Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
15-04-2014
Aardbeiën en Lentenachtvorst
Aardbeiën en Lentenachtvorst
Vanmorgen hoorde ik in het nieuws dat men voor volgende nacht vreest voor lentenachtvorst in Limburg.
‘In de loop van de avond en vannacht wordt het vrijwel overal helder en het koelt flink af. Op het einde van de nacht liggen de temperaturen op veel plaatsen dicht bij of onder het vriespunt. Minima van rond +2 aan zee en van +1 tot -4 graden in het binnenland.’
Mijn aardbeien staan op ruggen met worteldoek. Ideaal tegen onkruid maar extra gevoelig tegen nachtvorst zoals we er straks zullen krijgen.
Daarom heb ik driedubbel afgedekt met flodderplastiek.
Bij de voorbereiding zag ik dat in de voorbije nanacht al enkele bloemen geraakt werden.
Met de heldere, wolkeloze hemel en geen zuchtje wind wordt het zeker extra koud. Ik verwacht bloesemschade in de bloeiende appelen en nog sterkere vorst aan de grond. Maar ook de afgespeende peren en pruimen zijn nog zeer gevoelig. De extra koude is maar voor een nacht, doch veel vruchtbeginsels kunnen verloren gaan.
Maar dat is de natuur en zeker niet abnormaal voor de tijd van het jaar.
Enkele dagen geleden viel mijn oog op de al gevorderde bladzetting bij de noot Coenen, een geënt Nederlands ras. Door het vroeger uitlopen is er meer kans op bevriezen door late nachtvorst.
Mijn oudste noot (1965) is als zaainoot vroeg beginnen dragen en ontsnapte wel een keer door het later uitlopen aan de late lentenachtvorst, doch niet vorig jaar, toen er op veel plaatsen - maar niet hier - een goede notenoogst was.
Het andere Nederlandse ras Buccaneer loopt later uit, nog een tikkeltje later dan Broadview, een Canadees ras van de Westkust, British Columbia. Beide rassen staan meer beschut. Echter gaf enkel Broadview vorig jaar een goede oogst.
FOTOMATERIAAL
Broadview
Buccaneer
Links Broadview rechts Buccaneer
Oudste zaainoot
Coenen
Een even vroeg uitlopende zaainoot (was de onderstam voor een geënte noot die om een af andere reden teloorging.
Vooraan Coenen er achter zaainoot-onderstam
De zaainoot die we met de familie verplantten (blog van 2-12-2008; vul bij zoeken in: noot verplant)
Gisteren verongelukte een zwartkopmannetje tegen een raam. Hij had het sperwer silhouet niet gezien. Een tijdje terug heb ik het nochtans meegemaakt dat een sperwer zijn venstermaat aanviel!
De vogel is geringd. Nr 13185539. De eerste maal dat ik een geringde vogel tegenkom.
In ‘Fruitteeltnieuws’ van 4 april 2014 verscheen een artikel uitgaande van Pcfruit vzw (het onderzoekscentrum), de Boerenbond en de betrokken ministeriële dienst.
Interessant is te vernemen dat 84 % van de professionele kersenteelt zich in het zuiden van Limburg bevindt.
‘Zowel bij de vruchtdragende kersenbomen (intensieve laagstamplantages, de hoogstamboomgaarden, alleenstaande bomen bij particulieren) als bij sierkerselaars die als laan- of sierboom werden aangeplant, bleken stalen geïnfecteerd te zijn met LChV.’
‘De appelwolluis, Phenacoccus aceris, die als vector voor het LChV wordt omschreven, heeft men tot heden nog niet aangetroffen op de besmette bomen. Is er nog een andere besmettingsfactor?
De observaties die er zijn wijzen op een eerder trage uitbreiding van de besmetting rond de aangetaste bomen. (Ik zet dit in het vet).
‘Een heikel punt betreft de verwijdering van de zieke bomen. Momenteel is er geen rooiplicht bij deze ziekte wanneer deze in een particuliere tuin aanwezig is. Hiervoor lijkt gemeentelijke wetgeving het meest geschikt.(door mij in het vet gezet) Gemeenten als Sint-Truiden, Nieuwerkerken en Gingelom namen reeds initiatieven zodat een particulier verplicht wordt een zieke boom te rooien. Anderzijds zijn er de meestal beschermde hoogstamboomgaarden. Vernoemde gemeentebesturen engageerden zich reeds om hier ook een kapvergunning voor toe te staan.
Als je dit leest begin je je als burger en natuur- en fruitliefhebber ernstig vragen te stellen naar de macht en het inzicht bij de betrokken gemeenten.
Vanuit de fruitsector wordt ook rekening gehouden met de bezorgdheid van de Nationale Boomgaardenstichting en het Regionaal Landschap Haspengouw dat een heksenjacht en onnodig kappen van hoogstamboomgaarden omwille van de landschappelijke, ecologische en toeristische waarde van deze hoogstamboomgaarden niet wenselijk is.’
Ik voeg er nog volgende bedenking aan toe:
Telt het feit dat de individuele fruitliefhebbers – op voorwaarde dat zij ver genoeg van commerciële aanplantingen verwijderd zijn- nog plezier kunnen en mogen hebben van hun besmette bomen???
‘Verder onderzoek naar de virusoverdracht en de nodige perimeter die best gehanteerd wordt bij het rooien van zieke bomen is nodig.’
Voor de keuken staan de vroegste appels al in volle bloei. Dit wil zeggen voortdurend dwarrelen er al bloemblaadjes naar beneden en we zijn pas 9 april.
De boom is een M7 onderstam met Stark Earliest van eind der 60 tiger jaren. Het zijn kleinere appels. Het was een van de lieveling appelen van dochter Veerle. De vruchten rijpen in juli. De grootste bovenste helft wordt echter ingenomen door een Rode Gravenstein. Ik heb die er op geënt in 1989. Dit ras laatste ras is zeer groeikrachtig en de boom bereikt minstens 10 m. Meerdere hoogstammen op zaailing of M 16 bereiken deze hoogte niet!
Beide rassen bloeien even vroeg. Dit ras geeft grote, lekkere, rode vruchten in september.
Paul Van Laer schreef er een degelijk geargumenteerd artikel over in het pas verschenen POMOLOGIA 1/2014 van de Nationale BoomgaardenStichting.
Het ‘Little Cherry’ virus is een hot topic sinds de stad Sint Truiden iedereen choqueerde door het dreigen met GAS-boetes voor wie de aangetaste bomen niet wil wegkappen. Meest recent nog aangedikt met een mediahetze om te trachten little cherry als quarantaineziekte aanvaardbaar te maken.
De symptomen zijn kleine kersen, die later rijpen en de vroege roodverkleuring van de bladeren. Doch ook andere factoren kunnen deze symptomen veroorzaken.
L.C. is geïmporteerd in de commerciële kersenteelt door de moderne kersenrassen uit het buitenland. (bestond al vele tientallen jaren in Canada; in Duitsland 1990; bij ons 1995). De hoogstammen werden vanaf 2000 besmet.
Een positief punt: er bestaan aanwijzingen dat de virulentie (infectiedruk) afneemt naarmate een boom langer besmet is.
Oudere bomen die aangetast zijn kunnen voor particulieren nog wel tamelijk goede tot goede kersen produceren.
Het is wel oppassen geblazen indien in de directe omgeving commerciële aanplantingen aanwezig zijn. Er zijn vandaag aanwijzingen dat de infectie dan door wortelcontact en wortelvergroeiing tot stand komt. Over grotere afstanden ( = meer dan enkele tientallen meters) zou er geen gevaar zijn.
Uit het besluit van Paul Van Laer
“ We kunnen niet zeggen dat het virus zich snel verspreidt, maar we hebben de indruk dat de verspreiding vooral gebeurd is door het aanplanten (onbewust) van besmette bomen of het enten met besmet enthout. Er is een heel aantal jaren (20 jaar op zijn minst) niet of nauwelijks op gereageerd. Nu komt er plots een hevige reactie tegen hoogstamkerselaars, met het prediken van controles, analyses, rooien en zelfs een boetedreiging en quarantainepoging.
De NBS vzw pleit voor een veel subtielere aanpak: zonder slogantaal te gebruiken, zonder heksenjacht te ontketenen, maar met veel observeren, leren en ondervinden, met aandacht voor gezond teeltmateriaal, met aandacht voor voldoende diversiteit om het natuurlijk evenwicht zich te laten herstellen. Kaalkap en verbranding - leidt op grote schaal gezien- nooit tot dé oplossing.
Met Okra naar het Hageland en Sint-Truiden (3/4/2014)
Met Okra naar het Hageland en Sint-Truiden (3/4/2014)
Willem rijdt met een spiksplinternieuwe bus van ‘DE STILLE kEMPEN’. Willem is naast chauffeur, ook gids en animator van de bus. Als steeds lachen geblazen. En je moet niet alles geloven.
De eerste en voornaamste bestemming is het fruit – en sorteerbedrijf Vanhellemont te Meensel-Kiezegem, het hart van het Hageland.
Moeder Jeannine heeft het – op haar enthousiaste manier- werkelijk over alle aspecten van het bedrijf (46 Ha), dat thans gerund wordt door 2 zonen en over de fruitteelt in het algemeen.
Ze vertelt hoe hun bedrijf van bij het begin, in 1993 pionier was voor de geïntegreerde en natuurvriendelijke bedrijfsvoering. We zien het sorteercentrum in volle bedrijvigheid. Hoe een pallox (480 kg) door een machine opgetild wordt en geledigd wordt in een waterbak, het begin van de computergestuurde sorteerband. Onderaan in de pallox ligt een vel om beschadiging van de vruchten tegen te gaan.
De eerste kwaliteit kent nog 3 onder categorieën met als kistkaarten blauw, groen en als top de onberispelijke Truval kwaliteit. Die liggen in een fruitkist afgedekt met een wit papier met rode afbeeldingen van het Truval embleem.
Bij het binnenkomen hebben we het fruitsap van Jonagold geproefd. Dit is zeer zoet. Ik verkies mijn eigen fruitsap van een heel aantal rassen dooreen met meerdere smaken en vooral een betere zuurfactor. Ik heb er nog volop te koop.
We proeven een vijftal verwerkingen van appelen en peren. Dan komen de jenevers en diverse likeuren. Advocaat viel bij de dames het meest in de smaak. Ze hebben ook een likeur voor Hageland koffie.
Na het middagmaal in de Winston te Brustem gaan we toeren door een stukje Haspengouw. We treffen het met de bloei. Peren en vooral de kersen staan er prachtig bij in het wit. De hemel is evenwel betrokken. Met zonneschijn zou alles nog veel meer uitbundig zijn. Er staan nog heel wat kersenhoogstammen. Echter is een nieuwe, ongeneeslijke plaag opgedoken, het little Cherry Virus dat bomen onvruchtbaar maakt. Men vreest vooral besmetting van nieuwe aanplant. Aangetaste bomen- en dat blijken er veel te zijn- moeten onherroepelijk voor de bijl.
Bij het stappen naar de begijnhofkerk van St Truiden vielen mij de spuitplekken op rond alle bomen en randen van het openbaar groen.
Deze oude manier van beheer van het openbaar groen door de stad Sint Truiden maakt deze stad op dit gebied wellicht de meest achterlijke in Vlaanderen.
“Herbiciden mogen in principe sinds 2001 niet meer op
het openbaar domein gebruikt worden en in 2015 is een
definitieve stop opgelegd voor alle openbare instellingen.”
De begijnhofkerk heeft haar eigen charme, vooral met de fresco’s die men vanonder de bepleistering heeft weten te halen. Het orgel zou het oudste zijn in België (+/- 1650).
Daarna gaan we in de nabijheid het Festraets uurwerk bekijken, dat momenteel stuk is. ‘Zijn levenswerk was echter de bouw van een astronomisch uurwerk. Het is een 7 meter hoge constructie van ruim 4000 kilo, met tal van wijzerplaten. Hij werkte meer dan 25 jaar aan het ruim 20.000 onderdeeltjes tellende geheel. Hij bracht er verschillende elementen uit de geschiedenis van de tijdmeting in samen: zandlopers, wateruurwerk, slingers, zonnewijzer, Westminsterbeiaard, etc. Wanneer de klok slaat, verschijnt de Dood en trekt er een stoet middeleeuwse ambachtslieden voorbij. Op het einde van zijn leven werd het "Festraetsuurwerk" aangekocht door de stad Sint-Truiden, waar het nog steeds te zien is als toeristische attractie’ (Wikipedia) Gratis bezoek zolang het uurwerk niet hersteld is!
Te Wilderen, een deelgemeente van St-Truiden is de laatste stop aan de herbouwde en heropgestarte bierbrouwerij en stokerij. Het mooiste vond ik nog het houten gewelf van de gelagzaal. Hun trippel Kanunnik kon mij niet bekoren.
Te Scherpenheuvel, in de Ram is er nog een broodmaaltijd. Aan tafel vernam ik dat Willem een dorpsgenoot is en in de Pannenhuisstraat woont. Destijds kwam ik er geregeld bij Pol Poppe, algemeen bekend in De Wielewaal. E.H. Frans Seghers, de stichter vroeg hem in 1966 het initiatief te nemen voor de nieuwe afdeling de Voorkempen. Hij betrok mij ook bij de stichting. Ik vertelde dat ik er op een vroege morgen moest zijn. Een bunzing liep onder de auto. Jos, die in de buurt woont, vertelde op zijn beurt dat hij er een zestal jaar terug een das zag. Ik was zeer verwonderd. Nog vernam ik dat in de krant heeft gestaan dat er in Viersel-Zandhoven al een paar doodgereden waren.
Het feit dat de das al zover naar het noorden doorgedrongen is was groot nieuws voor mij. Als een dier dat verlekkerd is op appels, bestaat er dus een kans dat ik hem hier nog eens te zien krijg. Wezel, hermelijn en bunzing heb ik hier gezien, doch dat is al veel tientallen jaren geleden.
FOTO’S
We Stappen uit
Hageland
Jeannine
Machinale aanvoer fruit
Transporband
Blauw 1 ste klas
Wit 1 ste klas
Truval, het topfruit
Eigen fruitaan^planting
Vervolg 1
Verwerkte vruchten
Proeven verwerkte vruchten
Dranken
Veiling Glabbeek, geaffilieerd met St.-Truiden
Glimp op de Belgische Fruitveiling (BFV)
Fouga Magister (het lesvlietuig van de toenmalige opleiding te Brustem)
Hoogstammen
Fruitbomen langs de weg
Vervolg 2
We stappen naar het begijnhof
Begijnhofkerk
Idem (Let op de gele spuitplekken)
Spuitplek
Interieur begijnhofkerk
Muurfresco
Orgel
Altaar
Willem
Vervolg 3
Festraets uurwerk met de reuzen van Tienen
Achterkant
Slinger van Foucoult die bewees dat de aarde rond zijn as draait.
Fruitvrienden uit Oost – en West-Vlaanderen lieten weten dat er bij hen geen bevriezing was.
Uit Brabant kwam volgende e-mail:
“Ik woon in Dilbeek, juist ten westen van Brussel.
Ik heb juist hetzelfde waargenomen bij mijn kiwibessen.
Ondertussen schieten er al nieuwe blaadjes uit, dus, ik hoop dat de gevolgen beperkt zullen zijn.”
Daarstraks ben ik een paar foto’s gaan nemen. De struiken zien er al weer wat groener uit. Er komen inderdaad nieuwe scheuten, doch nog nauwelijks vanonder de bevroren bladeren.
Mijn oudste kiwibes Weiki staat aan de zuidkant van de schuur. Deze is toen helemaal niet geraakt geweest door de vorst. Deze Bayerische Kiwi schafte ik in 2003 aan bij de toenmalige Baumschule (boomkwekerij) Herr te Meckenheim. In hun catalogus omschreven ze het ras als zeer vruchtbaar, zonder bestuiver. Vorig jaar (na 10 jaar) stonden er voor ’t eerst 5 lekkere vruchten aan die werden geoogst. Wellicht hadden bijen stuifmeel meegebracht van het mannelijk exemplaar in de kiwibeshaag, helemaal aan de andere kant van het huis.
Zes jaar terug had ik de suggestie gekregen naast de Weiki de tweeslachtige Issai aan te planten. Een eerste exemplaar bevroor na 2 jaar helemaal tijdens het uitlopen. Het tweede exemplaar hield het wel 3 jaar vol, doch de Issai bloeit tevroeg voor de bestuiving, de bloemen waren al verwelkt voor de bloei van de Weiki.
Al 2 maal werd er via chibbudding geprobeerd een mannelijke tak te laten groeien op de Weiki. Mislukt.
Bij een ernaast geplant mannelijk exemplaar heb ik vorig jaar te laat bemerkt dat de plant (2 de jaar) wegens vochtgebrek aan het verdrogen was.
Op de Humotex composthoop zijn enkele, vrij eigenaardig gevormde paddenstoelen verschenen. In de loop der jaren heb ik er al veel verschillende gezien, maar deze wellicht nog niet.
Telkenjare geniet ik van de bosanemonen. Ze staan enkel op één plaats en ook op de overkant van de gracht langs de weg.
Deze bloem zou er staan omdat het daar vroeger bebost was. Maar dat zal al meer dan 100 jaar geleden zijn, misschien 200 jaar?
Zelf heb ik ze al 51 jaar in het vroege voorjaar zien verschijnen. En je moet er niets voor doen, in tegenstelling met bv de aardbeienbedden. Tussen de bedden is weer veel onkruid gegroeid. Een hoop hakwerk. Straks vlieg ik er weer in. In het najaar moet de bodem beter bedekt zijn met hakselhout! Dan zal ik er volgend jaar minder werk mee hebben.
Het is middag. Ik had net genoten van 3 zandoogjes waarvan er twee voortdurend rond elkaar tolden. Plots hoor ik de heldere zang van de zwartkop (Sylvia atricapilla). Peterson schrijft: ‘Zang opmerkelijk rijk en afwisselend, gevarieerder, maar minder lang aangehouden dan dat van de tuinfluiter.’
Begin vorige week hadden we in Halle-Kempen nachtvorst van -2° C (misschien – 3 ° ?)
En wat zie ik: de al iets grotere bladeren van de kiwibessenhaag in hun derde groeijaar zijn voor ’t grootste stuk bevroren. Gelukkig ontsnapten er nog enkele. Met het warme weer is er al vroeg bladgroei.
Ik vraag mij af hoe het bij de professionele telers gesteld is? Hopelijk hebben enkele kunnen gebruik maken van hun beregeningsinstallatie. Gewoonlijk wordt een beregeningsinstallatie gebruikt om de bloesem te beschermen. Men zet de beregening aan zodra het vriest. Er komt een laagje ijs over alles, maar geen probleem, zolang er vers water over loopt, blijft de temperatuur 0 ° en is er geen bevriezing van de bloesem/blad. Als de temperatuur weer positief wordt stopt men met beregenen. Bij kiwibessen dient men bij vorst de bladeren in pril stadium zelf te beschermen.
De meeste telers zitten in Oost – en West-Vlaanderen en daar is er normaal iets minder vorst.
Er zijn bij mij al 2 Issai’s bezweken. Nummer 3 staat tegen de zuidgevel en ontsnapte aan de vorst.
De foto’s zijn van een Geneva en Maki, rassen die zich kranig hielden tijdens de voorbije serieuze winters.
Dit is een mooi en gelukkig nog talrijk vlindertje in de streek.
Gisteren 28/3 zag ik een eerste exemplaar. Die is wat vroeg ontwaakt op de eerste van opnieuw een reeks warme dagen. Normaal wordt deze vlinder verwacht begin april, met een piek tussen 20 april en 10 mei. Er is slechts 1 generatie.
Ik kom net van een Natuurpunt-activiteit betreffende de steenuil. Eerst een inleiding door Eddy D’Huyvetter die al 20 jaar terug bij ons een nestkast plaatste voor de steenuil, maar die dankbaar gebruikt wordt door de kauwen. Er werd een knappe film over de steenuil van Swa Drofmans van Wijnegem vertoond. Al een zestal jaar bestaat de vogelwerkgroep van Natuurpunt. Vorig jaar ringden ze 45 jongen van de steenuil.
Tot een tiental dagen, of zeg ik beter nachten terug, hoorde ik de steenuil. Met leedwezen vernam ik dat in 2013 in mijn omgeving in Halle- Kempen geen enkel broedgeval lukte. Bij zijn ouders was een eekhoorn de snoodaard. Bosuilen zouden de soort verdringen.
Valentijn nam het voortouw voor de aangename, nachtelijke wandeling tot Einhoven, de zuidoostelijke kant van Zoersel. Af en toe liet hij geluiden horen van de vogel. Slechts eenmaal antwoordde een steenuil. Op de terugweg kwamen we die weer tegen. Normaal hadden we - op grond van de broedgevallen vorig jaar- nog een paar vogels moeten horen.
Meer dan 100 lokale afdelingen in Vlaanderen en Nederland verenigen in totaal 15.000 leden. Jaarlijks worden er voor hen bijna 700 activiteiten georganiseerd, waarbij een groep van 100 freelance lesgevers instaat voor de diverse cursussen tuinieren en koken. Het minste wat je van Velt, de Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren, kan zeggen, is dat ze mensen weet te mobiliseren. Individualisme kennen ze bij Velt niet, “het familiegevoel op onze activiteiten werkt heel motiverend”, en de economische crisis voelen ze niet, “we verwelkomen net meer leden nu mensen moeten kiezen voor wat ze echt belangrijk vinden in het leven”. Door nieuwe noden en trends goed aan te voelen, houdt de in 1974 opgerichte vereniging zichzelf scherp. Maar aan de succesformule veranderde al die tijd weinig: jong en oud helpen bij ecologisch tuinieren en bij het koken van de eigen kweeksels. Voor steeds meer mensen wordt ‘zelf voedsel produceren’ een uitdaging, vertellen Velt-voorzitter Leen Laenens en directeur Jan Vannoppen.
Velt bestaat 40 jaar. Hoe is de vereniging indertijd ontstaan? Jan Vannoppen: Begin jaren ’70 bracht het boek ‘Silent Spring’ aan het licht dat het insecticide DDT indertijd massale vogelsterfte veroorzaakte. Dat besef was de directe aanleiding voor het ontstaan van een milieubeweging, eerst in de Verenigde Staten en korte tijd later in Europa. Ook in Vlaanderen zette het DDT-schandaal veel in beweging. Het is de periode van de eerste boerenmarkten, de eerste natuurvoedingswinkels, de pioniers inzake biolandbouw, enz. Door heel gedreven mensen werd opgeroepen tot consumentenactie en gedragsverandering. We denken in de eerste plaats aan mensen zoals Daniël Willaeys, mede-oprichter van Velt. Mensen groepeerden zich, zoals de ‘Vrienden van de Biologische Land- en Tuinbouw’ in 1971 in West-Vlaanderen. In de Kempen en elders in Vlaanderen kwamen er vanaf 1973 soortgelijke groeperingen. De overkoepelende structuur kreeg de naam VELT, wat in 1974 stond voor ‘Vereniging voor Ecologische Land- en Tuinbouw’. De naam evolueerde de volgende jaren naar ‘Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren’, om meer de nadruk te leggen op de bredere doelstellingen van Velt.
Ziet de werking er nog ongeveer hetzelfde uit of hebben vier decennia veel veranderd? Leen Laenens: Er is een hele evolutie geweest want Velt is zoals Jan uitlegde van onderuit gegroeid en geleidelijk versterkt en volwassen geworden als vereniging. Twee sporen zijn we blijven bewandelen: dat van de kennisverspreiding via publicaties en lesgevers, en het lokaal ingebedde en vanuit het Velt-secretariaat ondersteunde vrijwilligerswerk. Een derde constante is samenwerking: met de biologische voedselketen via BioForum, met de milieubeweging via Bond Beter Leefmilieu en met de brede transitiebeweging. Dat mensen zelf iets kunnen doen en veranderen, bijvoorbeeld door hun eigen voedsel te produceren, zit in het DNA van Velt. We verenigen dus denkers én doeners, mensen die grond tussen hun vingers willen voelen. Jan Vannoppen: In onze missie staat dat we het ecologisch gedachtegoed willen uitdragen. Dat kan je niet door te verworden tot een gesloten groep die uitsluitend de ledenbelangen dient. Om iets te (blijven) betekenen in de samenleving pikken we in op nieuwe noden en trends. Recent schreven we bijvoorbeeld mee aan een memorandum over de deeleconomie in Vlaanderen want ‘delen is het nieuwe hebben’. Zoals DDT in de jaren ’70 een ‘sense of urgency’ veroorzaakte, zie ik mensen elkaar vandaag opnieuw opzoeken en dingen in beweging zetten vanwege de klimaatverandering en andere problemen. Als organisatie bieden we een handelingsperspectief aan mensen die iets willen doen maar concreet niet weten wat. Met goede voornemens alleen, zoals rond Nieuwjaar, schiet niemand op.
Hoeveel leden telt Velt? Is dat aantal mee gestegen met de toegenomen aandacht voor milieu, natuur en duurzaamheid? Jan Vannoppen: Velt ging 40 jaar geleden van start met een duizendtal leden en zal dit jaar zijn jubileum vieren met een aanhang van 15.000 mensen. Het ledenaantal piekte al eens eerder naar aanleiding van educatieve tv-uitzendingen over biologisch tuinieren en biovoeding in de jaren ’90. Ook de dioxinecrisis bezorgde ons heel wat nieuwe leden, maar daarna liep de ledenwerving even wat minder vlot. Door goed in te spelen op het groeiende ecologische bewustzijn en door meer te communiceren, groeien we sedert 2011 jaarlijks weer met 500 leden. Ook in Nederland bouwen we onze werking uit, want op korte tijd ontstonden daar 15 nieuwe afdelingen en zijn we met 1.800 Nederlandse Velt-leden.
Hoe zijn jullie georganiseerd, met vrijwilligers of anderszins? Jan Vannoppen: Velt bestaat uit meer dan honderd lokale afdelingen. Zij vaardigen vertegenwoordigers af voor onze algemene vergadering. Deze vrijwilligers worden professioneel ondersteund door een 23 man/vrouw sterk team van medewerkers (samen 16 VTE) die het secretariaat in Berchem als uitvalsbasis hebben. Voor onze cursussen doen we beroep op een groep van honderd lesgevers, stuk voor stuk zeer gedreven freelancers die we een kleine vergoeding kunnen betalen omdat de Vlaamse landbouwadministratie Velt erkent en subsidieert als centrum voor naschoolse vorming van hobbytuiniers. Daarnaast zijn er de vrijwilligerscoaches, met hen erbij kan Velt op een vernieuwende manier groepen mensen begeleiden. Met die aanpak sleepte Velt in 2010 de Vlaamse prijs voor het vrijwilligerswerk in de wacht.
Met welke middelen houden jullie de boel draaiende? Jan Vannoppen: Velt werkt met een budget van 1,2 miljoen euro. 300.000 euro hebben we te danken aan de erkenning als socio-culturele vereniging. Lidgelden brengen een even groot bedrag samen. Doe daar nog eens dezelfde som bij uit de verkoop van publicaties, de inschrijvingsgelden voor cursussen en giften en de samenaankoop voor zaaigoed. Het laatste kwart van die 1,2 miljoen euro verdienen we met projecten en andere opdrachten waaraan Velt werkt. Zo schrijven we nu mee aan een gids van de overheid die goede tuinierspraktijken verzamelt. En werken we graag mooie ‘samentuin’-projecten uit met het geld dat landbouwminister Kris Peeters vrijmaakt voor volkstuinen. Onze expertise staat ook ten dienste van gemeentebesturen die worstelen met het onkruidvrij houden van hun openbaar domein zonder pesticiden. We appreciëren ook de sponsoring van het milieupunt ARGUS en een aantal intercommunales voor projecten rond samentuinen. De Watergroep en Pidpa financieren de tuinbordjes ‘Zonder is gezonder’. De watermaatschappijen vinden het namelijk belangrijk dat mensen gesensibiliseerd worden om minder pesticiden te gebruiken. Leen Laenens: De raad van bestuur van Velt, waarvan ik nu een jaar met plezier voorzitter ben, hecht veel belang aan het verwerven van eigen middelen. Dit kan onder meer via het schrijven van brochures en boeken en het organiseren van cursussen. Daar kruipt ontzettend veel energie in, maar gelet op de grote respons is dat het waard en het is bovendien een erg mooi visitekaartje voor Velt.
Gezamenlijke perscommuniqués met de milieubeweging doen ons vermoeden dat Velt niet vies is van lobbywerk bij de beleidsmakers. Welke rol willen jullie spelen? Jan Vannoppen: Wij dragen ons steentje bij aan de standpunten van milieukoepel Bond Beter Leefmilieu en omgekeerd haken we ons wagonnetje aan voor thema’s als pesticiden, landbouw en voeding. Gaat het over landbouw, dan zullen we bijvoorbeeld aandacht vragen voor de voedselproductie in tuinen. Leen Laenens: Wanneer je als vereniging met 15.000 leden een standpunt inneemt en dat kenbaar maakt aan de beleidsmakers, dan heeft dat een belangrijke signaalfunctie.
Zijn hobbyisten zoals de Velt-leden bezig met problemen die de professionele landbouw aangewreven worden, zoals het verlies aan biodiversiteit en bijenvolkeren? Jan Vannoppen: Over de term ‘hobbyisten’ wil ik eerst even kwijt dat die ons te weinig eer aan doet want bij Velt wordt op een serieuze manier kennis en ervaring opgebouwd. Onze handboeken worden niet voor niets ‘bijbels’ genoemd. Het moestuinhandboek (eerste druk in 1988) wordt nog steeds door bioboeren gebruikt, tot in Nederland toe. Het staat vol kennis die ongelofelijk maar waar door vrijwilligers is ontwikkeld. Leen Laenens: In een Vlaanderen dat maar een voorschoot groot is, kan je vanuit privé-tuinen mee bijdragen aan oplossingen voor het verlies aan biodiversiteit. Met Natuurpunt als partner zoeken we naar meer ruimte voor biodiversiteit in onze tuinen. Zelf bekijken we een tuin als één geheel en niet als een van elkaar gescheiden moestuin en siertuin. In een ecotuin kan de mens voedsel vinden, maar is er ook plek voor bijen en andere insecten. Jan Vannoppen: Met bloemenweiden alleen gaan we het bijenprobleem niet oplossen, laat dat duidelijk zijn. Belangrijk is dat boeren en burgers anders omspringen met pesticiden. Wij ijveren voor de toepassing van het voorzorgsprincipe: gebruik geen chemische middelen waarvan niet zeker is dat ze onschadelijk zijn voor bijen. Voedselproductie is zo sterk afhankelijk van een gezonde bijenpopulatie dat je geen teeltmethoden zou mogen gebruiken die de bijen bedreigen. Dat is de tak afzagen waar je zelf op zit. Velt staat een ecologische zienswijze voor, denk bijvoorbeeld ook aan onze samenaankoop van ecologische zaden en pootgoed. Bij de 30.000 verpakkingen die onze leden kochten, waren heel wat oude variëteiten. Zo dragen we bij aan de instandhouding van de agrobiodiversiteit.
Wat is stadslandbouw volgens jullie? En maken jullie een onderscheid met stadstuinieren? Jan Vannoppen: Over de term ‘stadslandbouw’ is consensus in de internationale literatuur. Tuinieren op daken, in volkstuinen en in schooltuinen mag je daar allemaal onder scharen. Een sociaal initiatief rond voedselproductie is namelijk evenzeer stadslandbouw als de boer die aan de rand van de stad voedsel produceert voor rechtstreekse afzet aan gezinnen of de boer die 30 kilometer verderop zit en samen met enkele collega’s beroep doet op een distributeur om de hoeveproducten tot bij de stedelingen te krijgen. Leen Laenens: De sociale factor is essentieel bij stadslandbouw. De meerwaarde van een aantal stadslandbouwprojecten kan hem meer in het sociale aspect zitten dan in het produceren van voedsel.
Ecologisch tuinieren vereenzelvigen wij meteen met tuinieren zonder kunstmest en sproeistoffen. Is het daarmee gezegd? Jan Vannoppen: De natuur doet niet al het werk alleen in de tuin. Ecologisch tuinieren is niet moeilijk, maar beginners moeten wel een aantal zaken leren. In een ecotuin boots je met sierplanten de natuurlijke vegetatie in jouw regio na. Dat is een goede garantie op succes. In de moestuin hanteren wij principes zoals bodemzorg, niet spitten, compost gebruiken, ruimere plantafstanden hanteren, plaats voorzien in de tuin voor planten die natuurlijke vijanden van schadelijke insecten kunnen aantrekken, enz. Als noodmaatregel kunnen de in de biolandbouw toegelaten middeltjes ter bestrijding van ziekten en plagen toegepast worden. Maar wie groenten teelt zonder sproeistoffen, moet ook kunnen leven met een beetje schade door ziekten en plagen. Bij het zien van de eerste bladluis of slak is paniek niet op zijn plaats.
Particulieren kunnen sproeistoffen enkel nog in aangepaste verpakkingen en formuleringen verkrijgen. Stemmen deze en andere veranderingen inzake gewasbescherming jullie tevreden? Leen Laenens: Het is een stap in de goede richting, maar met Velt stellen we de noodzaak van pesticiden voor particulieren in vraag. Het is wat gek dat openbare besturen hun domeinen vanaf 1 januari 2015 zonder chemische bestrijdingsmiddelen moeten onderhouden en burgers ze wel nog mogen gebruiken. Wie begaan is met een gezonde bodem kijkt anders tegen die middelen aan. Wij vragen dat mensen begeleid worden bij het volledig achterwege laten van pesticiden. Te meer omdat de kennis omtrent een zorgvuldig gebruik van die middelen bij de consument niet aanwezig is, iets wat ook de landbouwsector zorgen baart. Medicatie krijg je maar op voorschrift van een dokter en met het advies van een apotheker. Particulieren konden lange tijd sproeistoffen aanschaffen zonder enig advies. In dat opzicht zijn de recente veranderingen - die onder andere een voorlichter in elk verkooppunt introduceren - toe te juichen, maar betreuren we dat pesticiden in sommige supermarkten vrij verkrijgbaar blijven.
Zijn jullie principieel gekant tegen chemische hulpmiddelen of proberen jullie kritiek te onderbouwen? Neigt het soms niet naar bangmakerij rond gangbare voedselproductie? Leen Laenens: Mensen bang maken, doe je door louter in te spelen op emoties. Dat is niet de stijl van Velt. Wij willen informeren, bewustmaken zonder te blijven hangen in het eindeloos analyseren van de problemen en oplossingen aanreiken. Mensen moeten vertrouwd geraken met de alternatieven van “zonder is gezonder” zodat ze op een ‘gezonde’ – voor hen, voor de bodem, voor de bijen, enz. – manier kunnen tuinieren. Jan Vannoppen: Bij Velt redeneren we vanuit een gezonde dosis wantrouwen ten aanzien van synthetische pesticiden.
Vzw De Vlaamse Volkstuin, die nu door het leven gaat als Tuinhier, gaf recent toe dat het voor hen niet eenvoudig is om jonge mensen te enthousiasmeren voor tuinieren. Lukt jullie dat wel? Jan Vannoppen: Het lukt ons, misschien omdat we eerder begonnen zijn met extern communiceren. Door tijdens de Ecotuindagen niet alleen het neusje van de zalm te tonen maar ook te rekruteren bij beginners die goed bezig zijn, hebben we de deur voor jonge mensen echt opengezet. We richten ons bijvoorbeeld ook tot mensen die rond één thema willen werken. Ze worden dan erkend als Velt-werkgroep en hebben minder verplichtingen dan een Velt-afdeling. Leen Laenens: Velt is sterk in het oppikken van nieuwe maatschappelijke initiatieven, die vaak komen van jonge mensen. Na 40 jaar slagen we er zo in om nog altijd te pionieren. Naar aanleiding van ons jubileum denken we er over na om de vereniging in ‘een nieuw kleedje’ te steken zodat we mensen kunnen blijven aanspreken.
Welke kansen en bedreigingen zien jullie in de toekomst voor ecologisch en sociaal tuinieren? Jan Vannoppen: We zien vooral kansen want mensen beleven plezier aan tuinieren en koken. Zelf iets doen, wordt mainstream. Hoe verklaar je anders dat breien opnieuw hip wordt. Tot voor kort merkten we dat een aantal lokale afdelingen teleurgesteld waren in de moeilijke zoektocht naar nieuwe bestuursleden. Gelukkig zijn er weer meer leden die de handen uit de mouwen steken en verantwoordelijkheid willen nemen. Leen Laenens: Als reactie op de eenvormigheid die het gevolg is van de globalisering - denk aan de alomtegenwoordige fastfoodrestaurants - namen mensen belangrijke zaken zoals hun eetcultuur weer zelf in handen en ontstaat er opnieuw diversiteit. Kleine eethuizen en volkskeukens winnen daardoor aan populariteit op de McDonald’s. Velt kan mensen het vertrouwen geven dat ze hun leven zelf in handen kunnen nemen en dat ze aan bepaalde problemen zelf iets kunnen doen.
Tot slot, naar welke activiteiten van Velt mogen we nu al uitkijken? Leen Laenens: Schrijf voor het weekend van 31 mei en 1 juni de Ecotuindagen alvast in de agenda. Bijna 200 tuinliefhebbers verwelkomen dan bezoekers. Op 8 november vieren we ons 40-jarig jubileum. We zullen die feestdag invullen zoals je mag verwachten van Velt, met onder meer een ruilbeurs en een studievoormiddag over insecten in de tuin. Jan Vannoppen: Elke dag van het jaar zijn er verspreid over de verschillende lokale afdelingen gemiddeld twee Velt-activiteiten, van cursussen tot fietstochten en bedrijfsbezoeken. 2014 brengt ook heel wat nieuwe publicaties: het gloednieuwe kookboek ‘Lekker ecologisch’, een herdruk van het boek ‘Kippen in de tuin’ en er komt ook een nieuwe versie van onze meer dan 750 pagina’s tellende handleiding voor de ecologische moestuin.
Bezoek aan en rondrit omheen de luchthaven van Zaventem
Bezoek aan en rondrit omheen de luchthaven van Zaventem
Met KVLV Halle-Kempen en Schilde (23-3)
De grotere mannelijke aanwezigheid was opvallend.
We hadden met Franky een uitstekende gids die alles tot in de puntjes uitlegde. Iemand noemde hem een “gouden gids”.
We hoorden alles over het inchecken met alle mogelijke problemen, passeerden de grenscontrole naar de taxfree zone, hadden een zicht op een terminal en zagen een Turks vliegtuig vertrekken. Langs een landingsbaan in de verte stelden zich 4 brandweerwagens op, mogelijks was er iets niet in orde (achteraf niets meer gehoord) en kwamen terug via de zaal met de bagage-aankomst. Je krijgt een veel beter inzicht; werkelijk zeer boeiend. Maatregelen voor de veiligheid zijn streng. Ik wist niet dat 100 ml vloeistof wel toegelaten is in de handbagage.
Brussels Airport is nu een private onderneming met nog veel groeimogelijkheden. Voor de val van Sabena waren er in 2000 21 miljoen passagiers. In 2013 waren er al terug 19 miljoen.
We stapten weer op onze bus voor een lange rondrit rond de vlieghaven. Aan de ene kant zaten we in de regen, aan de andere kant was het droog.
FOTO’S
Brussels Airport
Iedereen krijgt een batch
Franky bij de luchtfoto. De luchthaven beslaat 1250 Ha en strekt zich uit over verschillende gemeentes. Boven links zie je de E19 naar Antwerpen. Diechtbij bevindt zich Brucargo, de vrachtluchthaven, in het verlengde de militaire luchthaven van Melsbroek. Je ziet een gedeelte van de ring.Onder de luchthaven zie je de steenweg Brussel –Leuven.
Cockpits
Aanlegterminal en vliegveld naar het Z-O.
Brucargo, met een oude Boeing 747 als vrachtvliegtuig. De neus wordt opengezet voor het laden. Volgens Franky een van de mooiste, betrouwbaarste en stabielste vliegtuigen.
Ik heb de Buckingham al van bij de lancering ’96 of “97 in Engeland.
Die staat nog steeds in mijn plastiekserre. Ik had al die tijd reeds zeer vroeg vruchten, misschien een tikkeltje kleiner maar van dezelfde vorm en smaak als de gestekelde.
Er staat er ook een buiten, maar niet op een ideale plaats, in de schaduw van onze familieboom met de 16 appelrassen voor de kleinkinderen. Dikwijls bevroren de takken - in de serre is dit nooit gebeurd – en zoals je weet staan de merels vroeger op dan wij. Ik kon maar af en toe een +/- rijpe bes proeven.
De Buckingham op de vorige blog staat het derde jaar in de fruitkooi.
Daar de Buckingham en de Medana nu naast elkaar groeien, zal de vergelijking makkelijk zijn. Ik breng erover verslag uit over enkele maanden.
Ik vond de blog bij Fruitberg. Dit is niet de Buckingham, doch een andere braamboos (een boysonbes?)
De Buckingham heeft dezelfde vorm als de Medana, die eronder staat bij Fruitberg.
U kan foto's van mijn Buckingham in de serre vinden op de blog van 3-6-2009
U kan op de blog, in het rechthoekje links boven: taybes invullen en op zoeken klikken. Dan vindt u een reeks blogs waar taybes ter sprake kwam.
De Taybes werd door Derek Jennings ontwikkeld in het Scottish Crop Research Institute en in 1978 op de markt gebracht.
Ik heb hem leren kennen toen hij na zijn pensionering in Kent woonde. Ik had in 1992 een annonce gezien voor bramen die hij verkocht en ook voor Glen Coe, de paarse framboos die hij ook had gecreëerd. Toen we in 1995 met enkele Velt-fruitvrienden naar Engeland trokken, had hij tijd om ons te ontvangen. Hij had net een telefoontje gehad uit Buckinghamshire. In een tuin had zich een mutatie voorgedaan op de Taybes. De bessen hadden er niet onder geleden. “en zeggen dat ik talloze proeven deed om de Taybes stekelloos te krijgen. Het lukte met de stengels maar niet met de vruchten.”
Vorige week met het in orde brengen van mijn kleinfruitkooi viel mij het grote verschil op tussen de oorspronkelijke Medana Taybes en de mutatie Buckingham Taybes.
Op het eerste zicht zou je helemaal niet zeggen dat ze naaste familie zijn! De Buckingham (mutatie) staat al helemaal in blad, terwijl de oorspronkelijke er nog helemaal kaal bijstaat.
Zie de foto’s
De Taybes, een braamboos, kruising tussen braam en framboos, is behoorlijk productief met grote, zeer aromatische bessen. Naar mijn bevinding is ze wellicht de braamboos die het best tegen strenge wintervorst kan. In de voorbije, strenge winters waren er telkens een aantal takken bevroren, doch niet allemaal. Slechts eenmaal was 1 van de 2 helemaal bevroren, terwijl de andere er nog tamelijk goed uit kwam.
Nog een anekdote. Een heel aantal jaren terug gaf mijn vrouw Aleide een voordracht voor de wijngilde van St. Job. Een lid vertelde mij dat hij al een rijpe braam had. Ik vroeg of ze volledig zwart was, wat beaamd werd. In juni kan dit niet en ik mocht ter plekke komen kijken in Ekeren.
Een tuin met een microklimaat met een Taybes. Die groeide er horizontaal aan een lange, stevige draad van 1,2 m met rechthoekige mazen. Nog nooit had ik een Taybes gezien met zoveel vruchten.
Ik heb er uit geleerd mijn braambozen en bramen zo horizontaal mogelijk te leiden. Ik kom hierop nog terug in een van de volgende blogs.
FOTO'S
De foto's tonen 2 verschillende Medana's of gestekelde Taybessen. De Buckingham die een paar keer getoond wordt is steeds een en dezelfde plant. Die staat al helemaal in blad. Terwijl de oorspronkelijke, of Medana er nog helemaal kaal bijstaat.
