Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van maart 2023.

 door Jan de Jong

15-03.  Minstens 10 witte kwikstaart bij de Bouwepet bij Hurdegaryp (Wiebe Sjoerd van der Veen).  Gisteren de eerste twee grutto in het plasdrasgebied bij de Morra bij Koudum. Nu hopen op de rest. (Trees Westendorp, Koudum).  Groepje van een tientallen koperwiek kwetterend, en in het bosplantsoen 1 tjiftjaf gehoord aan de Korte Ekers bij Skipsleat in Joure (Durk Visser, Joure). Groepje van 24 knobbelzwaan in Wide Mar bij Stiens (Koos Klijnsma). Op Ameland in Hollumermieden 60 bontbekplevier (Guido Soons). Groep van zeker 200 kemphaan bij Griene Dyk aan Sneekermeer (Yvonne Kruize Box). Bij de Blaugerzen te Akmarijp 60 bonte strandloper en bij Terkaple bij Aldhof nog eens 15 bonte strandloper (Wouter M.G. Vansteelant). Drie zwartkopmeeuw in Snikzwaagsterpolder bij Snikzwaag (Sietse Bernardus, Joure).  Groepje van 11 witte kwikstaart bij Mokkebank te Laaxum (Bouke Roosma). Aan het Sneekermeer 1 tjiftjaf roepend (Dirk Haaijema en Dirk Pruiksma).

16-03.  Vanmorgen 1 kleine vos vlinder in het huis aan de E.A. Borgerstraat te Joure. Vlinder in de tuin losgelaten bij de bloeiende in tuin (Jan de Jong). In Hollum de eerste dagpauwoog vlinder gezien (Klaas en Jellie Nobel).  In de omgeving van Allardsoog (Een-West) de grote lijster en de boomklever gehoord (Auke van Eck, Hitsum). Aan de Koarte Ekers te Joure een tjiftjaf gehoord (Tonny de Jong). De twee jonge turkse tortel staan op punt van uitvliegen in Leeuwarden ((Feikje Zijlstra).  Regelmatig in februari en maart 3 holenduif in de achtertuin aan de Langewyk te Drachten (Carel van der Lippe).

Foto © Carel van der Lippe

15-02-2023. Holenduif komt regelmatig bij woning op gestrooid voedsel.

17-03. Twee groene specht te Stiens (Gerard Mast). De tjiftjaf en citroenvlinder bij de Rottige Meenthe gezien (Ytsje Dijkstra, Lemmer). Vier bergeend gezien omgeving Nijland (Rients de Jong, Goënga).Twee citroenvlinder in de tuin in De Knipe (Auke en Theresia Postma). In Joure 1 man citroenvlinder (Jan de Jong).  In het Leeuwarder bos voor het eerst de tjiftjaf zingend gehoord (Sybout Jaarsma, Leeuwarden). Bij het verkeerspunt Haskerhorne/Joure 1 goudvink (Henk Bulsing, Joure). Nest met 4 eieren grauwe gans in een natuurgebiedje bij Heerenveen (Nico Vink).  In Drachten in een tuin aan de Tjonger al diverse vlinders gezien, 1 gehakkelde aurelia, 1 citroenvlinder, 1 witje, 1 dagpauwoog en al een vroege kolibrievlinder (Lolke Veenstra, Warns).

Foto © Lolke Veenstra (Warns).

17-03-2023. Een vroege kolibrievlinder zoekt nectar bij een narcis in Drachten.

Opmerking Jan de Jong; waarneming van de kolibrievlinder op 17-3-2023 is de vroegste dit jaar.

18-03. Tijdens eerste ringdag in 2023 aan het Tjeukemeer bij Rohel 16 tjiftjaf geringd (VRS Rohel Tjeukemeer).  In Oranjewoud zaten twee paar ijsvogel en de ooievaars zijn allemaal bijna weer terug, er zitten onderhand negen paartjes. Sommige zijn geringd. Ze komen uit Spanga, Ureterp, Staphorst, Olterterp en Beetsterzwaag ook zitten er drie paar middelste bonte specht (Jan Oord, Mildam). 

Foto Jan Oord, Mildam.

14-03-2023. In Oranjewoud zitten in de omgeving van Overtuin 3 paar middelste bonte spechten.

In Leeuwarden aan Het Vliet-Oranjebuurt 1 kolibrievlinder nectar zoekend op narcis (Corrie van Hilten). In Harlingen in Oosterpark 1 kolibrievlinder gezien (Ruben en Jochum Drost).

Opmerking Jan de Jong; We zijn benieuwd of er op meer plaatsen vroege kolibrievlinders zijn gezien. Door de zachte winter zijn ook de andere vlindersoorten er vroeg bij.

18-03. In Langweer 16 putter aanwezig (Lusinski Hoogeboom). Bij Hallum op landerijen hoorde ik de veldleeuwerik alweer (Ynse Vellenga, Hallum). Een citroenvlinder in Stiens (Gerard Mast).

 Opmerking Jan de Jong; Verder ontving ik vandaag van Ynse Vellenga uit Hallum (al 5 jaar biologische boer) een prachtige lijst van de aankomst van de boerenzwaluw in zijn stal tussen 2005 en 2022. Elk jaar noteerde hij de aankomst van de boerenzwaluwen in zijn stal waar per jaar zo’n 20 paar broeden De aankomstdata (alle april) zijn in onderstaande grafiek door mij uitgezet.

Grafiek aankomst boerenzwaluw © Jan de Jong.

In deze grafiek kan je zien dat de trent is dat de boerenzwaluwen bij boer Ynse Vellenga gemiddeld 6 dagen vroeger is geworden (zie trentlijn/blauwe stippellijn). Gemiddelde aankomstdata tussen 2005-2022 is ruim 9 april (164:18 = 9,11).

19-03. Al meerdere tjiftjaf gehoord tussen Hitsum en Franeker (Auke van Eck). Een tjiftjaf gehoord aan de Leijen in Gorredijk en 1 bij de Kiekenberg in Oudehorne (Johannes Grondsma, Gorredijk). Bij Heaburgen in Nijemirdum 1 roodhalsgans (Marten Wesselius). Aan de Lindedyk te Wolvega 2 mandarijneend (J. Stummel). In Oosterwolde 1 houtsnip (Jan Kalsbeek). In de Lendevallei- Driessenpoolder 1 klapekster (Tom Jager). Aan het Sneekermeer bij Griene Dyk 1 Cetti’s zanger zingend (Fedde Welbedacht).

20-03.). Bij de vogelkijkhut De Blikken te Wier 1 lepelaar (Ita Spoelman, Berltsum). Aan de Snekertrekweg in Leeuwarden, op braakliggende terrein van Brada 1 witte kwikstaart gezien (Thomas Bakker). Een goudvink met pootring is al van 12 februari steeds aanwezig in onze tuin te Burgum (Andrys en Henny Stienstra).  In De Westereen/ Zwaagwesteinde 1 man gekraagde roodstaart terug in tuin. De gekraagde roodstaart heeft verleden jaar bij de buren genesteld, vorige jaren bij mij achter schuur, heeft daar meer geweest, en voor de woning is ook een keer gebeurt, de verwachting is dat ie achter de schuur plaats neemt (J.W. Lourens/ de Westereen).

Opmerking Jan de Jong: Dit jaar de eerste in Friesland. In Groningen/Lewenborg op 17-3-2023 1 man gekraagde roodstaart terug. Waren ze op meer plaatsen vroeg terug?

21-03. Bij Franeker een alpengierzwaluw (Dirk Kooistra/Wim van Zwieten e.a.).

Foto © Wim van Zwieten.

23-03-2023. De zeldzame alpengierzwaluw bij Franeker in beeld, sinds 1900 slechts 5 gezien in Friesland.

Opmerking Jan de Jong; De alpengierzwaluw (Tachymarptis melba) is een zeldzaamheid voor Friesland.  Er zijn tot nog toe nog maar een vijftal waarneming uit Friesland bekend.

1. 28-05-1992. Te Bakkeveen 1 ex. (Koert Scholten).

2. 20-09-2002. Op Terschelling 1 ex. (Arie Ouwerkerk).

3. 07-05-2011. Op Schiermonnikoog 1 ex.  (Jacob Bosma).

4. 27-09-2019. Op Schiermonnikoog 1 ex. (Lauwens Stein).

5. 21-03-2023. Te Franeker 1 ex. (Dirk Kooistra/Wim van Zwieten e.a.).

De alpengierzwaluw broedt in Zuid-Europa en is kennenlijk door de zachte winters steeds vaker in ons land te zien. Dit is al de 2^e maart melding in Nederland. De eerste maart melding was op 27-3-2016 in Veere (Zeeland).

22-03. Bij de Zwettepoel te Broek (bij Joure) 1 boerenzwaluw gezien (Wouter M.G. Vansteelant). Aan het Sneekermeer bij Potskar Noord 11 lepelaar (Dick Pruiksma). In Oosterwolde 1 zwartkop (Rudi Huiting).  Groepje van 20 witte kwikstaart bij Westerse Veld op Vlieland (Bart Vastenhout). In Sneek bij Waterbassin 1 man zwarte roodstaart terug (B. Schurer). In Stiens groepje putter en 1 groene specht (Gerard Mast).

23-03. Groep van 60 fuut in Lemsterhoek bij Lemmer (Dick Kuipers). In de Alde Feanen bij Grou in Jan Durkspolder 22 lepelaar (Koert Scholten). Tussen Gaast en Ferwoude in Poldergaast 1 boerenzwaluw gezien (Hans Grotenhuis en Rob Struyk).  In het Easterskar/kijkhut te Sintjohannesga 1 ijsvogel (Eb van Hijum). In Franeker bij mijn broer in de tuin een wat suffe houtsnip. Na ongeveer vier en een half uur is de vogel weer op de wieken gegaan (Klaas Plat). In Stiens tjiftjaf zingend (Gerard Mast).  Groep van 32 slobeend in De Deelen (Dick Kuipers). Vier zomertaling in de Blaugerzen bij Akmarijp (Sietse Bernardus, Joure). In de Bocht van Molkwar 1 Amerikaanse smient (Hessel van der Iest).  Bij St.-Jacobiparochie 1 blauwe kiekendief (Ita Spoelman, Berltsum).

Foto © Hessel van der Iest

23-03-2023. De schaarse Amerikaanse smient samen met twee smienten dobberend op water in de Bocht van Molkwar. Voor Friesland zijn er tot 2015 meldingen bekend uit 1988-1989-1997-2000-2001-2002-2003-2007-2009.

24-03. Al geruime tijd horen we de groene specht op Dekema State te Jelsum (Wim Hoogendam). Nest met 3 eieren meerkoet te Joure (Jan de Jong).  In Easterskar te Sintjohannesga groep van 40 pijlstaart (J. van Oosten). Groep van 85 regenwulp bij Ezumakeeg in het Lauwersmeer (Aldo Hoekstra). Op Gele strand bij Workum 500 kemphaan (Anne van der Wal). Houtsnip als vensterslachtoffer/ gewond aan oog/bij Van Hal Larenstein in Leeuwarden (Jeroen Breidenbach). Twee ijsvogel in het Leeuwarder bos (T. Brontsema). Te Kornwerderzand 1 boerenzwaluw (Johan op den Dries).

25-03. Een tjiftjaf in de tuin gehoord in De Knipe (Auke en TheresiaPostma). Groep van 150 slobeend Alde Feanen- Jan Durkspolder bij Grou (Louis Witte). Groepje van 16 dwergmeeuw overvliegend aan de IJsselmeerkant bij Breezanddijk (Robert en Frank van der Meer). Twee zwartkopmeeuw in Snikzwaagsterpolder bij Snikzwaag (Sietse Bernardus). In Bocht van Molkwar 1 rouwkwikstaart (Libbe Zijlstra).

26-03. Aan de Boeyer in Joure een zwartkop zingend (Lieuwe van Welie). Groep van 25 bergeend in van Oordts Mersken (Erwin Reinstra). In Strieper kwelder op Terschelling 400 wulp (Pim Wolf).

Drie witgat te Hoornsterzwaag (A.C. van Klinken). In Jubbega 1 rode wouw overvliegend (Andries Zijlstra). Aan Griene Dyk bij Sneekermeer 1 boerenzwaluw en 2 oeverzwaluw (Jeroen Breidenbach). Bij de Fluessen bij Elahuizen tijdens een BMP telling acht zingende blauwborst (Jorrit Zondervan).

27-03. Vandaag kwam het vrouwtje zwarte roodstaart terug bij Waterbassin te Sneek, man was op 22 maart gearriveerd (B. Schurer). Een zwartkop man in polder Het Goutumer Nieuwland (Paul van Eik).  In Heerenveen- Skoaterwâld 1 zwarte roodstaart (Joost Vogelzang).  Twee paar roodborsttapuit te Oldeholtpade (J.de Groot).

28-03. Een tjiftjaf in tuin te Berltsum ((Ita Spoelman). Vandaag het vrouwtje gekraagde roodstaart ook terug in De Westereen /Zwaagwesteinde (J.W. Lourens/ De Westereen). Vanmorgen 1 rietzanger langs noordoever Tjeukemeer bij Rohel gehoord doch liet zich niet vangen (Gerard Westerhuis/VRS Rohel Tjeukemeer).   Vanmorgen om 8:00 uur een boerenzwaluw binnen in de schuur te Oldeberkoop (Anton Koning).

Opmerking Jan de Jong; Dat is de eerste melding die ik dit jaar binnen kreeg van een boerenzwaluw die terug is IN de schuur op de broedplek. Weldra komen er meer! Graag ontvang ik meer reacties van aankomsten in schuren en stallen.

Vandaag zeker 6 jonge meerkoet uit het ei gekomen in Franeker.Drie nog op het nest en drie zwommen rond. Ik weet niet zeker of dit hetzelfde meerkoeten paar is maar vorig jaar hebben ze vijf jongen gehad, uiteindelijk zullen er wel een paar overblijven (Willem van der Meulen).

Foto © Willem van der Meulen.

28-3-2023. Vroeg meerkoet paar heeft op 28 maart al jongen in Franeker.

Opmerking Jan de Jong; Ook de meerkoet begint steeds vroeger met het leggen van de eerste eieren.Bij een legsel van 6 eieren en een gemiddelde broedduur van 22 dagen zou het eerste ei rond 1 maart al gelegd zijn. De soort broedt steeds meer in stadsgrachten, vijvers, parken in steden en dorpen. Rond de zeventiger jaren vond je de eerste eieren vaak begin april pas en dan meer in de poldersloten en langs meren en plassen.

29-03. Op Lesbos (eiland Griekenland) 1 boerenzwaluw man terug bij nest (Jelle Hofstra, Terwispel). Vijftig wintertaling in Bouwepet bij Giekerk (Wiebe Sjoerd van der Veen). Drie nonnetjes (1 man /2 vrouw) in Easterskar (Bauke Sienema, Heerenveen). In de Blaugerzen bij Akmarijp 800 kemphaan (Wouter M.G. van Steelant). Aan Griene Dyk bij Sneekermeer   300 kemphaan (Ben Staal). Te Gytsjerk/Giekerk 1 boerenzwaluw overvliegend naar noordoost (Marnix Oudega).  Op Vlieland 1 man beflijster bij de jachthaven (Bart Vastenhouw en Niels Bal). Vijf lepelaar rustend aan Vegelinsweg te Vegelinsoord (Durk Visser, Joure).

30-03. Bij de Griene Dyk aan Sneekermeer 1 boerenzwaluw overvliegend (Wim van Zwieten). Te Sumarreheide 2 rietzanger gevangen, een ervan droeg een Belgische pootring (Bareld Storm). In Warns eerste boerenzwaluw terug in ligboxstal (Bauke Smid). In Sumar 1 boerenzwaluw terug in stal (Hendrik van der Meer). Een boerenzwaluw bij hut in het Easterskar (Bauke Sienema, Heerenveen). Aan de Wielwei te Doniaga/ Dunegea 1 boerenzwaluw (Aldert Jan Semplonius). In Zuiderburen te Leeuwarden al 1 fitis zingend (Sybout Jaasma). Twee boerenzwaluw gezien bij Mokkebank in Laaxum (Haye Folkertsma, Warns).  Twee bruine kiekendief (man en vrouw) bij de Westhoek (Ita Spoelman, Berltsum/ Berlikum). In Tjalleberd 1 boerenzwaluw terug in de schuur bij Annelies Banga (med. Piet de Boer/Tjalleberd).

31-03. In boerenzwaluw terug in de broedschuur te Noordburgum (Jan van der Veen). Groepje van 3 boerenzwaluw bij de hut in het Easterskar te Sintjohannesga, overvliegend richting zuidoost (Bauke Sienema, Heerenveen). Vanmiddag vloog er een houtsnip tegen ons raam in Ballum op Ameland. Veel veren op het raam, gelukkig is hij toch weggevlogen) Janke Nobel Ballum/Ameland).Een boerin uit Meddo bij Winterswijk meldde vandaag dat bij haar in de stal vannacht twee boerenzwaluwen overnachtten. Een buurman in Gelselaar zag er een paar dagen geleden één bij zijn paardenstal (Arend Heideman, Gelselaar).

Tot slot.

Houd ons op de hoogte van U bijzondere (aankomst) meldingen van allerlei soorten. Let de komende weken speciaal op de aankomst in schuren en stallen van de boerenzwaluw.

  Van Gerrie Janssen van Rensburg uit George in uiterste puntje van Zuid-Afrika (bij Victoria baai) kreeg ik op 29 maart 2023 via Facebook bericht dat de eerste boerenzwaluw daar op 24 oktober 2022 was aangekomen om 07:56 uur.   In 2021 was de eerste aankomst 18 oktober (vertrek 18 april 2022). Op 9 februari 2023 zaten de groepen boerenzwaluwen in het National Olifant Park in Addo (iets boven Port Elizabeth/ noord -oostelijk van George) nog in groepen op de draden. Gerrie meldt verder dat de boerenzwaluwen er op 29 maart nog steeds een paar boerenzwaluwen aanwezig zijn, het grootste deel is echter al vertrokken en op pad naar de broedgebieden.

Foto © Gerrie Jansen van Rensburg (George/Zuid Afrika).

9-2-2023. De boerenzwaluwen in het National Olifant Park in Addo (iets boven Port Elizabeth/ noord -oostelijk van George) zitten hutjemutje op draden.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 37 graag vóór 15 april 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

31 maart 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788.

01-04-2023, 15:38 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van maart 2023.

Nog te goed van februari 2023.

 26-02. Aan westkant van Frentsjer (Franeker) een zanglijster zingend (K. Plat). In De Gordyk (Gorredijk) aan en in de Lange wijk 2 ijsvogel (Piet de Jong). Vandaag boven De Jouwer (Joure) een mooie rode wouw overvliegend richting noord (Lieuwe van Welie). In het Kolonieveld in het Fochteloerveen 1 mannetje roodborsttapuit. Er was een stelletje, het vrouwtje fladderde ook rond (Marco Hasselaar). In omgeving Bakkefean (Bakkeveen) vandaag een licht gekleurde buizerd. Er zijn wel vaker een lichtgekleurde buizerds in deze omgeving te zien (Barry van der Meulen).

27-02. In Stiens twee staartmees aanwezig. Ook veel vinken (Gerard Mast). Vandaag voor het eerst een boerenzwaluw gezien in Zuidoost Spanje, bij Vera Playa een eindje boven Almeria (Nantsje Winia/ melding via Dirkje Winia -Hoekstra uit Offenwier/Offingawier).   Vanmiddag zag ik in de slootkant bij de boerderij van de fam. Boschma te Toppenhuzen (Oppenhuizen) een waterral (Herman Postma). Gistermorgen sinds 5 jaar aan de noordkant van Frentsjer (Franeker) weer een smelleken heb gezien (Sjors Bosma). Vanmiddag trof ik bij de Moarre (Morra) een roerdomp aan. Mooi verscholen tussen het riet Trees Westendorp).

Foto © Trees Westendorp.

Rond eind februari begin maart kan men de baltsroep van de roerdomp in rietvelden horen.

28-02. Een sperwer (man) kwam in Wommels in de tuin zijn maaltje oppeuzelen (Kees Hoogma). In Feinsum (Finkum) 2 scholekster bij ons terug (Hielke de Groot). Vanmiddag fietste ik tussen Slijkenburg en Ossenzijl langs de Linde. Op zo'n 100 meter afstand zag ik een roofvogel (voor zover ik weet een buizerd) op een zwart/ wit object klappen. Ik dacht in eerste instantie een zwart witte kat, maar toen ik dichterbij kwam en de roofvogel verschrikt omhoogvloog zag ik dat het een kievit was, die zich vervolgens snel van de plaats des onheils verwijderde en wegvloog. Net op tijd dacht ik anders was het met de kievit slecht afgelopen (Rinus Spijkerman, Sint Nyk).Vandaag voor het eerst in drie jaar weer een ijsvogel op onze steiger aan de Stienservaart in Stiens gezien (Ger Boersma). Nog even een aanvulling, op 16 en 23 februari liepen er nog een 30 waterhoen op de wal aan het Kollumerkanaal in Kollum (Klaas Tiemersma). Twee kleine zilverreiger op waddendijk Ameland t. h. v. Ballum (Jan en Hannie Haven, IJlst). In Drachten 1 paar nijlgans met 4 jongen van nog maar een paar dagen oud (Sjoerd Koopman, Rotsterhaule).

En dan nu de maart gegevens.

 01-03. Wij bewonen een appartement t.o. de Froske Pôle in Ljouwert (Leeuwarden). Ieder jaar broedt bij ons op het dak een paar scholeksters. Dit jaar kwamen ze voor het eerst op 13 februari. In de bomen op de Froske Pôle zitten vooral 's morgens aalscholvers hun vleugels te drogen. Vanmorgen waren dat er 13, maar soms zijn er meer dan 20. Een mooi gezicht vanuit ons appartement (Sybout Jaasma).

02-03. Bij het Cambuurplein in Ljouwert (Leeuwarden) broedt al jaren 1 paar scholekster op het dak. Op 16 februari waren ze weer terug (A. de Boer). Vandaag reed ik bij Stiens richting Feinsum (Finkum) en telde daar op het land, 12 grote zilverreiger (Hielke de Groot).  Ik hoorde en zag vanmorgen een kievit “oer de wjuk” gaan bij de Warren tussen Tsjom (Tzum) en Winsum (Murk de Groot).  In Fermanjebosk te Damwâld vanmorgen een drietal appelvink, twee zingende grote lijster en een groene specht die een nestholte inspecteerde (Jan Andries Wagenaar). Vandaag in Toppenhuzen (Oppenhuizen) één man grote zaagbek achter huis in “it Ges” aan het Noardein Cor van der Meer). In Aldeouwer (Oldeouwer) bij ons huis 1 dodaars in de vaart (Fokke Stastra).

Foto © Fokke Stastra.

02-03-2023. In de gemeente De Fryske Marren zie je zelden een dodaars dicht bij de bebouwing.

 03-03. De zanglijster begon hier in Frentsjer (Franeker) eind februari voorzichtig met zijn zang met korte strofen. Elke dag iets meer en nu zing deze uit volle borst. Nabij Hitsum (Hitzum) vanmiddag twee zwarte zwanen foerageren tussen groep van 35 knobbelzwanen (Klaas Plat). Sinds enkele dagen is er een tweede roodborst bij mij in Mildaam (Mildam) in de tuin ze wordt steeds gevoerd door de ander (Jan Oord).

 04-03. In een weiland bij De Lemmer (Lemmer) een groep van wel 20 grote zilverreiger bij elkaar (Joke Wolbers, Himmelum/Hemelum).  Twee roodhalsgans in Blaugerzen te Akmarijp, en 1 in Terkaple met kweekring (Sietse Bernardus, Joure). Groep van 74 knobbelzwaan in Groote Sintjohannesgaaster polder, twee daarvan de gele halsband (Gerard Westerhuis). Bij de Griene Dyk aan Sneekermeer 150 slobeend (Fedde Welbedacht). Groep van 2200 kievit bij Sneekermeer/Potskar Zuid (Dick Pruiksma). Drie bonte strandloper in Groote Sintjohannesgaaster polder (Johannes en Gea Koster).  In It Hearrenfean (Heerenveen) 1 kleine burgemeester (Rudy Fopma e.a.).  Bij De Drait in Drachten 1 roerdomp (Sjouke Scholten). In De Jouwer (Joure) bij kerkhof Westermar 1 appelvink (Peter Ockenburg). In Oranjewâld (Oranjewoud) aan de Prinsenwyk 1 otter gezien. Het was op 3 maart er ook toen is er een filmpje van gemaakt Oord, Mildaam/Mildam).  

Foto © Jan Oord, Mildam

3-3-2023. Een otter laat zich even zien bij Oranjewoud

 05-03. In Ypekolsgea (Ypecolsga) groepje van 40 ringmus (Fer-Jan de Vries). In het Easterskar te Sint Jânsgea (Sintjohannesga) twee ijsvogel (Johannes en Gea Koster). Twee vrouwtjes bruine kiekendief, 2 bonte strandloper en een groep van 67 scholekster bij de Grote Wielen (Merel Zweemer). Bij de Bocht van Molkwar (Molkwerum) twee steenloper (Libbe Zijlstra). Drie lepelaar bij Lichtaard (Simon Sprienstra). Groep van 44 scholekster te Balk bij het bungalowpark (Fre-Jan de Vries). In het Lauwersmar 1 roerdomp bij Ezumakeeg (Kees Bode). Twee nijlgans op land tussen Exmorra en Bolsward, op 21 februari ook 2 gezien te Koudum (Thomas van der Veer, Workum).

06-03. In Aldemardum (Oudemirdum) 6 ringmus (Jan Tijsma). Bij het Himsterhout te Drachten 1 witte kwikstaart (R. Riemersma). Groep van 50 sijs in Bremerwildernis (Rogier Schinkel). In Ketlikerskar groep van 50 kramsvogel (Koos Jager). In Snits (Sneek) bij Duinterpen 1 groene specht (Johan Helmus). Op Duurswoudsterheide groep van 50 sijs (Martin Manson). Groep van 40 kramsvogel te Farebourren bij Blije (Sibbele de Jong).  Op de Greiden in It Hearrenfean (Heerenveen) groepje van 21 sijs (Johan E). In Bontebok een groene specht (Bauke Sienema). Vandaag de eerste grutto's in het land van boer Brandsma in Bolsward Oost. Ook waren de eerste kieviten al gearriveerd (Henk Rienstra). In de Blaugerzen bij Eagemaryp (Akmarijp) 20 kemphaan (Lykele Zwanenburg). In Oerterp (Ureterp) een man appelvink in de tuin (Ydwine van der Molen). In de Wurge bij Stiens 1 paar grote zaagbek (Gerard Mast).

07-03. In de Huitebuurtsterpolder bij Aldemardum (Oudemirdum) 6 zwarte zwaan. Bij Starum (Stavoren) een groep van 53 grote zaagbek en nog eens 22 grote zaagbek en 1 middelste zaagbek in de haven bij Stavoren (Hessel van der Iest). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 4 bonte strandloper (Martin Huisman). In Fochteloerveen 1 klapekster (Peter Ockenburg). Aan Nije Heawei in Wynjewâld (Wijnjewoude) groepje van 40 vink (Koert Scholten). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 1 lepelaar (Bauke Sienema). In Ljouwert (Leeuwarden) 1 grote gele kwikstaart bij Van Hall Larenstein (Rick de Groot). Aan de zuidkant van Frentsjer (Franeker) al 2 paar grote zilverreiger terug bij de (boom)nesten. Vorig jaar broeden er zeker 7 paar op dezelfde plek in Franeker Zuid (Hendrik Deelstra/Vogelwacht Franeker).

08-03.  In het Lauwersmar bij Ezumakeeg 1 zomertaling (Ben Staal). Bij de vogelkijkhut in het Easterskar 2 lepelaar (Reitze van der Werf).  Bij Ferwert Buitendijks 1 smelleken (Sibbele de Jong).  In Jobbegea (Jubbega) 1 vrouwtje zwartkop (Anne).In de Schaopedobbe (bij Elsloo) zwommen 2 koppeltjes grote zaagbek, en 1 koppeltje wilde eend. Veertien dagen geleden zagen we er 2 vrouwtjes en 1 mannetje grote zaagbek (Ieke en Herman Schreuder, Aldeberkeap/Oldeberkoop). In Stiens in de bosvijver 1 paar grote zaagbek, de vogels waren ook op 1 – 4 - en 6 maart daar te zien (Gerard Mast). 

09-03. Groep van 22 knobbelzwaan voedsel zoekend bij Azeven Noord bij Drachten (Koert Scholten). In It Surhústerfean (Surhuisterveen) 16 waterhoen (Wieger Poelstra). In de Blaugerzen bij Eagemaryp (Akmarijp) groep van zeker 5000 kievit (Wouter M.G. Vansteelant). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga)3 lepelaar (Bauke Sienema). In de Zwagermieden bij Broeksterwâld grote groep van 177 scholekster (Jeffrey Huizenga). Bij de Westereen (Zwaagwesteinde) 1 rode wouw overvliegend (Erwin Walstra).  Bij Ferwert Buitendijks 1 veldleeuwerik zingend (Cora Boesenach). In de Alde Feanen in de Wyldlannen 4 witte kwikstaart (Eric Schipper).  In Eastermar (Oostermeer) groepje van 80 vink (Arend Timmerman). Groepje van 6 rietgors in Graverijpolder te Wijckel (Bertus Albada).  Bij het Woudagemaal op het IJsselmeer bij De Lemmer (Lemmer) 1 man (tweede kalenderjaar) kleine topper.Voor Friesland een nieuwe soort (Rommert Cazemier e.a.).

Foto © Rommert Cazemier.

09-03-2023. De zeldzame kleine topper is voor het eerst in de provincie Friesland gezien.

De kleine topper wordt af en toe in ons landgezien, vooral in de winterperiode (bron; commissie CDNA) en is afkomstig uit de broedgebieden in het NW-deel van Verenigde Staten en Canada. In Nederland werd deze eenden soort voor het eerst gezien in Veere (Zeeland) in 1994. Sindsdien zijn er opvallend veel meldingen (39) uit het IJsselmeergebied  en de randmeren gemeld. Een deel van het IJsselmeer bij Lemmer behoord bij de provincie Friesland. Het is dus het 1^e geval voor Friesland.  De soort is nu in Nederland in de volgende provincies gezien; Flevoland, Zeeland, Noord-Holland, Zuid-Holland, Gelderland, Groningen en dus nu ook in Friesland.   Alle goedgekeurde gevallen staan op; https://www.dutchavifauna.nl/species/kleine_topper

Het geval in Friesland moet nog beoordeeld worden door de CDNA. De foto spreekt voor zich!

 10-03. In De Jouwer (Joure) 1 putter in de tuin (Mevr. Zwan). Afgelopen week fietste ik op een weggetje door het land bij Warten en hoorde en zag ik twee veldleeuwerik. Prachtig. Boven “Fûgeltsje lân”, met echte oude dong. “Het voorjaar komt eraan “, dacht ik. Nu lijkt het wel winter met de sneeuw! (Anneke Zeinstra, Goutum). Eerste kievitsei gevonden in Hasselt (Overijssel) door Klaas Binnendijk. Bij Eastermar groepje van 18 holenduif,130 vink en 16 rietgors foeragerend in de sneeuw op akkerland (Arend Timmerman).    Vijf dodaars bij Starum (Stavoren) gezien (Hessel van der Iest). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 4 lepelaar (Bouke Sienema). Bij (Nijemardum (Nijemirdum) een zwartkopmeeuw in polder Nieuwe Grasfennen (Sietse Bernardus, De Jouwer/Joure). Op de Duurswoudsterheide 50 keep en 30 groenling waargenomen (Martin Manson).  In Drachten aan de Akkerland 1 vrouw groene specht in de tuin. Vogel was gisteren en vorige week hier ook al te zien (Marten en Anneke Nijboer).

Foto © Marten Nijboer, Drachten

10-03-2023. Vrouwtje groene specht in de sneeuw op zoek naar voedsel. In de namiddag van 9 maart begon het ook in Joure te sneeuwen, zeker een 5 cm sneeuw!

 11-03. Groep van 40 scholekster bij de Knipe (Martine Huisman). In de Alde Feanen- Jan Durkspolder 18 lepelaar (van der Wal). Bij It Swin te Ealahuzen (Elahuizen) 29 grote zilverreiger (Libbe Zijlstra). Groep van meer dan 100 kramsvogel te Elsloo-De Riete (Vincent Douwes).  Grote groep van 500 stormmeeuw bij de Goaiingarijpster Puollen en bij Goaiingaryp (Goingarijp) groepje van 9 witte kwikstaart (Wouter M.G. Vansteelant). Te Surhuzum (Surhuizum) bij het Ophûs 15 sijs (Wieger Poelstra). In Easterwâlde (Oosterwolde) 1 grote bonte specht aan vetbol rekje hangend. Verder nog 7 appelvink aanwezig. De boomklever weet de silo met ongepelde zonnebloempitjes ook te vinden. En...heel veel merels en vinken. De zanglijster maakt mij 's morgens wakker met zijn prachtige gezang. Wat de merels betreft…hoe koud het soms ook is, ze badderen en ze badderen. Soms met z'n tweeën. Kopje onder. Geweldig om te zien en ze hebben schijnbaar geen last van de kou (Nel van Charante).

12-03. Bij Riis (Rijs) in de Zuiderfennenpolder groep van 135 knobbelzwaan (Libbe Zijlstra). Aan het Sneekermeer 2 zwartkopmeeuw (Jelmer Luyckx en Dick Pruiksma). Te Hoog Duurswoude (ZW van Easterwâlde/Oosterwolde) 1 bosuil (Tijn de Boer). In Bakkefean (Bakkeveen) groepje van 8 staartmees (Koert Scholten). Eerste kievitsei (twake) gevonden bij Skarsterbrége (Scharsterbrug) op een stuk maisland door Anne Wind uit Pingjum. Ook in de provincie Noord-Holland werd op dezelfde dag 1 nest met twee kievitseieren gevonden door Michel Mannes uit Heiloo.  Om 19:00 uur 1roodborst zingend te Stiens (Hilbrand Dijkstra). Bij het Geele Strand te Warkum (Workum) 100 bonte strandloper en 3000 goudplevier (Libbe Zijlstra).

Opmerking Jan de Jong; De goudplevier komt in Friesland in herfst en winter hier veel voor. Broeden doen ze vooral in de Skandinavische landen tot ver in Rusland. Zo werd een volwassen man goudplevier op 2 april 2002 geringd bij It Heidenskip aan de westkant van de Fleuzen. De vogel werd op 28 mei 2005 doodgeschoten ten NO van Yakutsk (bij Kentehn) in Oost-Rusland op 6314 km van de plek waar hij geringd was. Een andere goudplevier die op 30 november 1973 door Willem Louwsma geringd is bij Pingjum werd op 2 februari 1987 doodgeschoten te Doukkala, Dour, Afra in Marokko. Dit is in het zuidelijkste puntje van het overwintergebied van in Nederland geringde goudplevieren. Er is dus een enorme winterverspreiding in west Europa van Engeland langs de kust tot ver in Marokko. De oudste goudplevier werd 15,2 jaar (bron Vogeltrekstation Wageningen).

Foto © Libbe Zijlstra

04-12-2022. In de Zuidwesthoek van Friesland komt elk jaar grote groepen goudplevieren van Noord-Europa tot ver in Rusland om hier deels te overwinteren. 

13-03. In Frentsjer (Franeker) een groep van 32 putter (Klaas Plat). Groene specht nog steeds in Stiens. Ook op 6 en 9 maart gezien (Gerard Mast). Vanavond een roerdomp zien vliegen aan de oostelijke oever van de Morra, tussen Himmelum (Hemelum) en Koudum (Sytze de Boer), Hemelum).

14-03. Vanmiddag in het Hegewiersterfjild bij Harns (Harlingen) 2 lepelaar (Klaas Plat). Aan de Munnikeleane te Wyckel (Wikel) 1 witte kwikstaart terug (Annemiek Troost). De laatste jaren zie ik geregeld een roerdomp bij de Ursulapoel in It Heidenskip. Soms kan ik hem op 5 meter benaderen, een prachtige vogel (Michel Galama).

Tot zover de lijst van de eerste helft van maart. Een periode met sneeuw en harde wind. Hopelijk wordt de 2^e helft van maart wat zachter en komen ook de kleine zangers terug uit hun overwintergebieden. Houd ons op de hoogte van U bijzondere (aankomst) meldingen van allerlei soorten.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 36 graag vóór 1 april 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

15 maart 2023.

Jan de Jong, Joure. 

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788. 

15-03-2023, 16:27 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit Friesland in tweede helft van februari 2023

11-02. Vijf velduil jagend bij Ferwerd Buitendijks (K. van Haeringen). Drie velduil op de Oostpunt op Schiermonnikoog (Klaas van Dijk). Bij Dokkum 1 ransuil dood gevonden als verkeersslachtoffer (Marike C.).  In Oranjewoud in Overtuin 5 appelvink (Rommert Cazemier).  Groepje van 50 witte kwikstaart bij Fochteloo (Andries en Marcel Stienstra). Bij Lemmer 1 witte kwikstaart (Libbe Zijlstra). Bij het Gerbrandygemaal aan Sneekermeer 1 witkoppige staartmees (Dick Pruiksma). Bij t’ War te Franeker 1 groene specht roepend (Dick Kooistra). In Noordburgum 1 roepende groene specht (Klaas Vonk). Bij de Grote Wielen bij Leeuwarden 1 grutto (Marnix Oudega).

12-02. In Stiens roepende groene specht en in parkje aan de Wythusterwei 1 paartje grote zaagbek (Gerard Mast). In Bolsward pakte een mannetje sperwer een spreeuw in de tuin en begon terplekke de vogel te plukken terwijl ik het filmde (Gosse Hofstra).

13-02. In Joure in Skipsleat 1 roepende ransuil.   In de Blaugerzen in Akmarijp 8 bonte strandloper, 15 kemphaan, veel goudplevieren en kieviten en twee zeearenden die bij een dode gans zaten (Tonny de Jong). Aan de Doltenweg bij Joure grote groepen spreeuwen (vele 100.000 den/ 1 miljoen?).  Bij Akmarijp bij Blaugerzen 20-tal bonte strandloper (Lykele Zwanenburg, Dronten).  Vier goudvink (2 paar) op voedertafel in Burgum, gisteren waren er drie waarvan 1 mannetje met pootring (Andrys en Henny Stienstra). Aan de Inglumervaart in Engelum 1 ijsvogel (Ita Spoelman). In Joure bij de begraafplaats Westermeer 1 roepende groene specht (Durk Visser).  In Nijehaske 1 miskleur zwarte kraai (of toch roek?) (Marco Hasselaar, Heerenveen).

Foto © Marco Hasselaar

13-02-2023. Een opvallend grijs gekleurde zwarte kraai emelten zoekend op grasland bij Nijehaske.

14-02. Een ransuil rustend in de tuin van onze zoon in Sexbierum (mededeling Alie Wijbenga, Vlieland). In de Rottige Meenthe 1 witkoppige staartmees samen met een normaal gekleurde staartmees (Ytsje Dijkstra, Lemmer).

Foto © Ytsje Dijkstra

14-02-2023. Witkoppige staartmezen worden vaker in de wintermaanden gezien in Friesland. Het overgangsgebied tussen witkoppige en de witkopstaartmees is qua kleed vaak moeilijk te zien.

15-02. In Joure al 4 zingende heggenmus op diverse plekken (Tonny de Jong). In Skuzum 1 broedende turkse tortel bij de boerderij (Lolkje Bijma). In Joure 2 zanglijster zingend aan Koarte Ekers (Durk Visser). Vandaag is het vrouwtje ooievaar terug op nest in Opende (Gr.), het mannetje was er al op 1 januari. De vogels verjaagde een paartje nijlgans wat op het ooievaars nest was neergestreken (Sipke Lindeboom). Vandaag de nestkastjes in Gersloot schoongemaakt en vijf (!) dode volwassen ringmus in de kastjes gevonden. Deze week zag ik er nog maar 4 ringmus bij de voedertafel bij de woning (Wietze van der Honing). 

16-02. Al zeker 4 dagen 1 roodhalsgans bij de eenden in Noordermeer te Stavoren (Pieter Veenstra). Bij Skrins 1 kemphaan en een achttal grutto’s (Jorrit de Boer).

Foto © Jorrit de Boer

16-02-2023. Groepje van 8 grutto voedsel zoekend op laag water bij Stavoren.

17-02. Op het strandje in Skipsleat te Joure 8 scholekster (Tonny de Jong). Vroege zang van heggenmus op Terschelling (Auke van Eck). In Leeuwarden een paar turkse tortel nestelend vanaf 11-12 februari in plantenhanger aan het balkon. Vanaf vandaag zit de vogel steeds op het nest (Feikje Zijlstra).

Foto © Feikje Zijlstra.

Het nest van de turkse tortels in Leeuwarden zit in een plantenhanger aan het balkon

17-02.  Een aantal jaren geleden, ik denk een jaar of drie, hadden wij in Oudehaske een grote groep ringmussen op de voedertafel. In mijn herinnering wel zo’n 20 stuks. Na de jaarwisseling waren ze verdwenen. Ik dacht wel dat de herrie van het vuurwerk misschien de oorzaak was, maar wilde dat ook eigenlijk niet geloven. Ze kwamen echter niet terug en tot op heden, geen ringmus meer gezien. Naar aanleiding van uw rubriek in de Leeuwarder Courant van 31 januari 2023, waarin ook melding werd gemaakt van vogels die na de jaarwisseling verdwenen waren, wilde ik dit toch even melden (Hilda Blanksma).

Het is verontrustend dat de ringmus steeds minder voorkomt in bepaalde gebieden. Vroeger broeden ze nog op allerlei plekken in dorp en stad, nu lijkt dat een stuk minder. Wintergasten zijn vaak minder trouw op de voederplek als ze wreed worden verstoord door vuurwerk zo blijkt.

De vondst van Wietse van der Honing uit Gersloot van vijf dode ringmussen in de nestkasten tijdens zijn controle is verontrustend. We zijn erg benieuwd of op meer plekken nestkasten na de winter zijn gecontroleerd en of er dode vogels/ringmussen in gevonden worden. Voor het broedseizoen worden door veel nestkastonderzoekers/vogelwachten de nestkasten nog eens geinspecteerd, oude nesten verwijderd en gecontroleerd of de ophanging nog goed is en of grote bonte spechten er geen grote gaten in hebben gehakt. We zijn erg benieuwd naar hun ervaringen.

17-02. Groep van 500 rosse grutto op Vlieland bij Kroonspolder (Jeroen Breidenbach). In polder Harich bij Elahuizen 1 ruigpootbuizerd (Hessel van der Iest). Tien appelvink op landgoed Oranjewoud (Naut van der Mei).  Op de Workumerwaard 540 smient en 65 slobeend (Andries Blom).Al een groepje scholeksters terug langs het P.M. kanaal bij Kootstertille, een ervan droeg een opmerkelijke kleurring (Anne de Haan).

Opmerking Jan de Jong; Uit navraag bleek dat de scholekster op 8 mei 2020 te Surhuisterveen aan de Vierhuisterweg geringd was als volwassen vogel. Van 26 september 2020 tot 9 januari 2021 is de vogel op Ameland gezien. Op 24 februari 2021 werd de vogel voor het eerst weer gezien in Surhuisterveen en tot 6 april 2021 afgelezen. In 2022 was ie voor het eerst weer op 18 februari terug in Surhuisterveen en werd tot 27 maart 2022 door gezien. Op 15 februari 2023 was de vogel weer terug in Surhuisterveen. Opvallend is dat deze scholekster sinds 2021 steeds vroeger terugkeert naar de omgeving van Surhuisterveen. We zijn eigenlijk benieuwd waar de vogel gaat broeden en waar of het eksemplaar elk jaar overwinterd aan de kust.

Foto © Anne de Haan

 17-02-2023. De scholekster is naast de pootring van het Vogeltrekstation Wageningen tevens geringd met diverse kleurringen, waarvan er twee met inscriptie. Aan de hand van de combinatie van de kleuren/positie van de ringen en de inscripties kan men nagaan om wat voor individue het gaat en waar de vogel geringd is. De vogel behoefd dan niet te worden teruggevangen. Zichtwaarnemingen van deze combinatie kleurringen geven dan ten alleen tijde aan waar de vogel op dat moment bevindt.

18-02. Groepje van 50 kievit langs de Morra (Hans en Trees Westendorp).

19-02. Een paartje ringmus bij nestkastje tussen Hitsum en Franeker (Auke van Eck).  Vier tureluur in de Blokslootpolder bij Joure (Bertus Rijpkema).

20-02. In de bebouwde kom van Dokkum in de wijk Weeshuislanden zag ik 6 grote zaagbek (3 man/3 vrouw) in de Aalsumervaart midden in de bebouwde kom. Tref je niet vaak dat ze ook zo dicht in de bebouwing voedsel zoeken (Tjip Oberman). Aan de zuidkant van Drachten 1 ooievaar (J. van der Veen).

21-02. Langs de Gerdykster weg bij Beetsterzwaag waren al veel ooievaar nesten bezet. Sommige met 1 ooievaar, anderen al met een paar. Op de boerderij waren 3 nesten bezet met een paar (J. van der Veen Drachten).  Ze zijn er weer, de scholeksters, het geluid wat ze maken horen we de komende maanden elke dag. Ze broeden bij ons in Sneek aan het Marsdiep op dak, met wisselend succes en het is altijd een bron van zorg (Dinie Zijlstra).   In de gras strook langs de Drachtster vaart in het centrum van Drachten 2 scholeksters. Zou dit het paar kunnen zijn dat jaarlijks broedt op het platte dak van een pand hier in de buurt? (J. van der Veen, Drachten).

22-02. In Terkaple 1^e ei wilde eend in eendenkorf, in 2022 was het 1^e ei op 28 februari. Op 24-2 al 3 ei. (Jurjen van der Meer).

23-02. Zeker 12 appelvink in Overtuin Oranjewoud (Martine Huisman). Groep van 40 sijs te Wolvega bij Lendepoolder (Wolbert Hermus). In weidevogelreservaat Skrins bij Hinnaard 3000 smient voedsel zoekend (Sander Veenstra).  Groep van 60 scholekster bij Feanwâlden bij Klyndobbe (Wiebe Sjoerd van der Veen).

24-02.  Tijdens werkzaamheden in de tuin een vuurgoudhaan waargenomen in Bakhuizen (Cornelis Jellesma).

25-02. Aan de A6 bij Oosterzee, een groep van ongeveer 30 grote zilverreiger in het weiland langs de weg (Bertus van Es, Heerenveen).

Goudvink met ring in tuin in Burgum.

Andrys en Henny Stienstra.

We hebben tegenwoordig flink wat vogels in de tuin. Zo zag we de laatste dagen appelvink (1), grote bonte specht (2), boomkruiper (23-2-2023), ekster (1 a 2), groenling (soms 1, andere dagen wel 5 a 6), heggenmus (1 a 2), houtduif (1 a 2), koolmees (3 a 5), keep (1 a 2), merel 1(1 a2), pimpelmees (1 a 2), roodborst (1), vink (een groepje van meestal 5 a 6), gaai (1 a 2), winterkoning (1) en goudvink (soms 1 a 2, andere keren 3 a 4).

De goudvinken zagen we vanaf 12 februari regelmatig op de voedertafel, 1 van de vogels (een mannetje) was geringd. We hebben van de geringde vogel steeds fotos genomen (12 februari/13 februari en 25 februari) van de ring en deze sterk uitvergroot en deze opgezonden naar de Jong.

Deze kon aan de hand van de uitvergrotingen het volledige ringnummer bepalen en zo de herkomst achterhalen.

Foto © Andrys en Henny Stienstra.

25-2-2023. Het geringde mannetje goudvink in gevecht met een groenling bij de voedertafel in Burgum.

Opmerking Jan de Jong; Het bleek een Nederlandse pootring te zijn die op 3 mei 2020 aangelegd was aan de Miensker in Burgum door ringer E. van der Laan. Deze goudvink heeft de ring al 1015 dagen gedragen en bleef dus in de omgeving (3 km) rondhangen.

 Nederlandse goudvinken zijn standvogels en trekken in het najaar niet ver weg. Enkelen bereiken Belgie of Noord-Frankrijk.  In de wintermaanden verschijnen hier soms vogels uit noordelijker streken (Duitsland, Denemarken, Zweden en Rusland), deze hebben onder anderen een wat langere vleugel. Zo werd op 8 januari 1984 bij Holwerd een ziek of gewonde goudvink gevonden die ten westen van Lodeynoye Pole in Rusland (oostelijk van het Ladagomeer) als eerste jaars vogel was geringd. Afstand maar liefst 1816 km. Een goudvink die op 15 oktober 2009 onder Karlstad in Zweden was geringd werd op 19 januari 2011 dood gevonden op Vlieland te Oost-Vlieland.

Het heeft dus zin te letten op geringde wintervogels bij de voedertafel.   

Turkse tortels broeden met succes in broodmandje.

Gosse Terpstra, Hardegarijp.

We wonen nu bijna 4 jaar in Hardegarijp en in het tweede jaar dat we hier wonen probeerde een paartje turkse tortels te broeden op een uit stekend muurtje onder een brede dakgoot. Dat lukte niet de takjes wilden niet blijven liggen. We hebben toen een oud broodmandje op die plek geplaatst en toen hebben ze daarin een nest gebouwd. Voor de eerste keer (mei 2020) was er 1 jong, doch die overleefde het helaas niet. De tweede keer dat jaar kwamen er 2 jongen uit. In 2021 nestelden ze al in januari met flink wat vorst en hebben ze dat jaar zeker 3 keer 2 jongen grootgebracht. In 2022 was er ook 2 keer succes en dit jaar (17-02-2023) zijn ze op dit moment weer aan het broeden.

Foto © Gosse Terpstra

17-02-2023. Ook in Hardegarijp broedt een turkse tortelpaar graag op een beschutte plek.

Waterhoentjes op voedertafel.

  Fedde de Vreeze.

Ik woon in Koudum aan het water, zomers zitten hier geen waterhoentjes maar in de winter zijn er altijd een stuk of vier. In mijn voerhokje wat in een boom hangt, weten ze zo langzamerhand handig te komen.  Ze vliegen in een open appelboom en lopen over de takken naar de andere boom en wippen via een ander takje in het hokje. Eruit vliegen kunnen ze wel. Ik heb ze door een raam gefotografeerd, ze blijven schuw.

Opmerking Jan de Jong; Dat waterhoentjes soms in bomen overnachten tegen predatoren komt af en toe voor. Je ziet het echter niet zo vaak.  Doch dat de slimme vogels in de winter ook op deze manier bij het voedsel in de opgehangen voedertafel kunnen komen zie je niet vaak.

Foto © Fedde de Vreeze

11-01-2023. Twee volwassen waterhoen in een hangende voedertafel in de tuin te Koudum.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 35 graag vóór 15 maart 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

26 februari 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788. 

26-02-2023, 14:00 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van februari 2023

Staartmees in de tuin

Op 3 februari trof Wietse de Vries in Sneek een groepje van 4 a 5 staartmezen aan in de tuin. Een daarvan had een afwijkende koptekening en bleek een witkoppige staartmees te zijn. Deze komen niet zoveel voor in Friesland.  De vogel had tevens (zie foto) een pootring van aluminium aan de rechter poot. De meeste staartmezen in ons land hebben een duidelijke wenkbrauwstreep en behoren tot de Europaeus groep staartmezen. De andere met de helderwitte kop (Witkopstaartmees) behoren tot de Caudatus groep en komen voor in Scandinavië en vanaf Polen oostwaarts. Ze duiken bij uitzondering in Nederland op.  De laatste grote invasie van de witkopstaartmees was in 2010. Deze vogel behoord tot de overgangsvorm (die noemen we witkoppige staartmees) en komt voor op de plekken waar de broedgebieden elkaar raken in Denemarken en Polen. 

Er zijn 3 vormen van de staartmees te ontdekken. De “gewone “staartmees (Europese vorm), de witkoppige staartmees (overgangsvorm) en de witkopstaartmees (Noord Europese vorm./Caudatus groep).

Het mooie is dat in de wintermaanden alle drie de vormen in gemengde samenstelling gezien kunnen worden.

Mochten er in deze winter op meer plaatsen staartmezen gefotografeerd of gezien zijn met witte koppen dan horen we dat uiteraard graag. Twijfelt men of men nu een witkop of een witkoppige heeft gezien dan hoor ik het graag even. De echte witkop komt weinig voor, de witkoppige meer.

Foto © Wietse de Vries.

03-02-2023. Een witkoppige staartmees snoept van het aangeboden voedsel in de soepkom in de tuin.

Bruine Rat snoept van pindakaaspot

Van Ali Hoedemaker op Vlieland kreeg ik foto toegestuurd van een bruine rat die op 28 januari bij een

Pindakaaspot zat te snoepen. Ondanks dat de snoep pot was afgeschermd tegen het bezoek van grote vogels wist de rat de voedselbron toch te vinden.   We zijn benieuwd welke soorten er zoal bij de pindakaaspot  en ander aangeboden voedsel in de tuinen  aangetroffen worden.

Foto © Ali Hoedemaker.

Links de bruine rat achter de afschermkap en rechts een uitvergroting van het dier.

 Turkse tortel broedend in Midstraat in Joure

In Joure ontdekte Tsjepke van de Honing dit jaar op twee plaatsen in de Midstraat op 2 februari al broedende turkse tortels in boompjes in de drukke winkelstraat.  De vogels zaten de volgende dag nog op het nest.

Foto © Tsjepke van der Honing

02-02-2023. Een van de twee turkse tortels broedend in de Midstraat.

In 2022 ontdekte Tsjepke er ook al een broedende turkse tortel op 14 februari in de Midstraat. Die is er toen helaas door de storm Eunice uitgewaaid aldus Tsjepke. Turkse tortels broeden al jaren op opmerkelijke plekken. Het valt op dat de vogels in de Midstraat zich niks aantrekken van de winkelende mens. Vaak blijft het nog lang licht door de aangebrachte (kerst)verlichting in de Midstraat, mogelijk is dat een van de oorzaken dat de vogels er graag verblijven.

Turkse tortels broeden vaak al vroeg, soms al in januari/februari. Snuffelend in het archief vond ik er vele. Zo is er op 8 februari 1996 in Heerenveen een nest met 2 eieren aangetroffen door familie Dalmolen aan de K.R. Poststraat. Op 15 januari 2003 werd op dezelfde plek aldus Mevr. Dalmolen ook een broedend aangetroffen met onder het nest een kapot ei. In Sint Nicolaasga ontdekte De Hoop op 31 januari 1997 in zijn woonplaats een druk nestelende vogel met onder het nest 1gevallen ei op de grond.  Het nest is vaak maar wat takjes die over elkaar heen gelegd worden. Kennelijk is het vroege ei er doorheen gevallen of er af gerold. Toch kan het in de wintermaanden nog wel eens mislopen. Zo werden er rond 2 februari 1996 in Heerenveen 2 nestjongen gevonden door T. van der Veen die door de kou doodgevroren waren.  Turkse tortels trekken zich vaak van de winter weinig aan. Tijdens de Elfstedentocht van 26 februari 1986 waren de turkse tortels in Birdaard al aan het nestelen (van der Werk). Ze zoeken wel vaak de bewoning wat op, zo ontdekte P. Wiersma in Damwoude die op 19 januari 2002 al een nest met 2 eieren in de Douglas spar bij de woning van Fokke Wijnsma aan de Kloosterman. Ook bij fam. L. van Esch in Drachten werd op 10 februari 2003 1 broedgeval ontdekt in een slangenden (apeboom) bij de woning. In Sneek vond J. Abbink op 6 februari 2002 al een nest met 2 jongen in een oude bloempot aan de muur. De turkse tortel werd vroeger ook veel in gevangenschap gehouden. In gevangenschap kunnen ze hoge leeftijden bereiken. Van Mevr. Van Kruining in Delft kreeg ik eind december 1990 bericht dat hun tamme turkse tortel die ze ik de huiskamer hielden zeker 31 jaar oud geworden is. Mevr. F. Terpstra-Greidanus uit De Knipe meldde me eind maart 1990   dat haar tamme turkse tortel een leeftijd van 40 jaar bereikt heeft. Ze kreeg de vogel destijds van haar omke. Vroeger gaf men bij bruiloften het bruidspaar wel een vogel of een paartje tortelduiven cadeau! De oudste Turkse tortel in het wild is in ons land ongeveer 14 jaar oud geworden volgens het Vogeltrekstation Wageningen. De “wilde” soort heeft sinds de introductie in 1948 vanuit Turkije een enorme toename laten zien. Ook in Friesland nam nadien de soort toe, in 1955 werden de eerste 2 op 8 januari in Harlingen gezien, aldus Gerrit Bosch. Rond 1977 werd de vogel al een vrij talrijke broedvogel in Friesland genoemd die plaatselijk soms nog kon ontbreken. We zijn benieuwd of de turkse tortel is toegenomen/aanwezig is in menig dorp of stad in Friesland.

Ring aflezen/fotograferen is vrijetijdssport

 Van vogelringer Harry de Boer uit Broeksterwâld kreeg ik een berichtje van een kokmeeuw die op 14 februari 2010 op zijn erf als volwassen vogel geringd werd en nadien opvallend vaak (12) in Duitsland bij Dresden werd terug gemeld. In 2010 ving Harry de vogel nog eens in zijn tuin op 22 december. Nadien werd ie niet weer in Friesland gecontroleerd maar steeds in Duitsland. De winters van 2009/2010 en 2010/2011 lijkt deze kokmeeuw doorgebracht te hebben in Fryslân, daarna steeds laat in de winter in Dresden. Misschien een broedvogel uit nog (noord-)oostelijker gebied aldus Harry de Boer. De vogel werd steeds afgelezen. Of de vogel in tussenliggende jaren elders verbleef weten we niet. Vogelonderzoekers zoals Harry de Boer krijgen door aflezingen van pootringen veel meer gegevens binnen van de vogels die voor het wetenschappelijk onderzoek worden geringd. Hierbij de aflezingen van de pootring;

14-02-2010 op erf in Broeksterwâld, als >2kj (alu BL) geringd door Harry de Boer

22-12-2010 op erf te Broeksterwâld (vangst)

25-02-2014 aan de Wasserweg te Dresden (Duitsland)

04-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

10-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

18-02-2016 aan de Blasewitz te Dresden

19-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

25-02-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

03-03-2016 aan de Elberadeweg te Dresden

13-02-2018 aan de Pohlandstrasse te Dresden

14-02-2018 aan de Elberadeweg te Dresden

21-02-2018 aan de Elberadeweg te Dresden

14-02-2022 aan AM Schillergarten te Dresden

15-02-2022 aan AM Schillergarten te Dresden

Foto © William Price.

20-02-2008. Kokmeeuw in winterkleed die naast de pootring een witte kleurring draagt met inscriptie LPR.

Vlak na 2000 is er een toenemende trent waar te nemen (ook in Friesland) van veldwaarnemers die zich toeleggen op het aflezen van pootringen van geringde vogels in ons land. Met name door het tevens aanleggen van kleurringen bij veel vogelsoorten is dit de reden geweest  bij de meeste waarnemers om mee te doen aan het verspreidingsonderzoek van soorten. Een goede kijker en/of telescoop is een van de vaste middelen om zoveel mogelijk codes te kunnen aflezen en op te geven. Tegenwoordig is ook door de toename en de sterk verbeterde kwaliteit van fotoapparatuur dit nog sterker aangewakkerd en trekt er dagelijks in ons land een “legertje” vogelfotograven er op uit om mooie kiekjes van natuur en vogels te maken en om (kleur)ringen af te lezen.  Men maakt 1 of meer fotos van de vogel met sterkste uitvergroting en probeert zo ook achter de code of inscriptie op (kleur)ring te komen. Ook in het buitenland begint dit fenomeen steeds meer “aan te slaan” en worden op deze wijze meer en meer internationale trek en zwerf bewegingen in kaart gebracht en worden er ook steeds meer zeldzame soorten op deze wijze ontdekt.

 Naast de wat grotere vogels wagen sommige vogelfotograven zich ook aan het controleren van alleen kleine zangvogels met alleen 1 aluminium pootring. Zo kreeg ik onlangs van een blauwborst ring die ik op 25 augustus 2021 op Ringstation Rohel aan het Tjeukemeer geringd had als eerste jaars vogel bericht terug. De vogel werd op 3 december 2022 bij Torrox bij Malaga aan de Spaanse kust afgelezen (kijker/fototoestel) door een Spaanse vogelaar! Deze blauwborst overwinterde dus aan de Middelandse Zee op ruim 1951 km van de ringplek. Veel meeuwen, maar ook grutto’s, kieviten, scholekster, zwanen, torenvalken, buizerds, en ja zelfs boerenzwaluwen worden gekleurringd.

Scholeksters trekken al vroeg naar binnenland

De scholekster is er dit jaar weer vroeg bij om naar het binnenland van Friesland af te reizen. In de januari maand waren al op diverse plaatsen 1 a 2 vogels te zien.

05-01. Warga 1 in Roordapolder (Naut van der Mei).

06-01. Bij de Krûsbrekken bij Terhorne 1 (Naut van der Mei). In de Blaugerzen bij Akmarijp 1 (Wouter M.G. Vansteelant).

07-01. Bij Sandfirden 1 gezien (KNVV-VWG Apeldoorn).

08-01. Twee overvliegend bij Jachthaven Sneekermeer (Dick Pruiksma). Bij Blitseard bij Leeuwarden 1 aanwezig (Jaap Westra). Bij de Bocht van Molkwar 1 gezien (Libbe Zijlstra).

09-01. Twee overvliegend Marssumerpolder (Patrick Agterberg).

11-01. Bij De Drait te Drachten 1 gezien (Sipke Booi) In IJlst bij De Rat 1 aanwezig (Hinko Talsma). In Leeuwarden bij de Vrijheidswijk 1 (Koos Klijnsma).

Foto © Koos Klijnsma.

11-01-2023. Scholekster al vroeg bij Leeuwarden terug op zoek naar wormen in de zachte bovenlaag van de weidegrond tijdens een zwak wintertje. Let op de nog vaag aanwezige keelvlek op foto!

13-01. Bij Britsumer Oudland 1 gezien (Meino Zondervan). Daarna even een korte periode geen meldingen. Vanaf 30 januari beginnen de aantallen al wat op te lopen.

30-01.  Bij Leeuwarden Blitseard groepje van zes (Donald Wolters)

31-01. Bij de Jorwertervaart groepje van zes (Rommert Cazemier). Bij Echtenerbrug in het Tjeukemeer op de strekdam zeven (Jan de Vlas).

01-02. Groepje van 11 bij de Geeuw tussen Sneek en IJlst (Cor van der Meer). 

02-02. Groepje van 10 bij Eeltsjemar bij Rinsumageest (Wiebe Sjoerd van der Veen). Vandaag ook gezien bij Sneek (1), Warga (1), Bocht van Molkwar (1) en Skrins bij Hennaard (4).

04-02. Bij de Grutte Wielen 9 (Merel Zweemer). Bij Sneekerpad 9 (Johan Helmus).

10-02. Twee 2 Sneek bij De Domp (Johan Helmus).

11-02. In Heerenveen Zuid 1 gezien (Koos Jager).

(Wordt vervolgd).

Huismussen verdwijnen even bij komst van sperwer

Naar aanleiding van de oproep of er op meer plaatsen minder tuinvogels aanwezig waren kreeg ik onder anderen van Klaas Haringa uit Sneek bericht.  Bij ons zijn (gelukkig) nog veel huismussen, tijdens hoogtij dagen zeker 40 a 50 stuks die ochtends al zitten te wachten om gevoerd te worden aldus Klaas Haringa.

“Na het ontbijt zitten ze met z’n allen te tsjilpen of gaan in “bad”. Soms is er geen mus of mees te bespeuren, dan is de sperwer langs geweest. Ze zijn dan soms twee of drie dagen weg, ook de turkse tortels zijn dan voor een tijdje verdwenen. Tot twee keer toe is een sperwer tijdens de jacht tegen de schuifpui gevlogen, maar heeft het gelukkig overleeft. Het lijkt of de sperwer een vaste route heeft om zo nu en dan een mus te scoren of een turkse tortel wat ook al eens is gebeurd.” Bij Klaas Haringa was het dus de oorzaak dat er een sperwer steeds te tuin in kwam.

Een sperwer mannetje die op 6 januari in Noordburgum op jacht was naar een koperwiek in de tuin van Leny en Leo Dijkstra kwam om bij zijn snelle actie, beide waren op slag dood.

Vensterruiten en glazen windschermen vergen elk jaar veel slachtoffers. Vaak is het zo dat de zangvogels in paniek wegvluchten om aan de klauwen van sperwer of andere roofvogel te ontkomen.  Maar ook merels, lijsters, houtsnippen en kleine zangers vliegen wel eens tegen het vrijwel onzichtbare glas. Jaarlijks in ons land vele 100.000den slachtoffers. Soms overleven ze ter nauwer nood of zijn ze voor het leven gehandicapt door b.v. een kapotte poot of een blind oog. Leeft de vogel nog en heeft hij geen zichtbare verwonding laat hem dan eerst tot rust komen in een doos met luchtgaatjes op een koele plek.  Heeft de vogel bloed uit de snavel dan is het zaak om deze een klein beetje water te geven, kraan langzaam laten lopen en vogel met snavel af en toe wat laten slikken. Dit kan voorkomen dat er stolsels kunnen ontstaan en de vogel voortijdig komt te overlijden. Vogel na die na de klap daarna even wegzetten in een doos (met luchtgaatjes) om tot rust te laten komen. Even in de gaten houden en de Dierenambulance bellen. Na de klap kunnen echter nog stoornissen ontstaan die voor een leek niet zichtbaar zijn.  

Foto © Leny en Leo Dijkstra.

06-01-2023. Sperwer man sneuveld na jacht op een koperwiek tegen vensterruiten in Noordburgum.

Waarnemingen van 1 tot 15 februari 2023

Korte aantekeningen van meldingen die binnenkwamen.

01-02.  2 goudvink in de tuin te Bergum (Bonne Vierstra).  In Ketlikerskar 15 sijs (Dirk Kooistra). Groep van 100 putter in Lendevallei bij Wolvega (Koos Jager).  In Lauwersmeer bij Ezumakeeg 2 roodborsttapuit (Andries Dijkstra). In Hogebeintum 1 ijsvogel (Remco Hiemstra). Groep van 11 kraanvogel overvliegend bij Appelscha Nieuwevaart (Ria Hoekstra).

02-02. Bij Rinsumageest 1 grote gele kwikstaart roepend (Martijn Veenstra). Groep van 37 brilduiker in Bocht van Molkwar (Hessel van Iest). In Oosterschar bij Sintjohannesga 10 bergeend (Bauke Sienema).

03-02.  In Rottum 1 rode wouw overvliegend (Feike van Dijk). Een groepje putters in de tuin die zich te goed doen aan elzenproppen (Riemke de Vries). In de Bantpolder al een zingende veldleeuwerik (Wim Timmerman, Oudwoude).

04-02.  In Eastermar bij de Putten aan de Leijen 1 roodborsttapuit (Anne Hoekstra). In Groote Schalsumerpolder 1 grote gele kwikstaart (Eric Elsinga). In Wijnjeterperschar 1 klapekster (Rommert Cazemier). Vier zwarte zwaan in Jelsumer Oudland (Reinder E. de Boer). Op Schiermonnikoog 1 vrouw zwartkop (Theo Bakker).

05-02. In Heerenveen 1 groene specht (Ben Klaassen). Groepje van 25 kievit langs de Morra en in park te Koudum 2 mannetjes grote zaagbek (Trees Westendorp). Groep van 57 grutto bij Skrok te Wommels (Ben Koks). Bij Wyldemerk in Gaasterland 1 vrouw mandarijneend (Libbe Zijlstra).  In de Tjongerdellen 1 mogelijke bastaardarend gezien (Rudy Fopma, Hetty Sinnema en Andries Zijlstra).

06-02. Groep van 6 kraanvogel op thermiek overvliegend te Wommels rond 12:00 uur (Roel Schraa). In Beetsterzwaag groepje van 10 staartmees (Willem Bosma). Bij Ferwerd Buitendijks 2groepjes (6 +25) strandleeuwerik (Wim Kleefstra). Groepje van 13 bergeend in Klyndobbe te Feanwâlden (Sibbele de Jong).

07-02. In Oudemirdum 1 paar staartmees op vetbol in tuin. Elk jaar broeden ze hier (Joke en Rinke Koopmans).  Bij Ternaard 41 strandleeuwerik bij t’ Schoor (Harm Jan Kiewiet). In het Ketlikerskar 1 man en 1 vrouw kleine bonte specht (Wim van Zwieten). Drie velduil Buitendijks bij Ferwerd (Sibbele de Jong).

08-02. In Ouwsterhaule 2 witte kwikstaart (Eric Elsinga). Groepje van 25 koperwiek bij Ureterp aan de Vaart (Koert Scholten). Groepje van 8 strandleeuwerik op Terschelling aan de Wadkant bij Striep (Auke van Eck, Hitzum).

09-02. Al een aantal dagen een groep van 50 wilde zwaan bij Oldeberkoop (Ieke Schreuder). In de Lykvaart bij Goingarijp 2 paar grote zaagbek (Johan van der Sluijs). Drie zwarte zwaan in Roodkerkerpolder (Astrid Iemenschot). In de Weperpolder twee kraanvogel (Marco Hasselaar, Heerenveen).

Foto © Marco Hasselaar

09-02-2023. De kraanvogel lijkt steeds meer ingeburgerd in Friesland.

Groepje van 150 kramsvogel overvliegend bij Klazinga in de omgeving van Oosterwolde (Rudi Huiting). In Burgum 1 zwarte roodstaart (Hendrik Vonk).

10-02. In Wommels een mannetje vuurgoudhaan in de tuin (Roel Schraa). Drie zwarte zwaan bij de Kolken ten westen van het Eeltjemeer (Rudi Huiting). In Hoarnestreek bij Wijnaldum 1 ijsvogel (Gert van der Heide).

11-02. In Heerenveen een 2^e kalenderjaar kleine burgemeester (Reitze van der Werf).

Foto © Reitze van der Werf.

11-02-2023. De kleine burgemeester wordt zelden in het binnenland van Friesland gezien.

Tot zover de wat lange Nieuwsbrief deze keer.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 34 graag vóór 1 maart 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

12 februari 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788. 

12-02-2023, 09:07 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Natuurnieuws uit Friesland in de tweede helft van januari 2023.

15-01. Vijf velduil bij Ferwert (Patrick Agterberg). In Drachten groepje van 30 sijs (Rommert Cazemier). In Surhuizum 20 putter (Wieger Poelstra). Groep van 45 grote canadese gans bij Goattum (Arjan de Melker). Bij Kornwerderzand 1 ijseend (Andries Zijlstra e.a.). Bij Weper groepje van 27 wilde zwaan (Henri Zomer).   In de Akmarijpsterpolder 1 kleinste canadese gans (Sietse Bernardus, Joure). In Stavoren 1 sperwer postend bij de volière (Ad Jacobs).

16-01. Groep van 42 sneeuwgors bij Peazemerlannen (Martin Kool).Nu de inrichting Ezumakeeg west in het Lauwersmeer klaar is, hebben ook na de regen van de laatste dagen het gebied gevonden. Op een groot gedeelte van het gebied is nu een nieuwe plasdrassituatie ontstaan met als gevolg heel veel foeragerende en rustende vogels. Een topper daarbij was vorige week vrijdag (13 januari) toen er ongeveer 20.000 kieviten werden geteld (Sies Krap, Kollum).

Foto © Sies Krap, Kollum.

16-01-2023. Bij Ezumakeeg komen naast het rustgebied er ook vele zilverreigers, diverse eenden soorten, ganzen en uiteraard daaropvolgend roofvogels naar het nieuwe plasdras gebied om te proberen er hun kostje te vinden.

17-01. In Sint Nicolaasga 2 putter zaad etend van uitgebloeide bloemen (Paul Dirksen). Vijf nonnetjes bij Gaast, hiervan 3 man (Jappie van der Meer). Groep van 50 keep bij Katlijk (Wouter Sierdsma).  Drie boomklever in Rijsterbos (Theo de Vries). Groepje van 9 witte kwikstaart in Fochteloo (Paul van Eik). Groep van 100 wintertaling bij Ketlikerskar (Tom Jager). Bij Lankum in Franeker groepje van 20 koperwiek (Peter Post). Deze winter bij de volkstuinen in Het Meer in Heerenveen door buurvrouw Anneke de Vries 10 waterhoen gezien (Koen de Jong).  In Stiens een groene specht roepend (Gerard Mast).

18-01. Een man zwartkop te Burdaard (Teun de Vries). 3 roodhalsgans op Workumerveld (Lieneke van Tilburg).  In Joure vloog 1 houtsnip met een harde knal tegen de vensterruiten (Jos Steeman). In de Veenpolder te Delfstrahuizen 2 zwarte zwaan (Jan de Wit). In zandwinput bij Beetsterzwaag 7 bergeend (Willem Bosma). In polder de Zwettepoel bij Snikzwaag 5 velduil (Be Schilder). In het Lauwersmeer 2 raaf (Jacob Bosma). In de Kollumerwaard in Lauwersmeer een grote groep van 1000 holenduiven (Jacob Bosma).

19-01. Groep van 25 kraanvogel in Appelscha bij Nieuwe Vaart (Ria Hoekstra). Groepje van 9 staartmees in Kollum(Kees Bode). Een roepende bosuil in Bakkeveen (Koert Scholten). In Leeuwarden 1 vrouwtje zwartkop. Op een slaapplaats bij Berltsum (Berlikum) een groep van 83 kleine zwaan (Gerard Westerhuis). Groep van 350 wulp bij Herbaijum (Klaas Plat, Franeker).  In Overtuin te Oranjewoud groepje van 12 houtduif (Jorrit Zondervan). In Drents Friese Wold bij Hildenberg 1 klapekster gezien (Mike Jeffrey). In Stiens 1 groene specht roepend (Gerard Mast). In de omgeving van Opeinde bij Nijtap 1 groep van 4000 kauw overvliegend (J. Dolstra). In Lippenhuizen op de Liphústerheide 1 raaf gezien (R. Riemersma).

Foto © Jan de Jong

Waarnemingen in Friesland van de raaf in de maand januari 2023 (www.waarneming.nl stand t/m 23-1-2023). De raaf is al lange tijd geen zeldzaamheid meer in Friesland. Na 2000 komt de soort steeds meer voor, ook in de zomermaanden en wordt hij tijdens broedvogelinventarisaties (in 2013-2015/SOVON) met name in het oosten van Friesland als broedvogel aangetroffen.

20-01. In Leeuwarden 1 mannetje zwartkop bij de pindakaas pot (Bert. K.). Aan de Mardyk bij Sneekermeer 1 dwerggans (Dick Pruiksma).  Groep van 54 wilde zwaan in Haulerpolder (Dick Haaijema). In Oosterschar bij Sintjohannesga 2 bergeend (Bauke Sienema/Simon Sprienstra). Groep van 2000 smient in Plasjes N31 bij Harlingen (Richard Hoogstraaten). Op de Vliehors op Vlieland 1 grote jager, niet fit (Carl Zuhorn).

21-01.  Bij Harlingen groep van 200 rotgans (Hans de Waard). Bij De Band te Oudega 1 keizergans tussen een groep brandganzen (Bert Zijlstra). Bij Jelsum 4 zwarte zwaan (Donald Wolters). Groepje van 10 waterhoen bij Westeinde in Leeuwarden (A. Th. van Dijken). Bij het Oudemirdumerklif groep van 150 fuut (Dirk Jan van Unen). Groepje van 8 staartmees bij sportpark Drachtster Boys te Drachten (Rommert Cazemier). In Heerenveen een bonte kraai gezien (Teun Veldman).

Foto © Teun Veldman

21-10-2023. De bonte kraai is in Midden-Friesland zeldzaam geworden in de winter.

22-01. Bij Goingarijp 1 roodhalsgans (Wouter M.G. Vansteelant). Bij de Brekken bij Oudega 3500 smient en bij de Ringwiel& De Hop bij Gaastmeer 2000 smient (Vincent Douwes). Groep van 1000 kuifeend bij Mokkebank te Laaxum (Gert). Groep van 590 wulp in Ternaarder polder (Jannes Heusinkveld). In de Alde Feanen 1 kleine bonte specht (Pieter Reitsma, Leeuwarden). Groepje van 7 wulp in Blaugerzen te Akmarijp, vogels waren zich druk aan het poetsen (Lykele Zwanenburg, Dronten).  Groep van 4 koereiger bij Gaastmeer (Daan Plantinga). Bij ons in Slappeterp een waterral samen met een waterhoen naar voedsel zoekend aan slootkant (Geertje de Vries). Groepje van 20 veldleeuwerik bij Feinsum (Gerard Mast). Op de Afsluitdijk bij hmp.826 bij Breezanddijk 1 kerkuil dood gevonden als verkeersslachtoffer (Sven Prins).

Vooral in het najaar tijdens het uitzwermen van de jonge kerkuilen, die gaan op zoek naar een eigen plek sneuvelen er nogal veel in het verkeer bij het zwerven en voedsel zoeken. Ook worden ze nogal eens dood gevonden op hooizolders. Zo meldde Jappie van der Meer me dat er op 24 12-2022 in Menaldum een kerkuil dood werd gevonden op een hooizolder. In het najaar, vaak wat guur en koud weer, sluit men vaak dakramen en luiken, ligboxen, schuren, kerken en bijgebouwen af om de kou tegen te houden. Het is dan een goede zaak om ook even te controleren of er kerkuilen aanwezig zijn. De aanwezigheid van braakballen zijn vaak een goed kenmerk dat er een uil aanwezig is. Soms sluit de kerkuil zichzelf ook op door een kleine opening naar binnen te vliegen. Dit overkwam twee kerkuilen op 11 februari 2021 in de kerktoren in Nijemirdum. Piet Rienstra ontdekte de dode uilen tijdens een controle op zolder. Beide vogels kwamen uit de omgeving en waren in juni 2019 als nestjong geringd. 

Foto © Paul van Eik.

De kerkuil wordt helaas vaak gemeld als verkeersslachtoffer. In de loop der jaren heb ik er enkele honderden slachtoffers binnengekregen uit de provincie.

23-01. In Leeuwarden 1 man zwartkop (G. van Minnen). In het Hemrikkerveld bij Beetsterzwaag 1 grote lijster (Willem Bosma). In de Tzummarumer Miedpolder 108 kleine zwaan (90 adult en 18 2^e jaars), 16 wilde zwaan en 6 knobbelzwaan (Gerard Westerhuis). Vanmorgen de eerste koolmees weer op de voertafel hier in Heeg, wat een ellende heeft oud en nieuw, met zijn vuurwerk/knallen veroorzaakt, weken letterlijk geen vogel meer gezien, 3 weken lang. Het voer bleef onaangeroerd, zijn nu weer druk bezig. Zijn op meer plaatsen van deze verstoringen geweest? (Feyte Terpstra). Zeven wulp voedsel zoekend in Blaugraslanden bij Akmarijp (Lykele Zwanenburg, Dronten). In Engelum bij Ingelumerfeart 1 ijsvogel (Ita Spoelman).

24-01. Bij de Jachthaven op Schiermonnikoog 1000 pijlstaart aan het voedsel zoeken (Cor de Vaan). Bij de Zwagermieden groep van 100 krakeend (Wiebe Sjoerd van der Veen). Groep van 850 wulp achter de polderdijk bij Zurich (E.B.). In de Heemtuin Wirdumervaart te Leeuwarden 1 houtsnip opvliegend (Wannes Lely). Te Fogelsanghstate in Veenklooster 1 middelste bonte specht (Kees Bode). In De Drait te Drachten 1 groene specht (Rommert Cazemier). Groepje van 25 kleine barmsijs in Alde Feanen bij Lytsemar (Koert Scholten).  In Oldeouwer 1 mannetje grote bonte specht bij de pindakaaspot (Fokke Stastra).

Foto © Fokke Stastra.

24-01-2023. Grote bonte specht snoept graag van de pindakaas pot, let op de rode vlek in de nek (mannetje).

25-01. Groep van 56 wilde zwaan in Haulerpolder (S. Wening). Op Sneekermeer 400 slobeend en 300 wintertaling (Dick Pruiksma). Te Bolsward groepje van 12 waterhoen (E.B.). In Wolvega een ijsvogel (Alexander van der Sluis). Groep van 150 strandleeuwerik in Ternaarderpolder (Dick de Groot). Bij Hollumerbos op Ameland 1 Carolina eend en een mandarijneend (Reinia van Loo). Groep van 650 meerkoet op Sneekermeer bij Mardyk (Dick Pruiksma). Te Beetsterzwaag 1 zwarte specht (Jaap Westra). Bij De Poasen 1 zanglijster (Willem Bosma). In Heerenveen Noord 1 appelvink (Wieteke van den Berg).

26-01. In het park Heremastate te Joure 1 ijsvogel en aan de Vegelinsweg 1 vrouw grote zaagbek (Tonny de Jong). Bij Minnertsga groep van 33 nijlgans (Doevendans). In zandwinput Beetsterzwaag 100 smient (Willem Bosma).  Bij Veerdam Holwerd 35 holenduif (Klaas Pietersma). Groep van 1500 goudplevier en 1 havik in Blaugerzen bij Akmarijp ((Wouter M.G. Vansteelant).  Bij Sneekermeer /Mardyk 1 geelpootmeeuw (Jelmer Luyckx). Bij Van Oordt’s Mersken /Bouwespolder 1 ijsvogel (Sjouke Scholten). In Franeker/ ’t War 1 roepende groene specht (Dick Kooistra). Twee roodborsttapuit bij De Houtwiel te Feanwâlden (Wiebe Sjoerd van der Veen).  Groep van 100 kramsvogel bij Garijp/Sigerswâld (Jelmer Luyckx).  Bij Groot Vijversburg in Tietjerk 6 grote bonte specht (Koos Klijnsma). 

27-01. Aan de Reling in Joure 1 zanglijster zingend (Tonny de Jong). Groepje van 5 appelvink op de voedertafel in Oosterwolde (Nel van Charante).

Foto © Nel van Charante.

27-01-2023. Drie van de vijf appelvinken “smikkelen” van het voedsel op de voedertafel in Oosterwolde.

 In de Falomsterleijen 1 sneeuwgans (Rick de Groot).  Groep van 40 bontbekplevier en 1 geelpootmeeuw bij Haven in Harlingen (Marcel Stienstra, Rudy Fopma, Patrick Agterberg).  Bij de Klyndobbe bij Feanwâlden 10 blauwe kiekendief op slaapplek (Wiebe Sjoerd van der Veen). In de Potmarge te Leeuwarden 1ijsvogel (Marit van der Velde).  Groep van 12 ekster te Minnertsga (Doevendans). Bij t’ War in Franeker 1 zanglijster (Peter Post).

28-01. Twee zanglijster bij tuintelling te Berltsum/Berlikum en een ijsvogel bij Butenpolle (Ita Spoelman). Bij de Belvedère in Heerenveen 1 man mandarijneend (Stefan de Vries). In de Skillaerderpolder bij Mantgum groep van 80 turkse tortel en 6 ringmus (Jeroen Breidenbach). Bij Ezumakeeg in Lauwersmeer 1000 stormmeeuw (Maaike Werner). Groepje van 29 groenling bij Strand Stenen Man bij Harlingen (Jelle Postma). Twee raaf in de Litspolder bij Mieden bij kadaver van ree (Jeroen Breidenbach).

29-01. In Rottige Meente 36 grote canadese gans (Marco Hasselaar). Langs de Afsluitdijk aan de IJsselmeerzijde (hoek bij Cornwerd) in totaal 500 tafeleend (Libbe Zijlstra). In Bolsward 19 waterhoen. Bij Harlingen grote groep van 2400 scholekster (Joop Scheijbeler). In de Ferwerderkloosterpolder bij Ferwert 2 raaf (Henk Hiemstra). Groepje van 10 staartmees te Beetsterzwaag (Willem Bosma).  

30-01. Groepje van 5 a 7 ransuil aan de Omkromte in Joure (Tonny de Jong/Wiebe Lageveen). Groepje van 15 grote zilverreiger bij Mokkebank (Hessel van der Iest). In de Blaugerzen bij Akmarijp 300 kievit (Koos Jager). In het Buitengebied bij Feanwâlden 20 nijlgans (Wiebe Sjoerd van der Veen). Bij Leeuwarden Blitseard al 6 scholekster (Donald Wolters).

31-01. Bij de Jorwertervaart een groepje van 6 scholekster (Rommert Cazemier).  Bij mij in de tuin in Hijum scharrelt sinds 3 weken een zwartkop mannetje in de tuin die vooral bij de pindakaaspot zit! (Hans Horstmann). Op de strekdam in het Tjeukemeer bij Echtenerbrug al 7 scholekster terug (Jan de Vlas).

Foto © Jan de Vlas

31-1-2023. Scholekster keren in zachte winters steeds vroeger terug naar het binnenland van Friesland.

Tot zover het Vogelnieuws van de tweede helft van januari 2023. Het was weer een heel werk deze waarnemingen te selecteren. Voor de komende Nieuwsbrieven worden mijn verslagen niet meer per waarnemings dag weergegeven. Het aanbod van meldingen is erg groot en het vergt heel veel van mijn tijd om alle data te vullen.Het nieuws stopt echter niet!

Vanaf maart begint het veldonderzoekswerk (VRS Rohel Tjeukemeer) ook weer en dit jaar wil ik persoonlijk meer aandacht schenken aan het boerenzwaluw onderzoek in de provincie Friesland. Met name de aankomst van de boerenzwaluwen dit jaar op de broedplek vergt veel aandacht en het onderzoek aan de volwassen vogels (RAS project) zal in 2023 meer aandacht vergen. Broedplekken met meer dan 15-20 broedparen boerenzwaluw zijn het melden waard om ze te volgen.

In de februari maand staat de aankomst van de 4 weidevogels op hun broedlokaties centraal. Graag houd ik me dan ook aanbevolen voor meldingen van de aankomst van scholekster, grutto, kievit en tureluur in ihet binnenland van Friesland. Maar ook (als ze er nog zijn) de veldleeuwerik, graspieper, watersnip en de kemphaan. Daarnaast in de maand maart letten we op de eerste vroege eierenvan kievit, grutto en scholekster en andere soorten.

Er zijn er zelfs soorten die in februari al eieren kunnen hebben (o.a. turkse tortel). Houd ons op de hoogte van Uw bijzondere ervaringen en meldingen uit de natuur.

Meldingen voor de Nieuwsbrief 33 graag vóór 16 februari 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

01 februari 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788.  

01-02-2023, 08:31 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Terugblik op onderzoek vogelslachtoffers in Friesland.

Als je wat op leeftijd komt (72) kijk je vaak eens terug op wat er zich allemaal heeft afgespeeld in de actieve periode als publicist/onderzoeker en natuurbeschermer. Om de herinnering wat meer te laten spreken snuffel ik in mijn mega grote archief (papier en digitaal) en stuit ik op een brief  van 17 maart 2001 die ik destijds naar allerlei instanties zond. Een brief over de bescherming van de grutto in Friesland en onderzoek naar hoogspanningsleidingen. 

Ik vraag me af hoe het na 20 jaar er nu voor staat met de bescherming van de hoogspanningsleidingen in Friesland en specifiek in Friesland. Met de grutto is het na 2001 nog steeds slecht gesteld.Hebben we er van geleerd en beter nog passen we de beschermingsmaatregelen toe. Zijn er nadien veel hoogspanningsleidingen in Friesland beveiligd? Lees en oordeel zelf door een kijkje te nemen in die gebieden waar de bedreiging het hoogst is.

Hieronder de brief die destijds verzonden is;

GRUTTO  IN FRIESLAND HEEFT BESCHERMING  NODIG TEGEN  DRAADSLACHTOFFERS  

Joure, 17 maart 2001

Beste mensen,

Dat de grutto populatie in Friesland snel achteruit zou gaan had ik persoonlijk al veel eerder verwacht. Wat me in hoge mate verwonderd is dat in de vele organisaties het punt van de sterfte, waar het in wezen om gaat, niet of nauwelijks ter sprake komt. Als een populatie achteruit gaat om de een of andere reden is het mijns inziens zaak te kijken naar sterfte oorzaken. Een van die sterfte oorzaken is het zich  doodvliegen tegen hoogspanningsleidingen in ons land.  In 1969 waren er in ons land nog een 116.000 broedparen van de grutto, de sterfte die per  jaar onder deze soort door gevolg van aanvaringen met hoogspanningsleidingen werd berekend lag op ruim 27.000 grutto s (T.A. Renssen ,1977. Vogels onder hoogspanning). In mijn ogen een zeer hoog aantal. Nu de populatie van de grutto s is gedaald tot een 60.000 laat het zich  raden hoe groot het aandeel wel is geworden. Vele van de slachtoffers vallen tijdens de voorjaarstrek, dus een hoog aantal  volwassen vogels die niet meer in het broedproces mee tellen,  en belangrijker nog, niet meer mee kunnen doen met de reproductie.

Met klem zou ik U dan ook willen aanraden om met name de sterfte oorzaken welke door menselijk ingrijpen in de natuur waaronder hoogspanningsleidingen te betrekken in U beschermingsplan / onderzoek. Sterfte onderzoek is naast populatie onderzoek beslist nodig om feiten boven tafel te krijgen. Mortaliteitscijfers van jaarlijkse jongen en volwassen sterfte in samenhang met voedsel en habitat onderzoek (populatie onderzoek / aantallen)zullen nodig zijn. Het tellen en “meten” van weidevogels aan de hand van een Weidevogelmeetnet is dus niet alleen voldoende om  oorzaken te kunnen aantonen, het zijn vaak in deze de cijfers van de gevolgen.  Ook gegevens over de conditie en de aanwezigheid van het voedsel voor de soort zijn nodig. Het I.O.O. in Heteren zou mogelijk sterfte cijfers  kunnen leveren of via een speciaal RAS project populatie studies kunnen uitvoeren met vrijwilligers.

In 1976 heb ik in het orgaan Het Vogeljaar jaargang 24 nummer 3 een rapport geschreven over de Slachtoffers van de hoogspanningsleidingen tussen Veenscheiding te Rottum en Tjonger te Rotstergaast (Friesland).  Dit heeft tot gevolg gehad dat er in  1981 in samenwerking met het toenmalige PEB, het RIN en de KEMA keur een rapport is verschenen van een onderzoek naar markeringen ( bargesturten )  (Kema rapport. Projectnummer 1282. ) Omdat ik destijds aan de uitvoering en het samenstellen ervan heb meegewerkt kan ik U mede delen dat de “bargesturt” die op een onderlinge afstand van 5 meter aan twee bliksemdraden verspringend werd aangebracht een vermindering van het aantal slachtoffers op het gemarkeerde lijnstuk gaf van bijna 90%! De grote “bargesturten” met een onderlinge afstand van 15 meter gaven een vermindering van ongeveer 70% van de slachtoffers. De kleine “bargesturten” die op een onderlinge afstand van 10 meter waren aangebracht leverde een vermindering van 55% op.

 Dus uit deze cijfers blijkt dat de drie verschillende markeringsproeven  op het lijnstuk een besparing van minstens 60% en mogelijk bijna 90%  geven. U kunt begrijpen  dat mede gezien deze feiten ik er van overtuigd ben dat het onderzoek van destijds een grote bijdrage kan leveren voor de bescherming van de soort. Een bescherming die men dan ook “a la minuut” kan uitvoeren als de politiek bereidt is in samenwerking met de Nederlandse Energie bedrijven (NUON etc.) er geld in te steken. Natuurbescherming moet ook voor Energiebedrijven een  prachtige bestemming zijn van sponsor gelden, m.i. beter dan het subsidiëren van een voetbal club, die elk jaar wel tekorten kent. Voor de energiebedrijven wordt dan schone energie ook werkelijk “schoon” en kunnen de  zeker meer dan anderhalf miljoen vogelslachtoffers  voorkomen worden.

Laten we voor Friesland in ieder geval aan ALLE leidingen beveiligingen  aanbrengen omdat hier in het bolwerk van de grutto voor Europa een  lans gebroken moet worden  voordat we ook hier al jammerend onder elkaar moeten vaststellen dat we NIET bereid waren deze offers te brengen.

Ergerlijk vind ik de laatste tijd de berichten in de couranten over de kritiek die over en weer over elkaar  wordt uitgesproken betreffende onderzoekingen.  Wordt het niet eens tijd om wat meer gezamenlijk op te komen voor de weidevogels in ons land? De groene ruimten worden ook in Friesland steeds meer in een “hokjes cultuur” ingevuld en  nemen  nog steeds af. Ook de landbouw moet steeds meer terrein inleveren. Hoever moeten we nog gaan, waar liggen de grenzen, moeten we de HSL lijn wel? De samenleving zal moeten beslissen en keuze s moeten maken, ook voor de grutto en de andere weidevogelsoorten.

Jan de Jong

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant

21-01-2023, 08:17 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)

Het 12e Boerenzwaluw Journaal Friesland 2022 is klaar.

16 jauari 2023

Het boerenzwaluwenjaar begon in 2022 moeizaam met een slechtweer situatie en de opmerkelijke stof en zandstormen die er vanaf half maart tot diep in april woeden in Noord en Centraal Afrika. Menig boerenzwaluw was net op weg naar zijn broedgebied toen deze losbarsten en ze voor problemen zorgden op de terugweg. Zowel bij de Straat van Gibraltar als verder langs de Middellandse Zee (o.a. Griekenland) werden stof en zandstormen gemeld. Zelfs tot in Irak.  Vogels die bij de Straat van Gibraltar (monding van de Middellandse Zee) stuiten op deze barrière kwamen als ze uitwijken alsnog veel oostelijke in contact met deze handicap. Daardoor waren de aankomsten IN de broedschuren in Friesland op veel plaatsen in 2022 dan ook later dan in 2021. Deze aankomsten in de stallen in 2022 zijn vergeleken met 76 adressen in Friesland waarvan in 2021 ook de data bekend van waren. Helaas komen er maar weinig gegevens over de aankomsten binnen uit ander provincies. Gemiddeld was de aankomst in 2022 in Friesland 4 dagen later maar op veel lokaties soms wel meer dan 14 dagen!  In dit Boerenzwaluw Journaal elders een verslag met cijfers over dit verschil in aankomst.

In 2022 zijn er door mij in Friesland wat minder boerenzwaluwen (697) van een ring voorzien dan in 2021 (767). Vooral minder nestjongen (162) in 2022. In 2021 ringde ik nog zeker 373 nestjongen. Doch daar staat tegenover dat er wat meer volwassen vogels zijn gevangen voor het RAS project (2022/448 en 2021/354).

Verder kwamen er erg veel meldingen binnen uit Friesland. Helaas kon ik vele adressen daarvan niet bezoeken doch heb uit de enorme hoeveelheid berichten en email (meer dan 3000) de gegevens per plaatsnaam gerubriceerd en tevens elders in het Boerenzwaluw Journaal losse artikeltje toegevoegd. Helaas was het voor mij door gebrek aan tijd niet te doen om alle binnenkomende materiaal te verwerken. 

Toch is er weer een flinke hoeveelheid in dit Boerenzwaluw Journaal verwerkt. Allen veel leesplezier en mocht het zo zijn dat U aanvullingen kan geven op de aankomst cijfers per woonplaats dan hoor ik dit uiteraard graag. Hieronder in de Bijlage vind U het volledige verslag.

Jan de Jong

Boerenzwaluwonderzoeker Friesland

Ringer 403 Vogeltrekstation Wageningen

Bijlagen:
Boerenzwaluw Journaal 12, 2022 Jan de Jong.pdf (3.5 MB)   

Nieuwsbrief 31. Vogel en Natuurnieuws Leeuwarder Courant

Door Jan de Jong.

Natuurnieuws uit Friesland in de eerste helft van januari 2023.

01-01. De huismussen en de merel die zich gisteren verstopt hadden bij het geluidsgeweld in Drachten kwamen vanmorgen weer uit hun schuilplaatsen en namen hun plek in de heg weer in (Cobie de Poel). Vanmorgen in Terbant (Terband) op het terras een groene specht. Nog nooit eerder hier gezien (Henk en Trienke Tjepkema). Sinds een paar weken in Oerterp (Ureterp) zijn er een achttal waterhoentjes bij de vijver (Ydwine van der Molen).Vanmiddag al een vroege grote lijster nog wat aarzelend zingend tussen Bontebok en Nijhoarne (Nieuwehorne) langs het Bospad (Bauke Sienema). In het Lauwersmar (Lauwersmeer) groepje van zes lepelaar overvliegend bij Bantpolder (Hetty Sinnema en Andries Zijlstra). Vandaag was de eerste ooievaar terug op het nest in Opende (prov. Groningen), vlak bij ons huis. We hebben er mooi het zicht op. Hij is een paar maand weggeweest (Sipke Lindeboom).Vandaag op het water voor de eendenkooi bij de Ulesprong aan het Tsjûkemar (Tjeukemeer) bij Sint Nyk (Sint Nicolaasga) twee groepen (een 20-tal) slobeenden, en meerdere wintertaling en een paartje nonnetjes (Tonnie van der Weij, Sint Nyk). In Feanwâlden (Veenwouden) bij de Klyndobbe 6 zwarte zwaan (Sibbele de Jong). Op de Warkumerwaard Workumerwaard een groep van 60 kleine zwaan (Tjerk Kunst).

Foto © H. Bergsma.

03-03-2021. De volwassen kleine zwaan is beduidend kleiner dan de wilde zwaan en heeft het geel aan de snavelbasis kort en afgerond (zie ter vergelijking met wilde zwaan Nieuwsbrief 30). Wilde zwanen zijn qua grootte als een knobbelzwaan (zie ook foto wilde zwaan in deze Nieuwsbrief op 9 januari). 

02-01. De ooievaar stond vandaag zelfs al te klepperen op het nest in Opende (Sipke Lindeboom). Bij de proefboerderij in het Lauwersmar(Lauwersmeer) 10 kleine zwanen (S. Luinenburg en Koert Scholten). Groepje van 300 kemphanen bij Harns(Harlingen) bij plasjes N31 (Patrick Agterberg).  Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) bij Badstrand zeven dwergmeeuw overvliegend (Jesse Sinnema). In Ljouwerterbosk (Leeuwarderbos) groepje van 25 sijsjes (Lisette Cuperus). Bij Beetstersweach(Beetsterzwaag) 1 mannetje bosuil roepend (Willem Bosma). In het Easterskar (Oosterschar) bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) bij het helofytenfilter gebied waargenomen; 7 nonnetjes, 1 roerdomp, 18 kramsvogel, 2 baardman, 1 blauwe kiekendief, 2 waterral en twee witgatjes (Tonny de Jong, De Jouwer /Joure). Vlakbij Warkum (Workum) zag ik een groepje van 25 waterhoentjes langs de dijkvaart (Marion Dijkstra). In Drachten 1 man en 1 vrouw grote zaagbek en een dodaars in waterpartij voor ons huis (Fam. Nijboer). 

03-01. Vandaag rond 16:30 uur kuierde ik met mijn vrouw in De Jouwer (Joure) een blokje om. Bij de Gyk hoorde ik een merel voluit zingen. Vond dit wel erg vroeg. (Tsjepke van der Honing).  Groepje van 10 ringmussen in Wommels doen zich tegoed aan de vetbollen en nootjes (Jacob en Hanneke Tiemersma). In Kollum in het Kollumerkanaal vanmorgen een groep van 39 waterhoentjes. Al een paar jaar hebben we hier wel een flinke groep (Klaas Tiemersma).   In onze tuin in Easterwâlde (Oosterwolde) veel vogels waaronder 3 goudvink, 7 merel, 1 boomklever, 2 grote bonte spechten, 4 groenlingen, 1 roodborst, 2 gaai, 1 houtduif en verder nog heel wat pimpelmees, koolmees en vinken. Wat altijd aardig om te zien is zijn ook 3 appelvinken. Ze zijn op de voederplank de baas met hun grote forse snavel. Zelfs de merels hebben respect voor ze (Nel van Charante).   In het water voor ons huis aan Akkerland in Drachten 1 dodaars zien (Marten en Anneke Nijboer).

Foto © Marten Nijboer.

03-01-2023. Dodaars rustig dobberend in sloot in Drachten.

04-01. Mijn dochter Els Vink zag vandaag langs de spoorlijn bij voetbalvereniging Nieuweschoot in It Hearrenfean (Heerenveen) een ijsvogel in een sloot (Nico Vink). Zes zwarte zwaan te Nijemardum (Nijemirdum) bij Heaburgen (Jorrit Zondervan). Bij Koarnwertersân (Kornwerderzand) aan de Iselmarkant (IJsselmeerkant) 3 krooneend (Jens Tamminga). Op het Snitsermar (Sneekermeer) 350 kuifeend (Dick Pruiksma). In het Lauwersmar (Lauwersmeer) bij Ezumakeech (Ezumakeeg) 980 kievit rustend (Hans de Waard). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) aan Waadseedyk (Waddenzeedijk) groep van 9000 goudplevier (Sido Mylius). In de Strieper Kwelder op Skylge (Terschelling) groep van 800 wulp (Peter Spierenburg). In de Brekkenpolder ten oosten van Brandemeer drie koereiger (Sietse Bernardus, De Jouwer/ Joure). 

05-01. In Koudum 1 Alexanderparkiet gezien (Jos Hooijmeijer, Trees Westendorp en Fedde de Vreeze). Vandaag een fazant overvliegend in It Hearrenfean(Heerenveen) noord gezien door dochter Els Vink. Vroeger waren er veel fazanten en patrijzen, soorten die je nu nauwelijks zien. Als kind zijnde weet ik me goed te herinneren dat de poelier het er met kerst en nieuwjaar druk mee had. Tijden veranderen nu eenmaal, we moeten het er maar mee doen (Nico Vink, It Hearrenfean/ Heerenveen). 

06-01. In de Follegaasterpolder 60 grote canadese gans (Greet Boomhouwer). Op de Blauwgraslanden bij Eagemaryp (Akmarijp) 3500 kievit en 1 scholekster (Wouter M.G. Vansteeland). In Appelskea (Appelscha) bij Willemstad 50 koperwiek (Marco Glastra). Bij de Krûsbrekken bij Terherne 1 scholekster (Naut van der Mei). Op de Wide Mar bij Stiens 1 kaneeleend (Lisette Cuperus).

Foto © Gerard Groenewegen (Archief Jan de Jong).

09-04-2022. Kaneeleend in ‘s-Gravenzande gefotografeerd. Waarnemingen in ons land zijn vaak ontsnapte vogels afkomstig van particuliere collecties. 

07-01. In de Englumerpolder 50 knobbelzwaan (Hans Tettero). Bij Ferwert buitendijks 2500 kievit (J.de Groot). Bij Harns (Harlingen) een grote groep van 2500 wulp (Vincent Douwes). In de haven van Flylân (Vlieland) 1 zwarte zeekoet (Carl Zuhorn). Aan de A6 op landerijen bij Jistergea (Eesterga) 40 grote zilverreigers (Pim Julsing). In de Overtuin te Oranjewâld (Oranjewoud) 1 grote lijster (Jan en Sean van der Steeg). Groepje van 7 ringmus in De Jouwer (Joure) in Skipsleat (Liekle Nijholt). Bij Haulerwyk (Haulerwijk) twee kruisbek in Haulerbos (Henri Zomer). 

08-01. In het Lauwersmar (Lauwersmeer) 100 kleine zwaan (Rommert Cazemier). In De Jouwer (Joure)bij de Sewei 1 mandarijneend (Peter Schutten). Op Warkumerwaard (Workumerwaard) groep van 51 pijlstaart bij de Uitkijkhut (Vincent Douwes). BijKoarnwertersân (Kornwerderzand) aan de Ofslútdyk (Afsluitdijk) 2000 topper (toppereend) aan de Wadkant (Vos Eggens en Albert Eggens). Bij de Bocht van Molkwar 200 wulp (Libbe Zijlstra). Bij Koarnwertersân (Kornwerderzand) groep van 101 tureluur (Vincent Douwes). Op het Noorderleech 1000 kievit (Koos Jager). In Aldtsjerk (Oudkerk) 1 bosuil (Piet van de Polder). In Sigerswâld (Siegerswoude) 1 grote lijster (Willem Bosma). Bij It Soal te Warkum (Workum) Groepje van 20 ringmus (Vincent Douwes). 

Sinds eind mei 2022 loopt hier in Tsjalbert (Tjalleberd) een mannetje fazant de buurt af. Wij voerden hem aan het eind van de middag met een handje maïs en dat wist hij al gauw. Naarmate de dagen korter werden, kwam hij eerder en vloog dan in een boom in het berkenbosje naast ons om te slapen. Nu voeren wij s morgens de vogeltjes, met ook zaad op de grond en dat weet meneer fazant maar al te goed. Hij zit dan al klaar in de voortuin en hoort hij de voordeur opengaan dan sprint hij ernaartoe. (Sia de Heus-Krikke). 

Foto © Sia de Heus-Krikke.

08-01-2023. Het mannetje fazant komt dichtbij tijdens het voederen. 

09-01. Een groep van 3200 kieviten en een 2500 goudplevieren en 10 nonnetjes in de Blaugerslannen (Blauwgraslanden) bij Eagemaryp (Akmarijp). Aan de Vegelinsweg bij De Jouwer (Joure) 24 grote zilverreigers en 1 slechtvalk (Lykele Zwanenburg, Dronten). Er zit hier een ringmus bij het vogelvoer in Pitersbierrum (Pietersbierum), zonder pootring. Af en toe zien we hier een grote zilverreiger. Een groepje waterhoentjes zit hier in het ruilverkavelingsbosje. En bij vrienden bij ons in de buurt zit ook een ringmus, ook zonder ring. (Gorrit en Klaske Smidts). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) groep van 5000 goudplevier en 30 houtduif in de Banckspolder (Kees van der Berg). In de Akmarijpsterpolder 1 slechtvalk (Koos Jager).  Te Surhuzum (Surhuizum) 1 bonte kraai (Wieger Poelstra).  Groepje van 600 kievit bij Terkaple bij Aldhof (Koos Jager). In het Ljouwerterbosk (Leeuwarderbos) te Ljouwert Leeuwarden 1 zanglijster (T. Brontsema). Ter hoogte van paal 18 op Skylge (Terschelling) bij de Duinen groep van 572 roodkeelduikers (H. Schouwenburg). In de Harichster polder bij Ealahuzen (Elahuizen) 6 bruine kiekendief (Marten Wesselius). Bij Wolvegea (Wolvega) groep van 30 sijs in de Lendevallei (Rogier Schinkel).   Groep van 35 wilde zwanen (32 adult en 3 onvolwassen) in de polder van Nes in Dongeradeel (Theo Bakker).

Foto © Dieder Plu (Archief Jan de Jong).

16-02-2013. Wilde zwanen hebben een langere hals dan kleine zwanen en het geel duidelijk spitser en niet korter en afgerond. 

10-01.In de stadsgracht van Frjentsjer (Franeker)Twee mannetjes manderijneend (Klaas Plat).Gisteren en vandaag grote groepen kieviten gezien, bij Ballum en Buren op It Amelân (Ameland). Had ze een tijdje niet gezien van daar dit bericht (Janke Nobel).Tot onze verrassing verschenen er ongeveer 3 weken geleden twee waterhoen voor het terras op het bolwerk in Harns (Harlingen). Maar zij hadden al snel in de gaten, dat er iets te eten was op het terras. Dat werd blijkbaar doorgegeven en wij hadden toen met regelmaat drie tot vijf waterhoenen op ons terras! (C. Doorn, Harns /Harlingen). De Alexanderparkiet is nog steeds aanwezig in Koudum aan de Doerebout (Fedde de Vreeze). 

11-01. In De Jouwer (Joure) zeven grote zaagbek (2 vrouw/5 man) in poel bij bedrijvenpark de Ekers (Durk Visser).  In het Easterskar (Oosterschar) bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 14 nonnetjes (Bauke Sienema). Bij Kollumerpomp al meerdere dagen 1 groep van 100 holenduiven in de Nieuwe Buitenpolder (Jeroen Schoondergang). In Sint Anne (Sint Anna Parochie) een groepje van 27 waterhoen (Rudy Fopma).  In Drachten 1 scholekster (Sipke Booi). In Beetstersweach (Beetsterzwaag) een groep van 16 staartmees (Willem Bosma). Bij Bakkefean (Bakkeveen) in de duinen 1 klapekster (Linda Veeman). Bij Ljouwert (Leeuwarden) 1 scholekster (Koos Klijnsma).

12-01. In het Wijnjeterperschar 1 witgatje gezien (S. Rintjema en K. Jager). In Koudum groepje van 14 ringmus (Jos Hooijmeijer). In It Hearrenfean (Heerenveen) zes groenling (Martine Huisman). In de omgeving van Aldwâld (Oudwoude) 1 ijsvogel gezien (Henk Korte). 

13-01.  Bij Starum (Stavoren) een groep van 60 grote zaagbek (Rudy Fopma). Bij Aldskoat (Oudeschoot) 2 ooievaar (Bauke Sienema). Bij Ravenswâld (Ravenswoud) groepje van 40 geelgors aan het voedsel zoeken (Koert Scholten). Bij Ternaard groep van 15 blauwe kiekendief op slaapplek (Martin van Holsteijn). 

14-01. Bij Drachten Azeven Noord 1 Chinese knobbelgans (Koert Scholten). Op Skiermûntseach (Schiermonnikoog) bij de Westerplas 25 tafeleend, hierbij 16 man en 9 vrouw (Egbert Boekema). In het Easterskar bij Sint Jânsgea (Sintjohannesga) 1 ijsvogel (Bauke Sienema, It Hearrenfean/Heerenveen). Bij Paesens groep van 120 kluut op Peazemerlannen (Paul Gnodde). Bij Beetstersweach (Beetsterzwaag) 2 appelvink (Willem Bosma). In Polder van Nes (Dongeradeel) groep van 60 kleine zwaan (Jeroen Versteeg). 

15-01. Groep van 18 waterhoen in Starum (Stavoren) gezien (Hessel van der Iest). In de Zurichsterpolder groep van 300 scholeksters (Johan op den Dries). Op Skylge (Terschelling) groep van 60 drieteenmeeuw overvliegend naar west bij paal 18 (Joost van Bruggen). In de Zuidlanden bij Ljouwert (Leeuwarden) 1 groene specht (Jaap Westra). Bij Maartenswoude in Drachten 1 scholekster (Rommert Cazemier). Aan de Vegelinsweg bij Vegelinsoard (Vegelinsoord) 1 roodhalsgans tussen een groep brandganzen (Tonny de Jong, De Jouwer/Joure).

Foto © Nel Bekema.

30-04-2022. Roodhalsganzen worden weinig gezien in de gemeente De Fryske Marren. Deze werd op Ameland gefotografeerd in de Buurdergrie.

WATERHOENTJES 

De afgelopen week kreeg ik naar aanleiding van een stukje in de Leeuwarder Courant van 3 januari over het waterhoentje veel reacties binnen.  Veel waterhoentjes komen in de winter af op het voer in de tuinen.  Dat bracht herinneringen naar boven van vroeger. In mijn jeugdjaren rond de zestiger jaren in Vierhuis (bij Rohel aan Tsjûkemar /Tjeukemeer) strooiden we de afval schillen van de spruitjes en de aardappelen (fijngehakt) op het erf en dan kwamen er altijd groepjes meerkoeten en waterhoentjes op af. De afval schillen werden dan wel eerst goed gewassen. Rond die tijd waren de petgaten achter ons huis nog vlakbij. Ook broedden de waterhoentjes en meerkoeten in de Vierhuistervaart, in latere jaren is deze vaart gedempt en kwam de snelweg van It Hearrenfean (Heerenveen) richting Ychtenbrêge (Echtenerbrug) ervoor in de plaats.  Hieronder enkele reacties van de lezers. 

03-01.Net de bijdrage over het waterhoentje in het LC gelezen. Wij hebben ook een ervaring. We wonen op een boerderij aan de rand van het dorp Deinum. Onze boerderij is omringd door een ‘gracht’, met aan één kant een heg. Een jaar of 5 geleden kwam er een paar waterhoentjes en bleef het hele jaar rond in de gracht en heg zitten. In het voorjaar/ zomer kregen ze 2 jongen en ook zij bleven. Op dit moment zijn er een stuk of 6-7 en breidt de familie uit. Ze blijven hier allemaal en in de winter voeren we alle vogels, ook de andere pikken een graantje mee. Wij genieten van de waterhoentjes en wonder boven wonder leven ze allemaal nog, en gaat het niet zoals bij bijna alle jonge eendenkuikens, elke dag één minder (Piet en Femmy Heeringa). 

03-01. Vandaag met belangstelling uw stukje over het waterhoen gelezen, een van mijn favoriete vogels.

Wij wonen al meer dan 30 jaar in De Broek (Broek-Noord bij De Jouwer (Joure), aan de vaart op de Plusterdyk Al vele jaren zien we hier waterhoentjes. Zowel in de zomer als in de winter. Al vele winters zijn ze gasten op ons erf. In de zomer broeden ze meestal op enige afstand van ons huis. Eén keer kwam het voor dat ze een nest met jongen hadden in een toerbootje bij de buren, naast de buitenboordmotor.  Wij hadden daar mooi zicht op. Toen meerkoeten dit nest ontdekten door het gepiep van de jongen, hebben die de jonkies in een dag tijd verzopen en/of dood gepikt.  Dit jaar kwam het waterhoenpaar langs zwemmen met daarbij drie jongen. Al vele winters hebben we enkele waterhoentjes als wintergasten op het erf. Tot voor drie jaar terug waren dit er meestal twee. Daarna waren er geregeld drie en in de afgelopen herfst vertoonden zich er vier. In de weken voor de afgelopen kerst waren het er meestal tussen vier en zeven. Die stappen dan bij ons op het gras tussen huis en vaart. Als er een voederbuis voor de tuinvogels hangt, zoals nu al enkele weken, dan zijn ze daar ook graag gast en pikken alles op wat mussen en mezen morsen. Ieder dag zijn er wel 2 à 4 die komen mee-eten. Enkele dagen geleden zag ik dat een waterhoen die met moeite zodanig op een takje was gaan zitten dat ze uit de opening van de voerbuis kon pikken. Eerder heb ik ze ook wel eens op takken in de boompjes gezien. Kortom, ook hier in Broek-Noord is er al jaren een groepje waterhoentjes dat hier overwintert. Toen in december de vaart even dichtgevroren was, waren ze steeds bij het eendenwak onder de treurwilg van de buren te vinden. Wij prijzen ons gelukkig dat we deze aardige ‘lytse hintsjes’ als regelmatige gasten op ons erf hebben (Jacob van der Vaart, De Broek /Broek). 

04-01.  Gisteren stond in de Leeuwarder Courant uw bijdrage over waterhoentjes. Ik wist niet dat zij vooral trekvogels zijn. Talloze keren per dag komen zij in wisselende samenstellingen naar de tuin rond onze voedertafel in Drachten waar ik zaad en oud brood strooi.  Ik denk dat er zo'n 6 zijn, die meestal in groepjes van 2, 3 of 4 komen. Vanaf medio december komen ze langs (Bart Gietema).  

06-01. Al jaren maak ik eenden korven van wilgen twijgen in Terkaple. Daar willen de waterhoentjes graag in broeden als de korven in het water staan. Ze maken dan net zo’n nest in de korf zoals ze ook in het riet doen. In de rieten eenden korven broeden ze minder (Jurjen van der Meer).

Foto © Jurjen van der Meer

06-01-2023. Waterhoentjes broeden soms ook wel in een gevlochten eendenkorf van wilgen twijgen.

08-01.Ik las je column in de LC over het waterhoen. Wij wonen al vele jaren in Tsjalbert (Tjalleberd) omgeven door een sloot. Zo nu en dan zagen we altijd maar 1 waterhoentje, die schoot dan b.v. onder de stap vandaan als we de gieter vulden. We vroegen ons dan af of het dezelfde was, maar toen ik las dat ze wel 19 jaar konden worden, zou dit kunnen. Tot een paar jaar geleden in de winter. Er lag een klein laagje sneeuw en het hoen waagde zich in onze voortuin over het gras naar de vijver. We dachten nog: kijk uit en roetsj daar dook een roofvogel op hem en nam hem in zijn klauwen mee. We dachten gedaan met het waterhoentje, maar niet lang daarna toch weer 1 waterhoentje zo nu en dan in onze slootjes (Sia de Heus-Krikke, Tsjalbert /Tjalleberd). 

Opmerking Jan de Jong; Graag ontvang ik reacties van lezers die broedgevallen van het waterhoen in eenden korven hadden.

Tot zover weer het Vogelnieuws van de eerste helft van januari 2023

Meldingen voor de Nieuwsbrief 32 graag vóór 2 februari 2023 inzenden met vermelding van naam en adres.

Heeft U naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen of bijzondere meldingen dan hoor ik dit graag. Niet alle binnengekomen meldingen zijn (helaas) ook opgenomen.

16 januari 2023.

Jan de Jong, Joure.

Email; j.d.jonglc@home.nl

Vogelkundig medewerker Leeuwarder Courant. (Sinds oktober 1977).

Ringer 403 (Ringstation Rohel 1985-heden) van het Vogeltrekstation Wageningen.

Tel; 0513-414788. 

16-01-2023, 08:49 Geschreven door Jan de Jong, Joure
Reageren (0)