Allardsoog 4 morinelplevier (Koert Scholten e.a.). Bij de Haven Noord in Drachten 1 zwartkopmeeuw (Jaring Roosma). In de omgeving van de Stokersdobbe bij Ureterp 4 bosrietzanger zingend (Oene Roelsma). In Warns 1 spotvogel zingend in de Zuiderburen (Hessel van der Iest). Op gemaaid grasland aan de Krimwei te Hommerts groep van 21 adulte kleine mantelmeeuw (Jan de Jong). In Dokkum 1 zwarte roodstaart bij Betterwird (Sibbele de Jong).
25-05. De gekraagde roodstaart heeft een nest in een holte in één van onze oude lindebomen in Tjalleberd en zijn al druk aan het voeren. In de andere lindeboom worden de koolmees jongen al druk gevoerd. In een nestkastje heeft de ringmus een nest gemaakt en in de duivenkast broedt een holenduif paar. Eerder is al een nestkast met jonge pimpelmees uitgevlogen. Het gaat lekker hier (Sia de Heus-Krikke). Nest van een knobbelzwaan die zat te broeden in een weiland bij Joure is verstoord (Artina Oppenhuizen). Op Ameland bij Hollum broedt een torenvalk in een eenden korf (Jeroen Lap).
25-05-2023. Het torenvalk vrouwtje zit te broeden achter in de eendenkorf bij Hollum op Ameland.
26-05. In het Lauwersmeer/Ezumakeeg 1 roodpootvalk (Peter Post e.a.). In Wijnjewoude 1 bosuil gezien (Roel Oost). In het Lauwersmeer 1 zwarte ibis (Marije Hoekstra e.a.). En rode wouw in Oudeschoot gezien (Marc Bleijerveld). Groep van 520 dwergmeeuw in Huitebuursterbuitenpolder bij Oudemirdum (Hugo Wieleman/Pim Rijk). In Groote Sintjohannesgaaster veenpolder 1 purperreiger (Bauke Sienema). Groepje van 5 wilde zwaan in Appelscha/Nieuwe Vaart (Rudi Huiting).
27-05. Een span heggenmus bij de coniferen achter de woning in Zwaagwesteinde, had dezen hier nog nooit waargenomen (J.W. Lourens). Bij een kennis vloog met een harde knal een ekster tegen zijn raam en hij had een grote bonte specht te pakken. Na ingreep hebben beide het gelukkig overleefd, alleen had de grote bonte specht wel een uur nodig om op krachten te komen (Jappie Boersma, Sneek).
28-05. Vijf overzomerende wilde zwanen in het Fochteloerveen (Marco Hasselaar, Heerenveen).
29-05. Triest.De vijf zwarte roodstaart jongen in De Knipe zijn alle vijf door de eksters opgevreten /dood gemaakt. Maar het eerste eitje is er alweer en ik heb het plekje wat aangepast zodat de eksters er niet meer bij kunnen (Sil Dekker). In Jelsum op Dekema State 1 tweede kalenderjaar man withalsvliegenvanger (of toch hybride?) bij nestkast (Jeroen Breidenbach, Leeuwarden).
Zie ook melding van 24 mei op zelfde plek door Wim Hoogendam.
30-05. Een jaar geleden is er door de grote bonte specht een nest uitgehakt in een oude wilg bij ons huis in Wier. Doordat het nest vrij laag zit, op zo'n 1.50 meter hoogte, hebben we toen alles mooi kunnen volgen, ook het uitvliegen van de jongen. Tot onze vreugde is nu hetzelfde nest weer in gebruik. De jongen laten zich de hele dag luidkeels horen en het zal niet lang meer duren eer ze uitvliegen (Nynke en Bob Mollema).
30-05-2023. Een jonge grote bonte specht kijkt de wereld in vanuit een natuurlijk nest in een wilg. Het aantal broedgevallen in Friesland neemt de laatste jaren flink toe. In menig tuin worden grote bonte spechten ontdekt.
31-05. In tuin in Wijnjewoude in een nestkastje in een lindeboom een paartje bonte vliegenvanger met jongen. Een prachtig gezicht, we kijken er vanuit onze keuken op (Marianne Hulsbergen, Wijnjewoude).
11-07-2022. In dezelfde lindeboom broedde in 2022 ook een paartje grauwe vliegenvanger in een meer open nestkastje.
Speciale euro munt met boerenzwaluw.
Via Rita Delger uit Bovensmilde ontving ik een berichtje dat er in Estland een speciale 2 euro munt is uitgegeven met de afbeelding van een boerenzwaluw. Leuk om te weten voor boerenzwaluw liefhebbers. Onderaan de foto een link naar marktplaats waar de munt te verkrijgen is. Kosten 2,60 euro.
Aankomst Boerenzwaluwen in stallen en schuren in 2023.
Dit voorjaar kon ik wat meer aandacht schenken aan de terugkeer van de boerenzwaluw in stallen en schuren. Er kwamen veel meldingen binnen uit Friesland en daarbuiten. Alleen al in Friesland zijn er in 2023 122 meldingen geregistreerd. Dat is een toename vergeleken met de jaren 2021 (110) en 2022 (112). In onderstaande grafiek heb ik de aankomsten van de jaren 2021,2022 en 2023 eens op een rij gezet per decade in maart/april en mei. We zien onmiddellijk dat er nogal wat verschillen in aankomst zijn.
De aankomst in Friesland in de jaren 2021,2022 en 2023.
Tot zover eerst even om een indruk te krijgen van de grote verschillen in aankomst. Later meer in het Boerenzwaluw Journaal 2023 wat omstreeks januari 2024 zal verschijnen.
Tot zover weer deze Nieuwsbrief 40. Door het RAS boerenzwaluw en oeverzwaluw ringonderzoek is deze Nieuwsbrief wat later dan anders. Allen heel veel dank voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
NIEUWSBRIEVEN WAT LATER;
Van juni 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan.
Jan de Jong (72); Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 41 graag vóór 15 juni 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Het aanbod was deze keer ook weer erg groot.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van mei 2023.
01-05. Broedgeval in nestkast van een gekraagde roodstaart in de Knipe aan de Jan Jonkmanweg (Koen en Corrie de Jong). In deWide Mar bij Stiens 1 bruine kiekendief, 2 kleine plevier, 6 zwarte ruiter, 2 oeverloper , veel kluten, 40 kemphaan en groepje van 10 tureluur (Gerard Mast, Stiens). Vandaag 1 koekoek gehoord bij de "lytse mar" in Sumar, en een 30 tal regenwulp in Soestpolder te Burgum (Herman Hoekstra, Burgum). In Ryptsjerk/Rijperkerk een ooievaar ring (NLA……4850) afgelezen. Deze ooievaar was op 11 juni 2001 als nestjong in Akmarijp geringd en heeft de ring 21 jaar, 10 maanden en 20 dagen gedragen (Gerard Westerhuis, Sint Annaparochie ).
Best al wel oud voor zo’n grote vogel Direct al is de ring van dit vrouwtje in haar eerste winter op 17 januari 2002 afgelezen in het zuiden van Spanje bij Los Barrios /dicht bij Gibraltar op ruim 2066 km van Akmarijp. Na 2002 wordt de pootring alleen nog maar in Friesland afgelezen; 2003 Leeuwarden, 2004 Rijperkerk, 2005/2006 en 2008 Leeuwarden. Dan tot 2017 geen aflezingen en in 2018 wordt ie weer gezien in Tietjerk en daarna in 2021 in Wijns en tenslotte als laatste afgelezen op 1 mei in Ryptsjerk/Rijperkerk.
01-05-2023. De al aardig op leeftijd zijnde vrouw ooievaar(bijna 22) zoekt op pas gemaaid grasland naar voedsel bij Ryptsjerk/Rijperkerk.
Aflezingen van pootringen brengen vaak interessante gegevens over de trekbewegingen in kaart. Toch is dit vrouwtje het nog een “broekie” want de ooievaar kan wel een leeftijd van 40 jaar bereiken volgens de Vogeltrekatlas van het Vogeltrekstation in Wageningen.
“Nederlandse ooievaars tonen een sterke zuidwestelijke trekrichting. In Nederland worden ook wel Zweedse, Deense en Duitse ooievaars teruggemeld. Sommige daarvan komen hier tot broeden. Gewoonlijk trekken vogels uit deze populaties via de Bosporus naar Oost-Afrika. Tot 2000 werden Nederlandse ooievaars ook uit de zuidoostelijke trekroute teruggemeld. Doordat in de Nederlandse broedstations ooievaars met een zuidwestelijk georiënteerd trekgedrag worden gebruikt is de zuidoostelijke trekcomponent inmiddels uit de Nederlandse populatie verdwenen. Nederlandse vogels worden nu alleen nog uit Zuidwest Europa en Noord- en West-Afrika teruggemeld. Tegenwoordig stopt de trek steeds vaker in Spanje. Toegenomen voedselaanbod op niet-afgedekte vuilnisbergen lijkt de oorzaak daarvan te zijn”
02-05. In bosgebied Appelscha 1 nachtzwaluw (Hugo van der Wal). In het Easterskar bij Sintjohannesga 10 witgatje en 1 koekoek (Jorrit Zondervan). Bij de Bocht van Molkwar 1800 kemphaan (Hessel van der Iest). In het Lauwersmeer in Bantpolder 1000 bonte strandloper (Willem Bosma). Bij Janum 11 zwarte Ibis (Robin van der Land). Zeventig dwergmeeuw bij de Mokkebank in Laaxum (Hessel van der Iest). In Boijl 1 boerenzwaluw als raamslachtoffer (Rudy Klesman). In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 nachtegaal zingend en 1 purperreiger (Bauke Sienema). In Beetsterzwaag 1 kuifmees (Willem Bosma). In Heerenveen 1 nachtegaal zingend (Bauke Sienema). Vier geelgors in het Wijnjeterperschar en 1 bosrietzanger bij het Koningsdiep (Koert Scholten, Bakkeveen). In het Rijsterbos twee nachtegaal zingend (Theo de Vries).
03-05. Groepje van 21 zwarte stern voedsel zoekend in de Alde Feanen (Marten Sikkema). Op Terschelling bij Midsland Noord 1 hop (Remco Roodselaar). In Kollum 1 nachtegaal zingend (Joost de Bruijn). In het Fochteloerveen 1 paapje (A, Schaaf). In de Amvestbossen bij Olterterp 1 fluiter (Koert Scholten, Bakkeveen). Twintig huiszwaluw terug bij de kolonie aan De Bouwen in Drachten (G.J. Wester). Bij de Terkaplester Puollen 1 visarend (Wiebo Buikstra).
03-05-2023. Visarend met prooi (blei) in boom aan de Terkaplester Puollen.
Vandaag eindelijk een drietal gierzwaluw boven centrum Burgum gezien, de rest zal nog wel onderweg zijn (Herman Hoekstra). Bij Sonnega /It Wiede 1 roodborsttapuit (Ton Stubij).Te Kortezwaag 1 groene specht (Frank van Gessele). In de Overtuin te Oranjewoud 1 ijsvogel (Job Reitsma). Bij de Kleine Wielen bij Leeuwarden 1 groene specht (Linda Veerman). In Dekema State te Jelsum nog steeds de groene specht aanwezig.Verder zijn de beide ijsvogels er weer, waarschijnlijk broeden die er ook (Wim Hoogendam tuinbaas Dekema State, Jelsum). Vandaag hoorde ik de eerste 2 gierzwaluw boven ons huis op de Emmakade in Leeuwarden (Marianne Borgman). De eerste huiszwaluwen zijn terug in Dedgum (Ton Westendorp). In het Ketlikerskar 1 tapuit en een boompieper (Stefan de Vries).
04-05. In het Lauwersmeer in Diepsterbos 2 wielewaal (Benjamin Berg). Tot nu toe nog maar drie paar boerenzwaluw terug op de oude nesten in Wijnaldum Op 25 april was pas het eerste paar terug Blij hun vrolijke gekwetter weer te horen (Maartje en Rintje Post). Hier in Berlikum een groepje van 9 gierzwaluw boven huis (Ita Spoelman).
05-05. In Joure aan de Koarte Ekers 1 nachtegaal zingend (Tonny de Jong). Gisteravond om elf uur bij ons in de tuin te Rijperkerk/Ryptsjerk een privé concert gehad van de nachtegaal. Heel lang. Heel bijzonder en super mooi. Was een verrassing zo laat op de avond en zo vroeg in het voorjaar. Ook vonden we op 6 mei nog een dode fitis als ruitslachtoffer. (Klaske Klaassens van Bolhuis).Vandaag een koekoek gehoord in Dokkum (Piety Oberman).
06-05. Een purperreiger overvliegend aan de Boeyer te Joure (Lieuwe van Welie). Twee spotvogel gevangen aan de noordoever van Tjeukemeer bij Rohel (VRS Rohel Tjeukemeer). Het aantal boerenzwaluwen bij mij in de schuur was toegenomen tot 3 (denk mannetjes), tot….. een kerkuil binnen is geweest. Ik had het niet in de gaten maar is bijna twee weken af en toe in schuur geweest. Inmiddels kan hij niet meer naar binnen en opgelost. Ik vrees dat dit wel enkele zwaluwen heeft gekost.Gisteren, 5 mei, is het aantal boerenzwaluwen in de schuur toegenomen en idem meer huiszwaluwen. Het mooie weer is daar wel debet aan (Ton Westendorp) .Vanavond om 7 uur voor het eerst de koekoek weer gehoord in het Bouwe Pet bij Rijperkerk/ Ryptsjerk (Klaske Klaassens van Bolhuis). In het Fochteloerveen 1 paar kraanvogel met twee jongen (Nel van Charante, Oosterwolde).
06-05-2023. Pa en moe kraanvogel met twee jongen in het Fochteloërveen.
Sinds 4 april zit er een leucistischescholekster aan de Leppedijk in Nij Beets. Is gepaard met een gewone, lijkt daar te gaan broeden. Zit er nu nog steeds (Lieuwe van Welie, Joure).
Een kleurafwijking van de scholekster ontdekt bij Nijbeets.
07-05. Sinds een paar dagen zit er een paar steltkluten bij de Blessebrug over de Linde, een paar km ten zuiden van Wolvega. Ook zijn de nachtegalen daar weer terug. Bij de oude brug zitten er al een tijdje twee te zingen (Albert Koning, Wolvega).Bij het vennetje bij vogelkijk hut de Blikken bij Berlikum zijn er al een paar weken visdiefjes te zien, vandaag zag ik er een zestal. Ook daar de koekoek gepot, was er op 1 mei ook al daar (Ita Spoelman). Bij paviljoen de Leijen te Rottevalle een nachtegaal gehoord (Rindert Algra, Leeuwarden). De gekraagde roodstaart broedt al jaren bij ons in Sumar aan de Heidereed, vandaag al drie eieren (Hendrik van der Meer, Sumar).Vandaag hoorde ik 2 nachtegalen op het eiland in het Tjeukemeer (Henk Rienstra, Bolsward).
07-05-2023. De nachtegaal wordt in Friesland steeds vaker gehoord en gezien.
08-05. Bij Menaldum/Menaam aan de /Sânwei 1 koekoek gehoord (Oane Baarda). Helaas is de fazant vorige week toch slachtoffer geworden van het verkeer op de Aengwirderweg in Tjalleberd. (Zie ook Nieuwsbrief 31). Hij is hier bijna een jaar geweest en scharrelde zijn kostje bij diverse buurtgenoten op. Wel jammer, hij kwam altijd tegen de avond bij ons en vloog dan in een boom om te slapen (Sia de Heus-Krikke, Tjalleberd). Aanzienlijke groep gierzwaluw boven Heeg gezien (Feite Terpstra).
09-05. In Appelscha de appelvink in de tuin gehad bij de zonnebloempitten (Henk Zuiderbaan). Vandaag een bonte vliegenvanger gespot in onze tuin te Lippenhuizen (Coen Leenstra). Vanmorgen de koekoek gehoord te Aalsum (Sake Dijkstra).Al ongeveer een jaar of vijf hebben we jaarlijks in onze tuin een broedend paartje gekraagde roodstaarten in Damwâld en ook dit afgelopen weekend zagen we weer voor het eerst het vrouwtje en maandag ook het mannetje. Hij zit met grote regelmaat op een betonnen waslijnpaal. Om beurten inspecteerden ze een nestkast. Hopelijk komt het weer tot broeden. Onze tuin grenst aan weiland met boomsingels (Auke en Martje de Boer, Damwâld). In Woudsend 1 mannetje zwarte roodstaart gezien (Jorrit Zondervan).
10-05. In het park aan de Zuidelijke Rondweg te Dokkum 1 koekoek gehoord (Tjip Oberman). Achter bedrijvenpark De Ekers in Joure twee mandarijneend (Durk Visser ). Drie tapuit te Oldeholtpade (J.de Groot). In Van Oordt’s Merksen /Smelle Warren 1 nachtegaal zingend (Wender Bil). Vier beflijster op Schiermonnikoog bij Kobbeduinen (Annemiek Eggenhuizen). Aan de Griene Dyk bij Sneekermeer 1 bosrietzanger en 1 spotvogel zingend (Dick Pruiksma). In het Lauwersmeer 1 wielewaal (Pieter Hamstra). Op de Duurswoudsterheide 1 wespendief (Helga Manson). Bij Nijbeets groepje van 4 zwarte ibis (Mike Lodewijks). Bij Appelscha /Willemstad 8 tapuiten gezien (Peter Keune). Aan het Sneekermeer 1 paapje (Dick Pruiksma). In Veenpolder te Delfstrahuizen 1 spotvogel (Sjouke Scholten). In het Fochteloerveen 1 grauwe klauwier (Dick Vogt) . In het Lauwersmeer een reuzenstern (Marc Batsleer). In de Lendevallei bij Wolvega 1 Aziatische goudplevier (Marco Hasselaar e.a.).
10-05-2023.De Aziatische Goudplevier is een dwaalgast in Nederland, die broedt in het noorden van Siberië en in Alaska, maar die de laatste jaren vrijwel jaarlijks in ons land wordt vastgesteld.
11-05. Vandaag in het bosje aan de zuidkant fan Holwert de wielewaal gehoord (Sara Hofman). Vijf morinelplevier bij Anjumer en Lioenssenerpolder waargenomen (Patrick de Boom e.a.). In Lippenhuizen 1 draaihals (Vincent Douwes). Twee wielewaal in het Leeuwarderbos (T. Brontsema). In Terhorne 1 spotvogel (Rommert Cazemier). In De Knipe een nest met 5 jongen van de zwarte roodstaart van zeker 7 dagen oud (Sil Dekker).
Opmerking Jan de Jong; Deze jongen van de zwarte roodstaart in de Knipe zijn mooi vroeg. Bij een broedduur van zeker 14 dagen is het eerste ei rond 16 april gelegd. De vijf jongen vogels die mooi verscholen zaten achter een plankje in de zithoek onder een afdak in de tuin zijn door mij geringd. Zo vaak krijg je niet de kans om jongen van de zwarte roodstaart te ringen. Nooit eerder ringde ik zo vroeg jonge zwarte roodstaarten. In 2022 ringde ik ook 5 jongen op dezelfde plek bij Sil Dekker in de Knipe op 27 mei. In 2014 een nestje met 5 jongen in Kortehemmen en in 2022 5 jongen in Sneek bij Bouwbedrijf van der Meer.
11-05-2023. Een van de jongen van de zwarte roodstaart op de hand van Sil Dekker uit het goed verscholen nest in de tuin in de Knipe.
12-05. Naast de boerenzwaluw werd er dit jaar door de gekraagde roodstaart ook een nest gebouwd in een nestkastje in Drachten. In totaal 7 eieren. Jammer genoeg heeft de steenmarter het vrouwtje gekraagde roodstaart opgegeten en veertjes zaten op het dakje van de nestkast. Vorig jaar is het nest ook verstoord maar was de oorzaak niet duidelijk. De laatste 3 jaar heeft de steenmarter ook de nestkast van de holenduif bezocht en broedvogels opgegeten. Dit jaar kippengaas rondom boom maar dit heeft echter niet geholpen. Dus niet alleen de weidevogels maar ook holenbroeders zijn het slachtoffer van de steenmarter. Denk dat ik de nestkast voor de gekraagde roodstaart net zoals voor de boerenzwaluw ook aan een plafond ga hangen zodat het niet meer bereikbaar is voor de steenmarter (Thomas Dijkstra , Drachten).
13-05. boerenzwaluw nest met 2 ei op Oost Vleiland (Alie Wijbenga ).In de Haulsterbossen bij Haskerhorne (richting Wolvedyk) 1 zingende boompieper gehoord (Durk Visser ,Joure). Bij de Zuidwaard te Makkum 2 spotvogel (Andries Zijlstra en Haje Valkema). In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 bosrietzanger zingend en 1 boomvalk gezien (Joost Vogelzang). In Bakkeveen 1 fluiter gehoord (Martin Boomsma). In de Deelen 2 wielewaal (Martin Huisman). Groepje van 40 regenwulp bij Gaast (Harry de Vries). Bij de Meulereed bij Oldeberkoop 1 man grauwe klauwier gezien (Henk Dommerholt). Te Donkerbroek 1 raaf (Christiaan de Vries). Op Ameland 1 grotekarekiet (Henk Gazon e.a. ). In het Compagnonsveld op Fochteloerveen 4 wielewaal (Arnoud van den Berg).
14-05. Twee velduil aan het Tjeukemeer bij Rohel gezien (Gerard en Jacob Westerhuis, Sint Annaparochie).Vanmiddag een grote karekiet horen zingen (en de vogel ook even heel vaag gezien), net ten oosten van de zandput bij Mildam, in de rietkraag van een klein plasje langs de Tjonger (Bauke Sienema, Heerenveen).Er zit al 3 dagen een koekoek roepend in de bosrand van de korte ekers in Joure, nabij de vierljepschans (Bertus Rijpkema). Groepje van zeker 22 dwergmeeuw aan de noordoever van het Tjeukemeer bij Rohel jagend op insecten langs de rietzoom (VRS Rohel Tjeukemeer). Vanmiddag bij onze fietstocht zagen we in de Dyksfeart ( t.o. Hubert) bij Stavoren, een chileense smient. Deze liet zich enkele keren horen (Ype en Tryntsje Albada, Laaksum).
14-5-2023. De Chileense smient is een exoot in ons land en wordt de laatste jaren steeds vaker in Friesland gezien.
15-05. In Van Oordt’s Mersken -De Dulf een groepje van 7 smient gezien en een kwartel gehoord ( Willem Bosma). Bij de Burgumer Mar 1 visarend met vis (Auke Dotinga). Bij de veerdam te Holwerd 3 velduil jagend (Martin Verbeeten). Op Schiermonnikoog nog een beflijster man in het dorp (Jan van Bokkum). Zeker een 20 tal steltkluut in Lauwersmeer bij Ezumakeeg (Rick Jongerhuis). Bij de Herik in Koningdiep 1 watersnip baltsend (Willem Bosma). In de Driessenpolder in Lendevallei 3 kleine strandloper (Wolbert Hermus).
Tot zover weer deze Nieuwsbrief 39. Er kwam erg veel materiaal binnen. Allen heel erg bedankt voor de meldingen en de vele fotos die ik mocht ontvangen.
VOLGENDE NIEUWSBRIEVEN WAT LATER;
Van half mei 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen omdat ik dit jaar o.a. meer aandacht probeer te geven aan mijn boerenzwaluw onderzoek in Friesland. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan.
Jan de Jong (72) ;Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 40 graag vóór 31 mei 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van april 2023.
door Jan de Jong
15-04. In Joure 1 gekraagde roodstaart bij woning aan It Jacht. Vogel ook op 16 en 17 april aanwezig(Janny Schurer).In de Alde Feanen /Wikelslân 1rietzanger, 1 man gekraagde roodstaart en 1 boerenzwaluw gezien (Rindert Algra, Leeuwarden).Vandaag de eerste gekraagde roodstaart (mannetje) dit jaar gezien in Ureterp (Arend Schuurman). Aan het Bergumermeer 1 vroege braamsluiper gevangen en geringd (Vogelringroep Bergumermeer).
16-04. Een boomvalk gezien bij Haskerhorne (Henk Bulsing) . Bij de Langweerder Wielen/Put van Nederhorst 1 zingende kleine karekiet (Durk Visser, Joure). Vandaag 1 witte kwikstaart in Goënga (Rients de Jong).Aan de Boskreed De Westereen/ Kollumerzwaag 1 man gekraagde roodstaart. (Rindert Algra). In een wilgentenenkorf (eendenkorf) in Terkaple al een nest met 4 ei waterhoen (Jurjen van der Meer).
16-04-2023. Je hoort steeds vaker dat waterhoentjes zich aanpassen en alternatieve plekken zoeken om predatie zoveel mogelijk tegen te gaan. Soms broeden ze ook wel eens IN bomen en struiken en onder bruggen. Zijn er meer fotos van opvallende plekken waar door de soort gebroed wordt.
17-04. In Hemrikkerverlaat 1 draaihals (Frank van den Bosch).Een beflijster man in de tuin te Winsum (Teake en Jantine Brouwer). In De Stikels bij Tjerkgaast 4 velduil (Marten Wesselius). Bij Griene Dyk aan Sneekermeer 1800 kemphaan (Dick Pruiksma). Groep van 30 regenwulp in de Groote Sintjohannesgaasterpolder (Bauke Sienema). Bij de Veerdam van Holwerd 400 kluut, 3000 bonte strandloper en 40 tal regenwulp overvliegend (Tinus Butter). Te Leeuwarden 1 hop bij sportpark Kalverdijkje (Jeroen Breidenbach). Te Fochteloo 1 kleinekarekiet zingend (S. Wenings). Te Stiens 1 tuinfluiter gezien (Rianne Touber-Bruinsma). Twee zwarte zwaan bij Ezumakeeg in Lauwersmeer (Jos Welbedacht). Bij kokmeeuw kolonie op Steile Bank /Laaxum 1 reuzenstern en zeker 10 zwartkopmeeuw in kolonie (Libbe Zijlstra). In Leeuwarden bij sport parkje Kalverdijkje 5 visdief (Gerben Mensink). In De Deelen 1 purperreiger (Koert Scholten). Zeker 4 vrouwtjes blauwe kiekendief te Tjerkgaast /De Stikels (Marten Wesselius). In de Blaugerzen te Akmarijp groepje van tientallen gele kwikstaart (Lykele Zwanenburg, Dronten).
18-04. Honderd regenwulp langs de Leppedijk bij Nijbeets (Lieuwe van Welie). Twee gierzwaluw te Haskerhorne (Henk Bulsing).Groep van 400 bergeend buitendijks in Bildtpollen (Tinus Butter). In Lindevallei bij Wolvega 2 zomertaling (Hans Smit). Groepje van 6 smient in Groote /Sintjohannesgaasterpolder (Johannes & Geja Koster). Bij Mirns /See Hanne 2 brilduiker (Aart Vink). Op Schiermonnikoog bij Westerplas 5 gierzwaluw (Rense Nieuwenhuis ). In de Jan Durkspolder in Alde Feanen 2 reuzenstern (Dick Bos).
18-04-2023. De reuzensterns trekken in het voorjaar van het IJsselmeergebied via het Lage Midden van Friesland en het Lauwersmeer door naar de noordelijke broedgebieden in Scandinavië. De broedgebieden liggen van Denemarken van de Oostzee naar oevers van Botnische Golf in Zweden, Finland en Rusland. De Europese broedpopulatie ligt tussen de 5800-9800 paar (EBBC Atlas2 2020).
Dit voorjaar werd de 1e reuzenstern in Friesland gezien op 30 maart in de Workumerwaard door Rommert Cazemier. Op 2 april fotografeerde Harry de Vries er ook al een op de Workumerwaard. Nadien zijn ze o.a. gezien op 2 april Leeuwarden, 8 april Ryptsjerksterpolder, Garypster warren , 10 april Sneekermeer , 11 april Terschelling, 12 april Bocht van Molkwar, Grootte Sintjohannesgaasterpolder , 13 april Easterskar , 14 april Lauwersmeer, Twijzelermieden, 15 april bij Lemmer, tussen Skarl en Stavoren, 17 april Steile Bank/Oudemirdum. Soms flinke aantallen zoals op 22 april 16 reuzenstern bij de Bocht van Molkwar (Libbe Zijlstra).
Bij Ezumakeeg in Lauwersmeer 7 wintertaling (Kor Nijboer, Leeuwarden).Bij begraafplaats te Damwâld vanmiddag wederom 2 grote vos vlinders. Na mijn eerste exemplaren in 2020 op dezelfde plaats, nu wederom meerdere exemplaren rondom de zoete kersen. Dit blijkt ook een waardboom voor deze soort te zijn. Het kan bijna niet anders, dan dat deze soort zich hier definitief heeft gevestigd (Jan Andries Wagenaar).
18-04-2023. De grote vos vlinder wordt de laatste jaren steeds meer gezien in Friesland. Dit jaar werd de eerste al op 13 maart 2023 in Oldeberkoop/Lendebos door Thomas Schäfer.
Oorzaak van de toename van grote vos vlinders is klimaatverandering/zachte winters/betere overleving overwinterende vlinders. In de maand april 2023 alleen al zijn t/m 18 april grote vos vlinders gezien te; Oldeberkoop, Het Harichsterbos, Terschelling, Nijbeets, It Bûtefjild, Schiermonnikoog, Ravenswoud, Duurswouderheide, Fochteloerveen, Ameland, Nijeberkoop en Wolvega.
19-04. In de 1e Kroonspolder op Vlieland 1 zingende nachtegaal en zeker 7 tapuit (Willem Wind). Op de Zuidwaard te Makkum 1 kleine karekiet zingend (Enne van Dijken). Groepje van 6 zanglijster in het Easterskar te Sintjohannesga (Johannes& Gea Koster). Drie lepelaar op landerijen te Tjalleberd (Sjoukje Jacobs). Bij de kijkhut van Piaam 6 kluut (Wouter Schothorst, Joure). Aan de rondweg oost bij Dokkum 1 blauwe kiekendief (Willem Jonkman, Oudwoude).
20-04. Tien beflijster te Oosterend op Terschelling (Tibor Peters).Bij Mirns aan IJsselmeerkust groep van 500 boerenzwaluw, 150 huiszwaluw en 100 oeverzwaluw aan het voedsel zoeken (Aart Vink). Drie velduil te Tjerkgaast (Marijke Ammerlaan). Twee gierzwaluw te Kornwerderzand (Jeroen de Bruin). Groep van 80 grote stern rustend op Stroomleidam op Ameland (Toni Masafret). Twee visarend jagend bij de Leien (J. Tuinstra). Te Sneek 1 braamsluiper gehoord in Schuttersveld (J.J.P. Krop). In Drachten bij Maartenswoude 1 nachtegaal zingend (Bouke Roosma). In de Blaugerzen bij Akmarijp 1 roerdomp (M. Smit). In Hemrikkersveld te Beetsterzwaag 1 kuifmees (Willem Bosma). In Joure aan de Seewei 1 zwarte roodstaart (Libbe Zijlstra). Drie gierzwaluw in Workum (Harry de Vries). In de Veenpolder te Delfstrahuizen 1 smelleken (Sjouke Scholten).
21-04. In Hurdegaryp 1 beflijster dood gevonden, w.s. vensterslachtoffer (Jan Peter Lukkes).In Skoaterwâld te Heerenveen 1 indische gans, devogel werd verjaagd door een grauwe gans (Bouke Sienema). In Leeuwarden 5 gierzwaluw (Vincent Douwes). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg 3 steltkluut (Gertjan van Noord e.a.). Bij de Veerhaven op Schiermonnikoog groepje van 140 steenloper (Hein Prinsen e.a. ). Bij de Twijzelermieden op 3 plaatsen bokje gezien (Jacob Hanenburg). Bij de Tjongerdellen bij Mildam 10 witgatje (Jens de Wit). Te Woudsend 2 gierzwaluw (Jorrit Zondervan). In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 purperreiger (Bouke Sienema). Groep van 160 oeverzwaluw bij broedwand in Easterskar (Harry Holwerda). In de Potmarge bij Leeuwarden 1 hop (Thomas Schäfer) . Aan de E.A.Borgerstraat in Joure een jagend mannetje sperwer (Jan de Jong).In Stiens 1 groene specht op zoek naar mieren (Gerard Mast).
21-4-2023. Door klimatologische veranderingen komt de groene specht steeds vaker voor. Het voedsel in de vorm van mieren is door de warme en droge zomers steeds vaker aanwezig.
22-04. Aan Tjeukemeeroever bij Rohel 2 braamsluiper en 1 kleine karekiet geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). Een ringmus in de tuin in De Knipe (Anneke Durkstra). Een oranjetip vlinder aan het Nannewijd bij het recreatieveldje van SBB (Durk Visser, Joure). Vandaag een tweede jaars vrouw sperwer in Joure achter huis die een zanglijster had geslagen (Bertus Rijpkema). In Damwâld 2 oranjetip vlinders in Geastmerbosk (Jan Andries Wagenaar). Een draaihals in de tuin te Franeker (Klaas Plat). Bij Zurich/Afsluitdijk/viaduct negen (!) braamsluiper gevangen (VRS Franeker). Twee braamsluiper gevangen aan Bergumermeer (Vogelringgroep Bergumermeer). In de Twijzelermieden 1 roerdomp gehoord (Auke van Eck). In Stiens een dagpauwoog en een oranjetip vlinder gezien (Gerard Mast).
23-04. Een zestal huiszwaluw terug bij de nesten aan de achtergevel van woning in Langezwaag. Vorig jaar waren ze pas terug op 1 mei. (Joop Petter). In Zwaagwesteinde/De Westereen 1 huiszwaluw terug (Theo de Bruin). In Franeker 1 braamsluiper roepend (Auke van Eck). Op Schiermonnikoog 5 braamsluiper gevangen (VRS Schiermonnikoog). Vanmiddag hoorde ik Leeuwarden in de Zuiderburen 2 nachtegalen zingen (Sybout Jaarsma). Aan de Nijebildtdyk onder Sint Anna Parochie 1 draaihals in de tuin (Alco de Jong). Een koekoek in Jan Durkspolder bij Earnewâld. Daar ook een kolonie broedende grote zilverreiger tussen de blauwe reigers en lepelaar (Gerard Mast).
24-04. Bij het Zwemmerpark /De Westereen een sprinkhaanzanger (Rindert Algra, Leeuwarden). Bij het Sneekermeer 1 nachtegaal zingend (Naut van der Mei). Op Vlieland nog een groep van 150 kramsvogel (Henri Bouwmeester). Op Schiermonnikoog/Banckspolder groepje van 14 beflijster (Hein Prinsen). Te Heerenveen/Belvedère 1 nachtegaal zingend (Bauke Sienema). In Bakkeveen 1 fluiter zingend (Sjouke Scholten). In Eastermar een draaihals gezien (Arend Timmerman). In Koningsdiep bij Hemrik 1 sprinkhaanzanger zingend (Kees Hein Woldendorp). In Alde Feanen /Jan Durkspolder 3 visdief (Dick Bos). Groep van 37 (!) beflijster in het Dorp op Schiermonnikoog (Luuk Draaijer). In de omgeving van Klooster op Schiermonnikoog 1 tuinfluiter gezien (Hein Prinsen).
25-04. In Franeker 1 draaihals in de tuin (Alie Monsma en Jan Leeuwerink ). In Oudemirdum vliegt een beflijster zich dood tegen de vensterruiten (Dieuwke en Andries Melchers). In Deinum een draaihals in de tuin (Anneke Koster).
25-04-2023. De draaihals is verzot op mieren en komt tijdens de voorjaarstrek steeds meer voor in tuinen waar dit voedsel voor hem te vinden is.
In april zijn er op veel meer plaatsen draaihalzen in Friesland gezien. We melden de 1e dit jaar al op 17 april in Hemrikkerverlaat (zie hierboven bij 17-04). Verder kwamen er o.a. meldingen binnen uit ; Elsloo, Vlieland, Rottige Meenthe , Goingarijp (22 april), Schiermonnikoog (23 april), Lauwersmeer, Eastermar (24 april), Deinum (25 april), Surhuisterveen (26 april), Terschelling en Beetsterzwaag (27 april).
26-04.Hij is weer in Opende de gekraagde roodstaart. Hopelijk vindt hij weer een plekje om te broeden. Vorig jaar hebben ze gebroed in een nestkastje, waarvan de grote bonte specht de opening iets had vergroot (Sipke Lindeboom).Al veertien dagen is er een groep dwergmeeuwen bij de vogelkijkhut in het Easterskar. De groep varieert in samenstelling. Soms bestaat ze uit slechts een paar vogels, maar vandaag waren er zelfs ca. 60! De meeste vogels dragen het volwassen broedkleed, of het overgangskleed hiernaartoe. De groep foerageert steeds boven de plas bij de hut, vrijwel altijd boven de noordwestelijke linkerhelft. De dwergmeeuwen vangen doorlopend insecten(larven) uit het ondiepe water. Waar ze rusten weet ik niet, hoewel ik ze dat ook wel gewoon op het water bij de hut zie doen. Boven het Nannewijd zijn ze ook al gezien, zo hoorde ik. Best wel uniek dit. Ik had ze voorheen maar zelden bij Easterskar/Nannewijd gezien. (Bauke Sienema, Heerenveen).
22-04-2023. Ook op andere plaatsen in Friesland, zoals in het Lauwersmeer bij Ezumakeeg, zijn flinke aantallen volwassen dwergmeeuwen gezien. Op 23 april 2023 tijdens trektelling bij de Oudemirdumerklif in Gaasterland tussen 17:57 – 18:45 uur 629 dwergmeeuw geteld door Alwin Borman en Donny Dolman, de vogels trokken alle net voor een regenbui richting noordwest. Op 25 april ook al een flinke groep van 200 dwergmeeuw in het Lauwersmeer (Bouke Roosma).
Groep van 70 regenwulp aan de Liemdyk in Easterskar Sintjohannesga (Aant de Jong, Joure). Grasmus zingend in De Twigen en een huiszwaluw bij de Graverij bij Joure (Tonny de Jong). Bij onze vijver werd in Oudwoude de ijsvogel gezien. Een pareltje. Helaas ook nog steeds geen boerenzwaluw bij ons gezien. Ook niet in onze omgeving. (Willem Jonkman). Vandaag tijdens een fietstochtje bij Sexbierum twee tapuit en enkele huiszwaluw gezien (Auke van Eck).
27-04. Vandaag om 19.05 uur een gierzwaluw boven de tuin in Workum (Andries Blom). In Scharnegoutum 1 koekoek gehoord ( Rients de Jong, Goënga ). Op de Blaugerzen bij Akmarijp vanmorgen een dood jong van de grutto (met eitand) in nest gevonden. De rest was allemaal uitgekomen. Het kuiken was verder volgroeid (Jurjen van der Meer, Terkaple).
28-04. In Joure aan de Koarte Ekers 1 tuinfluiter zingend (Tonny de Jong). In Tjalleberd gisteren en vandaag gekraagde roodstaart in onze tuin. Hoop dat ze gaan nestelen (Sia de Heus-Krikke). In Sumar vandaag 2e ei boerenzwaluw gelegd (Hendrik van der Meer).
Opmerking Jan de Jong; Dat is erg vroeg! De aankomst dit jaar was ook vroeg, op 30 maart was de eerste al terug in de broedstal bij Hendrik van der Meer. Waren ze op andere plaatsen ook al aan de leg? Eerste ei is dus gelegd op 27 april!
Een oeverloper verraste ons met een bezoek langs onze steiger aan het Heidemeer in Heerenveen (Bep van den Berg). Aan de zuidkant van Franeker een roepende koekoek (Auke van Eck). Meerdere grasmus zingend gehoord aan de Tramweg tussen Joure en Broek Zuid (Durk Visser, Joure ).
29-04. Vandaag was ik aan het wilster flappen bij Laaksum en zag toen de eerste gierzwaluw vliegen (Catharinus Monkel Warns). Vier gierzwaluw terug gekomen op het Helmhout in Joure (Bertus Rijpkema).Een grote samengestelde groep regenwulp (zeker meer dan 150) bij ons voor in het land bij Ballingbuer te Goingarijp. Al in de afgelopen weken vliegt er hier een groep regenwulp van 20-30 vogels rond. Mooi gezicht (Johan van der Sluijs). Mijn eerste tuinfluiter gezien bij het Zwemmerpark in de Westereen/ Zwaagwesteinde en in het recreatie gebied De Hege Bult Drogeham een boompieper (Rindert Algra). In Joure groepje van 12 gierzwaluw terug boven ons huis om 13:26 uur (Tonny de Jong). Bij de vogelkijkhut De Blikken te Wier vier gierzwaluw boven het vennetje en over het land vliegend. In Berlikum thuis de gierzwaluw nog niet gezien (Ita Spoelman).
30-04. Aan Tjeukemeer bij Rohel 3 tuinfluiter gevangen en geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). Vanmorgen rond 9.10 naar de lucht gekeken, en warempel, daar vliegt een huiszwaluw vrij hoog over Heeg, even later ook een gierzwaluw. Vanaf de brug met het zicht op Heeg en twee kerken een flinke groep van tussen de tien en twintig gierzwaluw, als in baltsvlucht vliegend, prachtig die zijn thuis gekomen (Feyte Terpstra Heeg). Vandaag 1 zingen de tuinfluiter tussen Joure en Broek Zuid en 1 in bosjes bij de Langweerder Wielen (Durk Visser, Joure). Vandaag hoorde ik de koekoek op het terrein van RCN de Potten bij Sneek (Henk Rienstra, Bolsward ).Vanuit onze tuin in Berlikum een zeearend gezien, geweldig mooi , richting het westen koersend (Ita Spoelman , Berlikum).
30-04-2023. De koekoek laat zich altijd het meest in de vroege ochtend horen
Tot zover weer de volle Nieuwsbrief 38.
VOLGENDE NIEUWSBRIEVEN WAT LATER;
Van mei 2023 tot september 2023 kunnen de Nieuwsbrieven wat onregelmatiger verschijnen omdat ik dit jaar o.a. meer aandacht probeer te geven aan mijn boerenzwaluw onderzoek in Friesland. Het Vogelnieuws in de Leeuwarder Courant blijft onveranderd doorgaan en ik ontvang dan ook graag de nieuwtjes uit de natuur van U allen om deze zo goed mogelijk te registeren en onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Deze wijze van voorlichting over de (Friese) natuur geef ik nu al meer dan 48 jaar aan U door. In totaal zijn er duizenden artikeltjes verschenen, ben de tel inmiddels kwijt. Eerste stukjes verschenen er o.a. al in 1975 in de Jouster Courant. Nadien vele artikelen voor BFVW en diverse vogelwachten. Onder anderen voor de Vogelwacht Joure heb ik zelfs meer dan 40 jaar het Vogelnieuws verzorgt (1979-2019), en vele jaren actief aan weidevogelbescherming gedaan.
Jan de Jong (72) ;Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant (1977- heden).
Meldingen voor de Nieuwsbrief 39 graag vóór 15 mei 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
16-04-2023. Al een tijdje loopt er een “bonte” kauw rond bij het Cambuurplein in Leeuwarden.
De laatste jaren zie je steeds vaker dat er afwijkende kleden van vogels voorkomen. Zuivere albino’s zijn zeldzaam. Mocht U ook een vogel met een bijzondere kleurafwijking hebben gezien of gefotografeerd dan horen we het graag.
Nieuwsbrief 37. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van april 2023.
01-04. Vandaag zagen wij een waterhoen hoog (circa 6 meter) in de boom zitten in een achtertuin aan de Emmakade in Leeuwarden (Makke Hepkema).Aan de Graverij te Snikzwaag 1 nest met 1 grutto ei. Het ei lag in water in het nest (Tonny de Jong, Joure). Bij de Zwagermieden2 boerenzwaluw gezien (Hein Vogt, De Westereen/Zwaagwesteinde). In Houtigehage 2 witte kwikstaarten terug in tuin (Kees van der Meulen). Vandaag 2 boerenzwaluw terug in oude ligboxenstal te Tjalleberd (Piet de Boer).
02-04. Ik zag zojuist een boerenzwaluw overvliegen in Ravenswoud (Nico Hofstra). Vanmorgen in De Deelen 5 fitis en 7 boerenzwaluw (Rindert Algra, Leeuwarden). In de Dûnegeasterpolder bij Doniaga 1 fitis gehoord en de eerste rietzanger gezien (Tonny de Jong). Vanmorgen reden we door Sondel richting Nijemirdum. Tussen deze 2 dorpen lag een dode das in de berm (Hans Slot, Heerenveen).
02-04-2023. Jaarlijks komen er in ons land veel dassen om in het verkeer. In 2023 is dit al het 8e geval in de provincie Friesland. Slachtoffers waren er o.a. in de omgeving Sondel 2, Bij Boijl 2, Oldeholtpade 1, Noordwolde 1, Hoornsterzwaag 1 en Veneburen bij Makkinga 1. Dassen zijn nacht en schemerdieren en komen door hun trage reactievermogen vaak om in het verkeer.
03-04. Aan de Wielwei in Doniaga 1 kraanvogel op land (Tonny van der Weij, Sint Nicolaasga).Vandaag in de sloot langs de N361 te Oentsjerk verrast door wilde eend met maar liefst 13 pullen (Wim de Haan, Giekerk). Vandaag fietsten we van it Heidenskip naar Koudum en daar zagen we in een mooi stuk natuurgebied (tussen Heidenskipterdyk en Swarte Wâlde -SBB) al flink wat weidevogels, kieviten, grutto’s, tureluur en kemphanen (Anneke Bloemsma, Oudehaske). Vandaag 1 fitis in het Abbingapark in Leeuwarden (Rindert Algra).
04-04. Nest met 2 ei scholekster in Tjalleberd gevonden bij boer Hendrik Krikke (Dirk Noordenbos). Groep van zeker 50 koperwiek op paardenweide te Oudkerk (Klaas Vijverda). In Joure eerste boerenzwaluw aangekomen (Artina Oppenhuizen). Eerste 2 boerenzwaluw terug in schuur in Deinum (Piet Heeringa). Bij ons in Burgum is de boerenzwaluw ook weer aangekomen (Tsjebbo Durk de Jong). In Heremastate te Joure 1 zwartkop gehoord (Tonny de Jong). Twee witte kwikstaart terug in Oldeouwer (Fokke Stastra). Een vrouw wilde eend met drie jongen op de ijsbaan van Oudeschoot (Bertus van Hes, Heerenveen). Aan het Wyldpaed Oast te Zandbulten 1 grote lijster (Rindert Algra, Leeuwarden). Fietsend naar het Gerbrandysluisje aan de Griene Dyk in Sneek kwamen we tegen: tjiftjaffen, putters, rietgorzen (hangend aan de rietsigaren), slobeenden, grutto, bergeenden en 18 reeen grazend in de weilanden. En natuurlijk onderweg de nodige meerkoeten en waterhoentjes. Dit was bij zonnig en bijna windstil weer (Hiske van Leeningen, Sneek). Twee snor in de Alde Feanen bij Earnewâld/Eernewoude (Karin Bijpost). In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 snor (Sander Teer). In De Houtwiel bij de Fallom 1 rietzanger zingend (Erwin Walstra). Vier visdief in Terschellinger Polder (Leo Raats). In Boelenslaan 1 visarend overvliegend (Sipke Booi). In Woudsend 2 zwarte roodstaart (Jorrit Zondervan).
05-04. Twee boerenzwaluw zijn weer terug in schuur in Oudkerk. Ze zijn 3 a 5 dagen eerder dit jaar (Klaske Adema Annema). Zwartkop zingend in Haulsterbossen te Haskerhorne (Durk Visser, Joure). Vandaag de eerste grauwe ganzen met jongen gezien, in de dijksloot en in de Keeg, op Ameland (Janke Nobel). In De Westereen (Zwaagwesteinde) 1 dagpauwoog vlinder (Rindert Algra, Leeuwarden). Vanochtend jonge grauwe ganzen in een met spinnenwebben bedekte polder op Vlieland (Alie Wijbenga). De eerste boerenzwaluw terug in de stal te Terband omstreeks 20.30 uur. Zit al op een nest in de paardenstal (Henk en Trienke Tjepkema). Er is in Oldeberkoop nog steeds 1 boerenzwaluw in de schuur, hij vangt daar vliegjes. De vogel gaat morgens om negen uur weg uit de schuur en om een uur of zeven halfacht avonds komt hij terug om te overnachten, hij is nog steeds alleen. De vogel kwam op 28 maart aan (Albert Koning). In Oudkerk 2 boerenzwaluw terug in de schuur (Klaske Adema). Op 5 april de eerste boerenzwaluw in de stal te Langezwaag (Sietse van der Wal).
06-04. Vandaag zijn de eerste boerenzwaluwen hier in Ommen aangekomen in de schuur (Ton Elzerman). In Katlijk vloog een vuurgoudhaan mannetje tegen de ruiten. De vogel was wat versuft en is in mijn recoverhokje wat bijgekomen en weer weggevlogen (Anneke van Santen). Nog drie keep in de tuin te Burgum (Andrys en Henny Stienstra). Mijn eerste fitis dit jaar gehoordop de Leijen in Gorredijk (Johannes Grondsma). Op enkele honderden meters van onze boerderij in Appelscha heeft een ooievaar echtpaar zich gevestigd. Zij hebben op een boom een prachtig groot nest gemaakt van veel takken en van veren van onze kippen. Ik denk dat er al gebroed wordt want ik zie nu steeds maar één ooievaar door de wei lopen. En dat zijn er wekenlang twee geweest (Adrienne Jonker). In Slappeterp 1 tjiftjaf gezien (Geertje de Vries). Vandaag vloog hier de eerste boerenzwaluw voorbij in Eastermar. Nog niet in de schuur terug. Vanmorgen zag ik er 3 bij het botenhuis Marwei Jistrum plus een oeverzwaluw (Arend Timmerman, Eastermar).
'ze bint der wier!'
Bericht vanuit Twente:
Fietste tegen ’t eind van ochtend door ‘de boerschop’ Elsen (gelegen in de driehoek Rijssen-Markelo-Goor) om dagverse melk te halen bij de melktap van de familie Hoek Neihof op erve Schüppert aan de Kemperweg. Tegen kwart voor twaalf pedaleerde ik, na de tap, langs diezelfde weg een stukje in noordelijke richting en toen... Toen zag ik – dit jaar voor ’t eerst - twee boerenzwaluwen laag over een weiland scheren.
Nich ene, mer twee zwaalvn! Wat dat anbetref kan t zommer joa nen anvaank nemn,
Gerrit Klaassen oet Goor
07-04. Net de 1e boerenzwaluw in de schuur gezien in Molkwerum (Mineke Bekkema).Vanmorgen omstreeks half negen in Wanneperveen (Drenthe) de eerste boerenzwaluw gezien. Vloog uit de stal. Hoop dat er meerdere komen. (Jan van der Zee). Vandaag om ca 13.00 uur ook de eerste boerenzwaluwen weer mogen ontvangen in onze garage te Snikzwaag (Frida en Menno Kier). Vandaag de 1eboerenzwaluw weer terug in de schuur in Paesens (Oane Taekema). Op de Zoutkamperplaat 1 beflijster (Kees Bode).
07-04-2023. Winterkoningen trekken zich ook niks aan van verboden toegang bord en bouwden alvast een nestje boven op een boerenzwaluw nest. Dat wordt ruzie als de “eigenaar” terugkomt uit Afrika!
08-04. Een fitis gehoord aan het Nannewijd bij het Lytse Wiede en in Joure bij kerkhof Westermar 1 groene specht (Durk Visser, Joure). Op Schiermonnikoog 1 beflijster (Martijn van der Veen).
Via de Fûgelhelling in Ureterp kreeg ik bericht dat er een boerenzwaluw met ring binnengebracht werd uit Rottum (De Fryske Marren). De vogel was daar tegen een raam gevlogen op 8 april en had iets met de vleugel en woog 17,0 gram. De vogel was door mij op 12 juni 2020 geringd als volwassen man in de stal bij Sake en Jolanda Hoekstra in Haskerhorne. Ondanks de goede verzorging heeft de vogel het helaas niet gered, op 11 april is hij overleden. Wie bracht de boerenzwaluw bij de Fûgelhelling in Ureterp?
09-04. Een fitis bij Herbaijum gezien (Auke van Eck, Hitsum). Een stelletje Carolina eenden aan de Gemaalweg in Rutten (Petra Ganzevoort, Rutten).Vandaag meerdere boerenzwaluwen in de schuur in Sint Anna Parochie (Sophie Brakelé). Vandaag in het Kuinderbos de eerste matkop (Lykele Zwanenburg, Dronten). Twee boerenzwaluwen terug in de schuur te Workum in It Heidenschip (Gerdy Westendorp, It Heidenskip). Eerste boerenzwaluw te Haskerhorne in tuin (Henk Bulsing).Vanmorgen twee boerenzwaluwen in de garage in Oldeberkoop. Vorig jaar waren ze op 12 april. Nu dus 3 dagen eerder (Ieke Schreuder).Vandaag 2 boerenzwaluwen terug in de stal te Britswert (Kees en Afke Hoogland). Twee boerenzwaluw terug in de schuur te Rotsterhaule (Frank Venema). Vandaag de eerste 2 boerenzwaluwen boven m'n hoofd kwetterend op het erf; een uurtje later waren ze met 4 en vlogen ook al in en uit de stal in de Tijnje (Annemarie van Garderen). De eerste twee boerenzwaluw bij de brug in Mildam terug (Jan Oord).
10-04. De eerste boerenzwaluw weer terug te Twijzel (Joke Smith). Ik had vanmorgen de eerste boerenzwaluw in Wilsum, nabij het natuurgebied Scheerenwelle, waar op dit moment de kievitsbloemen bloeien. Daar hoorde ik verder de eerste snor, zwartkop, rietzanger, en een zingende blauwborst. Verder nog twee groepen regenwulpen respectievelijk 12 -18 exemplaren. Verder vandaag had ik aan de Spieringweg (Flevopolder) bij een boerderij de eerste 4 huiszwaluw die daar in grote aantallen elk jaar broeden (Lykele Zwanenburg, Dronten). Eerste boerenzwaluw hier terug in de schuur te Holwerd (Jan Idsardi). Vanmorgen de eerste bonte vliegenvanger van 2023 bij Fermanjebosk te Damwâld. Doorgaans heb ik eerste meldingen rond de 20e! Ook de eerste zingende zwartkop aldaar (Jan Andries Wagenaar).
10-4-2023. Ook de bonte vliegenvanger is dit jaar vroeg terug. We zijn benieuwd waar ze in Friesland nog broeden. Deze vogel lijkt nog niet door zijn partiele rui (kop) heen, ziet er vlekkerig uit.
Twee lepelaar overvliegend te Haskerhorne richting oost. (Henk Bulsing).Vanmorgen in Terband was het paartje boerenzwaluw, dat al jarenlang onder onze dakgoot broedt, terug! (Bob en Gerda Jonker). Vanochtend 4 boerenzwaluwen binnen komen vliegen in schuur te Haskerhorne. Maken veel herrie en dat is prachtig om te horen (Tineke de Boer- Geerligs)Vandaag bij het vennetje bij de vogelkijkhut de Blikken te Wier een 20-tal boerenzwaluwen (Ita Spoelman, Berlikum). Twee gierzwaluw overvliegend te Hoornsterzwaag (Elske van Houten). Een gierzwaluw gezien te Lemmer (Marcel Stienstra en Andries Zijlstra). Eerste oeverzwaluwen terug bij Trijntje Wiel bij Joure (Tsjepke van der Honing). In het Zwemmerpark in De Westereen een koekoek en bij de Houtwiel de eerste snor gezien (Rindert Algra, Leeuwarden).Vanmorgen zat er een groenling bij ons in Uitwellingerga in de leilinde. Het is voor het eerst dat ik een groenling bij ons heb gezien (Marijke Klijnstra).Vandaag de eerste boerenzwaluwen weer terug op de boerderij aan de Nijebildtdyk te Sint Anna Parochie (Alco de Jong).
10-04-2023. In de stal wordt de aankomst van de boerenzwaluwen bij Alco de Jong in Sint Anna Parochie al sinds 2013 bijgehouden op het prikbord! Dergelijke reeksen zijn van groot belang. Hierop kunnen we mooi zien dat door de flinke zand en stofstormen in Afrika de aankomst in 2022 flink is vertraagd.
11-04. Groepje van 22 regenwulp te Rinsumageest (Sibbele de Jong). Zeker 20 dwergmeeuw in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Reitze van der Werf). In Giekerk een huiszwaluw (Anne J. de Roos). Groepje van 20 kramsvogel te Beetsterzwaag (Willem Bosma).
12-04. Op het Workumer Nieuwland groep van 220 kemphaan (Libbe Zijlstra). In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 purperreiger (Reitze van der Werf). Bij Jubbega 1 rode wouw overvliegend (Wouter Sierdsma). In Drachten 3 huiszwaluw terug bij de kolonie (G.J. Wester). Een vroege kleinekarekiet in Workumer Nieuwland (Clemens Heijen). Op Vlieland 1 zingende nachtegaal (Carl Zuhorn). Op de Duurswoudsterheide 1 bonte vliegenvanger (Helga Manson). Te Beetsterzwaag 1 bonte vliegenvanger (Paul van Eik). Gisteren en vandaag te Oudehorne regelmatig op ons erf een beflijster (Fam. Brouwer).
13-04. In Grootte Sintjohannesgaaster veenpolder 1 visarend gezien (Sietse Bernardus). In Van Oordt’s Merksen /Snelle Warren 1 roerdomp roepend (Wender Bil). Zeker 80 oeverzwaluw in Easterskar bij Sintjohannesga (Jorrit Zondervan). In polder Gaast bij Ferwoude groep van 240 wulp (Clemens Heijmen). Groep van 700 goudplevier bij Westermieden op Ameland (Antonius Klein). In Nijbeets aan Alde Leppedyk 1 zwarte roodstaart zingend (Lieuwe van Welie, Joure).
13-04-2023. De zwarte roodstaart nestelt graag in gebouwen en loodsendoch het aantal broedgevallen blijft vaak laag in dorpen.
In Beetsterzwaag 1 bonte vliegenvanger (Gerard Westerhuis). In Easterskar bij Sintjohannesga 1 visdief (Gerco Schutten). Bij de Bocht van Molkwar tien broedparen lepelaar terug (Libbe Zijlstra). Bij Stavoren 1 koereiger (Peter Zwaan e.a.).
13-04-2023. De koereiger wordt de laatste jaren steeds vaker in Friesland gezien.
14-04. In het Lauwersmeer 1 koekoek (Wim van Zwieten). Nog een groep van 40 holenduif voedsel zoekend bij Ravenswoud (Koert Scholten). Groep van 200 kluut in Lauwersmeer (Anne van der Wal). Drie huiszwaluw te Stiens (Rianne Touber-Bruinsma). Groepje van 16 oeverzwaluw bij De Kavels te Heerenveen (Sjouke Scholten). Bij de Zwagermieden groep van 45 regenwulp gezien en gehord (Wiebe Sjoerd van der Veen). In Alde Feanen bij Lytse Mar 1 visarend (Jeroen Breidenbach e.a.). Aan de Griene Dyk bij Sneekermeer 1 sprinkhaanzanger zingend (J.J.P. Krop). Groepje van 20 visdief te Harlingen bij Noorderdiep (Richard Lookman). Vanmorgen hoorde en zag ik boven het Van Harinxmakanaal te Leeuwarden 2 visdief (Sybout Jaasma).Aan de Vegelinsdyk te Joure 1 zwarte roodstaart (Durk Visser). Bij Workum /It Soal 1 kleine karekiet zingend (Clemens Heijmen).
15-04. In plan De Heide te Heerenveen 1 rode wouw (Koos Jager). Te Breezanddijk 1 hop, de vogel draagt een pootring (Hans van Stijn e.a.). Aan de Griene Dyk aan Sneekermeer 1 grasmus gezien (J.P. Osinga). Op Terschelling bij de Grie 5 beflijster (Henk Krajenbrink). Bij Aekingerzand (Kale Duinen) in Drents-Friese Wold 3 geelgors (Erwin Bouwman). Bij de vogelkijkhut bij Piaam daar de volgende waarnemingen gedaan: 73 kluut, 5 bontbekplevier,3 bruine Kiekendief (waaronder 2 vrouw en 1 man) en 1 vrouw blauwe kiekendief (Kor Nijboer). Twee bergeend aan Tjeukemeer bij Rohel (VRS Rohel Tjeukemeer). Op Schiermonnikoog in Banckspolder 1 morinelplevier (Jesse Sinnema). Aan de Sondeler Leijen 6 zwartkopmeeuw (Sietse Bernardus, Joure). Te Bakhuizen twee appelvink (Peter van Beek).
15-04-2023. Appelvinken worden steeds vaker in Friesland in tuinen en parken en op voedertafels gezien.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 38 graag vóór 1 mei 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen. Deze periode kwamen er meer dan 200 e-mail binnen met veel foto’s. Allen heel hartelijk bedankt.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van maart 2023.
door Jan de Jong
15-03. Minstens 10 witte kwikstaart bij de Bouwepet bij Hurdegaryp (Wiebe Sjoerd van der Veen). Gisteren de eerste twee grutto in het plasdrasgebied bij de Morra bij Koudum. Nu hopen op de rest. (Trees Westendorp, Koudum). Groepje van een tientallen koperwiek kwetterend, en in het bosplantsoen 1 tjiftjaf gehoord aan de Korte Ekers bij Skipsleat in Joure (Durk Visser, Joure). Groepje van 24 knobbelzwaan in Wide Mar bij Stiens (Koos Klijnsma). Op Ameland in Hollumermieden 60 bontbekplevier (Guido Soons). Groep van zeker 200 kemphaan bij Griene Dyk aan Sneekermeer (Yvonne Kruize Box). Bij de Blaugerzen te Akmarijp 60 bonte strandloper en bij Terkaple bij Aldhof nog eens 15 bonte strandloper (Wouter M.G. Vansteelant). Drie zwartkopmeeuw in Snikzwaagsterpolder bij Snikzwaag (Sietse Bernardus, Joure). Groepje van 11 witte kwikstaart bij Mokkebank te Laaxum (Bouke Roosma). Aan het Sneekermeer 1 tjiftjaf roepend (Dirk Haaijema en Dirk Pruiksma).
16-03. Vanmorgen 1 kleine vos vlinder in het huis aan de E.A. Borgerstraat te Joure. Vlinder in de tuin losgelaten bij de bloeiende in tuin (Jan de Jong). In Hollum de eerste dagpauwoog vlinder gezien (Klaas en Jellie Nobel). In de omgeving van Allardsoog (Een-West) de grote lijster en de boomklever gehoord (Auke van Eck, Hitsum). Aan de Koarte Ekers te Joure een tjiftjaf gehoord (Tonny de Jong). De twee jonge turkse tortel staan op punt van uitvliegen in Leeuwarden ((Feikje Zijlstra). Regelmatig in februari en maart 3 holenduif in de achtertuin aan de Langewyk te Drachten (Carel van der Lippe).
15-02-2023. Holenduif komt regelmatig bij woning op gestrooid voedsel.
17-03. Twee groene specht te Stiens (Gerard Mast). De tjiftjaf en citroenvlinder bij de Rottige Meenthe gezien (Ytsje Dijkstra, Lemmer). Vier bergeend gezien omgeving Nijland (Rients de Jong, Goënga).Twee citroenvlinder in de tuin in De Knipe (Auke en Theresia Postma). In Joure 1 man citroenvlinder (Jan de Jong). In het Leeuwarder bos voor het eerst de tjiftjaf zingend gehoord (Sybout Jaarsma, Leeuwarden). Bij het verkeerspunt Haskerhorne/Joure 1 goudvink (Henk Bulsing, Joure). Nest met 4 eieren grauwe gans in een natuurgebiedje bij Heerenveen (Nico Vink). In Drachten in een tuin aan de Tjonger al diverse vlinders gezien, 1 gehakkelde aurelia, 1 citroenvlinder, 1 witje, 1 dagpauwoog en al een vroege kolibrievlinder (Lolke Veenstra, Warns).
17-03-2023. Een vroege kolibrievlinder zoekt nectar bij een narcis in Drachten.
Opmerking Jan de Jong; waarneming van de kolibrievlinder op 17-3-2023 is de vroegste dit jaar.
18-03. Tijdens eerste ringdag in 2023 aan het Tjeukemeer bij Rohel 16 tjiftjaf geringd (VRS Rohel Tjeukemeer). In Oranjewoud zaten twee paar ijsvogel en de ooievaars zijn allemaal bijna weer terug, er zitten onderhand negen paartjes. Sommige zijn geringd. Ze komen uit Spanga, Ureterp, Staphorst, Olterterp en Beetsterzwaag ook zitten er drie paar middelste bonte specht (Jan Oord, Mildam).
Foto Jan Oord, Mildam.
14-03-2023. In Oranjewoud zitten in de omgeving van Overtuin 3 paar middelste bonte spechten.
In Leeuwarden aan Het Vliet-Oranjebuurt 1 kolibrievlinder nectar zoekend op narcis (Corrie van Hilten). In Harlingen in Oosterpark 1 kolibrievlinder gezien (Ruben en Jochum Drost).
Opmerking Jan de Jong; We zijn benieuwd of er op meer plaatsen vroege kolibrievlinders zijn gezien. Door de zachte winter zijn ook de andere vlindersoorten er vroeg bij.
18-03. In Langweer 16 putter aanwezig (Lusinski Hoogeboom). Bij Hallum op landerijen hoorde ik de veldleeuwerik alweer (Ynse Vellenga, Hallum). Een citroenvlinder in Stiens (Gerard Mast).
Opmerking Jan de Jong; Verder ontving ik vandaag van Ynse Vellenga uit Hallum (al 5 jaar biologische boer) een prachtige lijst van de aankomst van de boerenzwaluw in zijn stal tussen 2005 en 2022. Elk jaar noteerde hij de aankomst van de boerenzwaluwen in zijn stal waar per jaar zo’n 20 paar broeden De aankomstdata (alle april) zijn in onderstaande grafiek door mij uitgezet.
In deze grafiek kan je zien dat de trent is dat de boerenzwaluwen bij boer Ynse Vellenga gemiddeld 6 dagen vroeger is geworden (zie trentlijn/blauwe stippellijn). Gemiddelde aankomstdata tussen 2005-2022 is ruim 9 april (164:18 = 9,11).
19-03. Al meerdere tjiftjaf gehoord tussen Hitsum en Franeker (Auke van Eck). Een tjiftjaf gehoord aan de Leijen in Gorredijk en 1 bij de Kiekenberg in Oudehorne (Johannes Grondsma, Gorredijk). Bij Heaburgen in Nijemirdum 1 roodhalsgans (Marten Wesselius). Aan de Lindedyk te Wolvega 2 mandarijneend (J. Stummel). In Oosterwolde 1 houtsnip (Jan Kalsbeek). In de Lendevallei- Driessenpoolder 1 klapekster (Tom Jager). Aan het Sneekermeer bij Griene Dyk 1 Cetti’s zanger zingend (Fedde Welbedacht).
20-03.). Bij de vogelkijkhut De Blikken te Wier 1 lepelaar (Ita Spoelman, Berltsum). Aan de Snekertrekweg in Leeuwarden, op braakliggende terrein van Brada 1 witte kwikstaart gezien (Thomas Bakker). Een goudvink met pootring is al van 12 februari steeds aanwezig in onze tuin te Burgum (Andrys en Henny Stienstra). In De Westereen/ Zwaagwesteinde 1 man gekraagde roodstaart terug in tuin. De gekraagde roodstaart heeft verleden jaar bij de buren genesteld, vorige jaren bij mij achter schuur, heeft daar meer geweest, en voor de woning is ook een keer gebeurt, de verwachting is dat ie achter de schuur plaats neemt (J.W. Lourens/ de Westereen).
Opmerking Jan de Jong: Dit jaar de eerste in Friesland. In Groningen/Lewenborg op 17-3-2023 1 man gekraagde roodstaart terug. Waren ze op meer plaatsen vroeg terug?
21-03. Bij Franeker een alpengierzwaluw (Dirk Kooistra/Wim van Zwieten e.a.).
23-03-2023. De zeldzame alpengierzwaluw bij Franeker in beeld, sinds 1900 slechts 5 gezien in Friesland.
Opmerking Jan de Jong; De alpengierzwaluw (Tachymarptis melba) is een zeldzaamheid voor Friesland. Er zijn tot nog toe nog maar een vijftal waarneming uit Friesland bekend.
1. 28-05-1992. Te Bakkeveen 1 ex. (Koert Scholten).
2. 20-09-2002. Op Terschelling 1 ex. (Arie Ouwerkerk).
3. 07-05-2011. Op Schiermonnikoog 1 ex. (Jacob Bosma).
4. 27-09-2019. Op Schiermonnikoog 1 ex. (Lauwens Stein).
5. 21-03-2023. Te Franeker 1 ex. (Dirk Kooistra/Wim van Zwieten e.a.).
De alpengierzwaluw broedt in Zuid-Europa en is kennenlijk door de zachte winters steeds vaker in ons land te zien. Dit is al de 2e maart melding in Nederland. De eerste maart melding was op 27-3-2016 in Veere (Zeeland).
22-03. Bij de Zwettepoel te Broek (bij Joure) 1 boerenzwaluw gezien (Wouter M.G. Vansteelant). Aan het Sneekermeer bij Potskar Noord 11 lepelaar (Dick Pruiksma). In Oosterwolde 1 zwartkop (Rudi Huiting). Groepje van 20 witte kwikstaart bij Westerse Veld op Vlieland (Bart Vastenhout). In Sneek bij Waterbassin 1 man zwarte roodstaart terug (B. Schurer). In Stiens groepje putter en 1 groene specht (Gerard Mast).
23-03. Groep van 60 fuut in Lemsterhoek bij Lemmer (Dick Kuipers). In de Alde Feanen bij Grou in Jan Durkspolder 22 lepelaar (Koert Scholten). Tussen Gaast en Ferwoude in Poldergaast 1 boerenzwaluw gezien (Hans Grotenhuis en Rob Struyk). In het Easterskar/kijkhut te Sintjohannesga 1 ijsvogel (Eb van Hijum). In Franeker bij mijn broer in de tuin een wat suffe houtsnip. Na ongeveer vier en een half uur is de vogel weer op de wieken gegaan (Klaas Plat). In Stiens tjiftjaf zingend (Gerard Mast). Groep van 32 slobeend in De Deelen (Dick Kuipers). Vier zomertaling in de Blaugerzen bij Akmarijp (Sietse Bernardus, Joure). In de Bocht van Molkwar 1 Amerikaanse smient (Hessel van der Iest). Bij St.-Jacobiparochie 1 blauwe kiekendief (Ita Spoelman, Berltsum).
23-03-2023. De schaarse Amerikaanse smient samen met twee smienten dobberend op water in de Bocht van Molkwar. Voor Friesland zijn er tot 2015 meldingen bekend uit 1988-1989-1997-2000-2001-2002-2003-2007-2009.
24-03. Al geruime tijd horen we de groene specht op Dekema State te Jelsum (Wim Hoogendam). Nest met 3 eieren meerkoet te Joure (Jan de Jong). In Easterskar te Sintjohannesga groep van 40 pijlstaart (J. van Oosten). Groep van 85 regenwulp bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer (Aldo Hoekstra). Op Gele strand bij Workum 500 kemphaan (Anne van der Wal). Houtsnip als vensterslachtoffer/ gewond aan oog/bij Van Hal Larenstein in Leeuwarden (Jeroen Breidenbach). Twee ijsvogel in het Leeuwarder bos (T. Brontsema). Te Kornwerderzand 1 boerenzwaluw (Johan op den Dries).
25-03. Een tjiftjaf in de tuin gehoord in De Knipe (Auke en TheresiaPostma). Groep van 150 slobeend Alde Feanen- Jan Durkspolder bij Grou (Louis Witte). Groepje van 16 dwergmeeuw overvliegend aan de IJsselmeerkant bij Breezanddijk (Robert en Frank van der Meer). Twee zwartkopmeeuw in Snikzwaagsterpolder bij Snikzwaag (Sietse Bernardus). In Bocht van Molkwar 1 rouwkwikstaart (Libbe Zijlstra).
26-03. Aan de Boeyer in Joure een zwartkop zingend (Lieuwe van Welie). Groep van 25 bergeend in van Oordts Mersken (Erwin Reinstra). In Strieper kwelder op Terschelling 400 wulp (Pim Wolf).
Drie witgat te Hoornsterzwaag (A.C. van Klinken). In Jubbega 1 rode wouw overvliegend (Andries Zijlstra). Aan Griene Dyk bij Sneekermeer 1 boerenzwaluw en 2 oeverzwaluw (Jeroen Breidenbach). Bij de Fluessen bij Elahuizen tijdens een BMP telling acht zingende blauwborst (Jorrit Zondervan).
27-03. Vandaag kwam het vrouwtje zwarte roodstaart terug bij Waterbassin te Sneek, man was op 22 maart gearriveerd (B. Schurer). Een zwartkop man in polder Het Goutumer Nieuwland (Paul van Eik). In Heerenveen- Skoaterwâld 1 zwarte roodstaart (Joost Vogelzang). Twee paar roodborsttapuit te Oldeholtpade (J.de Groot).
28-03. Een tjiftjaf in tuin te Berltsum ((Ita Spoelman). Vandaag het vrouwtje gekraagde roodstaart ook terug in De Westereen /Zwaagwesteinde (J.W. Lourens/ De Westereen). Vanmorgen 1 rietzanger langs noordoever Tjeukemeer bij Rohel gehoord doch liet zich niet vangen (Gerard Westerhuis/VRS Rohel Tjeukemeer). Vanmorgen om 8:00 uur een boerenzwaluw binnen in de schuur te Oldeberkoop (Anton Koning).
Opmerking Jan de Jong; Dat is de eerste melding die ik dit jaar binnen kreeg van een boerenzwaluw die terug is IN de schuur op de broedplek. Weldra komen er meer! Graag ontvang ik meer reacties van aankomsten in schuren en stallen.
Vandaag zeker 6 jonge meerkoet uit het ei gekomen in Franeker.Drie nog op het nest en drie zwommen rond. Ik weet niet zeker of dit hetzelfde meerkoeten paar is maar vorig jaar hebben ze vijf jongen gehad, uiteindelijk zullen er wel een paar overblijven (Willem van der Meulen).
28-3-2023. Vroeg meerkoet paar heeft op 28 maart al jongen in Franeker.
Opmerking Jan de Jong; Ook de meerkoet begint steeds vroeger met het leggen van de eerste eieren.Bij een legsel van 6 eieren en een gemiddelde broedduur van 22 dagen zou het eerste ei rond 1 maart al gelegd zijn. De soort broedt steeds meer in stadsgrachten, vijvers, parken in steden en dorpen. Rond de zeventiger jaren vond je de eerste eieren vaak begin april pas en dan meer in de poldersloten en langs meren en plassen.
29-03. Op Lesbos (eiland Griekenland) 1 boerenzwaluw man terug bij nest (Jelle Hofstra, Terwispel). Vijftig wintertaling in Bouwepet bij Giekerk (Wiebe Sjoerd van der Veen). Drie nonnetjes (1 man /2 vrouw) in Easterskar (Bauke Sienema, Heerenveen). In de Blaugerzen bij Akmarijp 800 kemphaan (Wouter M.G. van Steelant). Aan Griene Dyk bij Sneekermeer 300 kemphaan (Ben Staal). Te Gytsjerk/Giekerk 1 boerenzwaluw overvliegend naar noordoost (Marnix Oudega). Op Vlieland 1 man beflijster bij de jachthaven (Bart Vastenhouw en Niels Bal). Vijf lepelaar rustend aan Vegelinsweg te Vegelinsoord (Durk Visser, Joure).
30-03. Bij de Griene Dyk aan Sneekermeer 1 boerenzwaluw overvliegend (Wim van Zwieten). Te Sumarreheide 2 rietzanger gevangen, een ervan droeg een Belgische pootring (Bareld Storm). In Warns eerste boerenzwaluw terug in ligboxstal (Bauke Smid). In Sumar 1 boerenzwaluw terug in stal (Hendrik van der Meer). Een boerenzwaluw bij hut in het Easterskar (Bauke Sienema, Heerenveen). Aan de Wielwei te Doniaga/ Dunegea 1 boerenzwaluw (Aldert Jan Semplonius). In Zuiderburen te Leeuwarden al 1 fitis zingend (Sybout Jaasma). Twee boerenzwaluw gezien bij Mokkebank in Laaxum (Haye Folkertsma, Warns). Twee bruine kiekendief (man en vrouw) bij de Westhoek (Ita Spoelman, Berltsum/ Berlikum). In Tjalleberd 1 boerenzwaluw terug in de schuur bij Annelies Banga (med. Piet de Boer/Tjalleberd).
31-03. In boerenzwaluw terug in de broedschuur te Noordburgum (Jan van der Veen). Groepje van 3 boerenzwaluw bij de hut in het Easterskar te Sintjohannesga, overvliegend richting zuidoost (Bauke Sienema, Heerenveen). Vanmiddag vloog er een houtsnip tegen ons raam in Ballum op Ameland. Veel veren op het raam, gelukkig is hij toch weggevlogen) Janke Nobel Ballum/Ameland).Een boerin uit Meddo bij Winterswijk meldde vandaag dat bij haar in de stal vannacht twee boerenzwaluwen overnachtten. Een buurman in Gelselaar zag er een paar dagen geleden één bij zijn paardenstal (Arend Heideman, Gelselaar).
Tot slot.
Houd ons op de hoogte van U bijzondere (aankomst) meldingen van allerlei soorten. Let de komende weken speciaal op de aankomst in schuren en stallen van de boerenzwaluw.
Van Gerrie Janssen van Rensburg uit George in uiterste puntje van Zuid-Afrika (bij Victoria baai) kreeg ik op 29 maart 2023 via Facebook bericht dat de eerste boerenzwaluw daar op 24 oktober 2022 was aangekomen om 07:56 uur. In 2021 was de eerste aankomst 18 oktober (vertrek 18 april 2022). Op 9 februari 2023 zaten de groepen boerenzwaluwen in het National Olifant Park in Addo (iets boven Port Elizabeth/ noord -oostelijk van George) nog in groepen op de draden. Gerrie meldt verder dat de boerenzwaluwen er op 29 maart nog steeds een paar boerenzwaluwen aanwezig zijn, het grootste deel is echter al vertrokken en op pad naar de broedgebieden.
9-2-2023. De boerenzwaluwen in het National Olifant Park in Addo (iets boven Port Elizabeth/ noord -oostelijk van George) zitten hutjemutje op draden.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 37 graag vóór 15 april 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van maart 2023.
Nog te goed van februari 2023.
26-02. Aan westkant van Frentsjer (Franeker) een zanglijster zingend (K. Plat). In De Gordyk (Gorredijk) aan en in de Lange wijk 2 ijsvogel (Piet de Jong). Vandaag boven De Jouwer (Joure) een mooie rode wouw overvliegend richting noord (Lieuwe van Welie). In het Kolonieveld in het Fochteloerveen 1 mannetje roodborsttapuit. Er was een stelletje, het vrouwtje fladderde ook rond (Marco Hasselaar). In omgeving Bakkefean (Bakkeveen) vandaag een licht gekleurde buizerd. Er zijn wel vaker een lichtgekleurde buizerds in deze omgeving te zien (Barry van der Meulen).
27-02. In Stiens twee staartmees aanwezig. Ook veel vinken (Gerard Mast). Vandaag voor het eerst een boerenzwaluw gezien in Zuidoost Spanje, bij Vera Playa een eindje boven Almeria (Nantsje Winia/ melding via Dirkje Winia -Hoekstra uit Offenwier/Offingawier). Vanmiddag zag ik in de slootkant bij de boerderij van de fam. Boschma te Toppenhuzen (Oppenhuizen) een waterral (Herman Postma). Gistermorgen sinds 5 jaar aan de noordkant van Frentsjer (Franeker) weer een smelleken heb gezien (Sjors Bosma). Vanmiddag trof ik bij de Moarre (Morra) een roerdomp aan. Mooi verscholen tussen het riet Trees Westendorp).
Rond eind februari begin maart kan men de baltsroep van de roerdomp in rietvelden horen.
28-02. Een sperwer (man) kwam in Wommels in de tuin zijn maaltje oppeuzelen (Kees Hoogma). In Feinsum (Finkum) 2 scholekster bij ons terug (Hielke de Groot).Vanmiddag fietste ik tussen Slijkenburg en Ossenzijl langs de Linde. Op zo'n 100 meter afstand zag ik een roofvogel (voor zover ik weet een buizerd) op een zwart/ wit object klappen. Ik dacht in eerste instantie een zwart witte kat, maar toen ik dichterbij kwam en de roofvogel verschrikt omhoogvloog zag ik dat het een kievit was, die zich vervolgens snel van de plaats des onheils verwijderde en wegvloog. Net op tijd dacht ik anders was het met de kievit slecht afgelopen (Rinus Spijkerman, Sint Nyk).Vandaag voor het eerst in drie jaar weer een ijsvogel op onze steiger aan de Stienservaart in Stiens gezien (Ger Boersma). Nog even een aanvulling, op 16 en 23 februari liepen er nog een 30 waterhoen op de wal aan het Kollumerkanaal in Kollum (Klaas Tiemersma). Twee kleine zilverreiger op waddendijk Ameland t. h. v. Ballum (Jan en Hannie Haven, IJlst). In Drachten 1 paar nijlgans met 4 jongen van nog maar een paar dagen oud (Sjoerd Koopman, Rotsterhaule).
En dan nu de maart gegevens.
01-03. Wij bewonen een appartement t.o. de Froske Pôle in Ljouwert (Leeuwarden). Ieder jaar broedt bij ons op het dak een paar scholeksters. Dit jaar kwamen ze voor het eerst op 13 februari. In de bomen op de Froske Pôle zitten vooral 's morgens aalscholvers hun vleugels te drogen. Vanmorgen waren dat er 13, maar soms zijn er meer dan 20. Een mooi gezicht vanuit ons appartement (Sybout Jaasma).
02-03. Bij het Cambuurplein in Ljouwert (Leeuwarden) broedt al jaren 1 paar scholekster op het dak. Op 16 februari waren ze weer terug (A. de Boer). Vandaag reed ik bij Stiens richting Feinsum (Finkum) en telde daar op het land, 12 grote zilverreiger (Hielke de Groot). Ik hoorde en zag vanmorgen een kievit “oer de wjuk” gaan bij de Warren tussen Tsjom (Tzum) en Winsum (Murk de Groot). In Fermanjebosk te Damwâld vanmorgen een drietal appelvink, twee zingende grote lijster en een groene specht die een nestholte inspecteerde (Jan Andries Wagenaar). Vandaag in Toppenhuzen (Oppenhuizen) één man grote zaagbek achter huis in “it Ges” aan het Noardein Cor van der Meer). In Aldeouwer (Oldeouwer) bij ons huis 1 dodaars in de vaart (Fokke Stastra).
02-03-2023. In de gemeente De Fryske Marren zie je zelden een dodaars dicht bij de bebouwing.
03-03. De zanglijster begon hier in Frentsjer (Franeker) eind februari voorzichtig met zijn zang met korte strofen. Elke dag iets meer en nu zing deze uit volle borst. Nabij Hitsum (Hitzum) vanmiddag twee zwarte zwanen foerageren tussen groep van 35 knobbelzwanen (Klaas Plat). Sinds enkele dagen is er een tweede roodborst bij mij in Mildaam (Mildam) in de tuin ze wordt steeds gevoerd door de ander (Jan Oord).
04-03. In een weiland bij De Lemmer (Lemmer) een groep van wel 20 grote zilverreiger bij elkaar (Joke Wolbers, Himmelum/Hemelum). Twee roodhalsgans in Blaugerzen te Akmarijp, en 1 in Terkaple met kweekring (Sietse Bernardus, Joure). Groep van 74 knobbelzwaan in Groote Sintjohannesgaaster polder, twee daarvan de gele halsband (Gerard Westerhuis). Bij de Griene Dyk aan Sneekermeer 150 slobeend (Fedde Welbedacht). Groep van 2200 kievit bij Sneekermeer/Potskar Zuid (Dick Pruiksma). Drie bonte strandloper in Groote Sintjohannesgaaster polder (Johannes en Gea Koster). In It Hearrenfean (Heerenveen) 1 kleine burgemeester (Rudy Fopma e.a.). Bij De Drait in Drachten 1 roerdomp (Sjouke Scholten). In De Jouwer (Joure) bij kerkhof Westermar 1 appelvink (Peter Ockenburg). In Oranjewâld (Oranjewoud) aan de Prinsenwyk 1 otter gezien. Het was op 3 maart er ook toen is er een filmpje van gemaakt Oord, Mildaam/Mildam).
3-3-2023. Een otter laat zich even zien bij Oranjewoud
05-03. In Ypekolsgea (Ypecolsga) groepje van 40 ringmus (Fer-Jan de Vries). In het Easterskar te Sint Jânsgea (Sintjohannesga) twee ijsvogel (Johannes en Gea Koster). Twee vrouwtjes bruine kiekendief, 2 bonte strandloper en een groep van 67 scholekster bij de Grote Wielen (Merel Zweemer). Bij de Bocht van Molkwar (Molkwerum) twee steenloper (Libbe Zijlstra). Drie lepelaar bij Lichtaard (Simon Sprienstra). Groep van 44 scholekster te Balk bij het bungalowpark (Fre-Jan de Vries). In het Lauwersmar 1 roerdomp bij Ezumakeeg (Kees Bode). Twee nijlgans op land tussen Exmorra en Bolsward, op 21 februari ook 2 gezien te Koudum (Thomas van der Veer, Workum).
06-03. In Aldemardum (Oudemirdum) 6 ringmus (Jan Tijsma). Bij het Himsterhout te Drachten 1 witte kwikstaart (R. Riemersma). Groep van 50 sijs in Bremerwildernis (Rogier Schinkel). In Ketlikerskar groep van 50 kramsvogel (Koos Jager). In Snits (Sneek) bij Duinterpen 1 groene specht (Johan Helmus). Op Duurswoudsterheide groep van 50 sijs (Martin Manson). Groep van 40 kramsvogel te Farebourren bij Blije (Sibbele de Jong). Op de Greiden in It Hearrenfean (Heerenveen) groepje van 21 sijs (Johan E). In Bontebok een groene specht (Bauke Sienema). Vandaag de eerste grutto's in het land van boer Brandsma in Bolsward Oost. Ook waren de eerste kieviten al gearriveerd (Henk Rienstra). In de Blaugerzen bij Eagemaryp (Akmarijp) 20 kemphaan (Lykele Zwanenburg). In Oerterp (Ureterp) een man appelvink in de tuin (Ydwine van der Molen). In de Wurge bij Stiens 1 paar grote zaagbek (Gerard Mast).
07-03. In de Huitebuurtsterpolder bij Aldemardum (Oudemirdum) 6 zwarte zwaan. Bij Starum (Stavoren) een groep van 53 grote zaagbek en nog eens 22 grote zaagbek en 1 middelste zaagbek in de haven bij Stavoren (Hessel van der Iest). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 4 bonte strandloper (Martin Huisman). In Fochteloerveen 1 klapekster (Peter Ockenburg). Aan Nije Heawei in Wynjewâld (Wijnjewoude) groepje van 40 vink (Koert Scholten). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 1 lepelaar (Bauke Sienema). In Ljouwert (Leeuwarden) 1 grote gele kwikstaart bij Van Hall Larenstein (Rick de Groot). Aan de zuidkant van Frentsjer (Franeker) al 2 paar grote zilverreiger terug bij de (boom)nesten. Vorig jaar broeden er zeker 7 paar op dezelfde plek in Franeker Zuid (Hendrik Deelstra/Vogelwacht Franeker).
08-03. In het Lauwersmar bij Ezumakeeg 1 zomertaling (Ben Staal). Bij de vogelkijkhut in het Easterskar 2 lepelaar (Reitze van der Werf). Bij Ferwert Buitendijks 1 smelleken (Sibbele de Jong). In Jobbegea (Jubbega) 1 vrouwtje zwartkop (Anne).In de Schaopedobbe (bij Elsloo) zwommen 2 koppeltjes grote zaagbek, en 1 koppeltje wilde eend. Veertien dagen geleden zagen we er 2 vrouwtjes en 1 mannetje grote zaagbek (Ieke en Herman Schreuder, Aldeberkeap/Oldeberkoop). In Stiens in de bosvijver 1 paar grote zaagbek, de vogels waren ook op 1 – 4 - en 6 maart daar te zien (Gerard Mast).
09-03. Groep van 22 knobbelzwaan voedsel zoekend bij Azeven Noord bij Drachten (Koert Scholten). In It Surhústerfean (Surhuisterveen) 16 waterhoen (Wieger Poelstra). In de Blaugerzen bij Eagemaryp (Akmarijp) groep van zeker 5000 kievit (Wouter M.G. Vansteelant). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga)3 lepelaar (Bauke Sienema). In de Zwagermieden bij Broeksterwâld grote groep van 177 scholekster (Jeffrey Huizenga). Bij de Westereen (Zwaagwesteinde) 1 rode wouw overvliegend (Erwin Walstra). Bij Ferwert Buitendijks 1 veldleeuwerik zingend (Cora Boesenach). In de Alde Feanen in de Wyldlannen 4 witte kwikstaart (Eric Schipper). In Eastermar (Oostermeer) groepje van 80 vink (Arend Timmerman). Groepje van 6 rietgors in Graverijpolder te Wijckel (Bertus Albada). Bij het Woudagemaal op het IJsselmeer bij De Lemmer (Lemmer) 1 man (tweede kalenderjaar) kleine topper.Voor Friesland een nieuwe soort (Rommert Cazemier e.a.).
09-03-2023. De zeldzame kleine topper is voor het eerst in de provincie Friesland gezien.
De kleine topper wordt af en toe in ons landgezien, vooral in de winterperiode (bron; commissie CDNA) en is afkomstig uit de broedgebieden in het NW-deel van Verenigde Staten en Canada. In Nederland werd deze eenden soort voor het eerst gezien in Veere (Zeeland) in 1994. Sindsdien zijn er opvallend veel meldingen (39) uit het IJsselmeergebied en de randmeren gemeld. Een deel van het IJsselmeer bij Lemmer behoord bij de provincie Friesland. Het is dus het 1e geval voor Friesland. De soort is nu in Nederland in de volgende provincies gezien; Flevoland, Zeeland, Noord-Holland, Zuid-Holland, Gelderland, Groningen en dus nu ook in Friesland. Alle goedgekeurde gevallen staan op; https://www.dutchavifauna.nl/species/kleine_topper
Het geval in Friesland moet nog beoordeeld worden door de CDNA. De foto spreekt voor zich!
10-03. In De Jouwer (Joure) 1 putter in de tuin (Mevr. Zwan). Afgelopen week fietste ik op een weggetje door het land bij Warten en hoorde en zag ik twee veldleeuwerik. Prachtig. Boven “Fûgeltsje lân”, met echte oude dong. “Het voorjaar komt eraan “, dacht ik. Nu lijkt het wel winter met de sneeuw! (Anneke Zeinstra, Goutum). Eerste kievitsei gevonden in Hasselt (Overijssel) door Klaas Binnendijk. Bij Eastermar groepje van 18 holenduif,130 vink en 16 rietgors foeragerend in de sneeuw op akkerland (Arend Timmerman). Vijf dodaars bij Starum (Stavoren) gezien (Hessel van der Iest). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 4 lepelaar (Bouke Sienema). Bij (Nijemardum (Nijemirdum) een zwartkopmeeuw in polder Nieuwe Grasfennen (Sietse Bernardus, De Jouwer/Joure). Op de Duurswoudsterheide 50 keep en 30 groenling waargenomen (Martin Manson). In Drachten aan de Akkerland 1 vrouw groene specht in de tuin. Vogel was gisteren en vorige week hier ook al te zien (Marten en Anneke Nijboer).
10-03-2023. Vrouwtje groene specht in de sneeuw op zoek naar voedsel. In de namiddag van 9 maart begon het ook in Joure te sneeuwen, zeker een 5 cm sneeuw!
11-03. Groep van 40 scholekster bij de Knipe (Martine Huisman). In de Alde Feanen- Jan Durkspolder 18 lepelaar (van der Wal). Bij It Swin te Ealahuzen (Elahuizen) 29 grote zilverreiger (Libbe Zijlstra). Groep van meer dan 100 kramsvogel te Elsloo-De Riete (Vincent Douwes). Grote groep van 500 stormmeeuw bij de Goaiingarijpster Puollen en bij Goaiingaryp (Goingarijp) groepje van 9 witte kwikstaart (Wouter M.G. Vansteelant). Te Surhuzum (Surhuizum) bij het Ophûs 15 sijs (Wieger Poelstra). In Easterwâlde (Oosterwolde) 1 grote bonte specht aan vetbol rekje hangend. Verder nog 7 appelvink aanwezig. De boomklever weet de silo met ongepelde zonnebloempitjes ook te vinden. En...heel veel merels en vinken. De zanglijster maakt mij 's morgens wakker met zijn prachtige gezang. Wat de merels betreft…hoe koud het soms ook is, ze badderen en ze badderen. Soms met z'n tweeën. Kopje onder. Geweldig om te zien en ze hebben schijnbaar geen last van de kou (Nel van Charante).
12-03. Bij Riis (Rijs) in de Zuiderfennenpolder groep van 135 knobbelzwaan (Libbe Zijlstra). Aan het Sneekermeer 2 zwartkopmeeuw (Jelmer Luyckx en Dick Pruiksma). Te Hoog Duurswoude (ZW van Easterwâlde/Oosterwolde) 1 bosuil (Tijn de Boer). In Bakkefean (Bakkeveen) groepje van 8 staartmees (Koert Scholten). Eerste kievitsei (twake) gevonden bij Skarsterbrége (Scharsterbrug) op een stuk maisland door Anne Wind uit Pingjum. Ook in de provincie Noord-Holland werd op dezelfde dag 1 nest met twee kievitseieren gevonden door Michel Mannes uit Heiloo. Om 19:00 uur 1roodborst zingend te Stiens (Hilbrand Dijkstra). Bij het Geele Strand te Warkum (Workum) 100 bonte strandloper en 3000 goudplevier (Libbe Zijlstra).
Opmerking Jan de Jong; De goudplevier komt in Friesland in herfst en winter hier veel voor. Broeden doen ze vooral in de Skandinavische landen tot ver in Rusland. Zo werd een volwassen man goudplevier op 2 april 2002 geringd bij It Heidenskip aan de westkant van de Fleuzen. De vogel werd op 28 mei 2005 doodgeschoten ten NO van Yakutsk (bij Kentehn) in Oost-Rusland op 6314 km van de plek waar hij geringd was. Een andere goudplevier die op 30 november 1973 door Willem Louwsma geringd is bij Pingjum werd op 2 februari 1987 doodgeschoten te Doukkala, Dour, Afra in Marokko. Dit is in het zuidelijkste puntje van het overwintergebied van in Nederland geringde goudplevieren. Er is dus een enorme winterverspreiding in west Europa van Engeland langs de kust tot ver in Marokko. De oudste goudplevier werd 15,2 jaar (bron Vogeltrekstation Wageningen).
04-12-2022. In de Zuidwesthoek van Friesland komt elk jaar grote groepen goudplevieren van Noord-Europa tot ver in Rusland om hier deels te overwinteren.
13-03. In Frentsjer (Franeker) een groep van 32 putter (Klaas Plat). Groene specht nog steeds in Stiens. Ook op 6 en 9 maart gezien (Gerard Mast). Vanavond een roerdomp zien vliegen aan de oostelijke oever van de Morra, tussen Himmelum (Hemelum) en Koudum (Sytze de Boer), Hemelum).
14-03. Vanmiddag in het Hegewiersterfjild bij Harns (Harlingen) 2 lepelaar (Klaas Plat). Aan de Munnikeleane te Wyckel (Wikel) 1 witte kwikstaart terug (Annemiek Troost). De laatste jaren zie ik geregeld een roerdomp bij de Ursulapoel in It Heidenskip. Soms kan ik hem op 5 meter benaderen, een prachtige vogel (Michel Galama).
Tot zover de lijst van de eerste helft van maart. Een periode met sneeuw en harde wind. Hopelijk wordt de 2e helft van maart wat zachter en komen ook de kleine zangers terug uit hun overwintergebieden. Houd ons op de hoogte van U bijzondere (aankomst) meldingen van allerlei soorten.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 36 graag vóór 1 april 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Natuurnieuws uit Friesland in tweede helft van februari 2023
11-02. Vijf velduil jagend bij Ferwerd Buitendijks (K. van Haeringen). Drie velduil op de Oostpunt op Schiermonnikoog (Klaas van Dijk). Bij Dokkum 1 ransuil dood gevonden als verkeersslachtoffer (Marike C.). In Oranjewoud in Overtuin 5 appelvink (Rommert Cazemier). Groepje van 50 wittekwikstaart bij Fochteloo (Andries en Marcel Stienstra). Bij Lemmer 1 witte kwikstaart (Libbe Zijlstra). Bij het Gerbrandygemaal aan Sneekermeer 1 witkoppige staartmees (Dick Pruiksma). Bij t’ War te Franeker 1 groene specht roepend (Dick Kooistra). In Noordburgum 1 roepende groene specht (Klaas Vonk). Bij de Grote Wielen bij Leeuwarden 1 grutto (Marnix Oudega).
12-02. In Stiens roepende groene specht en in parkje aan de Wythusterwei 1 paartje grote zaagbek (Gerard Mast). In Bolsward pakte een mannetje sperwer een spreeuw in de tuin en begon terplekke de vogel te plukken terwijl ik het filmde (Gosse Hofstra).
13-02. In Joure in Skipsleat 1 roepende ransuil. In de Blaugerzen in Akmarijp 8 bonte strandloper, 15 kemphaan, veel goudplevieren en kieviten en twee zeearenden die bij een dode gans zaten (Tonny de Jong). Aan de Doltenweg bij Joure grote groepen spreeuwen (vele 100.000 den/ 1 miljoen?). Bij Akmarijp bij Blaugerzen 20-tal bonte strandloper (Lykele Zwanenburg, Dronten). Vier goudvink (2 paar) op voedertafel in Burgum, gisteren waren er drie waarvan 1 mannetje met pootring (Andrys en Henny Stienstra). Aan de Inglumervaart in Engelum 1 ijsvogel (Ita Spoelman). In Joure bij de begraafplaats Westermeer 1 roepende groene specht (Durk Visser). In Nijehaske 1 miskleur zwarte kraai (of toch roek?) (Marco Hasselaar, Heerenveen).
13-02-2023. Een opvallend grijs gekleurde zwarte kraai emelten zoekend op grasland bij Nijehaske.
14-02. Een ransuil rustend in de tuin van onze zoon in Sexbierum(mededeling Alie Wijbenga, Vlieland). In de Rottige Meenthe 1 witkoppige staartmees samen met een normaal gekleurde staartmees (Ytsje Dijkstra, Lemmer).
14-02-2023. Witkoppige staartmezen worden vaker in de wintermaanden gezien in Friesland. Het overgangsgebied tussen witkoppige en de witkopstaartmees is qua kleed vaak moeilijk te zien.
15-02. In Joure al 4 zingende heggenmus op diverse plekken (Tonny de Jong). In Skuzum 1 broedende turkse tortel bij de boerderij (Lolkje Bijma). In Joure 2 zanglijster zingend aan Koarte Ekers (Durk Visser). Vandaag is het vrouwtje ooievaar terug op nest in Opende (Gr.), het mannetje was er al op 1 januari. De vogels verjaagde een paartje nijlgans wat op het ooievaars nest was neergestreken (Sipke Lindeboom). Vandaag de nestkastjes in Gersloot schoongemaakt en vijf (!) dode volwassen ringmus in de kastjes gevonden. Deze week zag ik er nog maar 4 ringmus bij de voedertafel bij de woning (Wietze van der Honing).
16-02. Al zeker 4 dagen 1 roodhalsgans bij de eenden in Noordermeer te Stavoren (Pieter Veenstra). Bij Skrins 1 kemphaan en een achttal grutto’s (Jorrit de Boer).
16-02-2023. Groepje van 8 grutto voedsel zoekend op laag water bij Stavoren.
17-02. Op het strandje in Skipsleat te Joure 8 scholekster (Tonny de Jong). Vroege zang van heggenmus op Terschelling (Auke van Eck). In Leeuwarden een paar turkse tortel nestelend vanaf 11-12 februari in plantenhanger aan het balkon. Vanaf vandaag zit de vogel steeds op het nest (Feikje Zijlstra).
Het nest van de turkse tortels in Leeuwarden zit in een plantenhanger aan het balkon
17-02. Een aantal jaren geleden, ik denk een jaar of drie, hadden wij in Oudehaske een grote groep ringmussen op de voedertafel. In mijn herinnering wel zo’n 20 stuks. Na de jaarwisseling waren ze verdwenen. Ik dacht wel dat de herrie van het vuurwerk misschien de oorzaak was, maar wilde dat ook eigenlijk niet geloven. Ze kwamen echter niet terug en tot op heden, geen ringmus meer gezien. Naar aanleiding van uw rubriek in de Leeuwarder Courant van 31 januari 2023, waarin ook melding werd gemaakt van vogels die na de jaarwisseling verdwenen waren, wilde ik dit toch even melden (Hilda Blanksma).
Het is verontrustend dat de ringmus steeds minder voorkomt in bepaalde gebieden. Vroeger broeden ze nog op allerlei plekken in dorp en stad, nu lijkt dat een stuk minder. Wintergasten zijn vaak minder trouw op de voederplek als ze wreed worden verstoord door vuurwerk zo blijkt.
De vondst van Wietse van der Honing uit Gersloot van vijf dode ringmussen in de nestkasten tijdens zijn controle is verontrustend. We zijn erg benieuwd of op meer plekken nestkasten na de winter zijn gecontroleerd en of er dode vogels/ringmussen in gevonden worden. Voor het broedseizoen worden door veel nestkastonderzoekers/vogelwachten de nestkasten nog eens geinspecteerd, oude nesten verwijderd en gecontroleerd of de ophanging nog goed is en of grote bonte spechten er geen grote gaten in hebben gehakt. We zijn erg benieuwd naar hun ervaringen.
17-02. Groep van 500 rosse grutto op Vlieland bij Kroonspolder (Jeroen Breidenbach). In polder Harich bij Elahuizen 1 ruigpootbuizerd (Hessel van der Iest). Tien appelvink op landgoed Oranjewoud (Naut van der Mei). Op de Workumerwaard 540 smient en 65 slobeend (Andries Blom).Al een groepje scholeksters terug langs het P.M. kanaal bij Kootstertille, een ervan droeg een opmerkelijke kleurring (Anne de Haan).
Opmerking Jan de Jong; Uit navraag bleek dat de scholekster op 8 mei 2020 te Surhuisterveen aan de Vierhuisterweg geringd was als volwassen vogel. Van 26 september 2020 tot 9 januari 2021 is de vogel op Ameland gezien. Op 24 februari 2021 werd de vogel voor het eerst weer gezien in Surhuisterveen en tot 6 april 2021 afgelezen. In 2022 was ie voor het eerst weer op 18 februari terug in Surhuisterveen en werd tot 27 maart 2022 door gezien. Op 15 februari 2023 was de vogel weer terug in Surhuisterveen. Opvallend is dat deze scholekster sinds 2021 steeds vroeger terugkeert naar de omgeving van Surhuisterveen. We zijn eigenlijk benieuwd waar de vogel gaat broeden en waar of het eksemplaar elk jaar overwinterd aan de kust.
17-02-2023. De scholekster is naast de pootring van het Vogeltrekstation Wageningen tevens geringd met diverse kleurringen, waarvan er twee met inscriptie. Aan de hand van de combinatie van de kleuren/positie van de ringen en de inscripties kan men nagaan om wat voor individue het gaat en waar de vogel geringd is. De vogel behoefd dan niet te worden teruggevangen. Zichtwaarnemingen van deze combinatie kleurringen geven dan ten alleen tijde aan waar de vogel op dat moment bevindt.
18-02. Groepje van 50 kievit langs de Morra (Hans en Trees Westendorp).
19-02. Een paartje ringmus bij nestkastje tussen Hitsum en Franeker (Auke van Eck). Vier tureluur in de Blokslootpolder bij Joure (Bertus Rijpkema).
20-02. In de bebouwde kom van Dokkum in de wijk Weeshuislanden zag ik 6 grote zaagbek (3 man/3 vrouw) in de Aalsumervaart midden in de bebouwde kom. Tref je niet vaak dat ze ook zo dicht in de bebouwing voedsel zoeken (Tjip Oberman). Aan de zuidkant van Drachten 1 ooievaar (J. van der Veen).
21-02. Langs de Gerdykster weg bij Beetsterzwaag waren al veel ooievaar nesten bezet. Sommige met 1 ooievaar, anderen al met een paar. Op de boerderij waren 3 nesten bezet met een paar (J. van der Veen Drachten). Ze zijn er weer, de scholeksters, het geluid wat ze maken horen we de komende maanden elke dag. Ze broeden bij ons in Sneek aan het Marsdiep op dak, met wisselend succes en het is altijd een bron van zorg (Dinie Zijlstra). In de gras strook langs de Drachtster vaart in het centrum van Drachten 2 scholeksters. Zou dit het paar kunnen zijn dat jaarlijks broedt op het platte dak van een pand hier in de buurt? (J. van der Veen, Drachten).
22-02. In Terkaple 1e ei wilde eend in eendenkorf, in 2022 was het 1e ei op 28 februari. Op 24-2 al 3 ei. (Jurjen van der Meer).
23-02. Zeker 12 appelvink in Overtuin Oranjewoud (Martine Huisman). Groep van 40 sijs te Wolvega bij Lendepoolder (Wolbert Hermus). In weidevogelreservaat Skrins bij Hinnaard 3000 smient voedsel zoekend (Sander Veenstra). Groep van 60 scholekster bij Feanwâlden bij Klyndobbe (Wiebe Sjoerd van der Veen).
24-02. Tijdens werkzaamheden in de tuin een vuurgoudhaan waargenomen in Bakhuizen (Cornelis Jellesma).
25-02. Aan de A6 bij Oosterzee, een groep van ongeveer 30 grote zilverreiger in het weiland langs de weg (Bertus van Es, Heerenveen).
Goudvink met ring in tuin in Burgum.
Andrys en Henny Stienstra.
We hebben tegenwoordig flink wat vogels in de tuin. Zo zag we de laatste dagen appelvink (1), grote bonte specht (2), boomkruiper (23-2-2023), ekster (1 a 2), groenling (soms 1, andere dagen wel 5 a 6), heggenmus (1 a 2), houtduif (1 a 2), koolmees (3 a 5), keep (1 a 2), merel 1(1 a2), pimpelmees (1 a 2), roodborst (1), vink (een groepje van meestal 5 a 6), gaai (1 a 2), winterkoning (1) en goudvink (soms 1 a 2, andere keren 3 a 4).
De goudvinken zagen we vanaf 12 februari regelmatig op de voedertafel, 1 van de vogels (een mannetje) was geringd. We hebben van de geringde vogel steeds fotos genomen (12 februari/13 februari en 25 februari) van de ring en deze sterk uitvergroot en deze opgezonden naar de Jong.
Deze kon aan de hand van de uitvergrotingen het volledige ringnummer bepalen en zo de herkomst achterhalen.
25-2-2023. Het geringde mannetje goudvink in gevecht met een groenling bij de voedertafel in Burgum.
Opmerking Jan de Jong; Het bleek een Nederlandse pootring te zijn die op 3 mei 2020 aangelegd was aan de Miensker in Burgum door ringer E. van der Laan. Deze goudvink heeft de ring al 1015 dagen gedragen en bleef dus in de omgeving (3 km) rondhangen.
Nederlandse goudvinken zijn standvogels en trekken in het najaar niet ver weg. Enkelen bereiken Belgie of Noord-Frankrijk. In de wintermaanden verschijnen hier soms vogels uit noordelijker streken (Duitsland, Denemarken, Zweden en Rusland), deze hebben onder anderen een wat langere vleugel. Zo werd op 8 januari 1984 bij Holwerd een ziek of gewonde goudvink gevonden die ten westen van Lodeynoye Pole in Rusland (oostelijk van het Ladagomeer) als eerste jaars vogel was geringd. Afstand maar liefst 1816 km. Een goudvink die op 15 oktober 2009 onder Karlstad in Zweden was geringd werd op 19 januari 2011 dood gevonden op Vlieland te Oost-Vlieland.
Het heeft dus zin te letten op geringde wintervogels bij de voedertafel.
Turkse tortels broeden met succes in broodmandje.
Gosse Terpstra, Hardegarijp.
We wonen nu bijna 4 jaar in Hardegarijp en in het tweede jaar dat we hier wonen probeerde een paartje turkse tortels te broeden op een uit stekend muurtje onder een brede dakgoot. Dat lukte niet de takjes wilden niet blijven liggen. We hebben toen een oud broodmandje op die plek geplaatst en toen hebben ze daarin een nest gebouwd. Voor de eerste keer (mei 2020) was er 1 jong, doch die overleefde het helaas niet. De tweede keer dat jaar kwamen er 2 jongen uit. In 2021 nestelden ze al in januari met flink wat vorst en hebben ze dat jaar zeker 3 keer 2 jongen grootgebracht. In 2022 was er ook 2 keer succes en dit jaar (17-02-2023) zijn ze op dit moment weer aan het broeden.
17-02-2023. Ook in Hardegarijp broedt een turkse tortelpaar graag op een beschutte plek.
Waterhoentjes op voedertafel.
Fedde de Vreeze.
Ik woon in Koudum aan het water, zomers zitten hier geen waterhoentjes maar in de winter zijn er altijd een stuk of vier. In mijn voerhokje wat in een boom hangt, weten ze zo langzamerhand handig te komen. Ze vliegen in een open appelboom en lopen over de takken naar de andere boom en wippen via een ander takje in het hokje. Eruit vliegen kunnen ze wel. Ik heb ze door een raam gefotografeerd, ze blijven schuw.
Opmerking Jan de Jong; Dat waterhoentjes soms in bomen overnachten tegen predatoren komt af en toe voor. Je ziet het echter niet zo vaak. Doch dat de slimme vogels in de winter ook op deze manier bij het voedsel in de opgehangen voedertafel kunnen komen zie je niet vaak.
11-01-2023. Twee volwassen waterhoen in een hangende voedertafel in de tuin te Koudum.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 35 graag vóór 15 maart 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van februari 2023
Staartmees in de tuin
Op 3 februari trof Wietse de Vries in Sneek een groepje van 4 a 5 staartmezen aan in de tuin. Een daarvan had een afwijkende koptekening en bleek een witkoppige staartmees te zijn. Deze komen niet zoveel voor in Friesland. De vogel had tevens (zie foto) een pootring van aluminium aan de rechter poot. De meeste staartmezen in ons land hebben een duidelijke wenkbrauwstreep en behoren tot de Europaeus groep staartmezen. De andere met de helderwitte kop (Witkopstaartmees) behoren tot de Caudatus groep en komen voor in Scandinavië en vanaf Polen oostwaarts. Ze duiken bij uitzondering in Nederland op. De laatste grote invasie van de witkopstaartmees was in 2010. Deze vogel behoord tot de overgangsvorm (die noemen we witkoppige staartmees) en komt voor op de plekken waar de broedgebieden elkaar raken in Denemarken en Polen.
Er zijn 3 vormen van de staartmees te ontdekken. De “gewone “staartmees (Europese vorm), de witkoppige staartmees (overgangsvorm) en de witkopstaartmees (Noord Europese vorm./Caudatus groep).
Het mooie is dat in de wintermaanden alle drie de vormen in gemengde samenstelling gezien kunnen worden.
Mochten er in deze winter op meer plaatsen staartmezen gefotografeerd of gezien zijn met witte koppen dan horen we dat uiteraard graag. Twijfelt men of men nu een witkop of een witkoppige heeft gezien dan hoor ik het graag even. De echte witkop komt weinig voor, de witkoppige meer.
03-02-2023. Een witkoppige staartmees snoept van het aangeboden voedsel in de soepkom in de tuin.
Bruine Rat snoept van pindakaaspot
Van Ali Hoedemaker op Vlieland kreeg ik foto toegestuurd van een bruine rat die op 28 januari bij een
Pindakaaspot zat te snoepen. Ondanks dat de snoep pot was afgeschermd tegen het bezoek van grote vogels wist de rat de voedselbron toch te vinden. We zijn benieuwd welke soorten er zoal bij de pindakaaspot en ander aangeboden voedsel in de tuinen aangetroffen worden.
Links de bruine rat achter de afschermkap en rechts een uitvergroting van het dier.
Turkse tortel broedend in Midstraat in Joure
In Joure ontdekte Tsjepke van de Honing dit jaar op twee plaatsen in de Midstraat op 2 februari al broedende turkse tortels in boompjes in de drukke winkelstraat. De vogels zaten de volgende dag nog op het nest.
02-02-2023. Een van de twee turkse tortels broedend in de Midstraat.
In 2022 ontdekte Tsjepke er ook al een broedende turkse tortel op 14 februari in de Midstraat. Die is er toen helaas door de storm Eunice uitgewaaid aldus Tsjepke. Turkse tortels broeden al jaren op opmerkelijke plekken. Het valt op dat de vogels in de Midstraat zich niks aantrekken van de winkelende mens. Vaak blijft het nog lang licht door de aangebrachte (kerst)verlichting in de Midstraat, mogelijk is dat een van de oorzaken dat de vogels er graag verblijven.
Turkse tortels broeden vaak al vroeg, soms al in januari/februari. Snuffelend in het archief vond ik er vele. Zo is er op 8 februari 1996 in Heerenveen een nest met 2 eieren aangetroffen door familie Dalmolen aan de K.R. Poststraat. Op 15 januari 2003 werd op dezelfde plek aldus Mevr. Dalmolen ook een broedend aangetroffen met onder het nest een kapot ei. In Sint Nicolaasga ontdekte De Hoop op 31 januari 1997 in zijn woonplaats een druk nestelende vogel met onder het nest 1gevallen ei op de grond. Het nest is vaak maar wat takjes die over elkaar heen gelegd worden. Kennelijk is het vroege ei er doorheen gevallen of er af gerold. Toch kan het in de wintermaanden nog wel eens mislopen. Zo werden er rond 2 februari 1996 in Heerenveen 2 nestjongen gevonden door T. van der Veen die door de kou doodgevroren waren. Turkse tortels trekken zich vaak van de winter weinig aan. Tijdens de Elfstedentocht van 26 februari 1986 waren de turkse tortels in Birdaard al aan het nestelen (van der Werk). Ze zoeken wel vaak de bewoning wat op, zo ontdekte P. Wiersma in Damwoude die op 19 januari 2002 al een nest met 2 eieren in de Douglas spar bij de woning van Fokke Wijnsma aan de Kloosterman. Ook bij fam. L. van Esch in Drachten werd op 10 februari 2003 1 broedgeval ontdekt in een slangenden (apeboom) bij de woning. In Sneek vond J. Abbink op 6 februari 2002 al een nest met 2 jongen in een oude bloempot aan de muur. De turkse tortel werd vroeger ook veel in gevangenschap gehouden. In gevangenschap kunnen ze hoge leeftijden bereiken. Van Mevr. Van Kruining in Delft kreeg ik eind december 1990 bericht dat hun tamme turkse tortel die ze ik de huiskamer hielden zeker 31 jaar oud geworden is. Mevr. F. Terpstra-Greidanus uit De Knipe meldde me eind maart 1990 dat haar tamme turkse tortel een leeftijd van 40 jaar bereikt heeft. Ze kreeg de vogel destijds van haar omke. Vroeger gaf men bij bruiloften het bruidspaar wel een vogel of een paartje tortelduiven cadeau! De oudste Turkse tortel in het wild is in ons land ongeveer 14 jaar oud geworden volgens het Vogeltrekstation Wageningen. De “wilde” soort heeft sinds de introductie in 1948 vanuit Turkije een enorme toename laten zien. Ook in Friesland nam nadien de soort toe, in 1955 werden de eerste 2 op 8 januari in Harlingen gezien, aldus Gerrit Bosch. Rond 1977 werd de vogel al een vrij talrijke broedvogel in Friesland genoemd die plaatselijk soms nog kon ontbreken. We zijn benieuwd of de turkse tortel is toegenomen/aanwezig is in menig dorp of stad in Friesland.
Ring aflezen/fotograferen is vrijetijdssport
Van vogelringer Harry de Boer uit Broeksterwâld kreeg ik een berichtje van een kokmeeuw die op 14 februari 2010 op zijn erf als volwassen vogel geringd werd en nadien opvallend vaak (12) in Duitsland bij Dresden werd terug gemeld. In 2010 ving Harry de vogel nog eens in zijn tuin op 22 december. Nadien werd ie niet weer in Friesland gecontroleerd maar steeds in Duitsland. De winters van 2009/2010 en 2010/2011 lijkt deze kokmeeuw doorgebracht te hebben in Fryslân, daarna steeds laat in de winter in Dresden. Misschien een broedvogel uit nog (noord-)oostelijker gebied aldus Harry de Boer. De vogel werd steeds afgelezen. Of de vogel in tussenliggende jaren elders verbleef weten we niet. Vogelonderzoekers zoals Harry de Boer krijgen door aflezingen van pootringen veel meer gegevens binnen van de vogels die voor het wetenschappelijk onderzoek worden geringd. Hierbij de aflezingen van de pootring;
14-02-2010 op erf in Broeksterwâld, als >2kj (alu BL) geringd door Harry de Boer
22-12-2010 op erf te Broeksterwâld (vangst)
25-02-2014 aan de Wasserweg te Dresden (Duitsland)
20-02-2008. Kokmeeuw in winterkleed die naast de pootring een witte kleurring draagt met inscriptie LPR.
Vlak na 2000 is er een toenemende trent waar te nemen (ook in Friesland) van veldwaarnemers die zich toeleggen op het aflezen van pootringen van geringde vogels in ons land. Met name door het tevens aanleggen van kleurringen bij veel vogelsoorten is dit de reden geweest bij de meeste waarnemers om mee te doen aan het verspreidingsonderzoek van soorten. Een goede kijker en/of telescoop is een van de vaste middelen om zoveel mogelijk codes te kunnen aflezen en op te geven. Tegenwoordig is ook door de toename en de sterk verbeterde kwaliteit van fotoapparatuur dit nog sterker aangewakkerd en trekt er dagelijks in ons land een “legertje” vogelfotograven er op uit om mooie kiekjes van natuur en vogels te maken en om (kleur)ringen af te lezen. Men maakt 1 of meer fotos van de vogel met sterkste uitvergroting en probeert zo ook achter de code of inscriptie op (kleur)ring te komen. Ook in het buitenland begint dit fenomeen steeds meer “aan te slaan” en worden op deze wijze meer en meer internationale trek en zwerf bewegingen in kaart gebracht en worden er ook steeds meer zeldzame soorten op deze wijze ontdekt.
Naast de wat grotere vogels wagen sommige vogelfotograven zich ook aan het controleren van alleen kleine zangvogels met alleen 1 aluminium pootring. Zo kreeg ik onlangs van een blauwborst ring die ik op 25 augustus 2021 op Ringstation Rohel aan het Tjeukemeer geringd had als eerste jaars vogel bericht terug. De vogel werd op 3 december 2022 bij Torrox bij Malaga aan de Spaanse kust afgelezen (kijker/fototoestel) door een Spaanse vogelaar! Deze blauwborst overwinterde dus aan de Middelandse Zee op ruim 1951 km van de ringplek. Veel meeuwen, maar ook grutto’s, kieviten, scholekster, zwanen, torenvalken, buizerds, en ja zelfs boerenzwaluwen worden gekleurringd.
Scholeksters trekken al vroeg naar binnenland
De scholekster is er dit jaar weer vroeg bij om naar het binnenland van Friesland af te reizen. In de januari maand waren al op diverse plaatsen 1 a 2 vogels te zien.
05-01. Warga 1 in Roordapolder (Naut van der Mei).
06-01. Bij de Krûsbrekken bij Terhorne 1 (Naut van der Mei). In de Blaugerzen bij Akmarijp 1 (Wouter M.G. Vansteelant).
07-01. Bij Sandfirden 1 gezien (KNVV-VWG Apeldoorn).
08-01. Twee overvliegend bij Jachthaven Sneekermeer (Dick Pruiksma). Bij Blitseard bij Leeuwarden 1 aanwezig (Jaap Westra). Bij de Bocht van Molkwar 1 gezien (Libbe Zijlstra).
09-01. Twee overvliegend Marssumerpolder (Patrick Agterberg).
11-01. Bij De Drait te Drachten 1 gezien (Sipke Booi) In IJlst bij De Rat 1 aanwezig (Hinko Talsma). In Leeuwarden bij de Vrijheidswijk 1 (Koos Klijnsma).
11-01-2023. Scholekster al vroeg bij Leeuwarden terug op zoek naar wormen in de zachte bovenlaag van de weidegrond tijdens een zwak wintertje. Let op de nog vaag aanwezige keelvlek op foto!
13-01. Bij Britsumer Oudland 1 gezien (Meino Zondervan). Daarna even een korte periode geen meldingen. Vanaf 30 januari beginnen de aantallen al wat op te lopen.
30-01. Bij Leeuwarden Blitseard groepje van zes (Donald Wolters)
31-01. Bij de Jorwertervaart groepje van zes (Rommert Cazemier). Bij Echtenerbrug in het Tjeukemeer op de strekdam zeven (Jan de Vlas).
01-02. Groepje van 11 bij de Geeuw tussen Sneek en IJlst (Cor van der Meer).
02-02. Groepje van 10 bij Eeltsjemar bij Rinsumageest (Wiebe Sjoerd van der Veen). Vandaag ook gezien bij Sneek (1), Warga (1), Bocht van Molkwar (1) en Skrins bij Hennaard (4).
04-02. Bij de Grutte Wielen 9 (Merel Zweemer). Bij Sneekerpad 9 (Johan Helmus).
10-02. Twee 2 Sneek bij De Domp (Johan Helmus).
11-02. In Heerenveen Zuid 1 gezien (Koos Jager).
(Wordt vervolgd).
Huismussen verdwijnen even bij komst van sperwer
Naar aanleiding van de oproep of er op meer plaatsen minder tuinvogels aanwezig waren kreeg ik onder anderen van Klaas Haringa uit Sneek bericht. Bij ons zijn (gelukkig) nog veel huismussen, tijdens hoogtij dagen zeker 40 a 50 stuks die ochtends al zitten te wachten om gevoerd te worden aldus Klaas Haringa.
“Na het ontbijt zitten ze met z’n allen te tsjilpen of gaan in “bad”. Soms is er geen mus of mees te bespeuren, dan is de sperwer langs geweest. Ze zijn dan soms twee of drie dagen weg, ook de turkse tortels zijn dan voor een tijdje verdwenen. Tot twee keer toe is een sperwer tijdens de jacht tegen de schuifpui gevlogen, maar heeft het gelukkig overleeft. Het lijkt of de sperwer een vaste route heeft om zo nu en dan een mus te scoren of een turkse tortel wat ook al eens is gebeurd.” Bij Klaas Haringa was het dus de oorzaak dat er een sperwer steeds te tuin in kwam.
Een sperwer mannetje die op 6 januari in Noordburgum op jacht was naar een koperwiek in de tuin van Leny en Leo Dijkstra kwam om bij zijn snelle actie, beide waren op slag dood.
Vensterruiten en glazen windschermen vergen elk jaar veel slachtoffers. Vaak is het zo dat de zangvogels in paniek wegvluchten om aan de klauwen van sperwer of andere roofvogel te ontkomen. Maar ook merels, lijsters, houtsnippen en kleine zangers vliegen wel eens tegen het vrijwel onzichtbare glas. Jaarlijks in ons land vele 100.000den slachtoffers. Soms overleven ze ter nauwer nood of zijn ze voor het leven gehandicapt door b.v. een kapotte poot of een blind oog. Leeft de vogel nog en heeft hij geen zichtbare verwonding laat hem dan eerst tot rust komen in een doos met luchtgaatjes op een koele plek. Heeft de vogel bloed uit de snavel dan is het zaak om deze een klein beetje water te geven, kraan langzaam laten lopen en vogel met snavel af en toe wat laten slikken. Dit kan voorkomen dat er stolsels kunnen ontstaan en de vogel voortijdig komt te overlijden. Vogel na die na de klap daarna even wegzetten in een doos (met luchtgaatjes) om tot rust te laten komen. Even in de gaten houden en de Dierenambulance bellen. Na de klap kunnen echter nog stoornissen ontstaan die voor een leek niet zichtbaar zijn.
06-01-2023. Sperwer man sneuveld na jacht op een koperwiek tegen vensterruiten in Noordburgum.
Waarnemingen van 1 tot 15 februari 2023
Korte aantekeningen van meldingen die binnenkwamen.
01-02. 2 goudvink in de tuin te Bergum (Bonne Vierstra). In Ketlikerskar 15 sijs (Dirk Kooistra). Groep van 100 putter in Lendevallei bij Wolvega (Koos Jager). In Lauwersmeer bij Ezumakeeg 2 roodborsttapuit (Andries Dijkstra). In Hogebeintum 1 ijsvogel (Remco Hiemstra). Groep van 11 kraanvogel overvliegend bij Appelscha Nieuwevaart (Ria Hoekstra).
02-02. Bij Rinsumageest 1 grote gele kwikstaart roepend (Martijn Veenstra). Groep van 37 brilduiker in Bocht van Molkwar (Hessel van Iest). In Oosterschar bij Sintjohannesga 10 bergeend (Bauke Sienema).
03-02. In Rottum 1 rode wouw overvliegend (Feike van Dijk). Een groepje putters in de tuin die zich te goed doen aan elzenproppen (Riemke de Vries). In de Bantpolder al een zingende veldleeuwerik (Wim Timmerman, Oudwoude).
04-02. In Eastermar bij de Putten aan de Leijen 1 roodborsttapuit (Anne Hoekstra). In Groote Schalsumerpolder 1 grote gele kwikstaart (Eric Elsinga). In Wijnjeterperschar 1 klapekster (Rommert Cazemier). Vier zwarte zwaan in Jelsumer Oudland (Reinder E. de Boer). Op Schiermonnikoog 1 vrouw zwartkop (Theo Bakker).
05-02. In Heerenveen 1 groene specht (Ben Klaassen). Groepje van 25 kievit langs de Morra en in park te Koudum 2 mannetjes grote zaagbek (Trees Westendorp). Groep van 57 grutto bij Skrok te Wommels (Ben Koks). Bij Wyldemerk in Gaasterland 1 vrouw mandarijneend (Libbe Zijlstra). In de Tjongerdellen 1 mogelijke bastaardarend gezien (Rudy Fopma, Hetty Sinnema en Andries Zijlstra).
06-02. Groep van 6 kraanvogel op thermiek overvliegend te Wommels rond 12:00 uur (Roel Schraa). In Beetsterzwaag groepje van 10 staartmees (Willem Bosma). Bij Ferwerd Buitendijks 2groepjes (6 +25) strandleeuwerik (Wim Kleefstra). Groepje van 13 bergeend in Klyndobbe te Feanwâlden (Sibbele de Jong).
07-02. In Oudemirdum 1 paar staartmees op vetbol in tuin. Elk jaar broeden ze hier (Joke en Rinke Koopmans). Bij Ternaard 41 strandleeuwerik bij t’ Schoor (Harm Jan Kiewiet). In het Ketlikerskar 1 man en 1 vrouw kleine bonte specht (Wim van Zwieten). Drie velduil Buitendijks bij Ferwerd (Sibbele de Jong).
08-02. In Ouwsterhaule 2 witte kwikstaart (Eric Elsinga). Groepje van 25 koperwiek bij Ureterp aan de Vaart (Koert Scholten). Groepje van 8 strandleeuwerik op Terschelling aan de Wadkant bij Striep (Auke van Eck, Hitzum).
09-02. Al een aantal dagen een groep van 50 wilde zwaan bij Oldeberkoop (Ieke Schreuder). In de Lykvaart bij Goingarijp 2 paar grote zaagbek (Johan van der Sluijs). Drie zwarte zwaan in Roodkerkerpolder (Astrid Iemenschot). In de Weperpolder twee kraanvogel (Marco Hasselaar, Heerenveen).
09-02-2023. De kraanvogel lijkt steeds meer ingeburgerd in Friesland.
Groepje van 150 kramsvogel overvliegend bij Klazinga in de omgeving van Oosterwolde (Rudi Huiting). In Burgum 1 zwarte roodstaart (Hendrik Vonk).
10-02. In Wommels een mannetje vuurgoudhaan in de tuin (Roel Schraa). Drie zwarte zwaan bij de Kolken ten westen van het Eeltjemeer (Rudi Huiting). In Hoarnestreek bij Wijnaldum 1 ijsvogel (Gert van der Heide).
11-02. In Heerenveen een 2e kalenderjaar kleine burgemeester (Reitze van der Werf).
11-02-2023. De kleine burgemeester wordt zelden in het binnenland van Friesland gezien.
Tot zover de wat lange Nieuwsbrief deze keer.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 34 graag vóór 1 maart 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van januari 2023.
15-01. Vijf velduil bij Ferwert (Patrick Agterberg). In Drachten groepje van 30 sijs (Rommert Cazemier). In Surhuizum 20 putter (Wieger Poelstra). Groep van 45 grote canadese gans bij Goattum (Arjan de Melker). Bij Kornwerderzand 1 ijseend (Andries Zijlstra e.a.). Bij Weper groepje van 27 wilde zwaan (Henri Zomer). In de Akmarijpsterpolder 1 kleinste canadese gans (Sietse Bernardus, Joure). In Stavoren 1 sperwer postend bij de volière (Ad Jacobs).
16-01. Groep van 42 sneeuwgors bij Peazemerlannen (Martin Kool).Nu de inrichting Ezumakeeg west in het Lauwersmeer klaar is, hebben ook na de regen van de laatste dagen het gebied gevonden. Op een groot gedeelte van het gebied is nu een nieuwe plasdrassituatie ontstaan met als gevolg heel veel foeragerende en rustende vogels. Een topper daarbij was vorige week vrijdag (13 januari) toen er ongeveer 20.000 kieviten werden geteld (Sies Krap, Kollum).
16-01-2023. Bij Ezumakeeg komen naast het rustgebied er ook vele zilverreigers, diverse eenden soorten, ganzen en uiteraard daaropvolgend roofvogels naar het nieuwe plasdras gebied om te proberen er hun kostje te vinden.
17-01. In Sint Nicolaasga 2 putter zaad etend van uitgebloeide bloemen (Paul Dirksen). Vijf nonnetjes bij Gaast, hiervan 3 man (Jappie van der Meer). Groep van 50 keep bij Katlijk (Wouter Sierdsma). Drie boomklever in Rijsterbos (Theo de Vries). Groepje van 9 witte kwikstaart in Fochteloo (Paul van Eik). Groep van 100 wintertaling bij Ketlikerskar (Tom Jager). Bij Lankum in Franeker groepje van 20 koperwiek (Peter Post). Deze winter bij de volkstuinen in Het Meer in Heerenveen door buurvrouw Anneke de Vries 10 waterhoen gezien (Koen de Jong). In Stiens een groene specht roepend (Gerard Mast).
18-01. Een man zwartkop te Burdaard (Teun de Vries). 3 roodhalsgans op Workumerveld (Lieneke van Tilburg). In Joure vloog 1 houtsnip met een harde knal tegen de vensterruiten (Jos Steeman). In de Veenpolder te Delfstrahuizen 2 zwarte zwaan (Jan de Wit). In zandwinput bij Beetsterzwaag 7 bergeend (Willem Bosma). In polder de Zwettepoel bij Snikzwaag 5 velduil (Be Schilder). In het Lauwersmeer 2 raaf (Jacob Bosma). In de Kollumerwaard in Lauwersmeer een grote groep van 1000 holenduiven (Jacob Bosma).
19-01. Groep van 25 kraanvogel in Appelscha bij Nieuwe Vaart (Ria Hoekstra). Groepje van 9 staartmees in Kollum(Kees Bode). Een roepende bosuil in Bakkeveen (Koert Scholten). In Leeuwarden 1 vrouwtje zwartkop. Op een slaapplaats bij Berltsum (Berlikum) een groep van 83 kleine zwaan (Gerard Westerhuis). Groep van 350 wulp bij Herbaijum (Klaas Plat, Franeker). In Overtuin te Oranjewoud groepje van 12 houtduif (Jorrit Zondervan). In Drents Friese Wold bij Hildenberg 1 klapekster gezien (Mike Jeffrey). In Stiens 1 groene specht roepend (Gerard Mast). In de omgeving van Opeinde bij Nijtap 1 groep van 4000 kauw overvliegend (J. Dolstra). In Lippenhuizen op de Liphústerheide 1 raaf gezien (R. Riemersma).
Waarnemingen in Friesland van de raaf in de maand januari 2023 (www.waarneming.nl stand t/m 23-1-2023). De raaf is al lange tijd geen zeldzaamheid meer in Friesland. Na 2000 komt de soort steeds meer voor, ook in de zomermaanden en wordt hij tijdens broedvogelinventarisaties (in 2013-2015/SOVON) met name in het oosten van Friesland als broedvogel aangetroffen.
20-01. In Leeuwarden 1 mannetje zwartkop bij de pindakaas pot (Bert. K.). Aan de Mardyk bij Sneekermeer 1 dwerggans (Dick Pruiksma). Groep van 54 wilde zwaan in Haulerpolder (Dick Haaijema). In Oosterschar bij Sintjohannesga 2 bergeend (Bauke Sienema/Simon Sprienstra). Groep van 2000 smient in Plasjes N31 bij Harlingen (Richard Hoogstraaten). Op de Vliehors op Vlieland 1 grote jager, niet fit (Carl Zuhorn).
21-01. Bij Harlingen groep van 200 rotgans (Hans de Waard). Bij De Band te Oudega 1 keizergans tussen een groep brandganzen (Bert Zijlstra). Bij Jelsum 4 zwarte zwaan (Donald Wolters). Groepje van 10 waterhoen bij Westeinde in Leeuwarden (A. Th. van Dijken). Bij het Oudemirdumerklif groep van 150 fuut (Dirk Jan van Unen). Groepje van 8 staartmees bij sportpark Drachtster Boys te Drachten (Rommert Cazemier). In Heerenveen een bonte kraai gezien (Teun Veldman).
21-10-2023. De bonte kraai is in Midden-Friesland zeldzaam geworden in de winter.
22-01. Bij Goingarijp 1 roodhalsgans (Wouter M.G. Vansteelant). Bij de Brekken bij Oudega 3500 smient en bij de Ringwiel& De Hop bij Gaastmeer 2000 smient (Vincent Douwes). Groep van 1000 kuifeend bij Mokkebank te Laaxum (Gert). Groep van 590 wulp in Ternaarder polder (Jannes Heusinkveld). In de Alde Feanen 1 kleine bonte specht (Pieter Reitsma, Leeuwarden). Groepje van 7 wulp in Blaugerzen te Akmarijp, vogels waren zich druk aan het poetsen (Lykele Zwanenburg, Dronten). Groep van 4 koereiger bij Gaastmeer (Daan Plantinga). Bij ons in Slappeterp een waterral samen met een waterhoen naar voedsel zoekend aan slootkant (Geertje de Vries). Groepje van 20 veldleeuwerik bij Feinsum (Gerard Mast). Op de Afsluitdijk bij hmp.826 bij Breezanddijk 1 kerkuil dood gevonden als verkeersslachtoffer (Sven Prins).
Vooral in het najaar tijdens het uitzwermen van de jonge kerkuilen, die gaan op zoek naar een eigen plek sneuvelen er nogal veel in het verkeer bij het zwerven en voedsel zoeken. Ook worden ze nogal eens dood gevonden op hooizolders. Zo meldde Jappie van der Meer me dat er op 24 12-2022 in Menaldum een kerkuil dood werd gevonden op een hooizolder. In het najaar, vaak wat guur en koud weer, sluit men vaak dakramen en luiken, ligboxen, schuren, kerken en bijgebouwen af om de kou tegen te houden. Het is dan een goede zaak om ook even te controleren of er kerkuilen aanwezig zijn. De aanwezigheid van braakballen zijn vaak een goed kenmerk dat er een uil aanwezig is. Soms sluit de kerkuil zichzelf ook op door een kleine opening naar binnen te vliegen. Dit overkwam twee kerkuilen op 11 februari 2021 in de kerktoren in Nijemirdum. Piet Rienstra ontdekte de dode uilen tijdens een controle op zolder. Beide vogels kwamen uit de omgeving en waren in juni 2019 als nestjong geringd.
De kerkuil wordt helaas vaak gemeld als verkeersslachtoffer. In de loop der jaren heb ik er enkele honderden slachtoffers binnengekregen uit de provincie.
23-01. In Leeuwarden 1 man zwartkop (G. van Minnen). In het Hemrikkerveld bij Beetsterzwaag 1 grote lijster (Willem Bosma). In de Tzummarumer Miedpolder 108 kleine zwaan (90 adult en 18 2e jaars), 16 wilde zwaan en 6 knobbelzwaan (Gerard Westerhuis). Vanmorgen de eerste koolmees weer op de voertafel hier in Heeg, wat een ellende heeft oud en nieuw, met zijn vuurwerk/knallen veroorzaakt, weken letterlijk geen vogel meer gezien, 3 weken lang. Het voer bleef onaangeroerd, zijn nu weer druk bezig. Zijn op meer plaatsen van deze verstoringen geweest? (Feyte Terpstra). Zeven wulp voedsel zoekend in Blaugraslanden bij Akmarijp (Lykele Zwanenburg, Dronten). In Engelum bij Ingelumerfeart 1 ijsvogel (Ita Spoelman).
24-01. Bij de Jachthaven op Schiermonnikoog 1000 pijlstaart aan het voedsel zoeken (Cor de Vaan). Bij de Zwagermieden groep van 100 krakeend (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groep van 850 wulp achter de polderdijk bij Zurich (E.B.). In de Heemtuin Wirdumervaart te Leeuwarden 1 houtsnip opvliegend (Wannes Lely). Te Fogelsanghstate in Veenklooster 1 middelste bonte specht (Kees Bode). In De Drait te Drachten 1 groene specht (Rommert Cazemier). Groepje van 25 kleine barmsijs in Alde Feanen bij Lytsemar (Koert Scholten). In Oldeouwer 1 mannetje grote bonte specht bij de pindakaaspot (Fokke Stastra).
24-01-2023. Grote bonte specht snoept graag van de pindakaas pot, let op de rode vlek in de nek (mannetje).
25-01. Groep van 56 wilde zwaan in Haulerpolder (S. Wening). Op Sneekermeer 400 slobeend en 300 wintertaling (Dick Pruiksma). Te Bolsward groepje van 12 waterhoen (E.B.). In Wolvega een ijsvogel (Alexander van der Sluis). Groep van 150 strandleeuwerik in Ternaarderpolder (Dick de Groot). Bij Hollumerbos op Ameland 1 Carolina eend en een mandarijneend (Reinia van Loo). Groep van 650 meerkoet op Sneekermeer bij Mardyk (Dick Pruiksma). Te Beetsterzwaag 1 zwarte specht (Jaap Westra). Bij De Poasen 1 zanglijster (Willem Bosma). In Heerenveen Noord 1 appelvink (Wieteke van den Berg).
26-01. In het park Heremastate te Joure 1 ijsvogel en aan de Vegelinsweg 1 vrouw grote zaagbek (Tonny de Jong). Bij Minnertsga groep van 33 nijlgans (Doevendans). In zandwinput Beetsterzwaag 100 smient (Willem Bosma). Bij Veerdam Holwerd 35 holenduif (Klaas Pietersma). Groep van 1500 goudplevier en 1 havik in Blaugerzen bij Akmarijp ((Wouter M.G. Vansteelant). Bij Sneekermeer /Mardyk 1 geelpootmeeuw (Jelmer Luyckx). Bij Van Oordt’s Mersken /Bouwespolder 1 ijsvogel (Sjouke Scholten). In Franeker/ ’t War 1 roepende groene specht (Dick Kooistra). Twee roodborsttapuit bij De Houtwiel te Feanwâlden (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groep van 100 kramsvogel bij Garijp/Sigerswâld (Jelmer Luyckx). Bij Groot Vijversburg in Tietjerk 6 grote bonte specht (Koos Klijnsma).
27-01. Aan de Reling in Joure 1 zanglijster zingend (Tonny de Jong). Groepje van 5 appelvink op de voedertafel in Oosterwolde (Nel van Charante).
27-01-2023. Drie van de vijf appelvinken “smikkelen” van het voedsel op de voedertafel in Oosterwolde.
In de Falomsterleijen 1 sneeuwgans (Rick de Groot). Groep van 40 bontbekplevier en 1 geelpootmeeuw bij Haven in Harlingen (Marcel Stienstra, Rudy Fopma, Patrick Agterberg). Bij de Klyndobbe bij Feanwâlden 10 blauwe kiekendief op slaapplek (Wiebe Sjoerd van der Veen). In de Potmarge te Leeuwarden 1ijsvogel (Marit van der Velde). Groep van 12 ekster te Minnertsga (Doevendans). Bij t’ War in Franeker 1 zanglijster (Peter Post).
28-01. Twee zanglijster bij tuintelling te Berltsum/Berlikum en een ijsvogel bij Butenpolle (Ita Spoelman). Bij de Belvedère in Heerenveen 1 man mandarijneend (Stefan de Vries). In de Skillaerderpolder bij Mantgum groep van 80 turkse tortel en 6 ringmus (Jeroen Breidenbach). Bij Ezumakeeg in Lauwersmeer 1000 stormmeeuw (Maaike Werner). Groepje van 29 groenling bij Strand Stenen Man bij Harlingen (Jelle Postma). Twee raaf in de Litspolder bij Mieden bij kadaver van ree (Jeroen Breidenbach).
29-01. In Rottige Meente 36 grote canadese gans (Marco Hasselaar). Langs de Afsluitdijk aan de IJsselmeerzijde (hoek bij Cornwerd) in totaal 500 tafeleend (Libbe Zijlstra). In Bolsward 19 waterhoen. Bij Harlingen grote groep van 2400 scholekster (Joop Scheijbeler). In de Ferwerderkloosterpolder bij Ferwert 2 raaf (Henk Hiemstra). Groepje van 10 staartmees te Beetsterzwaag (Willem Bosma).
30-01. Groepje van 5 a 7 ransuil aan de Omkromte in Joure (Tonny de Jong/Wiebe Lageveen). Groepje van 15 grote zilverreiger bij Mokkebank (Hessel van der Iest). In de Blaugerzen bij Akmarijp 300 kievit (Koos Jager). In het Buitengebied bij Feanwâlden 20 nijlgans (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij Leeuwarden Blitseard al 6 scholekster (Donald Wolters).
31-01. Bij de Jorwertervaart een groepje van 6 scholekster (Rommert Cazemier). Bij mij in de tuin in Hijum scharrelt sinds 3 weken een zwartkop mannetje in de tuin die vooral bij de pindakaaspot zit! (Hans Horstmann). Op de strekdam in het Tjeukemeer bij Echtenerbrug al 7 scholekster terug (Jan de Vlas).
31-1-2023. Scholekster keren in zachte winters steeds vroeger terug naar het binnenland van Friesland.
Tot zover het Vogelnieuws van de tweede helft van januari 2023. Het was weer een heel werk deze waarnemingen te selecteren. Voor de komende Nieuwsbrieven worden mijn verslagen niet meer per waarnemings dag weergegeven. Het aanbod van meldingen is erg groot en het vergt heel veel van mijn tijd om alle data te vullen.Het nieuws stopt echter niet!
Vanaf maart begint het veldonderzoekswerk (VRS Rohel Tjeukemeer) ook weer en dit jaar wil ik persoonlijk meer aandacht schenken aan het boerenzwaluw onderzoek in de provincie Friesland. Met name de aankomst van de boerenzwaluwen dit jaar op de broedplek vergt veel aandacht en het onderzoek aan de volwassen vogels (RAS project) zal in 2023 meer aandacht vergen. Broedplekken met meer dan 15-20 broedparen boerenzwaluw zijn het melden waard om ze te volgen.
In de februari maand staat de aankomst van de 4 weidevogels op hun broedlokaties centraal. Graag houd ik me dan ook aanbevolen voor meldingen van de aankomst van scholekster, grutto, kievit en tureluur in ihet binnenland van Friesland. Maar ook (als ze er nog zijn) de veldleeuwerik, graspieper, watersnip en de kemphaan. Daarnaast in de maand maart letten we op de eerste vroege eierenvan kievit, grutto en scholekster en andere soorten.
Er zijn er zelfs soorten die in februari al eieren kunnen hebben (o.a. turkse tortel). Houd ons op de hoogte van Uw bijzondere ervaringen en meldingen uit de natuur.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 33 graag vóór 16 februari 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Grutto in Friesland heeft bescherming nodig tegen Draadslachtoffers
Terugblik op onderzoek vogelslachtoffers in Friesland.
Als je wat op leeftijd komt (72) kijk je vaak eens terug op wat er zich allemaal heeft afgespeeld in de actieve periode als publicist/onderzoeker en natuurbeschermer. Om de herinnering wat meer te laten spreken snuffel ik in mijn mega grote archief (papier en digitaal) en stuit ik op een brief van 17 maart 2001 die ik destijds naar allerlei instanties zond. Een brief over de bescherming van de grutto in Friesland en onderzoek naar hoogspanningsleidingen.
Ik vraag me af hoe het na 20 jaar er nu voor staat met de bescherming van de hoogspanningsleidingen in Friesland en specifiek in Friesland. Met de grutto is het na 2001 nog steeds slecht gesteld.Hebben we er van geleerd en beter nog passen we de beschermingsmaatregelen toe. Zijn er nadien veel hoogspanningsleidingen in Friesland beveiligd? Lees en oordeel zelf door een kijkje te nemen in die gebieden waar de bedreiging het hoogst is.
Hieronder de brief die destijds verzonden is;
GRUTTO IN FRIESLAND HEEFT BESCHERMING NODIG TEGEN DRAADSLACHTOFFERS
Joure, 17 maart 2001
Beste mensen,
Dat de grutto populatie in Friesland snel achteruit zou gaan had ik persoonlijk al veel eerder verwacht. Wat me in hoge mate verwonderd is dat in de vele organisaties het punt van de sterfte, waar het in wezen om gaat, niet of nauwelijks ter sprake komt. Als een populatie achteruit gaat om de een of andere reden is het mijns inziens zaak te kijken naar sterfte oorzaken. Een van die sterfte oorzaken is het zich doodvliegen tegen hoogspanningsleidingen in ons land. In 1969 waren er in ons land nog een 116.000 broedparen van de grutto, de sterfte die per jaar onder deze soort door gevolg van aanvaringen met hoogspanningsleidingen werd berekend lag op ruim 27.000 grutto s (T.A. Renssen ,1977. Vogels onder hoogspanning). In mijn ogen een zeer hoog aantal. Nu de populatie van de grutto s is gedaald tot een 60.000 laat het zich raden hoe groot het aandeel wel is geworden. Vele van de slachtoffers vallen tijdens de voorjaarstrek, dus een hoog aantal volwassen vogels die niet meer in het broedproces mee tellen, en belangrijker nog, niet meer mee kunnen doen met de reproductie.
Met klem zou ik U dan ook willen aanraden om met name de sterfte oorzaken welke door menselijk ingrijpen in de natuur waaronder hoogspanningsleidingen te betrekken in U beschermingsplan / onderzoek. Sterfte onderzoek is naast populatie onderzoek beslist nodig om feiten boven tafel te krijgen. Mortaliteitscijfers van jaarlijkse jongen en volwassen sterfte in samenhang met voedsel en habitat onderzoek (populatie onderzoek / aantallen)zullen nodig zijn. Het tellen en “meten” van weidevogels aan de hand van een Weidevogelmeetnet is dus niet alleen voldoende om oorzaken te kunnen aantonen, het zijn vaak in deze de cijfers van de gevolgen. Ook gegevens over de conditie en de aanwezigheid van het voedsel voor de soort zijn nodig. Het I.O.O. in Heteren zou mogelijk sterfte cijfers kunnen leveren of via een speciaal RAS project populatie studies kunnen uitvoeren met vrijwilligers.
In 1976 heb ik in het orgaan Het Vogeljaar jaargang 24 nummer 3 een rapport geschreven over de Slachtoffers van de hoogspanningsleidingen tussen Veenscheiding te Rottum en Tjonger te Rotstergaast (Friesland). Dit heeft tot gevolg gehad dat er in 1981 in samenwerking met het toenmalige PEB, het RIN en de KEMA keur een rapport is verschenen van een onderzoek naar markeringen ( bargesturten ) (Kema rapport. Projectnummer 1282. ) Omdat ik destijds aan de uitvoering en het samenstellen ervan heb meegewerkt kan ik U mede delen dat de “bargesturt” die op een onderlinge afstand van 5 meter aan twee bliksemdraden verspringend werd aangebracht een vermindering van het aantal slachtoffers op het gemarkeerde lijnstuk gaf van bijna 90%! De grote “bargesturten” met een onderlinge afstand van 15 meter gaven een vermindering van ongeveer 70% van de slachtoffers. De kleine “bargesturten” die op een onderlinge afstand van 10 meter waren aangebracht leverde een vermindering van 55% op.
Dus uit deze cijfers blijkt dat de drie verschillende markeringsproeven op het lijnstuk een besparing van minstens 60% en mogelijk bijna 90% geven. U kunt begrijpen dat mede gezien deze feiten ik er van overtuigd ben dat het onderzoek van destijds een grote bijdrage kan leveren voor de bescherming van de soort. Een bescherming die men dan ook “a la minuut” kan uitvoeren als de politiek bereidt is in samenwerking met de Nederlandse Energie bedrijven (NUON etc.) er geld in te steken. Natuurbescherming moet ook voor Energiebedrijven een prachtige bestemming zijn van sponsor gelden, m.i. beter dan het subsidiëren van een voetbal club, die elk jaar wel tekorten kent. Voor de energiebedrijven wordt dan schone energie ook werkelijk “schoon” en kunnen de zeker meer dan anderhalf miljoen vogelslachtoffers voorkomen worden.
Laten we voor Friesland in ieder geval aan ALLE leidingen beveiligingen aanbrengen omdat hier in het bolwerk van de grutto voor Europa een lans gebroken moet worden voordat we ook hier al jammerend onder elkaar moeten vaststellen dat we NIET bereid waren deze offers te brengen.
Ergerlijk vind ik de laatste tijd de berichten in de couranten over de kritiek die over en weer over elkaar wordt uitgesproken betreffende onderzoekingen. Wordt het niet eens tijd om wat meer gezamenlijk op te komen voor de weidevogels in ons land? De groene ruimten worden ook in Friesland steeds meer in een “hokjes cultuur” ingevuld en nemen nog steeds af. Ook de landbouw moet steeds meer terrein inleveren. Hoever moeten we nog gaan, waar liggen de grenzen, moeten we de HSL lijn wel? De samenleving zal moeten beslissen en keuze s moeten maken, ook voor de grutto en de andere weidevogelsoorten.
Het 12e Boerenzwaluw Journaal Friesland 2022 is klaar.
16 jauari 2023
Het boerenzwaluwenjaar begon in 2022 moeizaam met een slechtweer situatie en de opmerkelijke stof en zandstormen die er vanaf half maart tot diep in april woeden in Noord en Centraal Afrika. Menig boerenzwaluw was net op weg naar zijn broedgebied toen deze losbarsten en ze voor problemen zorgden op de terugweg. Zowel bij de Straat van Gibraltar als verder langs de Middellandse Zee (o.a. Griekenland) werden stof en zandstormen gemeld. Zelfs tot in Irak. Vogels die bij de Straat van Gibraltar (monding van de Middellandse Zee) stuiten op deze barrière kwamen als ze uitwijken alsnog veel oostelijke in contact met deze handicap. Daardoor waren de aankomsten IN de broedschuren in Friesland op veel plaatsen in 2022 dan ook later dan in 2021. Deze aankomsten in de stallen in 2022 zijn vergeleken met 76 adressen in Friesland waarvan in 2021 ook de data bekend van waren. Helaas komen er maar weinig gegevens over de aankomsten binnen uit ander provincies. Gemiddeld was de aankomst in 2022 in Friesland 4 dagen later maar op veel lokaties soms wel meer dan 14 dagen! In dit Boerenzwaluw Journaal elders een verslag met cijfers over dit verschil in aankomst.
In 2022 zijn er door mij in Friesland wat minder boerenzwaluwen (697) van een ring voorzien dan in 2021 (767). Vooral minder nestjongen (162) in 2022. In 2021 ringde ik nog zeker 373 nestjongen. Doch daar staat tegenover dat er wat meer volwassen vogels zijn gevangen voor het RAS project (2022/448 en 2021/354).
Verder kwamen er erg veel meldingen binnen uit Friesland. Helaas kon ik vele adressen daarvan niet bezoeken doch heb uit de enorme hoeveelheid berichten en email (meer dan 3000) de gegevens per plaatsnaam gerubriceerd en tevens elders in het Boerenzwaluw Journaal losse artikeltje toegevoegd. Helaas was het voor mij door gebrek aan tijd niet te doen om alle binnenkomende materiaal te verwerken.
Toch is er weer een flinke hoeveelheid in dit Boerenzwaluw Journaal verwerkt. Allen veel leesplezier en mocht het zo zijn dat U aanvullingen kan geven op de aankomst cijfers per woonplaats dan hoor ik dit uiteraard graag. Hieronder in de Bijlage vind U het volledige verslag.
Nieuwsbrief 31. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant
Door Jan de Jong.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van januari 2023.
01-01. De huismussen en de merel die zich gisteren verstopt hadden bij het geluidsgeweld in Drachten kwamen vanmorgen weer uit hun schuilplaatsen en namen hun plek in de heg weer in (Cobie de Poel). Vanmorgen in Terbant (Terband) op het terras een groene specht. Nog nooit eerder hier gezien (Henk en Trienke Tjepkema). Sinds een paar weken in Oerterp (Ureterp) zijn er een achttal waterhoentjes bij de vijver (Ydwine van der Molen).Vanmiddag al een vroege grote lijster nog wat aarzelend zingend tussen Bontebok en Nijhoarne (Nieuwehorne) langs het Bospad (Bauke Sienema). In het Lauwersmar (Lauwersmeer) groepje van zes lepelaar overvliegend bij Bantpolder (Hetty Sinnema en Andries Zijlstra). Vandaag was de eerste ooievaar terug op het nest in Opende (prov. Groningen), vlak bij ons huis. We hebben er mooi het zicht op. Hij is een paar maand weggeweest (Sipke Lindeboom).Vandaag op het water voor de eendenkooi bij de Ulesprong aan het Tsjûkemar (Tjeukemeer) bij Sint Nyk (Sint Nicolaasga) twee groepen (een 20-tal) slobeenden, en meerdere wintertaling en een paartje nonnetjes (Tonnie van der Weij, Sint Nyk). In Feanwâlden (Veenwouden) bij de Klyndobbe 6 zwarte zwaan (Sibbele de Jong). Op de Warkumerwaard Workumerwaard een groep van 60 kleine zwaan (Tjerk Kunst).
03-03-2021. De volwassen kleine zwaan is beduidend kleiner dan de wilde zwaan en heeft het geel aan de snavelbasis kort en afgerond (zie ter vergelijking met wilde zwaan Nieuwsbrief 30). Wilde zwanen zijn qua grootte als een knobbelzwaan (zie ook foto wilde zwaan in deze Nieuwsbrief op 9 januari).
02-01. De ooievaar stond vandaag zelfs al te klepperen op het nest in Opende (Sipke Lindeboom). Bij de proefboerderij in het Lauwersmar(Lauwersmeer) 10 kleine zwanen (S. Luinenburg en Koert Scholten). Groepje van 300 kemphanen bij Harns(Harlingen) bij plasjes N31 (Patrick Agterberg). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) bij Badstrand zeven dwergmeeuw overvliegend (Jesse Sinnema). In Ljouwerterbosk (Leeuwarderbos) groepje van 25 sijsjes (Lisette Cuperus). Bij Beetstersweach(Beetsterzwaag) 1 mannetje bosuil roepend (Willem Bosma). In het Easterskar (Oosterschar) bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) bij het helofytenfilter gebied waargenomen; 7 nonnetjes, 1 roerdomp, 18 kramsvogel, 2 baardman, 1 blauwekiekendief, 2 waterral en twee witgatjes (Tonny de Jong, De Jouwer /Joure). Vlakbij Warkum (Workum) zag ik een groepje van 25 waterhoentjes langs de dijkvaart (Marion Dijkstra). In Drachten 1 man en 1 vrouw grote zaagbek en een dodaars in waterpartij voor ons huis (Fam. Nijboer).
03-01. Vandaag rond 16:30 uur kuierde ik met mijn vrouw in De Jouwer (Joure) een blokje om. Bij de Gyk hoorde ik een merel voluit zingen. Vond dit wel erg vroeg. (Tsjepke van der Honing). Groepje van 10 ringmussen in Wommels doen zich tegoed aan de vetbollen en nootjes (Jacob en Hanneke Tiemersma). In Kollum in het Kollumerkanaal vanmorgen een groep van 39 waterhoentjes. Al een paar jaar hebben we hier wel een flinke groep (Klaas Tiemersma). In onze tuin in Easterwâlde (Oosterwolde) veel vogels waaronder 3 goudvink, 7 merel, 1 boomklever, 2 grote bonte spechten, 4 groenlingen, 1 roodborst, 2 gaai, 1 houtduif en verder nog heel wat pimpelmees, koolmees en vinken. Wat altijd aardig om te zien is zijn ook 3 appelvinken. Ze zijn op de voederplank de baas met hun grote forse snavel. Zelfs de merels hebben respect voor ze (Nel van Charante). In het water voor ons huis aan Akkerland in Drachten 1 dodaars zien (Marten en Anneke Nijboer).
03-01-2023. Dodaars rustig dobberend in sloot in Drachten.
04-01. Mijn dochter Els Vink zag vandaag langs de spoorlijn bij voetbalvereniging Nieuweschoot in It Hearrenfean (Heerenveen) een ijsvogel in een sloot (Nico Vink). Zes zwarte zwaan te Nijemardum (Nijemirdum) bij Heaburgen (Jorrit Zondervan). Bij Koarnwertersân (Kornwerderzand) aan de Iselmarkant (IJsselmeerkant) 3 krooneend (Jens Tamminga). Op het Snitsermar (Sneekermeer) 350 kuifeend (Dick Pruiksma). In het Lauwersmar (Lauwersmeer) bij Ezumakeech (Ezumakeeg) 980 kievit rustend (Hans de Waard). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) aan Waadseedyk (Waddenzeedijk) groep van 9000 goudplevier (Sido Mylius). In de Strieper Kwelder op Skylge (Terschelling) groep van 800 wulp (Peter Spierenburg). In de Brekkenpolder ten oosten van Brandemeer drie koereiger (Sietse Bernardus, De Jouwer/ Joure).
05-01. In Koudum 1 Alexanderparkiet gezien (Jos Hooijmeijer, Trees Westendorp en Fedde de Vreeze). Vandaag een fazant overvliegend in It Hearrenfean(Heerenveen) noord gezien door dochter Els Vink. Vroeger waren er veel fazanten en patrijzen, soorten die je nu nauwelijks zien. Als kind zijnde weet ik me goed te herinneren dat de poelier het er met kerst en nieuwjaar druk mee had. Tijden veranderen nu eenmaal, we moeten het er maar mee doen (Nico Vink, It Hearrenfean/ Heerenveen).
06-01. In de Follegaasterpolder 60 grote canadese gans (Greet Boomhouwer). Op de Blauwgraslanden bij Eagemaryp (Akmarijp) 3500 kievit en 1 scholekster (Wouter M.G. Vansteeland). In Appelskea (Appelscha) bij Willemstad 50 koperwiek (Marco Glastra). Bij de Krûsbrekken bij Terherne 1 scholekster (Naut van der Mei). Op de Wide Mar bij Stiens 1 kaneeleend (Lisette Cuperus).
09-04-2022. Kaneeleend in ‘s-Gravenzande gefotografeerd. Waarnemingen in ons land zijn vaak ontsnapte vogels afkomstig van particuliere collecties.
07-01. In de Englumerpolder 50 knobbelzwaan (Hans Tettero). Bij Ferwert buitendijks 2500 kievit (J.de Groot). Bij Harns (Harlingen) een grote groep van 2500 wulp (Vincent Douwes). In de haven van Flylân (Vlieland) 1 zwartezeekoet (Carl Zuhorn). Aan de A6 op landerijen bij Jistergea (Eesterga) 40 grote zilverreigers (Pim Julsing). In de Overtuin te Oranjewâld (Oranjewoud) 1 grote lijster (Jan en Sean van der Steeg). Groepje van 7 ringmus in De Jouwer (Joure) in Skipsleat (Liekle Nijholt). Bij Haulerwyk (Haulerwijk) twee kruisbek in Haulerbos (Henri Zomer).
08-01. In het Lauwersmar (Lauwersmeer) 100 kleine zwaan (Rommert Cazemier). In De Jouwer (Joure)bij de Sewei 1 mandarijneend (Peter Schutten). Op Warkumerwaard (Workumerwaard) groep van 51 pijlstaart bij de Uitkijkhut (Vincent Douwes). BijKoarnwertersân (Kornwerderzand) aan de Ofslútdyk (Afsluitdijk) 2000 topper (toppereend) aan de Wadkant (Vos Eggens en Albert Eggens). Bij de Bocht van Molkwar 200 wulp (Libbe Zijlstra). Bij Koarnwertersân (Kornwerderzand) groep van 101 tureluur (Vincent Douwes). Op het Noorderleech 1000 kievit (Koos Jager). In Aldtsjerk (Oudkerk) 1 bosuil (Piet van de Polder). In Sigerswâld (Siegerswoude) 1 grote lijster (Willem Bosma). Bij It Soal te Warkum (Workum) Groepje van 20 ringmus (Vincent Douwes).
Sinds eind mei 2022 loopt hier in Tsjalbert (Tjalleberd) een mannetje fazant de buurt af. Wij voerden hem aan het eind van de middag met een handje maïs en dat wist hij al gauw. Naarmate de dagen korter werden, kwam hij eerder en vloog dan in een boom in het berkenbosje naast ons om te slapen. Nu voeren wij s morgens de vogeltjes, met ook zaad op de grond en dat weet meneer fazant maar al te goed. Hij zit dan al klaar in de voortuin en hoort hij de voordeur opengaan dan sprint hij ernaartoe. (Sia de Heus-Krikke).
08-01-2023. Het mannetje fazant komt dichtbij tijdens het voederen.
09-01. Een groep van 3200 kieviten en een 2500 goudplevieren en 10 nonnetjes in de Blaugerslannen (Blauwgraslanden) bij Eagemaryp (Akmarijp). Aan de Vegelinsweg bij De Jouwer (Joure) 24 grote zilverreigers en 1 slechtvalk (Lykele Zwanenburg, Dronten). Er zit hier een ringmus bij het vogelvoer in Pitersbierrum (Pietersbierum), zonder pootring. Af en toe zien we hier een grote zilverreiger. Een groepje waterhoentjes zit hier in het ruilverkavelingsbosje. En bij vrienden bij ons in de buurt zit ook een ringmus, ook zonder ring. (Gorrit en Klaske Smidts). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) groep van 5000 goudplevier en 30 houtduif in de Banckspolder (Kees van der Berg). In de Akmarijpsterpolder 1 slechtvalk (Koos Jager). Te Surhuzum (Surhuizum) 1 bonte kraai (Wieger Poelstra). Groepje van 600 kievit bij Terkaple bij Aldhof (Koos Jager). In het Ljouwerterbosk (Leeuwarderbos) te Ljouwert Leeuwarden 1 zanglijster (T. Brontsema). Ter hoogte van paal 18 op Skylge (Terschelling) bij de Duinen groep van 572 roodkeelduikers (H. Schouwenburg). In de Harichster polder bij Ealahuzen (Elahuizen) 6 bruine kiekendief (Marten Wesselius). Bij Wolvegea (Wolvega) groep van 30 sijs in de Lendevallei (Rogier Schinkel). Groep van 35 wilde zwanen (32 adult en 3 onvolwassen) in de polder van Nes in Dongeradeel (Theo Bakker).
16-02-2013. Wilde zwanen hebben een langere hals dan kleine zwanen en het geel duidelijk spitser en niet korter en afgerond.
10-01.In de stadsgracht van Frjentsjer (Franeker)Twee mannetjes manderijneend (Klaas Plat).Gisteren en vandaag grote groepen kieviten gezien, bij Ballum en Buren op It Amelân (Ameland). Had ze een tijdje niet gezien van daar dit bericht (Janke Nobel).Tot onze verrassing verschenen er ongeveer 3 weken geleden twee waterhoen voor het terras op het bolwerk in Harns (Harlingen). Maar zij hadden al snel in de gaten, dat er iets te eten was op het terras. Dat werd blijkbaar doorgegeven en wij hadden toen met regelmaat drie tot vijf waterhoenen op ons terras! (C. Doorn, Harns /Harlingen). De Alexanderparkiet is nog steeds aanwezig in Koudum aan de Doerebout (Fedde de Vreeze).
11-01. In De Jouwer (Joure) zeven grote zaagbek (2 vrouw/5 man) in poel bij bedrijvenpark de Ekers (Durk Visser). In het Easterskar (Oosterschar) bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 14 nonnetjes (Bauke Sienema). Bij Kollumerpomp al meerdere dagen 1 groep van 100 holenduiven in de Nieuwe Buitenpolder (Jeroen Schoondergang). In Sint Anne (Sint Anna Parochie) een groepje van 27 waterhoen (Rudy Fopma). In Drachten 1 scholekster (Sipke Booi). In Beetstersweach (Beetsterzwaag) een groep van 16 staartmees (Willem Bosma). Bij Bakkefean (Bakkeveen) in de duinen 1 klapekster (Linda Veeman). Bij Ljouwert (Leeuwarden) 1 scholekster (Koos Klijnsma).
12-01. In het Wijnjeterperschar 1 witgatje gezien (S. Rintjema en K. Jager). In Koudum groepje van 14 ringmus (Jos Hooijmeijer). In It Hearrenfean (Heerenveen) zes groenling (Martine Huisman). In de omgeving van Aldwâld (Oudwoude) 1 ijsvogel gezien (Henk Korte).
13-01. Bij Starum (Stavoren) een groep van 60 grote zaagbek (Rudy Fopma). Bij Aldskoat (Oudeschoot) 2 ooievaar (Bauke Sienema). Bij Ravenswâld (Ravenswoud) groepje van 40 geelgors aan het voedsel zoeken (Koert Scholten). Bij Ternaard groep van 15 blauwe kiekendief op slaapplek (Martin van Holsteijn).
14-01. Bij Drachten Azeven Noord 1 Chinese knobbelgans (Koert Scholten). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) bij de Westerplas 25 tafeleend, hierbij 16 man en 9 vrouw (Egbert Boekema). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 1 ijsvogel (Bauke Sienema, It Hearrenfean/Heerenveen). Bij Paesens groep van 120 kluut op Peazemerlannen (Paul Gnodde). Bij Beetstersweach (Beetsterzwaag) 2 appelvink (Willem Bosma). In Polder van Nes (Dongeradeel) groep van 60 kleine zwaan (Jeroen Versteeg).
15-01. Groep van 18 waterhoen in Starum (Stavoren) gezien (Hessel van der Iest). In de Zurichsterpolder groep van 300 scholeksters (Johan op den Dries). Op Skylge (Terschelling) groep van 60 drieteenmeeuw overvliegend naar west bij paal 18 (Joost van Bruggen). In de Zuidlanden bij Ljouwert (Leeuwarden) 1 groene specht (Jaap Westra). Bij Maartenswoude in Drachten 1 scholekster (Rommert Cazemier). Aan de Vegelinsweg bij Vegelinsoard (Vegelinsoord) 1 roodhalsgans tussen een groep brandganzen (Tonny de Jong, De Jouwer/Joure).
30-04-2022. Roodhalsganzen worden weinig gezien in de gemeente De Fryske Marren. Deze werd op Ameland gefotografeerd in de Buurdergrie.
WATERHOENTJES
De afgelopen week kreeg ik naar aanleiding van een stukje in de Leeuwarder Courant van 3 januari over het waterhoentje veel reacties binnen. Veel waterhoentjes komen in de winter af op het voer in de tuinen. Dat bracht herinneringen naar boven van vroeger. In mijn jeugdjaren rond de zestiger jaren in Vierhuis (bij Rohel aan Tsjûkemar /Tjeukemeer) strooiden we de afval schillen van de spruitjes en de aardappelen (fijngehakt) op het erf en dan kwamen er altijd groepjes meerkoeten en waterhoentjes op af. De afval schillen werden dan wel eerst goed gewassen. Rond die tijd waren de petgaten achter ons huis nog vlakbij. Ook broedden de waterhoentjes en meerkoeten in de Vierhuistervaart, in latere jaren is deze vaart gedempt en kwam de snelweg van It Hearrenfean (Heerenveen) richting Ychtenbrêge (Echtenerbrug) ervoor in de plaats. Hieronder enkele reacties van de lezers.
03-01.Net de bijdrage over het waterhoentje in het LC gelezen. Wij hebben ook een ervaring. We wonen op een boerderij aan de rand van het dorp Deinum. Onze boerderij is omringd door een ‘gracht’, met aan één kant een heg. Een jaar of 5 geleden kwam er een paar waterhoentjes en bleef het hele jaar rond in de gracht en heg zitten. In het voorjaar/ zomer kregen ze 2 jongen en ook zij bleven. Op dit moment zijn er een stuk of 6-7 en breidt de familie uit. Ze blijven hier allemaal en in de winter voeren we alle vogels, ook de andere pikken een graantje mee. Wij genieten van de waterhoentjes en wonder boven wonder leven ze allemaal nog, en gaat het niet zoals bij bijna alle jonge eendenkuikens, elke dag één minder (Piet en Femmy Heeringa).
03-01. Vandaag met belangstelling uw stukje over het waterhoen gelezen, een van mijn favoriete vogels.
Wij wonen al meer dan 30 jaar in De Broek (Broek-Noord bij De Jouwer (Joure), aan de vaart op de Plusterdyk Al vele jaren zien we hier waterhoentjes. Zowel in de zomer als in de winter. Al vele winters zijn ze gasten op ons erf. In de zomer broeden ze meestal op enige afstand van ons huis. Eén keer kwam het voor dat ze een nest met jongen hadden in een toerbootje bij de buren, naast de buitenboordmotor. Wij hadden daar mooi zicht op. Toen meerkoeten dit nest ontdekten door het gepiep van de jongen, hebben die de jonkies in een dag tijd verzopen en/of dood gepikt. Dit jaar kwam het waterhoenpaar langs zwemmen met daarbij drie jongen. Al vele winters hebben we enkele waterhoentjes als wintergasten op het erf. Tot voor drie jaar terug waren dit er meestal twee. Daarna waren er geregeld drie en in de afgelopen herfst vertoonden zich er vier. In de weken voor de afgelopen kerst waren het er meestal tussen vier en zeven. Die stappen dan bij ons op het gras tussen huis en vaart. Als er een voederbuis voor de tuinvogels hangt, zoals nu al enkele weken, dan zijn ze daar ook graag gast en pikken alles op wat mussen en mezen morsen. Ieder dag zijn er wel 2 à 4 die komen mee-eten. Enkele dagen geleden zag ik dat een waterhoen die met moeite zodanig op een takje was gaan zitten dat ze uit de opening van de voerbuis kon pikken. Eerder heb ik ze ook wel eens op takken in de boompjes gezien. Kortom, ook hier in Broek-Noord is er al jaren een groepje waterhoentjes dat hier overwintert. Toen in december de vaart even dichtgevroren was, waren ze steeds bij het eendenwak onder de treurwilg van de buren te vinden. Wij prijzen ons gelukkig dat we deze aardige ‘lytse hintsjes’ als regelmatige gasten op ons erf hebben (Jacob van der Vaart, De Broek /Broek).
04-01. Gisteren stond in de Leeuwarder Courant uw bijdrage over waterhoentjes. Ik wist niet dat zij vooral trekvogels zijn. Talloze keren per dag komen zij in wisselende samenstellingen naar de tuin rond onze voedertafel in Drachten waar ik zaad en oud brood strooi. Ik denk dat er zo'n 6 zijn, die meestal in groepjes van 2, 3 of 4 komen. Vanaf medio december komen ze langs (Bart Gietema).
06-01. Al jaren maak ik eenden korven van wilgen twijgen in Terkaple. Daar willen de waterhoentjes graag in broeden als de korven in het water staan. Ze maken dan net zo’n nest in de korf zoals ze ook in het riet doen. In de rieten eenden korven broeden ze minder (Jurjen van der Meer).
06-01-2023. Waterhoentjes broeden soms ook wel in een gevlochten eendenkorf van wilgen twijgen.
08-01.Ik las je column in de LC over het waterhoen. Wij wonen al vele jaren in Tsjalbert (Tjalleberd) omgeven door een sloot. Zo nu en dan zagen we altijd maar 1 waterhoentje, die schoot dan b.v. onder de stap vandaan als we de gieter vulden. We vroegen ons dan af of het dezelfde was, maar toen ik las dat ze wel 19 jaar konden worden, zou dit kunnen. Tot een paar jaar geleden in de winter. Er lag een klein laagje sneeuw en het hoen waagde zich in onze voortuin over het gras naar de vijver. We dachten nog: kijk uit en roetsj daar dook een roofvogel op hem en nam hem in zijn klauwen mee. We dachten gedaan met het waterhoentje, maar niet lang daarna toch weer 1 waterhoentje zo nu en dan in onze slootjes (Sia de Heus-Krikke, Tsjalbert /Tjalleberd).
Opmerking Jan de Jong; Graag ontvang ik reacties van lezers die broedgevallen van het waterhoen in eenden korven hadden.
Tot zover weer het Vogelnieuws van de eerste helft van januari 2023
Meldingen voor de Nieuwsbrief 32 graag vóór 2 februari 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van december 2022.
door Jan de Jong
15-12. Bij Stiens by de Wurge een groepje van 10 waterhoen (Gerard Mast). In de Buisman eendenkooi bij Piaam 3 houtsnip opvliegend (Andries Blom, Warkum). Op de Snitser Mar (Sneekermeer) groep van 30 nonnetjes (Jeroen Breidenbach). Twee grote lijster op Heide van Allardsoog (Koert Scholten). Bij Nij Beets (Nijbeets) groep van 40 wilde zwaan (Christiaan de Vries). Bij de Kolken te Anjum 14 wilde zwaan (Andries Dijkstra). In Aldwâld (Oudwoude) heeft een waterhoen honger nu er overal ijs is. De vogel komt elk jaar even langs (Willem Jonkman).
Waterhoentjes uit noordelijk en oostelijke streken komen de laatste jaren in de wintermaanden steeds minder voor in sloten en vijvers in dorp en stad. Deels komt dit door de klimaatverandering. De noodzaak voor de noordelijke broedvogels om in zwakke winters weg te trekken neemt dan ook af. Het waterhoen kan meerdere legsels per jaar produceren. Zo melde Douwe Franke uit Burgum me op 16 maart 1980 dat er al een vroeg ei in Garyp bij de Stobbehoek is vastgesteld (zie Leeuwarder Courant 28-3-1980). De eerste eieren worden meestal al eind maart gevonden en de tot ver in augustus en zelfs in oktober kan men nog ouden met kleine jongen zien. Zo zag Jacob van der Veer uit Koudum op 9 oktober 2002 bij de kerk in Warkum nog een paar met 2 jongen van een dag of acht oud. Erg laat was ook het paar dat op 3 november in De Rottefalle werd gezien met 2 jongen van plm. 7 dagen oud (P. Fennema, Eastermar).
In de winter van 2022-2023 is er nog maar een flinke groep waterhoentjes gezien op 24 -11-2022 in de Heanmarpolder bij Koudum 28 vogels (Jos Hooijmeijer).
Zijn waterhoentjes deze winter (2022-2023) ook op andere plekken gezien?
16-12. Vandaag in het Fermanjebosk in Damwâld een groepje van 3 goudvink, waarvan 2 mannetjes en 1 vrouwtje. Ook daar twee appelvink. Er zijn er nu grote groepen vinken (50), putters (30) en sijsjes, te zien aan het Fermanjepaad. Hier is een bloemenstrook aangelegd. Zaden zijn er dus genoeg. (Jan Andries Wagenaar). In Snits (Sneek) 1 dode houtsnip gevonden als raamslachtoffer (Jantine Brouwer, Winsum). Bij Sint -Anne (Sint Anna Parochie) een groepje van 19 waterhoen (Gerard Westerhuis). Bij Sniksweach (Snikzwaag) 2 groepjes wilde zwaan, 1 x 7 en 1 x 9. Verder 4 velduil en 1 vrouw blauwe kiekendief (Tonny de Jong, Joure). Rond 15.30 uur groepje van 8 watersnippen op talud van het uitstroomkanaal van gemaal de Heining, boven Hallum (Jorrit de Boer, Ljouwert).
16-12-2022. Tijdens winterse kou komen veel watersnippen in beweging op zoek naar voedsel.
17-12. Bij Feinsum bij de brug een groepje van 14 waterhoen en verder 41 wilde zwaan op bietenkop- resten op het veld. Op 18 december waren er wel 50 wilde zwaan op datzelfde bietenkop veldje (Gerard Mast, Stiens). Vandaag 2 keer een houtsnip op zien vliegen tussen Hitsum en Frjentsjer(Auke van Eck, Hitsum). Bij Gersleat (Gersloot) aan de Haudmare een knobbelzwaan met gele halsband (PP53) gezien in een groepje van 6 (Marco Hasselaar, It Hearrenfean).
17-12-2022. De knobbelzwaan met gele halsband PP53 werd op 11-8-2017 te Sauwerd (Winsumermieden) in de provincie Groningen geringd al eerste jaar man. In de jaren 2017-2018 is de vogel tot 7 maart 2018 alleen in de provincie Groningen gezien. Vanaf 19 mei 2018 tot heden is deze knobbelzwaan 15 x in Friesland gezien. Vind waarschijnlijk het gras hier lekkerder.
18-12. In Hitsum 1 houtsnip in de tuin (Tjitske van der Meer -de Vries). In Oerterp (Ureterp) een appelvink in de bomen gezien (Ydwine van der Molen). Vandaag deed Herman Postma zijn maandelijkse rondje ganzentellen voor SOVON. Bijna alles was dichtgevroren. Bij de pont naar Langwar (Langweer) was de vaart ’s morgens, voordat de pont ging varen, ook helemaal dichtgevroren, vertelde de pontwachter. De hele vaart lag dicht met dikker ijs en op de route van de pont was dunner ijs, omdat dit elke dag kapot gevaren wordt. Toen de pontwachter zondagmorgen begon te varen, brak het dunne ijs en na een poosje kwam er een ijsvogel vissen in het door de pont gebroken ijs. Door de pont was er een groot wak ontstaan in de Langweerder Vaart (email; Herman Postma, Toppenhuzen).Gisteren 2 grote bonte specht gezien vanuit onze woning in Achlum. Leuk om ze vanuit het keukenraam te kunnen volgen (Hendrik en Antje Kikstra). Tijdens het wintertje 1 groep van zeker 25 a 30 grote zilverreiger en enkele blauwe reiger in Dekema State te Jelsum (tuinbaas Wim Hoogendam).
Op de foto een deel van de groep grote zilverreigers en blauwe reigers in het park Dekema State.
19-12.Een groene specht bij de 11 stedenhal in Ljouwert. Hij zat buiten in vrij lang gras voedsel te zoeken (Philip de Vries, Boalserd [Bolsward]).Wij zagen vanmorgen in Himmelum (Hemelum) een gaai op de pindaslinger zitten. Het lukte hem om er eentje af te halen en hij ging op de tuintafel zitten om de pinda goed vast te pakken en vloog ermee weg. (Joke Wolbers). Een watersnip in de tuin in Stiens (Fam. Schaaf). Bij de Potten aan het Snitser Mar (Sneekermeer) 1 goudhaantje gezien (Hiske van Leeningen, Sneek). Te Aldwâld (Oudwoude) twee kepen tussen een groepje vinken (Willem Jonkman).Vandaag de kramsvogel gespot in de sierappelboom in Wynjewâld (Wijnjewoude) bij ons in de achtertuin. Deze keer had hij zich niet verstopt achter de besjes, zodat hij mooi te zien was. Bijzonder is dat hij al een aantal dagen achterelkaar alleen komt. Eerdere jaren verschenen ze altijd in een groep (Riemke en Gerke de Vries).
20-12. Groep van 56 wilde zwaan te Finkum (Gerard Westerhuis). Bij Riis (Rijs) een groepje van 14 waterhoen (Theo de Vries). In Snits (Sneek) groepje van 8 ringmus (Nelleke van der Meer). In It Hearrenfean (Heerenveen) 1 man zwartkop in de tuin (Alie de Jong/Jan de Jong). In Easterwâlde (Oosterwolde) een groepje van 20 sijsjes (Rudi Huiting). Bij It Swin bij Ealahuzen (Elahuizen) twee bruine kiekendief (Marten Wesselius en Rommert Cazemier).
21-12. Aan de Herenwal in It Hearrenfean (Heerenveen) 1 ijsvogel vissend in een vrij grote vijver (mededeling Marco Hasselaar). Bij mij achterhuis in Turns (Tirns) ligt de Joostema ijsbaan, daar had ik vanmiddag twee witte kwikstaarten voor de verrekijker, ze zochten voedsel op het smeltende ijs. Prachtig in winterkleed. Ik heb een paar jaar achter elkaar een paartje in de tuin gehad, ze broedden in een hout hok. Ook hebben ze een keer gebroed achter de zonnepanelen op het dak bij de buren (Karst Tamminga). Tijdens de korte winterperiode waren we de ijsvogel kwijt, maar gelukkig zagen we hem vandaag weer tussen de Luts van Kippenburg naar Balk. Dit is de charme van het op de fiets langs de Luts rijden (Joke en Rinke Koopmans).Een groepje van 12 koperwiek in de tuin te Feinsum (Hielke de Groot).
21-12-2022. Koperwieken kunnen plotseling in de tuin verschijnen in de winter. Vaak zijn ze op zoek naar bessen, doch ze worden ook wel voedsel zoekend op de grond tussen bladeren gezien.
22-12. Bij Minnertsgea (Minnertsga) Een groep van 38 kleine zwaan in Groote Noorderpolder (G. Neijsen). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg 1 roerdomp (Harm Scholten). In Wynjewâld (Wijnjewoude) 1 middelste bonte specht (A. Huitema). Bij de Rotstergaasterwallen te Rotstergaast 2 raaf ruzie makend met buizerds(Koos Jager). Twee roodhalsgans bij Workumerveld (Andries Blom). Twee dwergganzen in de omgeving van Snits (Sneek) op foto vastgelegd (Dick Pruiksma).
22-12-2022. Dwergganzen worden maar weinig gezien in Friesland. Let op de gele oogring.
23-12. In Kollum aan de Hameren 1 ijsvogel terug na het wintertje. Onze tuin grenst direct aan een brede sloot, waar de ijsvogel een vaste gast is. Deze sloot was tijdens het afgelopen wintertje helemaal dicht gevroren. Zondag schaatsten we er nog op. Vanmorgen rond half elf hebben we hem weer voor het eerst gezien in een boom aan de waterkant (Hinke Kemper). Vandaag een ijsvogel gezien in de tuin te Joure (Skipsleat). Deze ijsvogel heeft de vorstperiode overleefd (Rob de Geus). Tussen de Morra en de Fûgelhoeke bij Himmelum (Hemelum) langs het Morrapaed 1 ijsvogel gezien (Thomas van der Veer, Warkum).
24-12. Drie kraanvogels in de Weperpolder (Koert Scholten). In de Bakkeveenster duinen 1 klapekster (Siep Luinenburg). Op de Zuidwaard bij Makkum 1 roerdomp (Ruben Drost). Op Terschelling bij paal 18 een groepje van 14 dwergmeeuw overvliegend (Chris Winter). In de Lemster Polder bij Jistergea (Eesterga) 1 ruigpootbuizerd (Michel Slagter). Een boomkruiper te Hitsum gezien (Auke van Eck). In Turns (Tirns) 1 ijsvogel gezien en 1 ijsvogel in It Hearrenfean (Heerenveen) boven de Gracht (Roeland Niemarkt, Skearnegoutum (Scharnegoutum).
25-12. Een koperwiek vliegt tegen raam in Joure en blijft versuft zitten (Joke Leenstra). Bij Eanjum (Anjum) 40 wilde zwaan (Harry K.). Op Snitser Mar (Sneekermeer) bij Griene Dyk 2 dodaars (Johan op den Dries). Bij Eanjum (Anjum) bij de Kolken groep van 90 voedsel zoekende wulpen (Dick Kuipers). Bij de kijkhut de Ral bij Piaam 1 roerdomp (Walter Lemstra). Bij De Gaastmer (Gaastmeer) 1 koereiger gezien (Sietse Bernardus, Joure). In Aldeholtpea (Oldeholtpade) 1ijsvogel (Ruurd Jelle van der Leij). In Makkum 1 man zwartkop gezien (Harry Stoelinga). In de Zuidlanden te Ljouwert 1 groepje van 5 ringmus (Olivier Horiot). Drie grote zaagbek (2 man,1 vrouw) in de Feinsumer Feart (Gerard Mast).
26-12. Op Ameland in Polder Nes 3 roodhalsgans (Marco Deenik). Bij Beetstersweach (Beetsterzwaag) in polder De Beets een groepje van 80 stormmeeuw voedsel zoekend (Christiaan de Vries). In Heech (Heeg) aan de Wegsloot 4 koereiger (Peter van der Weij). Groepje van 5 appelvink in Ljouwert in Westeinde (Roy Verhoef). In Fryske Peallen (Frieschepalen)1 witte kwikstaart (Bert Winters). Groep van 400 scholekster op Vlieland bij Vuurboetsduin (Bart Vastenhout). Groep van 12 nonnetjes te Ljouwert bij Natuurplas & Merriedobbe (Vincent Douwes). Bij de vogelkijkhut in het Easterskar (Oosterschar) bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) groep van 21 nonnetjes (Jan Dreteler). Groep van 19 nonnetjes in It Swin bij Ealahuzen (Fre-Jan de Vries).
27-12. Groepje van 120 kleine rietganzen op Workumerveld (Wietze V.). Twee zwarte zwaan in Wijckelerpolder (Marten Wesselius). Twee zwarte zwaan in Slotmolenpolder bij Sint Nic (Sint Nicolaasga) (Jorrit Zondervan). Bij Aldemardum (Oudemirdum) twee zwarte zwaan in Zuiderfennenpolder (Theo de Vries). Te Aldeouwer (Oldeouwer) 1 zwartezwaan met enkele knobbelzwanen op weiland (Fokke Stastra).
27-12-2022. Steeds vaker zien we in de gemeente De Fryske Marren zwarte zwanen. Vaak zijn ze in gezelschap van knobbelzwanen.
We zijn erg benieuwd waar in 2022 in Friesland zwarte zwanen hebben gebroed. Soms broeden ze nog in december. Laat ons ook vooral weten waar ze gebroed hebben in de afgelopen jaren.
Bij Harns (Harlingen) drie nonnetjes in het Hegewiersterfjild (Klaas Plat, Frjentsjer). Groepje van 45 kievit overvliegend naar west bij Burgum (Wiebe Sjoerd van der Veen). Op Terschelling bij de Rimkeskooi een groep van 230 wulpen (Chris Winter). In Wergea 1 halsbandparkiet (Rob Venderbos). In het Ketlikerskar 1 kleine bonte specht (Jorrit Zondervan). In Feanwâlden (Veenwouden) 1 vrouwtje zwartkop roepend (Erwin Walstra). Bij Aldeboarn 1 kolgans met een lime groene halsband met inscriptie gezien (Marco Hasselaar).
27-12-2022. Deze kolgans met lime groene halsband bleek geringd te zijn als volwassen man op 10 augustus 2016 in Rusland te Kolguev in provincie Arkhangelsk. In 2022 is de vogel ook op 6 december in dezelfde omgeving van Aldeboarn gezien door Leo Schilperoord.,
Tegenwoordig is met een goede fotocamera met juiste data en tijdsinstelling en GPS coordinaten gemakkelijk de exacte plek van een vogelsoort met halsband/kleurring of pootring achteraf juist te registreren. Veel vogelsoorten zijn tegenwoordig van gekleurde pootringen/halsbanden of zelfs vleugelmerken voorzien om het individue beter te herkennen zonder deze terug te moeten vangen. De zicht waarnemingen/fotos vormen een wezenlijke bijdrage aan het onderzoek naar de herkomst en de gedragingen van de soort. Dus mocht U fotos hebben gemaakt van een vogel met halsband, gekleurde pootring(en), etc. die niet gemeld zijn bij de betreffende projecten dan kan me ze alsnog bij ons melden. Een originele foto meezenden s.v.p.
28-12. In de polder Oldelamer 1 ruigpootbuizerd (Andries Blom). Groepje van 30 putters aan het Snitser Mar (Sneekermeer) bij Gerbrandygemaal (Jappie van der Pol). Aan het Strand en Noordzeekust bij. Nes op Ameland groepje van 101 zwarte zee-eenden (Merel Zweemer). In het Lauwersmeer bij Kollumerwaard 13 nonnetjes (Koert Scholten). Groep van 300 goudplevier in Anjumer en Lioenssenerpolder (Enno Ebels). Groep van 25 grote zilverreiger op de slaapplek in polder Harich (Fre- Jan de Vries). Groep van zeker 2000 bonte strandlopers in Anjumer en Lioenssenerpolder (Koert Scholten).
29-12. Groepje van 13 nijlgans bij Feinsum (Gerard Mast, Stiens). In Jelsum op Dekema State 1 grote bonte specht man bij pindakaas pot (Tuinbaas Dekema State Wim Hoogendam). Groepje van 26 nonnetjes in Groene Ster bij Ljouwert. Op de Natuurplas & Merriedobbe bij Ljouwert nog eens 22 nonnetjes voedsel zoekend (Johan. E). Bij de haven van Harns (Harlingen) een groep van 100 kanoet (Gert Jan van Noord). Bij It Swin bij Ealahuzen (Elahuizen) 17 blauwe kiekendieven op slaapplaats (Fer- Jan de Vries). Bij de Schaopedobbe bij Elslo (Elsloo) twee boomleeuwerik (Ton Eggenhuizen). Groep van 600 kramsvogels verspreidt langs Karrepad op Schiermonnikoog (Hein Prinsen). Groepje van 5 ringmus te Wâldsein Woudsend (Jorrit Zondervan).
30-12. De ijsvogel vliegt nog steeds door de tuinen van de eerste Herenwal in It Hearrenfean (Heerenveen). Kijken of die na de jaarwisseling er nog steeds zit (Marco Hasselaar). Te Penjum (Pingjum) een groep van 200 zwartbuikrotgans (F. Zevenberg). In het Lauwersmeer groep van 117 wilde zwaan (Wichard Zuidema). Groep van 2000 bergeend tussen Holwerd-Ameland bij vaargeul tijdens veerdienst (Marco Deenink). Bij de Vogelpolle Ameland groep van 8000 smient (Jan van der Winden).
31-12. Bij de Galamadammen 50 wintertaling (Herman Bruggink). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 30 nonnetjes (Bauke Sienema). Groep van 5000 scholekster bij Vrijheidsplaat op Ameland (Irene L.). Groep van 600 steenloper in Banckspolder op Schiermonnikoog (Christiaan Both).
Wilde zwanen bij Feinsum.
Op de valreep van oud en nieuw kreeg ik van Gerard Mast uit Stiens nog een mooi lijstje van de aanwezige wilde zwanen die bij Feinsum tussen 20 en 31 december op een stuk bouwland zochten naar de restjes bietenkoppen. De data: 20-12. 54/ 22-12. 60/ 24-12 0(!)/ 25-12. 60, hiervan vlogen er 20 weg/26-12. 40/ 27-12. 75/ 29-12.63/ 30-12. 75/en 31-12. 14 wilde zwaan. De laatste wilde zwanen op oudejaarsdag waren erg onrustig door het knallen rond de jaarwisseling.
Wilde zwanen zijn erg onrustig met de jaarwisseling.
Het blijkt dat eind december altijd veel vogelsoorten onrustig zijn met de jaarwisseling. We zijn erg benieuwd of het elders ook heeft geleid tot opmerkelijke voorvallen en/of excessen. Bekend is dat veel soorten zich veiliger voelen in een grote groep.
Tot zover het vogelnieuws in 2022. Op naar 2023 ,met de wens dat het voor natuur en ons als mens in alle opzichten een beter en mooier jaar wordt.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 31 graag vóór 17 januari 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Sinds 2001 ringt auteur voor het wetenschappelijk onderzoek (RAS project) van het Vogeltrekstation Wageningen in de gemeente Heerenveen oeverzwaluwen in de vaste wand De Ierdswel. Het doel van dit onderzoek is om informatie te verzamelen omtrent overleving, dispersie, leeftijden en conditie. Op verschillende lokaties rondom Heerenveen broeden al jaren oeverzwaluwen in zand en modderbulten. Later kwam daar de vaste broedwand bij van de Ierdswel. Samen met de Gemeente Heerenveen is er destijds door de Vogelwacht Heerenveen - Oranjewoud en de sponsors in 2004 een vaste wand gerealiseerd waarin vrijwel elk jaar oeverzwaluwen broeden. Een goede en vaste plek om wetenschappelijk onderzoek te doen aan oeverzwaluwen.
Al zeker 18 jaar keren er elk jaar oeverzwaluwen terug uit Afrika naar de vaste broedwand in Heerenveen.
Wat is het RAS project?
Het Retrapping Adults for Survival (RAS)-project is een project van het Vogeltrekstation Wageningen dat zich specifiek richt op het meten van de overleving van Nederlandse broedvogels. Er zijn RAS projecten voor allerlei soorten. Dus ook voor de oeverzwaluw. Het project is gestart in 1998, maar gaandeweg zijn ook oudere gegevens met terugwerkende kracht aan het RAS-programma toegevoegd. Het doel van het project is om zoveel mogelijk terugvangsten of waarnemingen van één vogelsoort binnen een vastomlijnd gebied te verzamelen, die het mogelijk maken om de overlevingskansen van een reeks van vogels te volgen. Het ringwerk voor het RAS project vindt met name plaats gedurende het broedseizoen, en richt zich in de eerste plaats op de volwassen broedvogels en wordt uitgevoerd door ervaren en gecertificeerde vogelringers.
Volwassen oeverzwaluwen jagen vaak boven kruidenrijk grasland naar insecten voedsel voor hun jongen.
Naast de RAS vogels worden dikwijls ook jonge vogels geringd, omdat een deel van deze vogels later als broedvogel terug kan keren naar hetzelfde gebied. De terugvangsten of waarnemingen van vogels, die in vorige jaren zijn geringd, kunnen worden gebruikt om de overlevingskansen te berekenen. Een hoge graad van plaatstrouw bij broedende adulte vogels maakt het vergaren van ring- en terugvangst gegevens tot een efficiënt middel om de overlevingskansen van adulte vogels te meten en te volgen. Het project is zo eenvoudig en flexibel mogelijk ontworpen zodat het kan worden aangepast aan de specifieke kenmerken van de soort die wordt gevolgd. Ofschoon de terugmeldingen van geringde vogels al goede inlichtingen verschaffen over de overleving van een groot aantal vogelsoorten zijn er nog altijd veel belangrijke soorten en gebieden waar het Vogeltrekstation niet voldoende gegevens van heeft. Het RAS-project is in het leven geroepen om deze gaten op te vullen. Kennis van de overlevingskansen van vogels is van essentieel belang voor doeltreffende beschermingsmaatregelen (bron; Vogeltrekstation Wageningen).
Wanneer keren oeverzwaluwen terug.
Oeverzwaluwen overwinteren in Afrika en keren hier in de regel rond eind maart/begin april terug.In 2021 werden er op 6 maart al twee oeverzwaluwen gezien bij de Twijzelermieden (Teun IJlstra). Op 29 maart werd een 4-tal bij de kijkhut in het Oosterschar gezien (Johannes en Gea Koster). Op 10 april 2021 ontdekte Martine Huisman er een 10-tal bij de Kavels in Heerenveen. Op 15 april 2021werden er een 100 tal bij de broedwand in het Oosterschar gezien (Wiebe Nijlusing). De eerste oeverzwaluwen in Friesland waren in 2022 wat later terug dan in 2021. Op 8 april 2022 werden in Friesland bij Lutkewierum in de polder de eerste vier gezien door Elsje Koorstra Ham. Op 13 april 2022 werd er door Jorrit Zondervan (e.a.) in het Oosterschar bij Sintjohannesga een groep van max. 50 gezien. Bij Heerenveen (De Kavels) werden op 4 mei door Sietse Brouwer een 10-tal gezien, de volgende dag waren er al twintig! De oeverzwaluwen kiezen vanuit Nederland tijdens de najaarstrek de route via Frankrijk, Spanje en de westelijke Sahara naar de Sahel waar de winter wordt doorgebracht. Een klein deel wordt tijdens of vlak na het broedseizoen in Engeland en Ierland aangetroffen. Dit wijst op dispersie of zwerfgedrag. De voorjaarstrek van in Nederland geringde of terug gemelde oeverzwaluwen loopt deels via Italië en deels via Spanje-Frankrijk (bron Vogeltrekatlas Vogeltrekstation Wageningen).
In mei is door broedzorg coördinator Jens Tamminga het snel opgroeiende riet voor de broedwand van de Ierdswel verwijderd zodat de oeverzwaluwen er gemakkelijk in en uit kunnen vliegen. Dit jaar waren er zeker een 75 nestgangen open gegraven en bezet door oeverzwaluwen. Massaal keerden ze terug dit jaar. Op een drietal dagen in 2022 zijn er 169 oeverzwaluwen geringd en 18 terug gevangen met en pootring. Naast de oeverzwaluwen heeft er ook aan de oostkant van de wand nog een ijsvogel paartje met succes een broedsel grootgebracht.
Geringde oeverzwaluwen in 2022.
In 2022 zijn er in totaal 169 oeverzwaluwen van een pootring voorzien tijdens drie vangdagen (31 mei,2 juli en 30 juli). Het betreft 45 man, 53 vrouw en 69 jonge vliegvlugge oeverzwaluwen. Oeverzwaluwen die eerder in 2022 geringd of gecontroleerd zijn en terugvangsten uit voorgaande jaren zijn niet meegerekend. Het grootste deel van de oude vogels (75%) is vooral tijdens de eerste vangdag op 31 mei geringd. Op 2 en 30 juli werden nog een klein deel (25%) oude vogels zonder pootringen gevangen. Totaal zijn er iets meer vrouwtjes dan mannetjes geringd, dit komt doordat vrouwtjes vaak nog op het nest zitten tijdens het vangen en mannetjes al vroeg de nestwand verlaten of soms de hele nacht elders buiten verblijven. Het vrouwtje broedt het meest op de 5 a 6 eieren. De broedduur is ongeveer 14 a 15 dagen. Na het uitkomen van de eieren verblijven de jongen zeker nog rond de 22 dagen in het nest of nestopening en worden door beide ouders gevoerd.
Kolonie De Ierdswel Heerenveen
Aantal geringde oeverzwaluwen in 2022
Datum
Aantal
Man
Vrouw
Jong
31-05-2022
75*
33
40
0
02-07-2022
83
11
9
63
30-07-2022
11
1
4
6
Totaal
169
45
53
69
* inclusief 2 als volwassen geringd waarvan het geslacht onbekend is.
Tabel 1.Aantal geringde volwassen en jonge oeverzwaluwen in 2022 in De Ierdswel.
Tijdens de vangdagen op 2 en 30 juli zijn er in totaal 69 vliegvlugge jonge oeverzwaluwen geringd. Als de eerste lege eischaal dopjes onder de nestopeningen worden gevonden dan kan je de gemiddelde data wanneer de jongen uitvliegen berekenen. Jonge vogels worden nadat ze zijn uitgevlogen nog meerdere dagen door beide ouders gevoerd en keren nog regelmatig terug in de wand om er veilig te slapen gedurende de nacht. Ook slapen ze later wel in andere kolonies als ze al voedsel zoekend de omgeving verkennen.
Ook nog buiten het nest in de broedwand worden oeverzwaluwen door hun ouders nog gevoerd.
Terug gevangen oeverzwaluwen in 2022.
In Tabel 2 staat een lijstje met 18 teruggevangen oeverzwaluwen die al een ring droegen uit voorgaande jaren. Ook bij deze gecontroleerde oeverzwaluwen waren meer vrouwen (61,12%) dan mannen (38,88%).
Het totaal van de gevangen oeverzwaluwen in 2022 in de wand de Ierdswel is dan zeker 187 vogels waarvan er zeker 64 vrouwtjes zijn en 52 mannetjes. Gezien de 75 uitgegraven nestholten is dit een goed resultaat.
Kolonie De Ierdswel Heerenveen
Aantal gecontroleerd in 2022
Datum
Aantal
Man
Vrouw
31-05-2022
11
2
9
02-07-2022
5
4
1
30-07-2022
2
1
1
Totaal
18
7
11
Tabel 2.Aantal gecontroleerde oeverzwaluwen die al een pootring droegen in vaste wand te Heerenveen.
Bij de 18 terugvangsten waren er enkele leuke meldingen. Een vogel droeg zelfs een Spaanse pootring.
1. ESA. 3Z…86604. Geringd op 24-8-2021 als 1kj te Zuera, Zaragoza in Spanje.Op 31-5-2022 gevangen te Heerenveen als vrouw na1kj. (1290,11 km/280 dagen).
Deze vogel is op de najaarstrek naar Afrika in Spanje eind augustus geringd en mogelijk dus een jonge vogel ergens uit een Nederlandse kolonie.
Jonge oeverzwaluwen kunnen in de laatste week van augustus dus al in Spanje zijn.
1. NLA. BG…73098. Geringd op19 -6-2017 als 1kj te Lelystand in kunstwand Heembeton. Op 02-07-2022 gevangen te Heerenveen als man na1kj (62,71 km/1839 dagen).
Deze vogel heeft zeker de ring 5 jaar en 13 dagen gedragen.
2. NLA. BR…41695. Geringd op 27-5-2022 als man na1kj te Ane bij Gramsbergen in Overijssel. Op 2-7-2022 gevangen te Heerenveen als man na1kj (61,49 km/36 dagen).
Opmerkelijk dat de vogel als volwassen vogel in een wand bij Gramsbergen is geringd en in hetzelfde jaar zich in Heerenveen terug laat vangen. Veel oeverzwaluwen zwerven na het grootbrengen van het eerste legsel om en zoeken soms een andere partner voor een vervolglegsel. Soms ook slapen ze alleen in een nestgang na lange verkenningsvluchten om zo de nacht veilig door te komen.
3. NLA. AU…45291. Geringd op 6-6-2016 als man na1kj in zanddepot te Oudehaske. Op 2-7-2022 gevangen te Heerenveen als man na1kj (3,73 km/2217 dagen).
Deze vogel is mogelijk in 2015 (of nog eerder!) geboren en is zeker ouder dan 7 jaar. Hij heeft de ring zeker 6 jaar en 26 dagen (2217 dagen) gedragen. Behoord dus tot een van de oudste oeverzwaluwen in ons land.
Verder zijn er op 31-05-2022 nog twee oeverzwaluwen teruggevangen die op 23 mei 2020 in dezelfde kolonie in Heerenveen waren geringd als volwassen vogel (1 x man 1 x vrouw). In 2021 is er namelijk niet in de kolonie de Ierdswel in Heerenveen geringd.Van de resterende twaalf geringde oeverzwaluwen (9 vrouw en 3 man) weten we dat ze allemaal geringd zijn in het zanddepot te Oudehaske in 2021 (7 op 2 juni/1 op 14 juni en 4 op 23 juli).
In 2021 broeden er op het zanddepot Oudehaske meer dan 300 paar. In 2022 was er op het zanddepot in Oudehaske geen wand meer beschikbaar waar oeverzwaluwen in broeden, vandaar dat ze in 2022 elders naar een broedplek zochten.
Veel oude oeverzwaluwen in Friesland.
Er zijn in de loop der jaren in Friesland heel wat oeverzwaluwen van een ring voorzien. Zelf ringde ik in de periode 1985-2022 ruim 7500 oeverzwaluwen in de omgeving van Joure en Heerenveen. Veel oeverzwaluwen werden in de loop der jaren terug gevangen. Mijn oudste oeverzwaluw heeft de ring 2238 dagen gedragen.
NLA. AE…75262. Geringd op 17 juni 2002 in Doniaga als 1kj. Terug op 2-8-2008 Oudehaske (2238 dagen).
Deze vangst staat (voorlopig) ook in de Top 10 oudste oeverzwaluwen in ons land. Daarna toont mijn lijst opvallend genoeg drie oude oeverzwaluwen die in de Ierdswel zijn gecontroleerd.
NLA. BG…73098 controle 2-7-2022 te Heerenveen (1839 dagen).
Geringd als 1kj op 19-6-2017 in Lelystand in wand Heembeton (1839 dagen).
Dat in Heerenveen dit jaar twee oude oeverzwaluwen zijn teruggemeld is mogelijk toeval maar kan ook te maken hebben met het wegvallen van een grote broedplek bij Oudehaske (zanddepot) waar in de loop der jaren meer dan 3000 oeverzwaluwen door mij zijn geringd. De oude vogels blijven kennelijk wat in de omgeving terugkeren. Reden temeer om nieuwsgierig te zijn hoeveel oeverzwaluwen er in 2023 in de vaste wand De Ierdswel zullen worden aangetroffen en of er ook weer heel oude vogels tussen zitten zoals in 2022.Hieronder nog een tabel van het Vogeltrekstation Wageningen met de top 10 oudste oeverzwaluwen in ons land.
Top 10 oudste vogels in Nederland
Ringlocatie
Terugmelding
Plek
Ringnummer
Datum
Plaats
Leeftijdsklasse
Datum
Plaats
Conditie
Leeftijd (jaar)
1
AE...04027
15-6-2001
NL05
Volwassen
23-6-2009
NL05
Levend en gezond, losgelaten door ringer
8
2
A.…218926
27-6-1979
NL09
Onvolwassen
4-8-1986
NL09
Levend en gezond, losgelaten door ringer
7.1
3
BA...21064
7-7-2012
NL17
Onvolwassen
22-7-2019
NL17
Levend en gezond, losgelaten door ringer
7
4
AD...33714
22-6-2001
NL14
Volwassen
24-6-2008
NL14
Levend en gezond, losgelaten door ringer
7
5
AK...63382
21-6-2009
NL17
Volwassen
8-6-2016
NL14
Levend en gezond, losgelaten door ringer
7
6
AL.…48392
18-7-2006
NL17
Onvolwassen
2-7-2013
NL05
Levend en gezond, losgelaten door ringer
7
7
S.…402318
6-6-1970
NL08
Volwassen
29-7-1976
NL08
Levend en gezond, losgelaten door ringer
6.2
8
AE...75262
17-6-2002
NL05
Onvolwassen
2-8-2008
NL05
Levend en gezond, losgelaten door ringer
6.1
9
BB...16207
20-6-2014
NL14
Volwassen
30-7-2020
NL14
Levend en gezond, losgelaten door ringer
6.1
10
AB...13442
1-7-1998
NL17
Onvolwassen
28-7-2004
NL17
Levend en gezond, losgelaten door ringer
6.1
* NL05 = Friesland
Stand 10-9-2022 Bron; Vogeltrekstation Wageningen.
De oudst bekende oeverzwaluw in Europa is een Zweedse vogel die na 10 jaar dood gevonden werd (Euring 2017). De oudste in Nederland geringde oeverzwaluw werd als volwassen vogel in Friesland geringd en na 8 jaar op 23 juni 2009 in dezelfde provincie teruggevangen. Deze vogel werd als volwassen dier geringd zodat de oudste Nederlandse oeverzwaluw tenminste 9 jaar oud moet zijn. Opmerkelijk is dat van de Top 10 oudste oeverzwaluwen in Nederland een groot deel is geringd of teruggevangen in Friesland. Alleen vogels waarvan de vinddatum ook daadwerkelijk de sterfdatum benaderd worden in deze tabel gepresenteerd.
Slot.
Tot zover eerst de gegevens van het onderzoek in 2022 naar oeverzwaluwen in de vast broedwand De Ierdswel in Heerenveen. Er zou nog meer te zeggen zijn over de conditie van de oeverzwaluwen, de kleden, biometrie, ruigegevens en gewichten. Doch dan zou het verslag echter te groot worden.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van december 2022.
door Jan de Jong
01-12. Groepje van 12 wulp overvliegend te Grou (Arjan de Melker). Twintig grote zilverreigers overvliegend bij De Deelen (Martine Huisman). Groep van 55 wulp voedsel zoekend in de Groote Wiskepolder bij Hindelopen (Abe Maaijer). Te Oosterwolde 2 witte kwikstaart (Rudie Huiting).
Witte kwikstaarten worden steeds vaker in de wintermaanden hier gezien in dorpen en steden. Bij boerderijen worden ze wel op de mesthopen (soms in ligboxen) aangetroffen op zoek naar voedsel. In het najaar slapen ze ook wel in groepjes bij elkaar.
Opmerking Jan de Jong; Ik ben benieuwd of er deze winter ook op meer plaatsen witte kwikstaarten zijn gezien. Als broedvogel zoeken ze soms ook gekke plekken op om er hun jongen groot te brengen. Soms in open nestkastjes, onder motorkappen van auto’s tractors, eenden korven, onder dakpannen, etc.
02-12. Twee ruigpootbuizerd in Blijabuitendijkspolder (Henk Hiemstra). Bij de Rotstergaasterwallen 1 raaf gezien (Bauke Sienema). Vijf nonnetjes in Alde Feanen bij Reid om e’ Krite (Laurenske Sierksma). Bij het Vuurboetsduin op Vlieland 1 zwarte roodstaart man (Carl Zuhorn). Een groepje van 40 veldleeuwerik bij Indijk (Bert Zijlstra). In mijn tuin in het West Eind te Leeuwarden twee ringmussen. Deze zijn ook in de zomer maanden hier regelmatig gezien (Serry Dames).
03-12. Zag ik in Tijnje vanuit huis een blauwe kiekendief zeer laag boven het land vliegen (Hyltsje Hilverda). In De Hemrik vloog een mannetje vuurgoudhaan tegen de vensterruiten (Henk. F. Hansma).
Bij Mirns 200 knobbelzwanen in de Zuiderfennenpolder (Lolke Veenstra). Groepje van 16 staartmees te Haulerwijk in Haulerbos (Albert Vliegenthart). Vijf witte kwikstaart aan Griene Dyk aan Sneekermeer (Dick Pruiksma). Vijf muskus eend in Bolsward (melder bekend). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg 34 wilde zwanen (Frans Nillesen). Bij Lemmer 15 nonnetjes en 1 middelste zaagbek man (Marcel Stienstra). Op de kwelders aan de kust bij Sint Anna Parochie 1 overvliegende gezenderde zeearend die vervolgd werd door 1 raaf. Verder daar veel jagende kiekendieven, waaronder zeker 6 (!) bruine kiekendief (Gerard Westerhuis).
Opmerking Jan de Jong; December 2022. In de muizenrijke gebieden langs de Friese Westkust en kwelderstrook komen in de wintermaanden veel kiekendieven voor. Dit jaar zijn er mijns inziens wat meer bruine kiekendieven die door de zachte winters in Friesland worden gezien. Normaal trekt een flink deel weg naar Afrika. Volgens de vogeltrekatlas van het Vogeltrekstation worden de Nederlandse broedvogels in de winter vooral teruggemeld uit Senegal, Guinee-Bissau, Sierra Leone en Mali. De twee meest zuidelijke terugmeldingen komen uit Ghana. Een klein deel blijft ’s winters dichter bij huis: in Nederland, België, Zuidwest-Europa of Noordwest-Afrika (Vogeltrekstation Wageningen).
04-12. Vanmiddag in Molkwar een jonge zeearend 15 meter van het keukenraam, achternagezeten door 2 roeken (Mineke Bekkema). In Oudemirdum 1 groene specht (Durk Jelle). Op de Duurswoudsterheide 1 glanskop gezien (Martin Manson). Te Woudsend bij de Gouden Boaiem 1 ruigpootbuizerd (Jorrit Zondervan). In Stiens maar 1 ringmus in de tuin, anders vaak 1 groepje (Gerard Mast)
05-12. Een middelste bonte specht in de tuin te Oldeberkoop bij de pas opgehangen pindakaas pot (Ieke Schreuder). Groep van 400 kievit bij de Lekmar boven Terhorne (Dick Pruiksma). In de Sudskarpolder onder Uitwellingerga is al geruime tijd een ruigpootbuizerd te zien (Bauke Sienema). Bij Nijemirdum 1 ijsvogel (Theo Hattink). Te Sneek bij Pasveer aan de Stadsfenne 1 grote gele kwikstaart gezien (Jelmer Luyckx).
06-12.Bij ons in de achtertuin in Bolsward zeker 8 ringmussen. Ze zijn regelmatig bij de voersilo 's te vinden en ook de pindakaas pot is in trek. Wij hebben, als Vogelwacht Bolsward 30 nestkasten hangen aan de Oostrand van Bolsward in de woonwijken. Hier zitten gemiddeld altijd twee a drie ringmussen in te broeden (Philip de Vries). Vanmiddag 1 fazant op hekkelbult in weiland te Tjerkgaast, deze soort zie je zelden hier (Marten van der Heide). In Tirns en Britswert op beide plaatsen 1 ijsvogel gezien (Rommert Cazemier). In het Drents-Friese Wold-Aekingerzand 1 grote lijster gezien (Valentijn van Benthem). In de Jouke Sjoerds polder bij Ferwoude groep van 150 kieviten aan het voedsel zoeken (Cora Boesenach). In de Eeltsjemar ten noordoosten van Aldtsjerk (Oudkerk) 1 vrouwtje krooneend (Erwin Walstra).
06-12-2022 Krooneenden worden vaak meer in de omgeving van de Friese IJsselmeerkust gezien.
07-12. Aan de Snekertrekweg te Leeuwarden 1 zwarte roodstaart op dak (Thomas Bakker). Dit voorjaar werd er in ons nestkastje in de tuin te Workum een nestje gemaakt door de ringmus. De nestbouw ging traag en er kwamen helaas geen eieren in. Het paartje werd nog regelmatig bij het kastje gezien (Andries Blom).
In een polder tussen Harich-Elahuizen meer dan 1000 kievit (Albert Fopma). Bij Hantumeruitburen groep van 125 kievit (Cora Boesenach). Een vaal stormvogeltje gezien bij Holwerd Veerdam (Marcel Stienstra). In Gorredijk nog een zanglijster (Frank van Gessele). Te Woudsend 4 ringmus (Jorrit Zondervan). In de Heidenschapster polder 1 witte kwikstaart (Greet Boomhouwer). Tussen Oudega en Sandfirden aan de Band 1 keizergans gezien (Greet Boomhouwer).
De keizergans wordt in Friesland af en toe gezien en is meestal uit gevangenschap ontsnapt. Vanaf 1998 nestelen ze in klein aantal in ons land. Er zijn me uit Friesland geen broedgevallen bekend uit de vrije natuur. Hun oorspronkelijke broedgebied ligt in Alaska en Oost-Siberië.
08-12. Aan de rand van het Franekerbos 1 smelleken Klaas Plat). Op industrieterrein Stiens 1 ijsvogel (Hielke de Groot, Feinsum). Groep van 730 kievit bij Ferwert Buitendijks (J.de Groot). Mannetje zwartkop op Vlieland-Oost Vlieland (Bart Vastenhouw). In Noordwolde zuid 1 zanglijster (Pim Julsing). In Feanwâldsterwal 1 appelvink gezien (Jo Scheepers). Groepje van 110 sneeuwgors voedsel zoekend op Vlieland (Carl Zuhorn).
09-12. Zes zwarte zwanen bij de ijsbaan van Ouwsterhaule (Albertje Alkema-Ten Hoeve). In Oranjewoud plotseling 2 kramsvogel in de tuin (Gerard Ijben). In Heerenveen bij de Belvedère 1 mandarijneend gezien (Klaas Pietersma). Te Gytsjerk 1 ijsvogel gezien (Jelmer van Belle). Groepje van tien staartmees te Sneek aan de Bolswarderbaan (J.J.P. Krop). In Burgum 1 mannetje keep (Hendrik Koster). In de polder van Wierum 1 groepje van 10 ringmus (Rudy Fopma). In Drogeham 1 dode ringmus met ring en 3 kleurringen in een nestkastje gevonden. Van de 60 gecontroleerde nestkastjes in de omgeving van Drogeham waren er slechts 3 met ringmussen bezet (Egbert Veenstra).
Opmerking Jan de Jong; De ringmus bleek als nestjong geringd te zijn op 13 juli 2020 in een nestkastje aan de Seadwei te Eastermar door Arend Timmerman. Het legsel bestond uit 6 jongen die op de dag van ringen 9 dagen oud waren. Afstand; 1,86 km. Tijd;879 dagen.
Bij Paesens aan de kust 1 kleine alk gezien (Pieter Does).
09-12-2022. Kleine alken komen niet vaak voor in Friesland, aan de kust worden wel eens olieslachtoffers gevonden en bij zware stormen kunnen ze tot ver in het binnenland gevonden worden.
10-12. Vandaag de hele dag mistig. De kokmeeuwen waren hongerig en kwamen op het balkon (10 hoog) in Heerenveen op het voedsel af (Nico Vink). In Drachten aan het Himsterhout 1 Carolina eend (Anne Woudstra). Groepje van 30 houtduiven bij Kippenburg in Gaasterland (Jorrit Zondervan). Op Schiermonnikoog bij de jachthaven een groep van 1500 scholekster (René Alkema). In het Lauwersmeer in de Bantpolder groepje van 150 kievit (J. van Oosten). Op de Vliehors op Vlieland 8 velduil (Bart Vastenhout). In Sint Nicolaasga 1 man zwartkop gezien etend van appelresten (Twan Z.).
11-12. In IJlst 10 staartmees in de tuin (Hannie Haven). In Ureterp 1 vechtende roodborst met een heggenmus in de tuin (Ydwine van der Molen). In Berltsum (Berlikum) 1 ijsvogel tussen de kassen en het waterbassin (Ita Spoelman). In Stiens nu 4 ringmus bij de voedertafel, gisteren nog maar 1 (Gerard Mast). Groepje van 350 goudplevier in Groote Noordwolder polder (Libbe Zijlstra).
12-12. In Engelum 1 ijsvogel boven de Inglumervaart en in de omgeving een ruigpootbuizerd. Verder bij ons in Berltsum zeker 10 merel in de tuin (Ita Spoelman). Groep van 100 grote canadese gans in de Soestpolder (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij Ternaard aan de kust bij t ’Schoor grote groep van 2000 (!) bergeend (Max Van der Wielen en Richard Hoogstraten). Op het Sneekermeer 600 kuifeend (Dick Pruiksma). Op het Nannewijd 14 nonnetjes (Bjørn). In De Deelen groep van tien nonnetjes (Koos Jager).
Groepje van 150 kievit te Zwagermieden (Sibbele de Jong). Bij Ypecolsga groep van 40 (!) ringmus (Rommert Cazemier).
13-12. In Sneek 1 ijsvogel bij de oeverzwaluwwand. En dan komt nu net de winter. Ik woon aan open vaarwater maar alles is al bevroren en het ijs is al 1 cm dik. Vanochtend bezig geweest in mijn waad pak om het ijs kapot te maken om te proberen de ijsvogel wat kansen te bieden. Maar met deze temperaturen lijkt het vechten tegen de bierkaai. In korte tijd is het weer helemaal dicht. Begin van de avond maar weer ijshakken.
Ik hoop dat deze korte winter niet te veel slachtoffers onder de ijsvogels gaat brengen. We hadden toch nog wel een redelijk goed oeverzwaluw jaar. De laatsten zijn op 8 september jl. vertrokken (Anneke Heijnis).
Hopelijk vinden veel ijsvogels open water om visjes te vangen. Ze kunnen niet dagenlang zonder voedsel. Op veel plekken vriezen vandaag (13 december) de vaarten en vijvers dicht. We zijn benieuwd of ze na dit wintertje (week 51-52) ook nog op de visrijke plekjes worden gezien in de provincie.
In Heerenveen op de Kavels 1 grote gele kwikstaart (Siete Brouwer). Twee zwarte zwaan in Sint Nicolaasga in Slotmolenpolder (Ale Overwijk). Groepje van 14 staartmees bij Oude Bosch bij Wijnjewoude (Koert Scholten). Bij de Potmarge te Leeuwarden groep van tien staartmees (Henk Hiemstra). Twee grote gelekwikstaart te Drachten (Anne Woudstra). In de Mersken boven Wijnjewoude 1 grote lijster (Koert Scholten).
14-12. In de jachthaven van Sneekermeer 1 buffelkopeend gezien (Dick Pruiksma). Op het Geele strand te Workum 1 smelleken gezien (Tjerk Kunst). In Surhuisterveen 1 man zwartkop (Wieger Poelstra). In Sintjohannesga 1 muskus eend (Douwe Dijkstra). Drie ijsvogels in het Oosterschar bij Sintjohannesga (Bauke Sienema en Wiebe Poppe).
15-12. In Indijk een koereiger gezien (Sjoukje Scholten). Bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer groep van 150 grote zilverreiger overvliegend (Rick de Groot). Op Schiermonnikoog bij Waddenzeedijk 1 bonte kraai (Thierry Jansen). In polder Bokkepollen en De Keegen 1 ijsvogel (Wim van Boekel).
Tot zover de waarnemingen van de eerste helft van december 2022. Mede namens mijn vrouw wens ik U allen goede Kerstdagen toe.
Boerenzwaluw man aan het voedsel zoeken boven bloemrijke weide.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 30 graag vóór 2 januari 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Jaarverslag Ringstation Rohel 2022 aan Noordoever Tjeukemeer.
Dit jaar zijn er op Ringstation Rohel 2199 vogels geringd en er werden 52 vogels (individuen) uit voortgaande jaren (terug) gevangen op de ringplek. Onder de terugvangsten zelfs een zwartkop met een Noorse pootring, een rietzanger uit Spanje en een rietgors uit Frankrijk. Naast de vele onderhoudsdagen (13x) werd er op de ringplek in totaal 31 x gevangen met een mistnetopstelling.
In totaal 54 vogelsoorten kregen een pootring waaronder; 230 zwartkoppen, 291 rietzangers, 429 kleine karekieten, 165 tjiftjaffen en vele andere. Bijzonder waren de vangsten van flinke aantallen baardmannen (30), Cetti’s zangers (20) en de 9 ijsvogels. Voor ons Ringstation waren de waterrietzanger, roodsterblauwborst, grote karekiet en de napoleonwever de krenten in de pap. De napoleonwever was zelfs de 100e soort die we sinds 1985 op Ringstation Rohel ringden.
Het gehele verslag staat onderaan en mag gedowload worden.
Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van november 2022.
15-11. Drie vrouwtjes nonnetje in Oosterschar bij Sintjohannesga (Martin Manson).
16-11. In de Wijckelerpolder 1 ijsvogel gezien (Bé Schilder). Te Nieuwebildtzijl 4 kraanvogel waargenomen, 2 adult en twee juveniel (Karel Eschbach). Bij de Lekmar bij Terhorne 8 grote zaagbek overvliegend naar zuid (Dick Pruiksma). Wat mij de laatste tijd ook opviel dat er in Heerenveen tegenwoordig hier in sloten veel grote waternavel is te zien, sommige sloten zijn helemaal dicht gegroeid. Er wordt bij ons hard gewerkt om ze schoon te maken, lijkt me een hele klus (Nico Vink ).
16-11-2022. Grote waternavel verstikt de sloten en vaarten in de omgeving van Heerenveen.
Opmerking Jan de Jong;Grote waternavel werd in Nederland volgens de literatuur voor het eerst waargenomen in 1994 en bleek instaat om door sterke woekering in hoog tempo sloten en vaarten (watergangen) dicht te laten groeien. De doorstroming wordt daardoor belemmerd en de levensomstandigheden van plant en dier bedreigd door gebrek aan zuurstof. Het is een exoot die bestreden moet worden.
17-11. Bij Vegelinsoord 1 blauwe kiekendief vrouwtje die vervolgd werd door twee zwarte kraaien (Durk Visser , Joure). Twee dwerggans bij Gouw, omgeving Sneek( Jeroen Breidenbach, Merel Zweemer). Bij Nieuwland te Leeuwarden 14 wilde zwaan overvliegend (Karel van Lin). Bij de Bocht van Molkwar nog 1 boerenzwaluw (Hessel van Iest).
18-11. Drie grote zaagbek aan het vissen in “It Ges“ achter het Noardein in Oppenhuizen (Cor van der Meer).Bij de Houtwiel (De Falom) vier kraanvogel overvliegend (Wiebe Sjoerd van der Veen). In het Lauwersmeer 1 bruine kiekendief bij Bochtjesplaat (Ed Roelandse). Bij Ferwerd Buitendijks nog 1 boerenzwaluw (Jan Kalsbeek). Op Groene strand van Ameland 21 sneeuwgors (Theo Kiewiet).
19-11. Vanmiddag liep ik met mijn zoon door het weiland achter ons huis in Akkrum met een kruiwagen met paaltjes en schrikdraad om achteraan een afbakening te maken. Op de terugweg liepen we een 25 m. naast de eerdere koers. Plotseling vloog er een velduil uit het vrij lange gras en een seconde later nog één Ze profiteren vast van de hoge veldmuizenstand alhier (Hyltsje Hilverda). IJsvogel is er weer in Oudwoude (Willem Jonkman). In Franeker een grote bontespecht in de tuin (Marianne Zeinstra). Te Castricum nog een zeer late boerenzwaluw gevangen en geringd (VRS Castricum).
20-11. BijFerwerd Buitendijks 3 velduil en 1 slechtvalk waargenomen ( Marcel Stienstra). In Midsland op Terschelling 1 mannetje zwartkop waargenomen (Heroen Sturkenboom). Putter in de tuin te Hollum op Ameland (S,J. Klasema). Een merel vrouwtje met witte veren in het kleed te Stiens (Hilbrand Dykstra).
20-11-2022. Bij de merel komt het regelmatig voor dat er kleur afwijkingen zijn.
21-11. In de Froskepôlle te Leeuwarden 1 grote gele kwikstaart (Henk Hiemstra). Te Kornwerderzand 3 zwartkop geringd (VRS Franeker). Groepje van 20 ransuil in berkenbomen aan Tsjerkepaed te Earnewâld. De eersten waren er al in de tweede helft van oktober (Rikele Hollema). Een grote bonte specht bij de pindakaas pot in de tuin te Wijnjewoude (Marianne Hulsbergen).
21-11-2022. Een vrouwtje grote bonte specht snoept van de pindakaas pot.
22-11. Nu een koppel van 6 holenduif op strooivoer in Sneek dat weet dat er morgens wat te halen is tussen de bladeren op het terras. Samen met de houtduiven ,vinken, mezen, kauw, heggemussen en soms een groep huismussen. De roodborst en de winterkoning halen later de restjes. Soms raast hier een sperwer door de tuin! (Gerbrand Caspers). Regelmatig een paar grote bonte spechten in de tuin te Hitzum. Vorig jaar hebben ze er een nest gehad in een oude eendenkorf (Tjitske van der Meer – de Vries). Een grote bonte specht hakt gaten in de betimmering van onze woning in Boornbergum (Jan H. Witteveen).
22-11-2022. Detail van de vernieling van de harthouten betimmering.
Opmerking Jan de Jong; Het komt de laatste jaren steeds meer voor dat grote bonte spechten schade toebrengen. Bekend is de schade aan nestkasten waarvan soms elk jaar de nestopening grote gehakt worden. Naast woningen worden soms ook de houten masten van grote boten in havens aangepakt. De reden is vaak dat de spechten op zoek zijn naar voedsel. Als ze tijdens het kloppen op de bast van boom ontdekken hakken ze net zo lang dat de hun “prooi” te pakken hebben. Dat is ook zo met het trommelen op houtennestkasten, door het holle geluid menen dat er voedsel te halen is en hakken net zo lang door tot ze erin kunnen. Helaas leren ze er weinig van want meteen wordt het volgende kastje onder vuur genomen. Bij de houten masten van boten in de haven(o.a. gebeurt in Sneek) zien ze de masten voor een bos met dode bomen aan en beginnen erin op zoek te gaan naar voedsel (wat er niet is). Mijn advies blijft dan ook aan botenbezitters; Strijk deze masten als U in de haven bent en dek de mast af met een dekzeil. Dit voorkomt ernstige schade die soms kan oplopen tot duizenden euro!
23-11. In Opeinde 1 grote bonte specht vrouwtje bij de pindakaas pot (Jelle en Janke Jansma). Te Pietersbierum 1 merel tegen de vensterruiten gesneuveld. Ook hebben we hier regelmatig een grote bontespecht in de tuin (Beitske Bijl – de Vroe).
24-11. Boven de Wurge bij Stiens 1 ijsvogel (Gerard Mast). In Twijzelerheide 1 houtsnip onder de heg (Tette van Gent). In het Fochteloerveen 1 klapekster (Willem Telepary). In Drachten 1 pestvogel (Ben Staal en…. 22 waarnemers). In de Overtuin te Oranjewoud 1 raaf (Bauke Sienema).
25-11. In centrum Heerenveen 1 pestvogel (Karin Uilhoorn). In Koudum 1 pestvogel overvliegend (Jos Hooijmeijer).
Pestvogels worden de afgelopen dagen weer wat meer gezien.
Op Terschelling nog 1 zwartkop gezien (Henk Nouws). Een grauwe gors in de Peazemerlannen (Marcel Stienstra en Rudy Fopma). Bij Schalsum 1 blauwe kiekendief (Klaas Plat, Franeker).
26-11. In de Deelen een groepje van 10 staartmees (Martina Huisman). Aan het Sneekermeer bij het Gerbrandygemaal een groepje van 7 vuurgoudhaan (Naut van der Mei). In Molkwar aan Noordermeer 1 casarca (Mineke Bekkema).
27-11. Bij onze boerderij in Tjerkgaast vloog 1 zeearend over richting Spannenburg (Marten van der Heide). In de Sjuwepolder bij Uitwellingerga 1 sneeuwgans (Sietse Bernardus). Bij het Vuurboetsduin op Vlieland 2 pestvogel overvliegend (Carl Zuhorn). Op Terschelling bij Midsland 1 vrouwtje zwartkop (Piet Zumkehr).
28-11. In onze oude appelboom in Achlum een grote bonte specht (Fam. Kikstra). Te Kollumerpomp nog 1 huiszwaluw (Grietje de Lange). Bij Heerenveen groepje van 43 sijs (Naut van der Mei). Groepje van 15 staartmees op Duurswoudsterheide (Koert Scholten). Bij Doniaga groepje van 18 wulp en 1 blauwe kiekendief (Tonnie van der Weij).
29-11. In polder Nes op Ameland 1 roodhalsgans (Henk Kornet). In de Tijnjepolder 1 sneeuwgans (Peter Schutten). In de Zuiderfennenpolder bij Rijs groep van 210 knobbelzwanen (Theo de Vries). Bij de golfbaan in Beetsterzwaag 1 middelste bonte specht (Thomas Schäfer). In Veen klooster bij Fogelsanghstate 1 middelste bonte specht (Kees Bode).
30-11. In Noardburgum 2 mandarijneend (Carla Buis). In het Oosterschar bij Sintjohannesga 2 witgatje (Bauke Sienema). Groep van 50 holenduif in het Lauwersmeer (Marco Deenik en Fred Jonker). Op een slaapplaats aan de Bokkumermar boven Akkrum 5 blauwe kiekendieven (Naut van der Mei). In de Blauwgraslanden bij Akmarijp 3000 goudplevieren, 10 bonte strandlopers en 3 vrouwtjes blauwe kiekendief (Lykele Zwanenburg, Dronten).
In de wintermaanden worden op veel plaatsen in het Lage Midden van Friesland blauwe kiekendieven gezien.
Jonge IJsvogels zwerven in herfst en winter.
Op 17 november kreeg ik van vogelringer Rob Moolenbeek uit Ankeveen bericht van een ijsvogel. Op 13 juli 2022 had hij bij fort Kijkuit te Kortenhoef een nestje met jonge ijsvogels geringd. Een van die jongen werd op 1 oktober 2022 in Burgum gecontroleerd door ringer E. van der Laan en vastgesteld dat het een jong vrouwtje was. Afstand; ruim 126 km. De laatste jaren heeft vogelringer Rob Moolenbeek al zo'n 80 jonge ijsvogels geringd in ingegraven nestkasten en dit is de zijn eerste terugmelding uit Friesland.
Opmerking Jan de Jong;Dit is een mooi voorbeeld dat jonge ijsvogels vaak na het uitvliegen soms flinke omzwervingen kunnen maken. We merken het dan ook aan de vele waarnemingen die er binnenkomen. In de periode 1985-2022 zijn er in totaal op Ringstation Rohel 87 ijsvogels geringd, hiervan werden er 80 jonge vogels vastgesteld en 7 volwassen. Twee meldingen kwamen van elders.
Ringgegevens 1985-2022 Rohel Tjeukemeer.
1. Een jong mannetje werd op 18 juli 2015 geringd aan het Tjeukemeer en op 2 januari 2017 gevonden te Assen met een visje in de bek, waarschijnlijk gestikt (ruim 48 km).
2. Een op 28 augustus 2018 geringde eerste jaars ijsvogel aan het Tjeukemeer werd na 13 dagen gecontroleerd in Wieringerwerf in Noord Holland (bijna 53 km). Snelle verplaatsing!
3. Een keer werd een ijsvogel teruggevangen die we ook aan het Tjeukemeer ringden. De ijsvogel die we als man eerste jaars ringden op 14 oktober 2017 werd het volgende jaar op 28 oktober 2018 teruggevangen.
Sommige jaren zijn er veel ijsvogels geringd aan het Tjeukemeer. Goede jaren(>5) waren 2007 (6), 2016 (12), 2017 (11), 2019 (7), 2020 (11) en 2022 negen. Jaren dat er geen enkele werd geringd waren 1985 t/m 2000 /2010/2011 en 2021.
Ook in 2022 een goed resultaat qua vangsten aan het Tjeukemeer. Momenteel worden ze weer op veel plaatsen gezien; o.a. Joure, Heerenveen , Sneekermeer, Harlingen, etc. Ben benieuwd of ze na wat winterse perioden ook wat meer bij visvijvers gezien worden. Vreemd genoeg houd de ijsvogel niet van strenge winters, velen trekken dan weg naar gebieden met nog stromend water waar vis te vangen is. Ze zijn sterk afhankelijk van goede visplekken. Meldt U winterwaarnemingen.
Tot zover de waarnemingen van de tweede helft van november 2022.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 29 graag vóór 17 december 2022 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
Waar blijven de ringmussen met kleurringen uit Eastermar en omgeving?
door Jan de Jong
Al vanaf 2015 wordt er in de omgeving van Eastermar door de Ringgroep Burgumermar (Eastermar) onderzoek gedaan aan ringmussen door Arend Timmerman en Germ de Vries. De oude en jonge vogels worden voorzien van een combinatie van kleurringen en een metalen pootring met inscriptie zodat ze individueel herkenbaar zijn. Er zijn er tot op heden zo’n 2500 ringmussen met kleurringen geringd door de onderzoekers. Jonge vogels worden in nestkasten geringd en de oude vogels worden met mistnetten gevangen. Van de rond de 250 nestkasten waren er dit jaar een 40-tal bezet en hadden een 1e broedsel. Er waren 30 2e broedsels en 17 3e broedsels in deze kasten. Er worden maar weinig kleurringen teruggemeld. Vandaar dit artikeltje om aandacht daarvoor te vragen.
Ringmussen na half augustus 2022.
Net als in andere jaren werden er geen ge (kleur) ringde ringmussen vanaf 20 augustus tot half september door de onderzoekers terug gevangen in de omgeving van Eastermar. Ook geen vogels zonder ring. Op 21 september werd er nog eentje met een kleurring teruggevangen. Vanaf half oktober 2022 zagen en vingen ze weer ringmussen (vaak ongeringd), vooral op de vaste voerplek. Vanaf 2015 zijn er buiten het onderzoeksgebied nog maar een zestal meldingen van kleurringen.
Op 18 oktober 2022 zag Jeffrey Huizinga in zijn tuin in BURGUM een 2 kj Ringmus die in een nestkast op It Witfean in 2021 was geboren. Hij had de vogel ook eerder in oktober en november 2021 in zijn tuin gezien. Dit voorjaar zagen de onderzoekers de vogel op het erf aan de Achterweg bij Eastermar; vingen het (waarschijnlijk) vrouwtje en namen ook een bloedmonster voor DNA-onderzoek.
Een verder weg gevlogen vogel is natuurlijk het exemplaar dat bij Stiens op 24 oktober werd gezien en gefotografeerd (zie foto). Dit is de eerste terugmelding uit ca noordwestelijke richting en buiten de gewoonlijke 10 kilometer van de geboorteplaats.
De verste daar tot nu toe was een dood exemplaar uit Rijperkerk. De doodsoorzaak van dit exemplaar werd onderzocht door het DWHC in Utrecht. Die vonden verbloeding in longen en luchtzakken als oorzaak. Hun PCR testen vonden geen Usutu of West Nijlvirussen.
Er zijn nu sinds 2015 ook terugmeldingen verder weg van “onze” Ringmussen uit Oldeboorn, Brandgum en Grijpskerk. Zo “ver weg” blijft echter nog een uitzondering.
Deze 1ste kalenderjaar Ringmus is geboren in 2022 in een nestkast in de prachtige tuin van Susan Wijting, Heechsân /Eastermar en gefotografeerd bij Stiens.
Ringmussen zwerven soms over een groot gebied.
Ringmussen verdwijnen in Friesland soms na half augustus uit het broedgebied en zwerven om of trekken verder weg. Dat is ook zo met de gekleurringde ringmussen van Eastermar e.o. Ik heb in de periode van half augustus 2022 tot half november 2022 eens gekeken waar de grote groepen ringmussen zoal in de provincie Friesland verblijven. En dat is toch erg verspreidt over de provincie.
We weten dat ringmussen vaak in of vlak voor het broedseizoen terugkeren naar de omgeving van de broed en geboorteplekken. Bij het omzwerven of wegtrekken kunnen ringmussen op diverse plekken worden gezien, zelfs tot op grote afstand van Friesland. Ik heb wat aantekeningen van ringvondsten en vangsten die betrekking hebben op ringmussen in Friesland hieronder genoteerd.
Hieruit blijkt dat diverse zich niet alleen beperken tot ons land.
35V..39780. Geringd 16 oktober 1993 als adult in St. Laureins in Belgie.
Op 11 april 1994 vers dood te Vegelinsoord.
32V..47794. Geringd op 23 oktober 1989 als adult te Overijse in Belgie.
Op 9 juni 1990 vers dood gevonden te Hoornsterzwaag.
13V..93075. Geringd op 1 november1974 als adult te Hermee in Belgie.
Op 23 april 1975 vers dood gevonden in Oosterwolde.
A….11211. Geringd op 8 oktober 1932 als adult te De Haag.
Op 19 april 1933 vers dood gevonden Frieschepalen.
V…586556. Geringd op 18 oktober 2014 als adult bij de Ketelbrug te Dronten.
Op 17 april 2015 vers dood gevonden te Scharsterbrug.
S…183232. Geringd op 27 oktober 1966 als adult te Genemuiden.
Op 18 mei 1968 dood gevonden te Balk.
V…413474. Geringd op 18 oktober 2009 als adult te Castricum.
Op 30 juni 2010 vers dood gevonden te Gaastmeer.
Van deze 7 volwassen ringmussen die alle tussen 16 oktober en 1 november geringd zijn (na het zwerven/wegtrekken) blijkt dat ze op flinke afstand van ringplek teruggevonden/gevangen zijn. Opvallend zijn daarbij de vindplaatsen in Friesland tussen 11 april en 30 juni.
Van de jonge vogels kon ik (tot nog toe) veel minder ringgegevens terugvinden uit Friesland. Er worden nog veel te weinig nestjongen of eerste jaars van ringmussen in Friesland geringd. Toch een!
B…271318. Geringd op 2 juli 1991 als eerste jaars te Oldeouwer.
Op 20 oktober 1991 gecontroleerd door ringer te Hoeilaert in Belgie.
Hieruit blijkt dat ook jonge ringmussen verder weg kunnen trekken en niet altijd in de omgeving van de geboorteplek blijven. Zelfs 1 nestjong dat op 16 juni 2019 in Duitsland in Edendorf (in Schleswig-Holstein ten noorden van Hamburg) was geringd werd op 9 februari 2020 dood gevonden bij Grubbenvorst (bij Venlo, Limburg). Ook jonge vogels kunnen uit noord/noordoostelijke broedgebieden zich dus over grote afstanden verplaatsen. Een nestjong die op 28 mei 1959 geringd werd bij Naarden werd op 26 september 1960 teruggemeld bij Ortiga in Portugal. Zowel jonge als adulte vogels kunnen dus grote afstanden afleggen.
Het is zeker dat een deel van de ringmussen uit de omgeving van Eastermar dit jaar tussen 4 februari 2022 en 20 april 2022 in de omgeving bleef bij de voedertafel. Arend Timmerman noteerde de volgende data.
04-02. 11 adult, hiervan droegen 8 kleurringen.
11-03. 9 adult, hiervan droegen 6 kleurringen en 3 zonder.
18-03. 11 adult, hiervan droegen 7 kleurringen en 4 zonder.
26-03. 11 adult, hiervan droegen 7 kleurringen en 4 zonder.
20-04. 7 adult, hiervan droegen er 5 kleurringen.
We zijn erg benieuwd of er ook meer plaatsen in de omgeving van Eastermar zijn waar regelmatig groepjes ringmussen op voederplekken verschijnen in herfst en winter.
Waar blijven Friese ringmussen in het najaar?
In de loop der jaren zijn er zo’n 2500 ringmussen van kleurringen voorzien doch van maar een 6-tal plaatsen buiten het ringgebied zijn ringmussen met kleurringen teruggemeld. Uit Burgum, Stiens, Rijperkerk, Oldeboorn, Brantgum en Grijpskerk kwamen meldingen, alle plekken uit Friesland. Er moeten veel meer plekken zijn waar gekleurringde ringmussen rondvliegen. Kijk naar ze uit!
11-08-2022. De ringmus onderscheidt zich van de huismus door zijn egaal roodbruin kopkapje. De mannetjes van de huismus hebben midden op de kruin een duidelijke grijze vlek.
Het is mogelijk dat er door vogelaars maar weinig naar ringmussen wordt gekeken. Geen zeldzame vogel. Toch is het een soort die wel degelijk interessant is om te volgen. Ook de ringmus gaat achteruit in ons land. Het is goed te weten wat de reden is van deze achteruitgang. De soort kan maar liefst 3 legsels per jaar produceren en toch nemen de broeddichtheden en populatie landelijk af. Vooral in het najaar en de winter kan men de ringmus aantreffen op voedertafels in bebouwde kommen en zelfs in groepen in wat meer ruige natuurterreinen waar ze op zoek zijn naar zaden. Ringmussen broeden heel vaak in nestkasten. Let eens op de vogels.
We komen graag in contact met mensen die regelmatig groepjes ringmussen zien of af en toe groepjes op de voedertafel hebben en zijn benieuwd of daar dan ook gekleurringde vogels tussen zitten.
Mocht U een ringmus met kleurringen aantreffen dan wordt het bijzonder op prijs gesteld dat men een foto kan maken en deze opgeeft. Heeft U geen fototoestel maar kunt U de kleurringen aflezen met een kijker dan wordt het op prijs gesteld dat U de kleurringcombinatie (linker/rechter poot) en de plaats van de metalen ring opgeeft. Houd er rekening mee dat links/rechts vanuit de vogel gezien wordt!
Hopelijk krijgt deze oproep meer aandacht en levert het wat kleurringmeldingen op.
Zij die het op prijs stellen krijgen de Nieuwsbrief zomer 2022 van de onderzoekers toegezonden per mail en kunnen dit aanvragen per mail.
Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van november 2022.
door Jan de Jong
01-11. In Harlingen bij de haven 1 bladkoning (Gert van der Heide). Bij Hoornsterzwaag een groep van 23 toendrarietgans gezien (Lieneke van Tilburg). In het Roekebosk te Beetsterzwaag 1 raaf gezien (R. Riemersma). Bij Wierum 1 smelleken gezien (Kris Nijs). Groepje van tien staartmees in de Sippenfennen bij Feanwâlden (Wietse Sjoerd van der Veen).
Opmerking Jan de Jong;Je ziet de laatste tijd steeds minder grote groepjes staartmezen. Op 23 oktober was er nog een groep van 30 op Schiermonnikoog bij de Kooiduinen. Zijn er elders deze maand ook groepjes gezien?
03-10-2022. De Europese vorm van de staartmees (Aegithalus caudatus europaeus) zoals op de foto komt bij ons het meeste voor en broedt ook in Friesland. De witkopstaartmees (de meer noordelijke vorm) is echter zeldzaam in ons land. Ook bestaat er ook nog een vorm die Witkoppige staartmees wordt genoemd.
In Balk 1 houtsnip (Marten Wesselius). Op het Noordzeestrand op Schiermonnikoog een groepje van 35 sneeuwgors (Koos Dijksterhuis). Groep van 48 sneeuwgors op Badstrand op Schiermonnikoog (Marco Zomer). Opmerking Jan de Jong; Flinke groepen sneeuwgors op Schiermonnikoog. Zou het om een en dezelfde groep betreffen op Schier?
02-11. Bij Wolvega groep van 20 grote canadese gans bij Lindewijk (Wiebe Nijlunsing). In het Lauwersmeer bij Ezumakeeg groep van 100 bergeend en zeker een 1500 wintertaling (Piet van Iersel).
Op het Sneekermeer een groep van 120 wintertaling (Dick Pruiksma). Groepje van 4 waterral en 2 dodaars bij de Vogelkijkhut in het Oosterschat te Sintjohannesga (Bauke Sienema). Nog 1 boerenzwaluw bij de Workumerwaard (Hessel van Iest). Bij de Peazemerlannen groep van 250 fraters (Bertie van Eldrik). Te Hemelum 1 hop gezien (Johan Osinga). Groepje van 17 kraanvogel bij Appelscha aan de Tilgrupweg (Peter de Jongste). Bij de Lekmar boven Terhorne groep van 500 kievit (Dick Pruiksma). Bij de Burd bij Heeg 1 ruigpootbuizerd (Sjoerd Bresser). Op Ameland bij de Hollumermieden groep van 1500 wulp (Patries Kordelaar). In Leeuwarden vloog een houtsnip tegen de ruiten aan de H. Sietsmaweg. De vogel heeft de klap overleefd en vloog na enige tijd weer weg (Mevr. Postma).
03-11. Op weilanden in De Deelen in de omgeving van de kaasboerderij zeker een 1000 goudplevieren, 1 sneeuwgans en zeker 130 nijlganzen (Marco Hasselaar). Al ruim een week 1 vrouw beflijster in de tuin te Menaldum (Oane Baarda). In Oldeberkoop 1 grote gele kwikstaart bij de vijver (Ieke en Herman Schreuder). In Oudwoude groepje van 8 merel bij de vijver. Ze hadden zelfs ruzie bij het baden (Willem Jonkman). InStavoren 1 beflijster gezien (Hessel van Iest). Groepje van 100 kramsvogels in De Deelen (Martine Huisman). In het Oosterschar bij Sintjohannesga bij de kijkhut een siberische tjiftjaf (Sietse Bernardus, Joure).
03-11-2022. De siberische tjiftjaf heeft vrijwel geen geel in het kleed maar lijkt meer grijs.
04-11. Groep van zeker 1000 kievit bij Ezumazijl in het Lauwersmeer (Jannie Snel). In de Oude Venen (Wolwarren) 1 roerdomp (Jelmer Bakker). In het Taconisbosk bij Nieuweschoot 1 houtsnip (Koos Jager). In het Fochteloerveen 1 klapekster (Erwin Walstra e.a.). Op de Hollumerheide op Ameland nog een late boerenzwaluw overvliegend (Henk Hiemstra). Negen grote zilverreiger bij Westend van Oosterzee (Marco Glastra). Op de Zuidwaard bij Makkum 1 roerdomp (waarnemer bekend). Bij de Holle Poarte te Makkum 1 siberische tjiftjaf en 3 vuurgoudhaan (Rudy Fopma e.a.). In onze achtertuin in Hemelum 1 hop (Joke Wolbers). In Sneek op het industrieterrein Houkesloot 1 sneeuwgors (Johan op den Dries). Een botsing van een houtsnip tegen het raam in Warns was bijna fataal. De kat die net de achterdeur had verlaten sprong op de verdoofde houtsnip. Toevallig was ik in de bijkeuken en dook op de kat en redde de houtsnip (Lolke Veenstra).
05-11. Aan de Noordoever van het Tjeukemeer bij Rohel 1 roerdomp overvliegend (VRS Rohel Tjeukemeer). Groep van zeker 500 frater bij Paesens Buitendijks (Marcel Stienstra en Andries Zijlstra). In Mildam nog een mannetje zwartkop (Wiebe Nijlusing). Op de Afsluitdijk 1 roerdomp gezien (Donald Wolters). Boven de Kroonspolder op Vlieland nog twee boerenzwaluwen overvliegend (Bob Woets en Eelke Schoppens). Groepje van 14 staartmees in de tuin te Drachten (Jarig Roosma). Een goudhaan In de tuin te Oudwoude (Willem en Sietske Jonkman).
06-11. In Joure 1 ijsvogel gezien. Op 5 november ook een bij de vijver hier (Johan Schuurman). Bij de Vogelkijkhut in het Oosterschar 1 kleine bonte specht (Johannes en Gea Koster). In het Hemrikkerveld te Beetsterzwaag 1 kuifmees (Willem Steenge). Bij Molkwerum nog 1 boerenzwaluw gezien (Hessel van der Iest). Een groene specht voedsel zoekend in de tuin te Oudwoude (Willem en Sietske Jonkman).
Opmerking Jan de Jong; De laatste jaren worden er steeds meer groene spechten gezien. Bij de waarnemingen zouden we ook eens op de kruin en het kleed kunnen letten. Bij de groene specht is die in veel gevallen met een roodkapje. Alleen heel jongen vogels daarbij wil nog wel eens het rode ontbreken doch deze zijn vaak gespikkeld op borst, buik en kop. Er is ook een andere (veel zeldzamere specht) namelijk de grijskopspecht die wel wat lijkt op de groene specht doch echter veel minder (of geen) rood heeft op de kruin en een veel grijzere koptekening heeft. Grijskopspechten zijn in Friesland zeer zeldzaam. Het mannetje grijskopspecht heeft een rode (kleine) vlek op voorhoofd, vrouwtje niet. Het “lachen” van de grijskopspecht is bijna hetzelfde als de groene specht doch minder schel en loop geleidelijk lager en langzamer in volume. Grijskopspecht is voor Friesland zeldzaam. Neem dus niet zomaar aan dat je een groene specht hebt horen lachen maar probeer hem in de kijker/lens te krijgen.
14-04-2005. Mannetje grijskopspecht gefotografeerd te Oosterbeek.
In 1985 publiceerde ik als Hoofd Vogelnieuws Vanellus BFVW in het blad Vanellus een vondst uit 1968 (met foto) in het Katlijker Schar. Het eerste geval destijds voor Nederland. Het CDNA meende deze melding niet te aanvaarden. https://www.dutchavifauna.nl/species/grijskopspecht#4297 De tekst gaat hierbij;
Een mannetje dat aan het eind van de zomer in 1968 door K Nicolai dood was gevonden te Katlijker Schar, Heerenveen, Friesland, en vervolgens werd opgezet, stond 16 jaar lang als Groene Specht P viridis tentoongesteld in Drachten, Friesland, voordat hij als Grijskopspecht werd herkend (Vanellus 38: 20, 1985 (foto), Robert ten Harmsen pers comm). Vanwege onzekerheden over de omstandigheden waaronder de vondst plaatsvond, de doodsoorzaak en de precieze maand is hij door de CDNA niet aanvaard.
Nu heden ten dage het arsenaal aan fotocamera’s en telelenzen aanzienlijk is uitgebreid is het tijd om aandacht te schenken aan opvallende en afwijkende spechten.
In Heerenveen een afwijkend eend ontdekt. Het bleek een mandarijneend te zijn (Hans Slot).
06-11-2022. Kleurafwijking van een Mandarijneend in Heerenveense vijver ontdekt.
07-11. Groepje van 40 holenduif in Burgum (Klaas Vonk). In Tochmaland te Kollum 1 zwarte roodstaart (Tiggeloven). Bij Gerbrandygemaal Sneekermeer 2 vuurgoudhaan (Dick Pruiksma). Bij uitkijktoren in Fochteloerveen 2 zwarte specht (Lardinois). Aan de Griene Dyk bij Sneekermeer 1 casarca (Dick Pruiksma).
08-11. Er vloog in Marssum een houtsnip met een klap tegen mijn raam. Voorzichtig opgepakt en in een laag doosje gelegd en die op een emmer gezet op de buitentafel, bij mij voor het raam. Dan kon ik hem/haar in de gaten houden, dit vanwege de vele katten die hier loslopen. Na een tijdje wipt hij uit de doos en loopt naar het onderdak in mijn tuin en blijft daar even. Even later loopt hij weg langs de schutting en vliegt dan weg. Fantastisch. (Mieneke Otter).
08-11-2022. Houtsnippen vliegen wel vaker tijdens de doortrek tegen vensterruiten. Vaak overleven ze de klap niet omdat ze in vaak paniek wegvluchten omdat ze opgeschrikt zijn door b.v. een hond of kat of dat ze oververmoeid van de (nacht) trek op de gekste plekken naar beneden komen in het duister en dan tegen ruiten vliegen.
Afgelopen week in Leeuwarden 1 houtsnip als vensterslachtoffer gesneuveld. Vogel naar FNM gebracht (Marianne de Jongh). Vandaag 1 houtsnip als vensterslachtoffer hier bij het provinciehuis in Leeuwarden (Wieger van der Bij). In Workum vloog vanmorgen een houtsnip zich dood tegen de vensterruiten (Tjerk Kunst). In de Zuiderfennenpolder bij Rijs 7 zwarte zwaan (Theo de Vries). Bij Uitwellingerga langs de A7 groep van 600 kievit (William de Jong). In de Blaugraslanden bij Akmarijp groep van 500 kievit (Naut van der Mei). Bij It Swin te Harich 1 roerdomp (Rommert Cazemier). In het Lauwersmeer bij Blikplaatgat een groepje van 10 blauwe kiekendief op slaapplek (Sjoerd Bakker, H. de Lange en H. Plat). Te Oldeholtpade 1 vrouwtje ijsvogel (Ruurd Jelle van der Leij). Op Schiermonnikoog bij de Herdershut een groep van 81 kramsvogel overvliegend naar zuid (Jeroen Breidenbach). In Wijnjewoude 1 Pallas boszanger (Christiaan de Vries).
De Pallas boszanger is een vogeltje ter grootte van een goudhaan. De eerste in Friesland werd op 24 november 1974 door Jan Hendriksma uit Oppenhuizen in het Rijsterbos gevangen en geringd weer losgelaten.
09-11. Te Bakeveen 2 grote kruisbek (Koert Scholten). In Oldeholtpade nu een mannetje ijsvogel, zie 8 november (Ruurd Jelle van der Leij).
Op 9 november kreeg Jan de Jong (Hollum/Ameland) bericht van een vondst van een geringde scholekster met Finse pootring (CT..041439) die hij bij Hollum op Ameland vers dood vond op 5 april 2022 De scholekster bleek als nestjong geringd te zijn in de omgeving van Brando Ahvenanmaa, Alland in Finland. Afstand = 1194 km. Deze scholekster uit Finland heeft de ring maar liefst 22 jaar 8 maanden en 30 dagen gedragen (Jan de Jong/Hollum Ameland). Deze scholekster overwinterde kennelijk elk jaar aan de Friese kust.
Opmerking Jan de Jong (Joure); Met onze “eigen” scholeksters in Friesland (met name binnenland) gaat het helaas niet zo goed las ik in het recente Jaarbericht 2022 Weidevogels in Fryslân (vergelijking 2022/2021) in alle regio’s was een teruggang. Een opmerkelijk recent verslag over de stand van de weidevogels in Friesland op dit moment. Dit verslag is in opdracht van de Provincie Fryslân samengesteld met deelnemende organisaties (BFVW, SOVON, It Fryske Gea, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en KBF).
Kijken we nog eens goed naar de trentlijn (in bovengenoemde verslag) van 1996 t/m 2021 (1996 100%) dan zien we voor de scholekster een jaarlijkse gemiddelde afname van 4%. De index is gekelderd van 100% in 1996 naar rond de 40% in 2021.
Opmerkelijk is dat in dat verslag (Jaarbericht 2022) voor de scholekster ook wordt genoemd. Ik citeer;
In de loop van de twintigste eeuw breidde de soort zijn broedgebied sterk uit richting het binnenland, vanaf ongeveer 1985 nemen de aantallen echter sterk af. In Fryslân is op zowel lange als korte termijn sprake van een matige jaarlijkse afname; in 2021 was er in totaal circa 65% afname ten opzichte van 1996. Einde citaat.
Opvallend is dat de afname van de scholekster dus al vanaf 1985 bezig was, dus zo’n 10 jaar eerder!
De scholekster (maar ook de kievit, grutto en tureluur) zitten dus volgens het verslag in Friesland flink de problemen. In 1992 publiceerde ik ook al in de Leeuwarder Courant dat dichtheden van de Friese kieviten populatie aan het afnemen was in met name het binnenland van de provincie.
10-11. Mandarijneend in Surhuisterveen (Stefan Moring). Bij de Potskar aan het Sneekermeer 1 grote gelekwikstaart (Jelmer Luyckx). Bij de Falomsterleijen 1 bokje (Jakob Hanenburg).
11-11. Bij de Harlingervaart te Harlingen 1 roerdomp (B.de Boer). In het Fochteloerveen 1 ruigpootbuizerd en een groepje van 120 vinken voedsel zoekend in het Compagnonsveld (Koert Scholten). De hop is er nog steeds in Hemelum (Joke Wolbers).
11-11-2022. De hop in Hemelum op zoek naar voedsel (vaak mieren) tussen de stenen
12-11. In de Sippenfennen bij Feanwâlden 3 bokje opvliegend (Wiebe Sjoerd van d er Veen). Op Schiermonnikoog 2 roodhalsgans (Jan Koen e.a.). Groepje van 10 dodaars in Bouwepet bij Gytsjerk (Wiebe Sjoerd van der Veen). Op Terschelling bij jachthaven West een ijsvogel (Hans Schekkerman).
13-11. Bij mij achter huis in Ravenswoud 1 kwak langs de slootkant (Nico Hofstra). In de Leijen bij de Tike 2 nonnetje (Sipke Booi). In Ferwert 1 ruigpootbuizerd (Henk Hiemstra). In het Katlijker Schar 1 zwarte specht (Ruben de Jong). In Rasterhoffpark te Sneek een ijsvogel geringd (Johannes Ruurd Fokkens). Twee wilde zwaan bin Blaugerzen te Akmarijp (Peter Schutten). In polder Attesweg bij Vrouwenparochie 24 wilde zwaan (Rudy Fopma). Op Terschelling 1 ijseend overvliegend naar west (Minne Feenstra/Hans van Stijn). In Lemmer 2 nonnetje (Reinoud Vermoolen). Bij de Bildtpollen buitendijks 1 flamingo (Jeroen Breidenbach). In het Easterskar bij Sintjohannesga 1 waterpieper (Johannes en Gea Koster). Vanmorgen een rondje Oranjewoud gedaan (woon er naast) en telde in totaal 6 keer een zwarte specht die zien we hier steeds vaker. Er is een stuk met omgewaaide dode sparren van de voorjaars storm daar zie ik ze vaak. Ook laten ze steeds vaker dode bomen staan waar ze ook vaak samen met de groene specht zijn te vinden. Ook de groene specht zien we steeds vaker ook achter in mijn tuin zit hij soms in het gras waar van die zandhoopjes met kleine rode mieren in zitten. Ook de grote bonte specht en kleine bontespecht zitten in Oranjewoud en ook rondom Mildam. De kleine broedde hier vlak bij mijn huis misschien een meter van de grond in een Els aan de slootkant. Sinds een jaar of drie is ook de Middelste bonte specht in Oranjewoud. Rondom de Overtuin in Oranjewoud telden wij dit voorjaar drie territoria (Jan Oord, Mildam).
Opmerking Jan de Jong;Prachtig zo’n plek waar je zeker 4 soorten spechten zo dicht bij elkaar kan zien.
08-10-2022. Een zwarte specht hakkend in een dode boom in Oranjewoud.
14-11. Beflijster in Rasterhoffpark in Sneek gevangen en geringd (Johannes Ruurd Fokkens). Bij ons op de heg 2 grote gele kwikstaart in Aldtsjerk (Klaas Vijverda). Op de Workumerwaard 10 kleine zwaan (Henk de Vos). In Heerenveen 1 ijsvogel bij woning (René Haayens). Bij de Wide Mar te Stiens 101 watersnip (Koos Klijnstra). In de Greiden te Heerenveen 4 staartmees (Karin Uilhoorn). In Wolvega 2 pestvogel in de bomen (Jan Brandt Wiersma). In het natuurgebied de Blauwgraslanden van SBB te Akmarijp stonden twee Wilde Zwanen in het natte daal van het gebied. Het waren mijn eerste van dit seizoen. Even later vloog er een jagende Blauwe Kiekendief vrouw over. Toen ik later over de Graverij nabij Vegelinsoord naar de vele Kol -en Brandganzen stond te kijken vloog een Blauwe Kiekendief man jagend over het weiland nabij de weg. Over het totale gebied zag ik nog 13 reeën lopen te laveien. Het was al met al een prachtige onderbreking van de dag. Dit wilde ik even laten weten (Lykele Zwanenburg, Dronten).
15-11.De laatste tijd zitten er bij mij in Bakkeveen regelmatig enkele zwarte mezen op de voerplank. Ze zijn vaak met koolmezen, maar ook wel alleen. Er zijn hier veel koolmezen, maar de pimpelmees is er dit jaar minder dan anders (Gerben Oswald). Toen ik vanmorgen uit het raam keek hier in Workum zag ik wel 5 koperwieken onder de appelbomen rondscharrelen. Ze hadden gezelschap van een aantal merels. (Hinke Huitema -Terpsma, Workum).
Opmerking Jan de Jong;Als het wat kouder wordt dan komen lijsterachtigen vaak naar de woningen om bessen of appels te eten, daar zijn ze gek op.
Tot zover de waarnemingen van de eerste helft van november 2022.
Meldingen voor de Nieuwsbrief 28 graag vóór 4 december 2022 inzenden met vermelding van naam en adres.
Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.
