Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van maart 2023.

 door Jan de Jong

15-03.  Minstens 10 witte kwikstaart bij de Bouwepet bij Hurdegaryp (Wiebe Sjoerd van der Veen).  Gisteren de eerste twee grutto in het plasdrasgebied bij de Morra bij Koudum. Nu hopen op de rest. (Trees Westendorp, Koudum).  Groepje van een tientallen koperwiek kwetterend, en in het bosplantsoen 1 tjiftjaf gehoord aan de Korte Ekers bij Skipsleat in Joure (Durk Visser, Joure). Groepje van 24 knobbelzwaan in Wide Mar bij Stiens (Koos Klijnsma). Op Ameland in Hollumermieden 60 bontbekplevier (Guido Soons). Groep van zeker 200 kemphaan bij Griene Dyk aan Sneekermeer (Yvonne Kruize Box). Bij de Blaugerzen te Akmarijp 60 bonte strandloper en bij Terkaple bij Aldhof nog eens 15 bonte strandloper (Wouter M.G. Vansteelant). Drie zwartkopmeeuw in Snikzwaagsterpolder bij Snikzwaag (Sietse Bernardus, Joure).  Groepje van 11 witte kwikstaart bij Mokkebank te Laaxum (Bouke Roosma). Aan het Sneekermeer 1 tjiftjaf roepend (Dirk Haaijema en Dirk Pruiksma).

16-03.  Vanmorgen 1 kleine vos vlinder in het huis aan de E.A. Borgerstraat te Joure. Vlinder in de tuin losgelaten bij de bloeiende in tuin (Jan de Jong). In Hollum de eerste dagpauwoog vlinder gezien (Klaas en Jellie Nobel).  In de omgeving van Allardsoog (Een-West) de grote lijster en de boomklever gehoord (Auke van Eck, Hitsum). Aan de Koarte Ekers te Joure een tjiftjaf gehoord (Tonny de Jong). De twee jonge turkse tortel staan op punt van uitvliegen in Leeuwarden ((Feikje Zijlstra).  Regelmatig in februari en maart 3 holenduif in de achtertuin aan de Langewyk te Drachten (Carel van der Lippe).

Foto © Carel van der Lippe

15-02-2023. Holenduif komt regelmatig bij woning op gestrooid voedsel.

17-03. Twee groene specht te Stiens (Gerard Mast). De tjiftjaf en citroenvlinder bij de Rottige Meenthe gezien (Ytsje Dijkstra, Lemmer). Vier bergeend gezien omgeving Nijland (Rients de Jong, Goënga).Twee citroenvlinder in de tuin in De Knipe (Auke en Theresia Postma). In Joure 1 man citroenvlinder (Jan de Jong).  In het Leeuwarder bos voor het eerst de tjiftjaf zingend gehoord (Sybout Jaarsma, Leeuwarden). Bij het verkeerspunt Haskerhorne/Joure 1 goudvink (Henk Bulsing, Joure). Nest met 4 eieren grauwe gans in een natuurgebiedje bij Heerenveen (Nico Vink).  In Drachten in een tuin aan de Tjonger al diverse vlinders gezien, 1 gehakkelde aurelia, 1 citroenvlinder, 1 witje, 1 dagpauwoog en al een vroege kolibrievlinder (Lolke Veenstra, Warns).

Foto © Lolke Veenstra (Warns).

17-03-2023. Een vroege kolibrievlinder zoekt nectar bij een narcis in Drachten.

Opmerking Jan de Jong; waarneming van de kolibrievlinder op 17-3-2023 is de vroegste dit jaar.

18-03. Tijdens eerste ringdag in 2023 aan het Tjeukemeer bij Rohel 16 tjiftjaf geringd (VRS Rohel Tjeukemeer).  In Oranjewoud zaten twee paar ijsvogel en de ooievaars zijn allemaal bijna weer terug, er zitten onderhand negen paartjes. Sommige zijn geringd. Ze komen uit Spanga, Ureterp, Staphorst, Olterterp en Beetsterzwaag ook zitten er drie paar middelste bonte specht (Jan Oord, Mildam). 

Foto Jan Oord, Mildam.

14-03-2023. In Oranjewoud zitten in de omgeving van Overtuin 3 paar middelste bonte spechten.

In Leeuwarden aan Het Vliet-Oranjebuurt 1 kolibrievlinder nectar zoekend op narcis (Corrie van Hilten). In Harlingen in Oosterpark 1 kolibrievlinder gezien (Ruben en Jochum Drost).

Opmerking Jan de Jong; We zijn benieuwd of er op meer plaatsen vroege kolibrievlinders zijn gezien. Door de zachte winter zijn ook de andere vlindersoorten er vroeg bij.

18-03. In Langweer 16 putter aanwezig (Lusinski Hoogeboom). Bij Hallum op landerijen hoorde ik de veldleeuwerik alweer (Ynse Vellenga, Hallum). Een citroenvlinder in Stiens (Gerard Mast).

 Opmerking Jan de Jong; Verder ontving ik vandaag van Ynse Vellenga uit Hallum (al 5 jaar biologische boer) een prachtige lijst van de aankomst van de boerenzwaluw in zijn stal tussen 2005 en 2022. Elk jaar noteerde hij de aankomst van de boerenzwaluwen in zijn stal waar per jaar zo’n 20 paar broeden De aankomstdata (alle april) zijn in onderstaande grafiek door mij uitgezet.

Grafiek aankomst boerenzwaluw © Jan de Jong.

In deze grafiek kan je zien dat de trent is dat de boerenzwaluwen bij boer Ynse Vellenga gemiddeld 6 dagen vroeger is geworden (zie trentlijn/blauwe stippellijn). Gemiddelde aankomstdata tussen 2005-2022 is ruim 9 april (164:18 = 9,11).

19-03. Al meerdere tjiftjaf gehoord tussen Hitsum en Franeker (Auke van Eck). Een tjiftjaf gehoord aan de Leijen in Gorredijk en 1 bij de Kiekenberg in Oudehorne (Johannes Grondsma, Gorredijk). Bij Heaburgen in Nijemirdum 1 roodhalsgans (Marten Wesselius). Aan de Lindedyk te Wolvega 2 mandarijneend (J. Stummel). In Oosterwolde 1 houtsnip (Jan Kalsbeek). In de Lendevallei- Driessenpoolder 1 klapekster (Tom Jager). Aan het Sneekermeer bij Griene Dyk 1 Cetti’s zanger zingend (Fedde Welbedacht).

20-03.). Bij de vogelkijkhut De Blikken te Wier 1 lepelaar (Ita Spoelman, Berltsum). Aan de Snekertrekweg in Leeuwarden, op braakliggende terrein van Brada 1 witte kwikstaart gezien (Thomas Bakker). Een goudvink met pootring is al van 12 februari steeds aanwezig in onze tuin te Burgum (Andrys en Henny Stienstra).  In De Westereen/ Zwaagwesteinde 1 man gekraagde roodstaart terug in tuin. De gekraagde roodstaart heeft verleden jaar bij de buren genesteld, vorige jaren bij mij achter schuur, heeft daar meer geweest, en voor de woning is ook een keer gebeurt, de verwachting is dat ie achter de schuur plaats neemt (J.W. Lourens/ de Westereen).

Opmerking Jan de Jong: Dit jaar de eerste in Friesland. In Groningen/Lewenborg op 17-3-2023 1 man gekraagde roodstaart terug. Waren ze op meer plaatsen vroeg terug?

21-03. Bij Franeker een alpengierzwaluw (Dirk Kooistra/Wim van Zwieten e.a.).

Foto © Wim van Zwieten.

23-03-2023. De zeldzame alpengierzwaluw bij Franeker in beeld, sinds 1900 slechts 5 gezien in Friesland.

Opmerking Jan de Jong; De alpengierzwaluw (Tachymarptis melba) is een zeldzaamheid voor Friesland.  Er zijn tot nog toe nog maar een vijftal waarneming uit Friesland bekend.

1. 28-05-1992. Te Bakkeveen 1 ex. (Koert Scholten).

2. 20-09-2002. Op Terschelling 1 ex. (Arie Ouwerkerk).

3. 07-05-2011. Op Schiermonnikoog 1 ex.  (Jacob Bosma).

4. 27-09-2019. Op Schiermonnikoog 1 ex. (Lauwens Stein).

5. 21-03-2023. Te Franeker 1 ex. (Dirk Kooistra/Wim van Zwieten e.a.).

De alpengierzwaluw broedt in Zuid-Europa en is kennenlijk door de zachte winters steeds vaker in ons land te zien. Dit is al de 2^e maart melding in Nederland. De eerste maart melding was op 27-3-2016 in Veere (Zeeland).

22-03. Bij de Zwettepoel te Broek (bij Joure) 1 boerenzwaluw gezien (Wouter M.G. Vansteelant). Aan het Sneekermeer bij Potskar Noord 11 lepelaar (Dick Pruiksma). In Oosterwolde 1 zwartkop (Rudi Huiting).  Groepje van 20 witte kwikstaart bij Westerse Veld op Vlieland (Bart Vastenhout). In Sneek bij Waterbassin 1 man zwarte roodstaart terug (B. Schurer). In Stiens groepje putter en 1 groene specht (Gerard Mast).

23-03. Groep van 60 fuut in Lemsterhoek bij Lemmer (Dick Kuipers). In de Alde Feanen bij Grou in Jan Durkspolder 22 lepelaar (Koert Scholten). Tussen Gaast en Ferwoude in Poldergaast 1 boerenzwaluw gezien (Hans Grotenhuis en Rob Struyk).  In het Easterskar/kijkhut te Sintjohannesga 1 ijsvogel (Eb van Hijum). In Franeker bij mijn broer in de tuin een wat suffe houtsnip. Na ongeveer vier en een half uur is de vogel weer op de wieken gegaan (Klaas Plat). In Stiens tjiftjaf zingend (Gerard Mast).  Groep van 32 slobeend in De Deelen (Dick Kuipers). Vier zomertaling in de Blaugerzen bij Akmarijp (Sietse Bernardus, Joure). In de Bocht van Molkwar 1 Amerikaanse smient (Hessel van der Iest).  Bij St.-Jacobiparochie 1 blauwe kiekendief (Ita Spoelman, Berltsum).

Foto © Hessel van der Iest

23-03-2023. De schaarse Amerikaanse smient samen met twee smienten dobberend op water in de Bocht van Molkwar. Voor Friesland zijn er tot 2015 meldingen bekend uit 1988-1989-1997-2000-2001-2002-2003-2007-2009.

24-03. Al geruime tijd horen we de groene specht op Dekema State te Jelsum (Wim Hoogendam). Nest met 3 eieren meerkoet te Joure (Jan de Jong).  In Easterskar te Sintjohannesga groep van 40 pijlstaart (J. van Oosten). Groep van 85 regenwulp bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer (Aldo Hoekstra). Op Gele strand bij Workum 500 kemphaan (Anne van der Wal). Houtsnip als vensterslachtoffer/ gewond aan oog/bij Van Hal Larenstein in Leeuwarden (Jeroen Breidenbach). Twee ijsvogel in het Leeuwarder bos (T. Brontsema). Te Kornwerderzand 1 boerenzwaluw (Johan op den Dries).

25-03. Een tjiftjaf in de tuin gehoord in De Knipe (Auke en TheresiaPostma). Groep van 150 slobeend Alde Feanen- Jan Durkspolder bij Grou (Louis Witte). Groepje van 16 dwergmeeuw overvliegend aan de IJsselmeerkant bij Breezanddijk (Robert en Frank van der Meer). Twee zwartkopmeeuw in Snikzwaagsterpolder bij Snikzwaag (Sietse Bernardus). In Bocht van Molkwar 1 rouwkwikstaart (Libbe Zijlstra).

26-03. Aan de Boeyer in Joure een zwartkop zingend (Lieuwe van Welie). Groep van 25 bergeend in van Oordts Mersken (Erwin Reinstra). In Strieper kwelder op Terschelling 400 wulp (Pim Wolf).

Drie witgat te Hoornsterzwaag (A.C. van Klinken). In Jubbega 1 rode wouw overvliegend (Andries Zijlstra). Aan Griene Dyk bij Sneekermeer 1 boerenzwaluw en 2 oeverzwaluw (Jeroen Breidenbach). Bij de Fluessen bij Elahuizen tijdens een BMP telling acht zingende blauwborst (Jorrit Zondervan).

27-03. Vandaag kwam het vrouwtje zwarte roodstaart terug bij Waterbassin te Sneek, man was op 22 maart gearriveerd (B. Schurer). Een zwartkop man in polder Het Goutumer Nieuwland (Paul van Eik).  In Heerenveen- Skoaterwâld 1 zwarte roodstaart (Joost Vogelzang).  Twee paar roodborsttapuit te Oldeholtpade (J.de Groot).

28-03. Een tjiftjaf in tuin te Berltsum ((Ita Spoelman). Vandaag het vrouwtje gekraagde roodstaart ook terug in De Westereen /Zwaagwesteinde (J.W. Lourens/ De Westereen). Vanmorgen 1 rietzanger langs noordoever Tjeukemeer bij Rohel gehoord doch liet zich niet vangen (Gerard Westerhuis/VRS Rohel Tjeukemeer).   Vanmorgen om 8:00 uur een boerenzwaluw binnen in de schuur te Oldeberkoop (Anton Koning).

Opmerking Jan de Jong; Dat is de eerste melding die ik dit jaar binnen kreeg van een boerenzwaluw die terug is IN de schuur op de broedplek. Weldra komen er meer! Graag ontvang ik meer reacties van aankomsten in schuren en stallen.

Vandaag zeker 6 jonge meerkoet uit het ei gekomen in Franeker.Drie nog op het nest en drie zwommen rond. Ik weet niet zeker of dit hetzelfde meerkoeten paar is maar vorig jaar hebben ze vijf jongen gehad, uiteindelijk zullen er wel een paar overblijven (Willem van der Meulen).

Foto © Willem van der Meulen.

28-3-2023. Vroeg meerkoet paar heeft op 28 maart al jongen in Franeker.

Opmerking Jan de Jong; Ook de meerkoet begint steeds vroeger met het leggen van de eerste eieren.Bij een legsel van 6 eieren en een gemiddelde broedduur van 22 dagen zou het eerste ei rond 1 maart al gelegd zijn. De soort broedt steeds meer in stadsgrachten, vijvers, parken in steden en dorpen. Rond de zeventiger jaren vond je de eerste eieren vaak begin april pas en dan meer in de poldersloten en langs meren en plassen.

29-03. Op Lesbos (eiland Griekenland) 1 boerenzwaluw man terug bij nest (Jelle Hofstra, Terwispel). Vijftig wintertaling in Bouwepet bij Giekerk (Wiebe Sjoerd van der Veen). Drie nonnetjes (1 man /2 vrouw) in Easterskar (Bauke Sienema, Heerenveen). In de Blaugerzen bij Akmarijp 800 kemphaan (Wouter M.G. van Steelant). Aan Griene Dyk bij Sneekermeer   300 kemphaan (Ben Staal). Te Gytsjerk/Giekerk 1 boerenzwaluw overvliegend naar noordoost (Marnix Oudega).  Op Vlieland 1 man beflijster bij de jachthaven (Bart Vastenhouw en Niels Bal). Vijf lepelaar rustend aan Vegelinsweg te Vegelinsoord (Durk Visser, Joure).

30-03. Bij de Griene Dyk aan Sneekermeer 1 boerenzwaluw overvliegend (Wim van Zwieten). Te Sumarreheide 2 rietzanger gevangen, een ervan droeg een Belgische pootring (Bareld Storm). In Warns eerste boerenzwaluw terug in ligboxstal (Bauke Smid). In Sumar 1 boerenzwaluw terug in stal (Hendrik van der Meer). Een boerenzwaluw bij hut in het Easterskar (Bauke Sienema, Heerenveen). Aan de Wielwei te Doniaga/ Dunegea 1 boerenzwaluw (Aldert Jan Semplonius). In Zuiderburen te Leeuwarden al 1 fitis zingend (Sybout Jaasma). Twee boerenzwaluw gezien bij Mokkebank in Laaxum (Haye Folkertsma, Warns).  Twee bruine kiekendief (man en vrouw) bij de Westhoek (Ita Spoelman, Berltsum/ Berlikum). In Tjalleberd 1 boerenzwaluw terug in de schuur bij Annelies Banga (med. Piet de Boer/Tjalleberd).

31-03. In boerenzwaluw terug in de broedschuur te Noordburgum (Jan van der Veen). Groepje van 3 boerenzwaluw bij de hut in het Easterskar te Sintjohannesga, overvliegend richting zuidoost (Bauke Sienema, Heerenveen). Vanmiddag vloog er een houtsnip tegen ons raam in Ballum op Ameland. Veel veren op het raam, gelukkig is hij toch weggevlogen) Janke Nobel Ballum/Ameland).Een boerin uit Meddo bij Winterswijk meldde vandaag dat bij haar in de stal vannacht twee boerenzwaluwen overnachtten. Een buurman in Gelselaar zag er een paar dagen geleden één bij zijn paardenstal (Arend Heideman, Gelselaar).

Tot slot.

Houd ons op de hoogte van U bijzondere (aankomst) meldingen van allerlei soorten. Let de komende weken speciaal op de aankomst in schuren en stallen van de boerenzwaluw.

  Van Gerrie Janssen van Rensburg uit George in uiterste puntje van Zuid-Afrika (bij Victoria baai) kreeg ik op 29 maart 2023 via Facebook bericht dat de eerste boerenzwaluw daar op 24 oktober 2022 was aangekomen om 07:56 uur.   In 2021 was de eerste aankomst 18 oktober (vertrek 18 april 2022). Op 9 februari 2023 zaten de groepen boerenzwaluwen in het National Olifant Park in Addo (iets boven Port Elizabeth/ noord -oostelijk van George) nog in groepen op de draden. Gerrie meldt verder dat de boerenzwaluwen er op 29 maart nog steeds een paar boerenzwaluwen aanwezig zijn, het grootste deel is echter al vertrokken en op pad naar de broedgebieden.

Foto © Gerrie Jansen van Rensburg (George/Zuid Afrika).

9-2-2023. De boerenzwaluwen in het National Olifant Park in Addo (iets boven Port Elizabeth/ noord -oostelijk van George) zitten hutjemutje op draden.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 37 graag vóór 15 april 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

31 maart 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788.

01-04-2023, 15:38 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van maart 2023.

Nog te goed van februari 2023.

 26-02. Aan westkant van Frentsjer (Franeker) een zanglijster zingend (K. Plat). In De Gordyk (Gorredijk) aan en in de Lange wijk 2 ijsvogel (Piet de Jong). Vandaag boven De Jouwer (Joure) een mooie rode wouw overvliegend richting noord (Lieuwe van Welie). In het Kolonieveld in het Fochteloerveen 1 mannetje roodborsttapuit. Er was een stelletje, het vrouwtje fladderde ook rond (Marco Hasselaar). In omgeving Bakkefean (Bakkeveen) vandaag een licht gekleurde buizerd. Er zijn wel vaker een lichtgekleurde buizerds in deze omgeving te zien (Barry van der Meulen).

27-02. In Stiens twee staartmees aanwezig. Ook veel vinken (Gerard Mast). Vandaag voor het eerst een boerenzwaluw gezien in Zuidoost Spanje, bij Vera Playa een eindje boven Almeria (Nantsje Winia/ melding via Dirkje Winia -Hoekstra uit Offenwier/Offingawier).   Vanmiddag zag ik in de slootkant bij de boerderij van de fam. Boschma te Toppenhuzen (Oppenhuizen) een waterral (Herman Postma). Gistermorgen sinds 5 jaar aan de noordkant van Frentsjer (Franeker) weer een smelleken heb gezien (Sjors Bosma). Vanmiddag trof ik bij de Moarre (Morra) een roerdomp aan. Mooi verscholen tussen het riet Trees Westendorp).

Foto © Trees Westendorp.

Rond eind februari begin maart kan men de baltsroep van de roerdomp in rietvelden horen.

28-02. Een sperwer (man) kwam in Wommels in de tuin zijn maaltje oppeuzelen (Kees Hoogma). In Feinsum (Finkum) 2 scholekster bij ons terug (Hielke de Groot). Vanmiddag fietste ik tussen Slijkenburg en Ossenzijl langs de Linde. Op zo'n 100 meter afstand zag ik een roofvogel (voor zover ik weet een buizerd) op een zwart/ wit object klappen. Ik dacht in eerste instantie een zwart witte kat, maar toen ik dichterbij kwam en de roofvogel verschrikt omhoogvloog zag ik dat het een kievit was, die zich vervolgens snel van de plaats des onheils verwijderde en wegvloog. Net op tijd dacht ik anders was het met de kievit slecht afgelopen (Rinus Spijkerman, Sint Nyk).Vandaag voor het eerst in drie jaar weer een ijsvogel op onze steiger aan de Stienservaart in Stiens gezien (Ger Boersma). Nog even een aanvulling, op 16 en 23 februari liepen er nog een 30 waterhoen op de wal aan het Kollumerkanaal in Kollum (Klaas Tiemersma). Twee kleine zilverreiger op waddendijk Ameland t. h. v. Ballum (Jan en Hannie Haven, IJlst). In Drachten 1 paar nijlgans met 4 jongen van nog maar een paar dagen oud (Sjoerd Koopman, Rotsterhaule).

En dan nu de maart gegevens.

 01-03. Wij bewonen een appartement t.o. de Froske Pôle in Ljouwert (Leeuwarden). Ieder jaar broedt bij ons op het dak een paar scholeksters. Dit jaar kwamen ze voor het eerst op 13 februari. In de bomen op de Froske Pôle zitten vooral 's morgens aalscholvers hun vleugels te drogen. Vanmorgen waren dat er 13, maar soms zijn er meer dan 20. Een mooi gezicht vanuit ons appartement (Sybout Jaasma).

02-03. Bij het Cambuurplein in Ljouwert (Leeuwarden) broedt al jaren 1 paar scholekster op het dak. Op 16 februari waren ze weer terug (A. de Boer). Vandaag reed ik bij Stiens richting Feinsum (Finkum) en telde daar op het land, 12 grote zilverreiger (Hielke de Groot).  Ik hoorde en zag vanmorgen een kievit “oer de wjuk” gaan bij de Warren tussen Tsjom (Tzum) en Winsum (Murk de Groot).  In Fermanjebosk te Damwâld vanmorgen een drietal appelvink, twee zingende grote lijster en een groene specht die een nestholte inspecteerde (Jan Andries Wagenaar). Vandaag in Toppenhuzen (Oppenhuizen) één man grote zaagbek achter huis in “it Ges” aan het Noardein Cor van der Meer). In Aldeouwer (Oldeouwer) bij ons huis 1 dodaars in de vaart (Fokke Stastra).

Foto © Fokke Stastra.

02-03-2023. In de gemeente De Fryske Marren zie je zelden een dodaars dicht bij de bebouwing.

 03-03. De zanglijster begon hier in Frentsjer (Franeker) eind februari voorzichtig met zijn zang met korte strofen. Elke dag iets meer en nu zing deze uit volle borst. Nabij Hitsum (Hitzum) vanmiddag twee zwarte zwanen foerageren tussen groep van 35 knobbelzwanen (Klaas Plat). Sinds enkele dagen is er een tweede roodborst bij mij in Mildaam (Mildam) in de tuin ze wordt steeds gevoerd door de ander (Jan Oord).

 04-03. In een weiland bij De Lemmer (Lemmer) een groep van wel 20 grote zilverreiger bij elkaar (Joke Wolbers, Himmelum/Hemelum).  Twee roodhalsgans in Blaugerzen te Akmarijp, en 1 in Terkaple met kweekring (Sietse Bernardus, Joure). Groep van 74 knobbelzwaan in Groote Sintjohannesgaaster polder, twee daarvan de gele halsband (Gerard Westerhuis). Bij de Griene Dyk aan Sneekermeer 150 slobeend (Fedde Welbedacht). Groep van 2200 kievit bij Sneekermeer/Potskar Zuid (Dick Pruiksma). Drie bonte strandloper in Groote Sintjohannesgaaster polder (Johannes en Gea Koster).  In It Hearrenfean (Heerenveen) 1 kleine burgemeester (Rudy Fopma e.a.).  Bij De Drait in Drachten 1 roerdomp (Sjouke Scholten). In De Jouwer (Joure) bij kerkhof Westermar 1 appelvink (Peter Ockenburg). In Oranjewâld (Oranjewoud) aan de Prinsenwyk 1 otter gezien. Het was op 3 maart er ook toen is er een filmpje van gemaakt Oord, Mildaam/Mildam).  

Foto © Jan Oord, Mildam

3-3-2023. Een otter laat zich even zien bij Oranjewoud

 05-03. In Ypekolsgea (Ypecolsga) groepje van 40 ringmus (Fer-Jan de Vries). In het Easterskar te Sint Jânsgea (Sintjohannesga) twee ijsvogel (Johannes en Gea Koster). Twee vrouwtjes bruine kiekendief, 2 bonte strandloper en een groep van 67 scholekster bij de Grote Wielen (Merel Zweemer). Bij de Bocht van Molkwar (Molkwerum) twee steenloper (Libbe Zijlstra). Drie lepelaar bij Lichtaard (Simon Sprienstra). Groep van 44 scholekster te Balk bij het bungalowpark (Fre-Jan de Vries). In het Lauwersmar 1 roerdomp bij Ezumakeeg (Kees Bode). Twee nijlgans op land tussen Exmorra en Bolsward, op 21 februari ook 2 gezien te Koudum (Thomas van der Veer, Workum).

06-03. In Aldemardum (Oudemirdum) 6 ringmus (Jan Tijsma). Bij het Himsterhout te Drachten 1 witte kwikstaart (R. Riemersma). Groep van 50 sijs in Bremerwildernis (Rogier Schinkel). In Ketlikerskar groep van 50 kramsvogel (Koos Jager). In Snits (Sneek) bij Duinterpen 1 groene specht (Johan Helmus). Op Duurswoudsterheide groep van 50 sijs (Martin Manson). Groep van 40 kramsvogel te Farebourren bij Blije (Sibbele de Jong).  Op de Greiden in It Hearrenfean (Heerenveen) groepje van 21 sijs (Johan E). In Bontebok een groene specht (Bauke Sienema). Vandaag de eerste grutto's in het land van boer Brandsma in Bolsward Oost. Ook waren de eerste kieviten al gearriveerd (Henk Rienstra). In de Blaugerzen bij Eagemaryp (Akmarijp) 20 kemphaan (Lykele Zwanenburg). In Oerterp (Ureterp) een man appelvink in de tuin (Ydwine van der Molen). In de Wurge bij Stiens 1 paar grote zaagbek (Gerard Mast).

07-03. In de Huitebuurtsterpolder bij Aldemardum (Oudemirdum) 6 zwarte zwaan. Bij Starum (Stavoren) een groep van 53 grote zaagbek en nog eens 22 grote zaagbek en 1 middelste zaagbek in de haven bij Stavoren (Hessel van der Iest). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 4 bonte strandloper (Martin Huisman). In Fochteloerveen 1 klapekster (Peter Ockenburg). Aan Nije Heawei in Wynjewâld (Wijnjewoude) groepje van 40 vink (Koert Scholten). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 1 lepelaar (Bauke Sienema). In Ljouwert (Leeuwarden) 1 grote gele kwikstaart bij Van Hall Larenstein (Rick de Groot). Aan de zuidkant van Frentsjer (Franeker) al 2 paar grote zilverreiger terug bij de (boom)nesten. Vorig jaar broeden er zeker 7 paar op dezelfde plek in Franeker Zuid (Hendrik Deelstra/Vogelwacht Franeker).

08-03.  In het Lauwersmar bij Ezumakeeg 1 zomertaling (Ben Staal). Bij de vogelkijkhut in het Easterskar 2 lepelaar (Reitze van der Werf).  Bij Ferwert Buitendijks 1 smelleken (Sibbele de Jong).  In Jobbegea (Jubbega) 1 vrouwtje zwartkop (Anne).In de Schaopedobbe (bij Elsloo) zwommen 2 koppeltjes grote zaagbek, en 1 koppeltje wilde eend. Veertien dagen geleden zagen we er 2 vrouwtjes en 1 mannetje grote zaagbek (Ieke en Herman Schreuder, Aldeberkeap/Oldeberkoop). In Stiens in de bosvijver 1 paar grote zaagbek, de vogels waren ook op 1 – 4 - en 6 maart daar te zien (Gerard Mast). 

09-03. Groep van 22 knobbelzwaan voedsel zoekend bij Azeven Noord bij Drachten (Koert Scholten). In It Surhústerfean (Surhuisterveen) 16 waterhoen (Wieger Poelstra). In de Blaugerzen bij Eagemaryp (Akmarijp) groep van zeker 5000 kievit (Wouter M.G. Vansteelant). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga)3 lepelaar (Bauke Sienema). In de Zwagermieden bij Broeksterwâld grote groep van 177 scholekster (Jeffrey Huizenga). Bij de Westereen (Zwaagwesteinde) 1 rode wouw overvliegend (Erwin Walstra).  Bij Ferwert Buitendijks 1 veldleeuwerik zingend (Cora Boesenach). In de Alde Feanen in de Wyldlannen 4 witte kwikstaart (Eric Schipper).  In Eastermar (Oostermeer) groepje van 80 vink (Arend Timmerman). Groepje van 6 rietgors in Graverijpolder te Wijckel (Bertus Albada).  Bij het Woudagemaal op het IJsselmeer bij De Lemmer (Lemmer) 1 man (tweede kalenderjaar) kleine topper.Voor Friesland een nieuwe soort (Rommert Cazemier e.a.).

Foto © Rommert Cazemier.

09-03-2023. De zeldzame kleine topper is voor het eerst in de provincie Friesland gezien.

De kleine topper wordt af en toe in ons landgezien, vooral in de winterperiode (bron; commissie CDNA) en is afkomstig uit de broedgebieden in het NW-deel van Verenigde Staten en Canada. In Nederland werd deze eenden soort voor het eerst gezien in Veere (Zeeland) in 1994. Sindsdien zijn er opvallend veel meldingen (39) uit het IJsselmeergebied  en de randmeren gemeld. Een deel van het IJsselmeer bij Lemmer behoord bij de provincie Friesland. Het is dus het 1^e geval voor Friesland.  De soort is nu in Nederland in de volgende provincies gezien; Flevoland, Zeeland, Noord-Holland, Zuid-Holland, Gelderland, Groningen en dus nu ook in Friesland.   Alle goedgekeurde gevallen staan op; https://www.dutchavifauna.nl/species/kleine_topper

Het geval in Friesland moet nog beoordeeld worden door de CDNA. De foto spreekt voor zich!

 10-03. In De Jouwer (Joure) 1 putter in de tuin (Mevr. Zwan). Afgelopen week fietste ik op een weggetje door het land bij Warten en hoorde en zag ik twee veldleeuwerik. Prachtig. Boven “Fûgeltsje lân”, met echte oude dong. “Het voorjaar komt eraan “, dacht ik. Nu lijkt het wel winter met de sneeuw! (Anneke Zeinstra, Goutum). Eerste kievitsei gevonden in Hasselt (Overijssel) door Klaas Binnendijk. Bij Eastermar groepje van 18 holenduif,130 vink en 16 rietgors foeragerend in de sneeuw op akkerland (Arend Timmerman).    Vijf dodaars bij Starum (Stavoren) gezien (Hessel van der Iest). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 4 lepelaar (Bouke Sienema). Bij (Nijemardum (Nijemirdum) een zwartkopmeeuw in polder Nieuwe Grasfennen (Sietse Bernardus, De Jouwer/Joure). Op de Duurswoudsterheide 50 keep en 30 groenling waargenomen (Martin Manson).  In Drachten aan de Akkerland 1 vrouw groene specht in de tuin. Vogel was gisteren en vorige week hier ook al te zien (Marten en Anneke Nijboer).

Foto © Marten Nijboer, Drachten

10-03-2023. Vrouwtje groene specht in de sneeuw op zoek naar voedsel. In de namiddag van 9 maart begon het ook in Joure te sneeuwen, zeker een 5 cm sneeuw!

 11-03. Groep van 40 scholekster bij de Knipe (Martine Huisman). In de Alde Feanen- Jan Durkspolder 18 lepelaar (van der Wal). Bij It Swin te Ealahuzen (Elahuizen) 29 grote zilverreiger (Libbe Zijlstra). Groep van meer dan 100 kramsvogel te Elsloo-De Riete (Vincent Douwes).  Grote groep van 500 stormmeeuw bij de Goaiingarijpster Puollen en bij Goaiingaryp (Goingarijp) groepje van 9 witte kwikstaart (Wouter M.G. Vansteelant). Te Surhuzum (Surhuizum) bij het Ophûs 15 sijs (Wieger Poelstra). In Easterwâlde (Oosterwolde) 1 grote bonte specht aan vetbol rekje hangend. Verder nog 7 appelvink aanwezig. De boomklever weet de silo met ongepelde zonnebloempitjes ook te vinden. En...heel veel merels en vinken. De zanglijster maakt mij 's morgens wakker met zijn prachtige gezang. Wat de merels betreft…hoe koud het soms ook is, ze badderen en ze badderen. Soms met z'n tweeën. Kopje onder. Geweldig om te zien en ze hebben schijnbaar geen last van de kou (Nel van Charante).

12-03. Bij Riis (Rijs) in de Zuiderfennenpolder groep van 135 knobbelzwaan (Libbe Zijlstra). Aan het Sneekermeer 2 zwartkopmeeuw (Jelmer Luyckx en Dick Pruiksma). Te Hoog Duurswoude (ZW van Easterwâlde/Oosterwolde) 1 bosuil (Tijn de Boer). In Bakkefean (Bakkeveen) groepje van 8 staartmees (Koert Scholten). Eerste kievitsei (twake) gevonden bij Skarsterbrége (Scharsterbrug) op een stuk maisland door Anne Wind uit Pingjum. Ook in de provincie Noord-Holland werd op dezelfde dag 1 nest met twee kievitseieren gevonden door Michel Mannes uit Heiloo.  Om 19:00 uur 1roodborst zingend te Stiens (Hilbrand Dijkstra). Bij het Geele Strand te Warkum (Workum) 100 bonte strandloper en 3000 goudplevier (Libbe Zijlstra).

Opmerking Jan de Jong; De goudplevier komt in Friesland in herfst en winter hier veel voor. Broeden doen ze vooral in de Skandinavische landen tot ver in Rusland. Zo werd een volwassen man goudplevier op 2 april 2002 geringd bij It Heidenskip aan de westkant van de Fleuzen. De vogel werd op 28 mei 2005 doodgeschoten ten NO van Yakutsk (bij Kentehn) in Oost-Rusland op 6314 km van de plek waar hij geringd was. Een andere goudplevier die op 30 november 1973 door Willem Louwsma geringd is bij Pingjum werd op 2 februari 1987 doodgeschoten te Doukkala, Dour, Afra in Marokko. Dit is in het zuidelijkste puntje van het overwintergebied van in Nederland geringde goudplevieren. Er is dus een enorme winterverspreiding in west Europa van Engeland langs de kust tot ver in Marokko. De oudste goudplevier werd 15,2 jaar (bron Vogeltrekstation Wageningen).

Foto © Libbe Zijlstra

04-12-2022. In de Zuidwesthoek van Friesland komt elk jaar grote groepen goudplevieren van Noord-Europa tot ver in Rusland om hier deels te overwinteren. 

13-03. In Frentsjer (Franeker) een groep van 32 putter (Klaas Plat). Groene specht nog steeds in Stiens. Ook op 6 en 9 maart gezien (Gerard Mast). Vanavond een roerdomp zien vliegen aan de oostelijke oever van de Morra, tussen Himmelum (Hemelum) en Koudum (Sytze de Boer), Hemelum).

14-03. Vanmiddag in het Hegewiersterfjild bij Harns (Harlingen) 2 lepelaar (Klaas Plat). Aan de Munnikeleane te Wyckel (Wikel) 1 witte kwikstaart terug (Annemiek Troost). De laatste jaren zie ik geregeld een roerdomp bij de Ursulapoel in It Heidenskip. Soms kan ik hem op 5 meter benaderen, een prachtige vogel (Michel Galama).

Tot zover de lijst van de eerste helft van maart. Een periode met sneeuw en harde wind. Hopelijk wordt de 2^e helft van maart wat zachter en komen ook de kleine zangers terug uit hun overwintergebieden. Houd ons op de hoogte van U bijzondere (aankomst) meldingen van allerlei soorten.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 36 graag vóór 1 april 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

15 maart 2023.

Jan de Jong, Joure. 

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788. 

15-03-2023, 16:27 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit Friesland in tweede helft van februari 2023

11-02. Vijf velduil jagend bij Ferwerd Buitendijks (K. van Haeringen). Drie velduil op de Oostpunt op Schiermonnikoog (Klaas van Dijk). Bij Dokkum 1 ransuil dood gevonden als verkeersslachtoffer (Marike C.).  In Oranjewoud in Overtuin 5 appelvink (Rommert Cazemier).  Groepje van 50 witte kwikstaart bij Fochteloo (Andries en Marcel Stienstra). Bij Lemmer 1 witte kwikstaart (Libbe Zijlstra). Bij het Gerbrandygemaal aan Sneekermeer 1 witkoppige staartmees (Dick Pruiksma). Bij t’ War te Franeker 1 groene specht roepend (Dick Kooistra). In Noordburgum 1 roepende groene specht (Klaas Vonk). Bij de Grote Wielen bij Leeuwarden 1 grutto (Marnix Oudega).

12-02. In Stiens roepende groene specht en in parkje aan de Wythusterwei 1 paartje grote zaagbek (Gerard Mast). In Bolsward pakte een mannetje sperwer een spreeuw in de tuin en begon terplekke de vogel te plukken terwijl ik het filmde (Gosse Hofstra).

13-02. In Joure in Skipsleat 1 roepende ransuil.   In de Blaugerzen in Akmarijp 8 bonte strandloper, 15 kemphaan, veel goudplevieren en kieviten en twee zeearenden die bij een dode gans zaten (Tonny de Jong). Aan de Doltenweg bij Joure grote groepen spreeuwen (vele 100.000 den/ 1 miljoen?).  Bij Akmarijp bij Blaugerzen 20-tal bonte strandloper (Lykele Zwanenburg, Dronten).  Vier goudvink (2 paar) op voedertafel in Burgum, gisteren waren er drie waarvan 1 mannetje met pootring (Andrys en Henny Stienstra). Aan de Inglumervaart in Engelum 1 ijsvogel (Ita Spoelman). In Joure bij de begraafplaats Westermeer 1 roepende groene specht (Durk Visser).  In Nijehaske 1 miskleur zwarte kraai (of toch roek?) (Marco Hasselaar, Heerenveen).

Foto © Marco Hasselaar

13-02-2023. Een opvallend grijs gekleurde zwarte kraai emelten zoekend op grasland bij Nijehaske.

14-02. Een ransuil rustend in de tuin van onze zoon in Sexbierum (mededeling Alie Wijbenga, Vlieland). In de Rottige Meenthe 1 witkoppige staartmees samen met een normaal gekleurde staartmees (Ytsje Dijkstra, Lemmer).

Foto © Ytsje Dijkstra

14-02-2023. Witkoppige staartmezen worden vaker in de wintermaanden gezien in Friesland. Het overgangsgebied tussen witkoppige en de witkopstaartmees is qua kleed vaak moeilijk te zien.

15-02. In Joure al 4 zingende heggenmus op diverse plekken (Tonny de Jong). In Skuzum 1 broedende turkse tortel bij de boerderij (Lolkje Bijma). In Joure 2 zanglijster zingend aan Koarte Ekers (Durk Visser). Vandaag is het vrouwtje ooievaar terug op nest in Opende (Gr.), het mannetje was er al op 1 januari. De vogels verjaagde een paartje nijlgans wat op het ooievaars nest was neergestreken (Sipke Lindeboom). Vandaag de nestkastjes in Gersloot schoongemaakt en vijf (!) dode volwassen ringmus in de kastjes gevonden. Deze week zag ik er nog maar 4 ringmus bij de voedertafel bij de woning (Wietze van der Honing). 

16-02. Al zeker 4 dagen 1 roodhalsgans bij de eenden in Noordermeer te Stavoren (Pieter Veenstra). Bij Skrins 1 kemphaan en een achttal grutto’s (Jorrit de Boer).

Foto © Jorrit de Boer

16-02-2023. Groepje van 8 grutto voedsel zoekend op laag water bij Stavoren.

17-02. Op het strandje in Skipsleat te Joure 8 scholekster (Tonny de Jong). Vroege zang van heggenmus op Terschelling (Auke van Eck). In Leeuwarden een paar turkse tortel nestelend vanaf 11-12 februari in plantenhanger aan het balkon. Vanaf vandaag zit de vogel steeds op het nest (Feikje Zijlstra).

Foto © Feikje Zijlstra.

Het nest van de turkse tortels in Leeuwarden zit in een plantenhanger aan het balkon

17-02.  Een aantal jaren geleden, ik denk een jaar of drie, hadden wij in Oudehaske een grote groep ringmussen op de voedertafel. In mijn herinnering wel zo’n 20 stuks. Na de jaarwisseling waren ze verdwenen. Ik dacht wel dat de herrie van het vuurwerk misschien de oorzaak was, maar wilde dat ook eigenlijk niet geloven. Ze kwamen echter niet terug en tot op heden, geen ringmus meer gezien. Naar aanleiding van uw rubriek in de Leeuwarder Courant van 31 januari 2023, waarin ook melding werd gemaakt van vogels die na de jaarwisseling verdwenen waren, wilde ik dit toch even melden (Hilda Blanksma).

Het is verontrustend dat de ringmus steeds minder voorkomt in bepaalde gebieden. Vroeger broeden ze nog op allerlei plekken in dorp en stad, nu lijkt dat een stuk minder. Wintergasten zijn vaak minder trouw op de voederplek als ze wreed worden verstoord door vuurwerk zo blijkt.

De vondst van Wietse van der Honing uit Gersloot van vijf dode ringmussen in de nestkasten tijdens zijn controle is verontrustend. We zijn erg benieuwd of op meer plekken nestkasten na de winter zijn gecontroleerd en of er dode vogels/ringmussen in gevonden worden. Voor het broedseizoen worden door veel nestkastonderzoekers/vogelwachten de nestkasten nog eens geinspecteerd, oude nesten verwijderd en gecontroleerd of de ophanging nog goed is en of grote bonte spechten er geen grote gaten in hebben gehakt. We zijn erg benieuwd naar hun ervaringen.

17-02. Groep van 500 rosse grutto op Vlieland bij Kroonspolder (Jeroen Breidenbach). In polder Harich bij Elahuizen 1 ruigpootbuizerd (Hessel van der Iest). Tien appelvink op landgoed Oranjewoud (Naut van der Mei).  Op de Workumerwaard 540 smient en 65 slobeend (Andries Blom).Al een groepje scholeksters terug langs het P.M. kanaal bij Kootstertille, een ervan droeg een opmerkelijke kleurring (Anne de Haan).

Opmerking Jan de Jong; Uit navraag bleek dat de scholekster op 8 mei 2020 te Surhuisterveen aan de Vierhuisterweg geringd was als volwassen vogel. Van 26 september 2020 tot 9 januari 2021 is de vogel op Ameland gezien. Op 24 februari 2021 werd de vogel voor het eerst weer gezien in Surhuisterveen en tot 6 april 2021 afgelezen. In 2022 was ie voor het eerst weer op 18 februari terug in Surhuisterveen en werd tot 27 maart 2022 door gezien. Op 15 februari 2023 was de vogel weer terug in Surhuisterveen. Opvallend is dat deze scholekster sinds 2021 steeds vroeger terugkeert naar de omgeving van Surhuisterveen. We zijn eigenlijk benieuwd waar de vogel gaat broeden en waar of het eksemplaar elk jaar overwinterd aan de kust.

Foto © Anne de Haan

 17-02-2023. De scholekster is naast de pootring van het Vogeltrekstation Wageningen tevens geringd met diverse kleurringen, waarvan er twee met inscriptie. Aan de hand van de combinatie van de kleuren/positie van de ringen en de inscripties kan men nagaan om wat voor individue het gaat en waar de vogel geringd is. De vogel behoefd dan niet te worden teruggevangen. Zichtwaarnemingen van deze combinatie kleurringen geven dan ten alleen tijde aan waar de vogel op dat moment bevindt.

18-02. Groepje van 50 kievit langs de Morra (Hans en Trees Westendorp).

19-02. Een paartje ringmus bij nestkastje tussen Hitsum en Franeker (Auke van Eck).  Vier tureluur in de Blokslootpolder bij Joure (Bertus Rijpkema).

20-02. In de bebouwde kom van Dokkum in de wijk Weeshuislanden zag ik 6 grote zaagbek (3 man/3 vrouw) in de Aalsumervaart midden in de bebouwde kom. Tref je niet vaak dat ze ook zo dicht in de bebouwing voedsel zoeken (Tjip Oberman). Aan de zuidkant van Drachten 1 ooievaar (J. van der Veen).

21-02. Langs de Gerdykster weg bij Beetsterzwaag waren al veel ooievaar nesten bezet. Sommige met 1 ooievaar, anderen al met een paar. Op de boerderij waren 3 nesten bezet met een paar (J. van der Veen Drachten).  Ze zijn er weer, de scholeksters, het geluid wat ze maken horen we de komende maanden elke dag. Ze broeden bij ons in Sneek aan het Marsdiep op dak, met wisselend succes en het is altijd een bron van zorg (Dinie Zijlstra).   In de gras strook langs de Drachtster vaart in het centrum van Drachten 2 scholeksters. Zou dit het paar kunnen zijn dat jaarlijks broedt op het platte dak van een pand hier in de buurt? (J. van der Veen, Drachten).

22-02. In Terkaple 1^e ei wilde eend in eendenkorf, in 2022 was het 1^e ei op 28 februari. Op 24-2 al 3 ei. (Jurjen van der Meer).

23-02. Zeker 12 appelvink in Overtuin Oranjewoud (Martine Huisman). Groep van 40 sijs te Wolvega bij Lendepoolder (Wolbert Hermus). In weidevogelreservaat Skrins bij Hinnaard 3000 smient voedsel zoekend (Sander Veenstra).  Groep van 60 scholekster bij Feanwâlden bij Klyndobbe (Wiebe Sjoerd van der Veen).

24-02.  Tijdens werkzaamheden in de tuin een vuurgoudhaan waargenomen in Bakhuizen (Cornelis Jellesma).

25-02. Aan de A6 bij Oosterzee, een groep van ongeveer 30 grote zilverreiger in het weiland langs de weg (Bertus van Es, Heerenveen).

Goudvink met ring in tuin in Burgum.

Andrys en Henny Stienstra.

We hebben tegenwoordig flink wat vogels in de tuin. Zo zag we de laatste dagen appelvink (1), grote bonte specht (2), boomkruiper (23-2-2023), ekster (1 a 2), groenling (soms 1, andere dagen wel 5 a 6), heggenmus (1 a 2), houtduif (1 a 2), koolmees (3 a 5), keep (1 a 2), merel 1(1 a2), pimpelmees (1 a 2), roodborst (1), vink (een groepje van meestal 5 a 6), gaai (1 a 2), winterkoning (1) en goudvink (soms 1 a 2, andere keren 3 a 4).

De goudvinken zagen we vanaf 12 februari regelmatig op de voedertafel, 1 van de vogels (een mannetje) was geringd. We hebben van de geringde vogel steeds fotos genomen (12 februari/13 februari en 25 februari) van de ring en deze sterk uitvergroot en deze opgezonden naar de Jong.

Deze kon aan de hand van de uitvergrotingen het volledige ringnummer bepalen en zo de herkomst achterhalen.

Foto © Andrys en Henny Stienstra.

25-2-2023. Het geringde mannetje goudvink in gevecht met een groenling bij de voedertafel in Burgum.

Opmerking Jan de Jong; Het bleek een Nederlandse pootring te zijn die op 3 mei 2020 aangelegd was aan de Miensker in Burgum door ringer E. van der Laan. Deze goudvink heeft de ring al 1015 dagen gedragen en bleef dus in de omgeving (3 km) rondhangen.

 Nederlandse goudvinken zijn standvogels en trekken in het najaar niet ver weg. Enkelen bereiken Belgie of Noord-Frankrijk.  In de wintermaanden verschijnen hier soms vogels uit noordelijker streken (Duitsland, Denemarken, Zweden en Rusland), deze hebben onder anderen een wat langere vleugel. Zo werd op 8 januari 1984 bij Holwerd een ziek of gewonde goudvink gevonden die ten westen van Lodeynoye Pole in Rusland (oostelijk van het Ladagomeer) als eerste jaars vogel was geringd. Afstand maar liefst 1816 km. Een goudvink die op 15 oktober 2009 onder Karlstad in Zweden was geringd werd op 19 januari 2011 dood gevonden op Vlieland te Oost-Vlieland.

Het heeft dus zin te letten op geringde wintervogels bij de voedertafel.   

Turkse tortels broeden met succes in broodmandje.

Gosse Terpstra, Hardegarijp.

We wonen nu bijna 4 jaar in Hardegarijp en in het tweede jaar dat we hier wonen probeerde een paartje turkse tortels te broeden op een uit stekend muurtje onder een brede dakgoot. Dat lukte niet de takjes wilden niet blijven liggen. We hebben toen een oud broodmandje op die plek geplaatst en toen hebben ze daarin een nest gebouwd. Voor de eerste keer (mei 2020) was er 1 jong, doch die overleefde het helaas niet. De tweede keer dat jaar kwamen er 2 jongen uit. In 2021 nestelden ze al in januari met flink wat vorst en hebben ze dat jaar zeker 3 keer 2 jongen grootgebracht. In 2022 was er ook 2 keer succes en dit jaar (17-02-2023) zijn ze op dit moment weer aan het broeden.

Foto © Gosse Terpstra

17-02-2023. Ook in Hardegarijp broedt een turkse tortelpaar graag op een beschutte plek.

Waterhoentjes op voedertafel.

  Fedde de Vreeze.

Ik woon in Koudum aan het water, zomers zitten hier geen waterhoentjes maar in de winter zijn er altijd een stuk of vier. In mijn voerhokje wat in een boom hangt, weten ze zo langzamerhand handig te komen.  Ze vliegen in een open appelboom en lopen over de takken naar de andere boom en wippen via een ander takje in het hokje. Eruit vliegen kunnen ze wel. Ik heb ze door een raam gefotografeerd, ze blijven schuw.

Opmerking Jan de Jong; Dat waterhoentjes soms in bomen overnachten tegen predatoren komt af en toe voor. Je ziet het echter niet zo vaak.  Doch dat de slimme vogels in de winter ook op deze manier bij het voedsel in de opgehangen voedertafel kunnen komen zie je niet vaak.

Foto © Fedde de Vreeze

11-01-2023. Twee volwassen waterhoen in een hangende voedertafel in de tuin te Koudum.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 35 graag vóór 15 maart 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

26 februari 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788. 

26-02-2023, 14:00 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van februari 2023

Staartmees in de tuin

Op 3 februari trof Wietse de Vries in Sneek een groepje van 4 a 5 staartmezen aan in de tuin. Een daarvan had een afwijkende koptekening en bleek een witkoppige staartmees te zijn. Deze komen niet zoveel voor in Friesland.  De vogel had tevens (zie foto) een pootring van aluminium aan de rechter poot. De meeste staartmezen in ons land hebben een duidelijke wenkbrauwstreep en behoren tot de Europaeus groep staartmezen. De andere met de helderwitte kop (Witkopstaartmees) behoren tot de Caudatus groep en komen voor in Scandinavië en vanaf Polen oostwaarts. Ze duiken bij uitzondering in Nederland op.  De laatste grote invasie van de witkopstaartmees was in 2010. Deze vogel behoord tot de overgangsvorm (die noemen we witkoppige staartmees) en komt voor op de plekken waar de broedgebieden elkaar raken in Denemarken en Polen. 

Er zijn 3 vormen van de staartmees te ontdekken. De “gewone “staartmees (Europese vorm), de witkoppige staartmees (overgangsvorm) en de witkopstaartmees (Noord Europese vorm./Caudatus groep).

Het mooie is dat in de wintermaanden alle drie de vormen in gemengde samenstelling gezien kunnen worden.

Mochten er in deze winter op meer plaatsen staartmezen gefotografeerd of gezien zijn met witte koppen dan horen we dat uiteraard graag. Twijfelt men of men nu een witkop of een witkoppige heeft gezien dan hoor ik het graag even. De echte witkop komt weinig voor, de witkoppige meer.

Foto © Wietse de Vries.

03-02-2023. Een witkoppige staartmees snoept van het aangeboden voedsel in de soepkom in de tuin.

Bruine Rat snoept van pindakaaspot

Van Ali Hoedemaker op Vlieland kreeg ik foto toegestuurd van een bruine rat die op 28 januari bij een

Pindakaaspot zat te snoepen. Ondanks dat de snoep pot was afgeschermd tegen het bezoek van grote vogels wist de rat de voedselbron toch te vinden.   We zijn benieuwd welke soorten er zoal bij de pindakaaspot  en ander aangeboden voedsel in de tuinen  aangetroffen worden.

Foto © Ali Hoedemaker.

Links de bruine rat achter de afschermkap en rechts een uitvergroting van het dier.

 Turkse tortel broedend in Midstraat in Joure

In Joure ontdekte Tsjepke van de Honing dit jaar op twee plaatsen in de Midstraat op 2 februari al broedende turkse tortels in boompjes in de drukke winkelstraat.  De vogels zaten de volgende dag nog op het nest.

Foto © Tsjepke van der Honing

02-02-2023. Een van de twee turkse tortels broedend in de Midstraat.

In 2022 ontdekte Tsjepke er ook al een broedende turkse tortel op 14 februari in de Midstraat. Die is er toen helaas door de storm Eunice uitgewaaid aldus Tsjepke. Turkse tortels broeden al jaren op opmerkelijke plekken. Het valt op dat de vogels in de Midstraat zich niks aantrekken van de winkelende mens. Vaak blijft het nog lang licht door de aangebrachte (kerst)verlichting in de Midstraat, mogelijk is dat een van de oorzaken dat de vogels er graag verblijven.

Turkse tortels broeden vaak al vroeg, soms al in januari/februari. Snuffelend in het archief vond ik er vele. Zo is er op 8 februari 1996 in Heerenveen een nest met 2 eieren aangetroffen door familie Dalmolen aan de K.R. Poststraat. Op 15 januari 2003 werd op dezelfde plek aldus Mevr. Dalmolen ook een broedend aangetroffen met onder het nest een kapot ei. In Sint Nicolaasga ontdekte De Hoop op 31 januari 1997 in zijn woonplaats een druk nestelende vogel met onder het nest 1gevallen ei op de grond.  Het nest is vaak maar wat takjes die over elkaar heen gelegd worden. Kennelijk is het vroege ei er doorheen gevallen of er af gerold. Toch kan het in de wintermaanden nog wel eens mislopen. Zo werden er rond 2 februari 1996 in Heerenveen 2 nestjongen gevonden door T. van der Veen die door de kou doodgevroren waren.  Turkse tortels trekken zich vaak van de winter weinig aan. Tijdens de Elfstedentocht van 26 februari 1986 waren de turkse tortels in Birdaard al aan het nestelen (van der Werk). Ze zoeken wel vaak de bewoning wat op, zo ontdekte P. Wiersma in Damwoude die op 19 januari 2002 al een nest met 2 eieren in de Douglas spar bij de woning van Fokke Wijnsma aan de Kloosterman. Ook bij fam. L. van Esch in Drachten werd op 10 februari 2003 1 broedgeval ontdekt in een slangenden (apeboom) bij de woning. In Sneek vond J. Abbink op 6 februari 2002 al een nest met 2 jongen in een oude bloempot aan de muur. De turkse tortel werd vroeger ook veel in gevangenschap gehouden. In gevangenschap kunnen ze hoge leeftijden bereiken. Van Mevr. Van Kruining in Delft kreeg ik eind december 1990 bericht dat hun tamme turkse tortel die ze ik de huiskamer hielden zeker 31 jaar oud geworden is. Mevr. F. Terpstra-Greidanus uit De Knipe meldde me eind maart 1990   dat haar tamme turkse tortel een leeftijd van 40 jaar bereikt heeft. Ze kreeg de vogel destijds van haar omke. Vroeger gaf men bij bruiloften het bruidspaar wel een vogel of een paartje tortelduiven cadeau! De oudste Turkse tortel in het wild is in ons land ongeveer 14 jaar oud geworden volgens het Vogeltrekstation Wageningen. De “wilde” soort heeft sinds de introductie in 1948 vanuit Turkije een enorme toename laten zien. Ook in Friesland nam nadien de soort toe, in 1955 werden de eerste 2 op 8 januari in Harlingen gezien, aldus Gerrit Bosch. Rond 1977 werd de vogel al een vrij talrijke broedvogel in Friesland genoemd die plaatselijk soms nog kon ontbreken. We zijn benieuwd of de turkse tortel is toegenomen/aanwezig is in menig dorp of stad in Friesland.

Ring aflezen/fotograferen is vrijetijdssport

 Van vogelringer Harry de Boer uit Broeksterwâld kreeg ik een berichtje van een kokmeeuw die op 14 februari 2010 op zijn erf als volwassen vogel geringd werd en nadien opvallend vaak (12) in Duitsland bij Dresden werd terug gemeld. In 2010 ving Harry de vogel nog eens in zijn tuin op 22 december. Nadien werd ie niet weer in Friesland gecontroleerd maar steeds in Duitsland. De winters van 2009/2010 en 2010/2011 lijkt deze kokmeeuw doorgebracht te hebben in Fryslân, daarna steeds laat in de winter in Dresden. Misschien een broedvogel uit nog (noord-)oostelijker gebied aldus Harry de Boer. De vogel werd steeds afgelezen. Of de vogel in tussenliggende jaren elders verbleef weten we niet. Vogelonderzoekers zoals Harry de Boer krijgen door aflezingen van pootringen veel meer gegevens binnen van de vogels die voor het wetenschappelijk onderzoek worden geringd. Hierbij de aflezingen van de pootring;

14-02-2010 op erf in Broeksterwâld, als >2kj (alu BL) geringd door Harry de Boer

22-12-2010 op erf te Broeksterwâld (vangst)

25-02-2014 aan de Wasserweg te Dresden (Duitsland)

04-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

10-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

18-02-2016 aan de Blasewitz te Dresden

19-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

25-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

03-03-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

13-02-2018 aan de Pohlandstrasse te Dresden

14-02-2018 aan de Elberadeweg te Dresden

21-02-2018 aan de Elberadeweg te Dresden

14-02-2022 aan AM Schillergarten te Dresden

15-02-2022 aan AM Schillergarten te Dresden

Foto © William Price.

20-02-2008. Kokmeeuw in winterkleed die naast de pootring een witte kleurring draagt met inscriptie LPR.

Vlak na 2000 is er een toenemende trent waar te nemen (ook in Friesland) van veldwaarnemers die zich toeleggen op het aflezen van pootringen van geringde vogels in ons land. Met name door het tevens aanleggen van kleurringen bij veel vogelsoorten is dit de reden geweest  bij de meeste waarnemers om mee te doen aan het verspreidingsonderzoek van soorten. Een goede kijker en/of telescoop is een van de vaste middelen om zoveel mogelijk codes te kunnen aflezen en op te geven. Tegenwoordig is ook door de toename en de sterk verbeterde kwaliteit van fotoapparatuur dit nog sterker aangewakkerd en trekt er dagelijks in ons land een “legertje” vogelfotograven er op uit om mooie kiekjes van natuur en vogels te maken en om (kleur)ringen af te lezen.  Men maakt 1 of meer fotos van de vogel met sterkste uitvergroting en probeert zo ook achter de code of inscriptie op (kleur)ring te komen. Ook in het buitenland begint dit fenomeen steeds meer “aan te slaan” en worden op deze wijze meer en meer internationale trek en zwerf bewegingen in kaart gebracht en worden er ook steeds meer zeldzame soorten op deze wijze ontdekt.

 Naast de wat grotere vogels wagen sommige vogelfotograven zich ook aan het controleren van alleen kleine zangvogels met alleen 1 aluminium pootring. Zo kreeg ik onlangs van een blauwborst ring die ik op 25 augustus 2021 op Ringstation Rohel aan het Tjeukemeer geringd had als eerste jaars vogel bericht terug. De vogel werd op 3 december 2022 bij Torrox bij Malaga aan de Spaanse kust afgelezen (kijker/fototoestel) door een Spaanse vogelaar! Deze blauwborst overwinterde dus aan de Middelandse Zee op ruim 1951 km van de ringplek. Veel meeuwen, maar ook grutto’s, kieviten, scholekster, zwanen, torenvalken, buizerds, en ja zelfs boerenzwaluwen worden gekleurringd.

Scholeksters trekken al vroeg naar binnenland

De scholekster is er dit jaar weer vroeg bij om naar het binnenland van Friesland af te reizen. In de januari maand waren al op diverse plaatsen 1 a 2 vogels te zien.

05-01. Warga 1 in Roordapolder (Naut van der Mei).

06-01. Bij de Krûsbrekken bij Terhorne 1 (Naut van der Mei). In de Blaugerzen bij Akmarijp 1 (Wouter M.G. Vansteelant).

07-01. Bij Sandfirden 1 gezien (KNVV-VWG Apeldoorn).

08-01. Twee overvliegend bij Jachthaven Sneekermeer (Dick Pruiksma). Bij Blitseard bij Leeuwarden 1 aanwezig (Jaap Westra). Bij de Bocht van Molkwar 1 gezien (Libbe Zijlstra).

09-01. Twee overvliegend Marssumerpolder (Patrick Agterberg).

11-01. Bij De Drait te Drachten 1 gezien (Sipke Booi) In IJlst bij De Rat 1 aanwezig (Hinko Talsma). In Leeuwarden bij de Vrijheidswijk 1 (Koos Klijnsma).

Foto © Koos Klijnsma.

11-01-2023. Scholekster al vroeg bij Leeuwarden terug op zoek naar wormen in de zachte bovenlaag van de weidegrond tijdens een zwak wintertje. Let op de nog vaag aanwezige keelvlek op foto!

13-01. Bij Britsumer Oudland 1 gezien (Meino Zondervan). Daarna even een korte periode geen meldingen. Vanaf 30 januari beginnen de aantallen al wat op te lopen.

30-01.  Bij Leeuwarden Blitseard groepje van zes (Donald Wolters)

31-01. Bij de Jorwertervaart groepje van zes (Rommert Cazemier). Bij Echtenerbrug in het Tjeukemeer op de strekdam zeven (Jan de Vlas).

01-02. Groepje van 11 bij de Geeuw tussen Sneek en IJlst (Cor van der Meer). 

02-02. Groepje van 10 bij Eeltsjemar bij Rinsumageest (Wiebe Sjoerd van der Veen). Vandaag ook gezien bij Sneek (1), Warga (1), Bocht van Molkwar (1) en Skrins bij Hennaard (4).

04-02. Bij de Grutte Wielen 9 (Merel Zweemer). Bij Sneekerpad 9 (Johan Helmus).

10-02. Twee 2 Sneek bij De Domp (Johan Helmus).

11-02. In Heerenveen Zuid 1 gezien (Koos Jager).

(Wordt vervolgd).

Huismussen verdwijnen even bij komst van sperwer

Naar aanleiding van de oproep of er op meer plaatsen minder tuinvogels aanwezig waren kreeg ik onder anderen van Klaas Haringa uit Sneek bericht.  Bij ons zijn (gelukkig) nog veel huismussen, tijdens hoogtij dagen zeker 40 a 50 stuks die ochtends al zitten te wachten om gevoerd te worden aldus Klaas Haringa.

“Na het ontbijt zitten ze met z’n allen te tsjilpen of gaan in “bad”. Soms is er geen mus of mees te bespeuren, dan is de sperwer langs geweest. Ze zijn dan soms twee of drie dagen weg, ook de turkse tortels zijn dan voor een tijdje verdwenen. Tot twee keer toe is een sperwer tijdens de jacht tegen de schuifpui gevlogen, maar heeft het gelukkig overleeft. Het lijkt of de sperwer een vaste route heeft om zo nu en dan een mus te scoren of een turkse tortel wat ook al eens is gebeurd.” Bij Klaas Haringa was het dus de oorzaak dat er een sperwer steeds te tuin in kwam.

Een sperwer mannetje die op 6 januari in Noordburgum op jacht was naar een koperwiek in de tuin van Leny en Leo Dijkstra kwam om bij zijn snelle actie, beide waren op slag dood.

Vensterruiten en glazen windschermen vergen elk jaar veel slachtoffers. Vaak is het zo dat de zangvogels in paniek wegvluchten om aan de klauwen van sperwer of andere roofvogel te ontkomen.  Maar ook merels, lijsters, houtsnippen en kleine zangers vliegen wel eens tegen het vrijwel onzichtbare glas. Jaarlijks in ons land vele 100.000den slachtoffers. Soms overleven ze ter nauwer nood of zijn ze voor het leven gehandicapt door b.v. een kapotte poot of een blind oog. Leeft de vogel nog en heeft hij geen zichtbare verwonding laat hem dan eerst tot rust komen in een doos met luchtgaatjes op een koele plek.  Heeft de vogel bloed uit de snavel dan is het zaak om deze een klein beetje water te geven, kraan langzaam laten lopen en vogel met snavel af en toe wat laten slikken. Dit kan voorkomen dat er stolsels kunnen ontstaan en de vogel voortijdig komt te overlijden. Vogel na die na de klap daarna even wegzetten in een doos (met luchtgaatjes) om tot rust te laten komen. Even in de gaten houden en de Dierenambulance bellen. Na de klap kunnen echter nog stoornissen ontstaan die voor een leek niet zichtbaar zijn.  

Foto © Leny en Leo Dijkstra.

06-01-2023. Sperwer man sneuveld na jacht op een koperwiek tegen vensterruiten in Noordburgum.

Waarnemingen van 1 tot 15 februari 2023

Korte aantekeningen van meldingen die binnenkwamen.

01-02.  2 goudvink in de tuin te Bergum (Bonne Vierstra).  In Ketlikerskar 15 sijs (Dirk Kooistra). Groep van 100 putter in Lendevallei bij Wolvega (Koos Jager).  In Lauwersmeer bij Ezumakeeg 2 roodborsttapuit (Andries Dijkstra). In Hogebeintum 1 ijsvogel (Remco Hiemstra). Groep van 11 kraanvogel overvliegend bij Appelscha Nieuwevaart (Ria Hoekstra).

02-02. Bij Rinsumageest 1 grote gele kwikstaart roepend (Martijn Veenstra). Groep van 37 brilduiker in Bocht van Molkwar (Hessel van Iest). In Oosterschar bij Sintjohannesga 10 bergeend (Bauke Sienema).

03-02.  In Rottum 1 rode wouw overvliegend (Feike van Dijk). Een groepje putters in de tuin die zich te goed doen aan elzenproppen (Riemke de Vries). In de Bantpolder al een zingende veldleeuwerik (Wim Timmerman, Oudwoude).

04-02.  In Eastermar bij de Putten aan de Leijen 1 roodborsttapuit (Anne Hoekstra). In Groote Schalsumerpolder 1 grote gele kwikstaart (Eric Elsinga). In Wijnjeterperschar 1 klapekster (Rommert Cazemier). Vier zwarte zwaan in Jelsumer Oudland (Reinder E. de Boer). Op Schiermonnikoog 1 vrouw zwartkop (Theo Bakker).

05-02. In Heerenveen 1 groene specht (Ben Klaassen). Groepje van 25 kievit langs de Morra en in park te Koudum 2 mannetjes grote zaagbek (Trees Westendorp). Groep van 57 grutto bij Skrok te Wommels (Ben Koks). Bij Wyldemerk in Gaasterland 1 vrouw mandarijneend (Libbe Zijlstra).  In de Tjongerdellen 1 mogelijke bastaardarend gezien (Rudy Fopma, Hetty Sinnema en Andries Zijlstra).

06-02. Groep van 6 kraanvogel op thermiek overvliegend te Wommels rond 12:00 uur (Roel Schraa). In Beetsterzwaag groepje van 10 staartmees (Willem Bosma). Bij Ferwerd Buitendijks 2groepjes (6 +25) strandleeuwerik (Wim Kleefstra). Groepje van 13 bergeend in Klyndobbe te Feanwâlden (Sibbele de Jong).

07-02. In Oudemirdum 1 paar staartmees op vetbol in tuin. Elk jaar broeden ze hier (Joke en Rinke Koopmans).  Bij Ternaard 41 strandleeuwerik bij t’ Schoor (Harm Jan Kiewiet). In het Ketlikerskar 1 man en 1 vrouw kleine bonte specht (Wim van Zwieten). Drie velduil Buitendijks bij Ferwerd (Sibbele de Jong).

08-02. In Ouwsterhaule 2 witte kwikstaart (Eric Elsinga). Groepje van 25 koperwiek bij Ureterp aan de Vaart (Koert Scholten). Groepje van 8 strandleeuwerik op Terschelling aan de Wadkant bij Striep (Auke van Eck, Hitzum).

09-02. Al een aantal dagen een groep van 50 wilde zwaan bij Oldeberkoop (Ieke Schreuder). In de Lykvaart bij Goingarijp 2 paar grote zaagbek (Johan van der Sluijs). Drie zwarte zwaan in Roodkerkerpolder (Astrid Iemenschot). In de Weperpolder twee kraanvogel (Marco Hasselaar, Heerenveen).

Foto © Marco Hasselaar

09-02-2023. De kraanvogel lijkt steeds meer ingeburgerd in Friesland.

Groepje van 150 kramsvogel overvliegend bij Klazinga in de omgeving van Oosterwolde (Rudi Huiting). In Burgum 1 zwarte roodstaart (Hendrik Vonk).

10-02. In Wommels een mannetje vuurgoudhaan in de tuin (Roel Schraa). Drie zwarte zwaan bij de Kolken ten westen van het Eeltjemeer (Rudi Huiting). In Hoarnestreek bij Wijnaldum 1 ijsvogel (Gert van der Heide).

11-02. In Heerenveen een 2^e kalenderjaar kleine burgemeester (Reitze van der Werf).

Foto © Reitze van der Werf.

11-02-2023. De kleine burgemeester wordt zelden in het binnenland van Friesland gezien.

Tot zover de wat lange Nieuwsbrief deze keer.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 34 graag vóór 1 maart 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

12 februari 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788. 

12-02-2023, 09:07 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)