TEKEN EN SCHILDERTECHNIEKEN EERSTE DEEL VANAF 14/10/06
25-07-2006
FIG . 8 . - PENTEKENIG VAN SCHULTZ - DAL
Fig . 8 .
Pentekening van Schultz - Dal.
FIG . 9 . PENTEKENING VAN SCHULTZ - DAL .
Fig . 9 .
Pentekening van Schultz - Dal .
24-07-2006
ART . NR . 37 . a , - FIG . 10 - HAND DOOR HOLBEIN.
Art . Nr . 37 . a ,
Fig . 10 .
Studie van de hand door HOLBEIN.
23-07-2006
ART . NR . 37 . - FIGUURTEKENEN - INLEIDING
Art . Nr . 37 .
Figuurtekenen
Inleiding .
Op het uitgestrekte terrein van de tekenkunst worden wij door geen onderwerp meer geboeid dan door de MENS . Iedereen ziet door zijn medemens altijd een beetje zichzelf en wij stellen belang in de daden en gebaren van anderen , niet zozeer " in absolute zin " , maar veeleer doordat wij ons onze eigen gedragingen trachten in te denken onder soortgelijke omstandigheden . Zijn wij zelf immers niet het beste vergelijkingsmiddel ? En dat niet slechts op het geestelijke en zedelijke terrein , maar ook op het fysieke plan , dat van de vormen en uiterlijke verschijning . Dit zijn dingen die vanzelf spreken , maar wij zijn maar al te zeer geneigd om ons af te wenden van " vanzelfsprekendheden " . Deze worden overigens slechts in herinnering gebracht om de tekenaar er toe te bewegen profijt te trekken van deze ingeboren neiging tot het menselijk wezen , om hem bij zichzelf te ontwikkelen , teneinde een of ander medemens goed " aan te voelen " door " in zijn huid te kruipen " , zoals men zegt . Of hij nu historieschilder of genreschilder is , reclametekenaar , modeltekenaar of humorist , sportverslaggever enz .., de kunstenaar zal , indien hij zo te werk gaat ,er zeker van zijn om " poppetjes " te maken , die menselijk zijn , levenswaar , treffend en uitdrukkingsvol . Wij moeten echter wel een opmerking maken . Zonder twijfel gaat er niets boven een schets naar de natuur , afgekeken van het leven zelf , naar de zo uiteenlopende typen , die ons dagelijks voor ogen komen . Maar , geholpen door de eigenschap van imitatie , die wij allen min of meer bezitten en die wij door oefening kunnen vergroten , kunnen wij ons vaak van de spiegel bedienen , om een indruk die wij ter plaatse niet geheel vast konden leggen nader te bestuderen ; En dat te meer , daar het dan niet meer gaat om een schematische schets . Zeer zeker heeft een goede schets zijn eigen betekenis en men geeft zich graag over aan een snelle en levendige uitvoering , die vaak zijn onnauwkeurigheid doet vergeten , juist om de spanningen van het lijnenspel en zijn spontaniteit te behouden . Wij weten allen dat een schets vaak meer bekoort dan een uitgewerkt schilderij en dat aantrekkelijke schetsen vaak stijf en levenloos worden , wanneer zij een doorgevoerde uitwerking krijgen . Welke zijn nu de oorzaken van deze verflauwing ? In het algemeen komt dit voort uit een verkeerde beoordeling van de betekenis der details , een jammerlijke verwarring tusen diegenen , die werkelijk van veel belang zijn en anderen , die van bijkomstige aard of zonder meer te verwaarlozen zijn . De moeilijkheid , die men moet overwinnen , bestaat hierin , dat men , met behoud van de spontane frisheid van de schets , er tevens de belangrijkste onderdelen in weet te leggen , door de voorkeur te geven boven een koud uitgevoerde volstrekte doorwerktheid aan geestige " aanduidingen " , die suggestief zijn en alles zeggen , wat gezegd moet worden zonder overbodige uitwijdingen . Een goed , uitgewerkte tekening zal dus niet een volledige weergave moeten zijn van alles wat het voorbeeld aan het oog te bieden heeft . Hij moet het resultaat zijn van een beredeneerde , soms ook systematische , keuze van die elementen , die in de hoogste graad het karakter , de handeling of het gebaar van het onderwerp kenmerken . Schuilt overigens hierin niet de superioriteit van de tekening boven de fotografie ? Het " essentiéle " nu van het model zal van geval tot geval verschillen : nu eens zal het de uitdrukking van het gezicht zijn , of van een of ander onderdeel van het gezicht ; dan weer zal men vooral het gebaar van de hand moeten opmerken en weergeven , of de krachtsinspanning van een arm of een been , de stand van een voet op de grond , de plooi in een kedingstuk enz. Om de studie , die volgen gaat , op logische wijze tot een goed einde te brengen , is het geboden om zich eerst te wijden aan de waarneming en weergave van ieder der onderdelen van het lichaam en van de kleding , zonder daarbij ooit uit het oog te verliezen dat deze laatste bewoond wordt door het lichaam , waarvan de gebaren en bewegingen die kleding een ander aspect geven en dat de oorzaak is van het onstaan van plooien in de stof . De opeenvolging van onderwerpen , die wij gaan behandelen , vindt je in de inhoudsopgave van dit lesdeel . Het lijkt ons nuttig om hierover iets te zeggen , zodat je de gekozen volgorde met meer begrip zult kunnen volgen . Veel aandacht wordt besteed aan de handen , waarvan het belang volkomen gerechtvaardigd is . Hun uiterlijk immers kenmerkt het karakter van de perssoon in kwestie en hun gebaren drukken zijn gevoelens uit . Op hun beurt vereisen ook de voeten een diepgaande studie . Hun uiterlijk kan immers ook zeer karakteristiek zijn . Wij behoeven niet aan te dringen op de noodzaak om kop en gelaat te bestuderen , waarvan de uitdrukking steeds een zeer voorname rol speelt . Hierbij hebben wij natuurlijk ook te maken met het kapsel , evenals de kleding . De studie van draperieen zal een bijna vanzelfsprekende inleiding vormen tot dit hoofdstuk . Na de beschouwing over onderdelen zullen wij overgaan tot het geheel en zullen ons dus gaan wijden aan de menselijke figuur ; waarbij het kind , dat stellig een afzonderlijke studie verdient , niet vergeten wordt .
ART . NR . 37 . - FIG . 1 - GEWASSEN PENTEKENING
Art . Nr . 37 .
Fig . 1 .
Dit is een gewassen pentekening .
FIG . 2 . - POTLOODSCHETS
Fig . 2 .
Dit is een schets ( Wolffpotlood ) .
ART . NR . 37 . - FIG . 3 - GRAVURE VAN J . CALLOT .
Art . Nr . 37 .
Fig . 3 .
Muzikant met draailier , gravure van Jacques Callot . Een bepaalde vorm van pentekenen zou weliswaar niet met een dergelijke gravure verward kunnen worden , maar toch de techniek van de kopergravure dicht kunnen benaderen .
14-07-2006
ART . NR . 36 . - SLOTWOORD - DE INTERPRETATIE
Art . Nr . 36 .
SLOTWOORD
De Interpretatie
Laten wij nog even ingaan op de laatste zin van het vorige hoofdstuk . Wij nemen aan dat je alle problemen heeft weten op te lossen en dat je de stof volkomen beheerst . Alle moeilijkheden heeft je stuk voor stuk overwonnen , je weet de hoofdzaken van de anatomie , je kunt de onderdelen van het menselijk lichaam verantwoord weergeven en zelfs met de verkortingen heeft je geen moeite meer . Ook bent je in staat snel en juist een bepaalde figuur op te zetten en het tekenen naar een gipsbeeld en naar levend model is je eveneens vertrouwd . Inderdaad , je weet veel en je kunt veel . Je kunt , laten wij zeggen " het instrument bespelen " . Maar wat gaat je er op spelen ? Het weten van alles wat wij vooraf geleerd hebben is voor ons het middel en niet het doel ; het is als bij de pianist die zijn toonladders , vingeroefeningen en etudes moet beheersen . Het doel is het geleerde in praktijk brengen , te scheppen , iets uit te drukken met UW gevoel en UW visie , iets wat alleen je zo ziet en aanvoelt ; UW opvatting van het onderwerp dus ! Het zien van een mooi lichaam maakt indruk op u . Maar wat is het vooral dat de meeste indruk op je maakt ? Wat bewondertje het meest ? Is het de lijn , de beweging , de vorm , zijn het de proporties of wordt je getrokken door het licht en het effect ? Voor een meesterwerk zullen deze vragen nooit in je opkomen . Het werk spreekt voor zichzelf ; het antwoord is al gegeven . Zo zal het ook met u gaan ; de bezieling van een werk is vooral voor het geoefende oog van uw leraar waarneembaar vanaf de eerste pogingen . Je zult het er niet met opzet in kunnen brengen , je moet zich alleen maar laten gaan . Hoe wonderlijk het ook lijkt : het valt niet altijd mee , zich te laten gaan . Je mag nooit vergeten , wat je geleerd heeft , maar je moet er niet meer aan denken . Je moet het geleerde als het ware onbewust gaan toepassen . En zorg er vooral voor dat de beschouwer er niet aan denkt . Het beheersen van de wetenschap en de techniek zijn inderdaad voor de schilder , de schrijver en de musicus onmisbaar . Maar het hoogste van de wetenschap en het sublieme van de kunst moeten uit zichzelf voorkomen . Het is slechts een middel en geen doel . Je heeft de letters van het alfabet geleerd ; spelt je ieder woord onder het lezen ? De dichter heeft zijn orthografie , grammatica , syntaxis en prosodie geleerd , maar hij loopt er niet mee te koop . Een schilder zou zeggen , wat op een schets mooi is , kan op een schilderij afstoten . Veeleer : zonder deze vrijwillige weglating , stilzwijgende terughouding en bescheidenheid zijn het geen schilderijen .
Als laatste moeten wij je dan nog de interpretatie van het naakt verklaren . Interpreteren wil zeggen ( daarbij steeds denkend aan de zojuist vermelde ingetogenheid ) de natuur op een haast niet waarneembare manier veranderen , bepaalde trekken die ons opvallen en aanspreken versterken . Het betekent ook , los van de tekening , de vrije loop laten aan onze vrolijke en treurige , lachende of strenge , wilde of fleurige stemming . De keuze van het model ( hoewel men niet altijd keuze heeft ) ; in ieder geval de houding , de beweging , de uitdrukking en de belichting , dit alles zal volgens uw smaak gerangschikt en volgens uw zin geregeld worden . Hetzelfde geldt voor de berekening van effect , relief , licht en schaduw en niet te vergeten de zo belangrijke achtergrond , die lichter en donkerder dan de huidskleur moet zijn om deze tot haar volle recht te laten komen . Dan blijven nog de gevarieerde mogelijkheden van de hantering en keuze van het materiaal , de manier , waarop je de lijnen neerzet en de toonwaarden aanbrengt , waardoor men evenals bij een schrijver van " een eigen stijl " kan spreken . Onder alle omstandigheden moet je vrij zijn , zonder je aan welke dwangregels ook te onderwerpen . Wanneer men je heeft aangeraden het licht van voren op het model te laten vallen om de vormen beter te kunnen waarnemer , dan was dit bedoeld voor de allereerste studies . Naarmate men verder komt kan men gaan veranderen en het model bij schemering of dageraad , bij tegenlicht of als weerspiegeld beeld weergeven . Met het oog op een bevredigend resultaat is alles toegestaan ; vanaf het gedurfde , zware , brutale tot het zacht getinde , blonde en tere .
Er bestaat maar één wet : eerlijkheid ! Eén enkel doel : iets mededelen , iets wat van uzelf is , iets persoonlijks !
13-07-2006
ENKELE KERNACHTIGE GEZEGDEN
Enkele kernachtige gezegden
Wij hebben voor u een paar gedachten , opmerkingen , gezegden enz . bijeengezocht , die van verschillende kunstenaars afkomstig zijn . Zij zijn toepasselijk op hegeen in deze les is gezegd . Beschouw ze als een prettige , onverwachte toegift en wij weten zeker dat je ze met genoegen zult lezen .
Besef , tekenaar , dat je een echte vriend hebt . Hij is vrolijk noch geestig ; eerlijk gezegd is zijn wezen ernstig , zijn taal streng en weinig veranderlijk . Hij is niet modern , maar hij bedriegt nooit en antwoordt onmiddelijk op je vragen . Hij zegt je de waarheid en niets dan de waarheid . Vergeet hem dus nooit , deze vriend : het is je schietlood ( Jacques Schultz - Dal ) .
In tegenstelling tot wat beginners denken , ligt de grote moeilijkheid niet in het op de juiste wijze tekenen van een oog bijvoorbeeld , maar in de juiste plaatsing daarvan . Bekijk maar eens met een loupe een oog van Ingres . Het is zonder meer goed , maar niet bewonderenswaardig . Het zit alleen tot op een tiende millimeter naukeurig op de juiste plaats . ( Jacques Schultz -Dal ) .
De tekening ontstaat niet door de lijnen ; hij onstaat van binnenuit ( Ingres ) .
De spieren zijn mijn vrienden , maar ik ben hun namen vergeten ( Ingres ) .
Je moet het been , heiligbeen geheten , tekenen omdat het mooi is ( uit een brief van Leonardo da Vinci aan een leerlijng ) .
Cultuur is hetgeen overblijft , wanneer men alles heeft vergeten .
Er is een leven lang analyse nodig om tot een uur synthese te komen ( Fustel de Coulanges ) .
Het schone in de kunst is te verbergen dat het kunst is ( Marmontel ) .
ART . NR . 36 . - FIG . 70 . TEKENING DOOR SCHULTZ - DAL .
Art . Nr . 36 .
Fig . 70 .
Voorbeeld van herschepping in mooie gesloten vormen .
Tekening door Schultz - Dal
Bezie ook eens de tekening van Art . 31 . b - Fig . 20 en 21
FIG . 71 . - " LEDA " - ETS DOOR J . SCHULTZ - DAL
Fig . 71 .
Compositie , waarin het naakt de belangrijkste rol vervult .
" Leda " - Ets door Jacques Schultz - Dal .
FIG . 72 . - NAAKT DOOR BRENOT
Fig . 72 .
Naakt door Brenot
( penseel en gewassen tint )
( nadruk verboden )
FIG . 73 . - " DE LENTE " - TEKENING DOOR WATTEAU .
Fig . 73 .
" De Lente "
Tekening door Watteau .
De stijl van de voorgaande tekening , waarin de gratie steunt op de krachtige uitvoering , is ook hier duidelijk te zien .
ART . NR . 36 . - FIG . 74 . - ZITTEND NAAKT - ( SCHULTZ - DAL )
Art . Nr . 36 .
Fig . 74 .
Zittend naakt door J . Schultz - Dal
12-07-2006
ART . NR . 35 . a , - HET TEKENEN NAAR LEVEND MODEL
Art . Nr . 35 . a ,
Het tekenen naar levend model
Thans komen wij tot het einddoel van deze les . Je zult moeten toevoegen , dat wij je op een nauwkeurige en volledige wijze hebben voorbereid . Vooral in de vorige les bent je nog eens op alle hoofdzaken attent gemaakt . Het spreekt vanzelf dat je nu uw werk vol vertrouwen kunt beginnen . De moeilijkheden heeft je ingezien , bestudeerd en overwonnen . Je zult geen nieuwe tegenslagen ondervinden . Alleen door de praktijk zult je handigheid en routine krijgen . Niettemin volgen hier nog enkele belangrijke raadgevingen en waardevolle aanbevelingen .
De verdeling van het vlak
Het levend model kan en zal niet de onbeweeglijkheid van een standbeeld hebben . Vooral als het staande poseert kan het gebeuren , ( hetzij door vermoeidheid , hetzij bij het weer opnemen van de houding na een pauze ) dat de beweging in het algemeen is veranderd en daarmee ook de loodrechte lijnen . Zo iets gebeurt zonder dat het model er zich van bewust is en ( wat veel erger is ) zonder dat het je - tenminste gedurende enige tijd - opvalt . Let dus op de in het begin van de zitting soms iets te vlug opgenomen richtlijnen , doe het nog eens over en controleer dan . Hetzelfde geldt voor de afmetingen . Neem er weinig , maar wees er zeker van dat deze ook juist zijn . Als zij niet meer kloppen , kunt je er van op aan , dat er iets in de houding veranderd is .
De belichting
Geef tenminste in het begin van de studie zoveel mogelijk licht van voren . Wij raden je dus aan , eerder met de rug min of meer naar het raam te gaan zitten dus tussen het raam en uw model , dat daardoor in het volle licht komt te staan en daardoor op zijn best " leesbaar " is . Vermijdt in het begin schemerlicht of halfdonker , tegenlicht en zelfs licht van de zijkant , waardoor je gevaar loopt zware schaduwen te krijgen , want het is ontzettend moeilijk in een schaduw te construeren en te modelleren .
De grote lijnen
Accentueer krachtig , tenminste zo sterk als wij dat deden op de studie van de anatomische voorstelling ( fig . 52 en 53 ) . Vergeet niet , dat de eenvoud het effect van de beweging beter doet uitkomen . Maak het dus niet ingewikkeld ; dan onstaat er ineens een vlugge en knappe tekening .
De kleuren
Dat is iets nieuw voor u . Bij de studie naar de antieken heeft alles een gelijkmatige tint ; maar maak van uw model geen gipsbeeld . De huid van een levend model heeft niet overal dezelfde kleur en de tint is verre van wit , vooral in het gezicht , op de handen , en ook op de voeten . Houdt dus goed rekening met hetgeen wij in de les " Licht en Schaduw " over de waarden van de kleuren hebben gezegd .
Tot slot nog een praktische raadgeving : weet uw model de juiste plaats te geven .
1 ) Niet te dichtbij , want de kleinste details zouden je hinderen en afleiden ; je zou geen overzicht over de proporties hebben . In het algemeen neemt men als goede afstand aan : driemaal de grootste afmeting van het model , hoe het ook mag zijn ; voor een staande persoon dus een meter of vijf . Dat is , wat onze woonruimte betreft , heel wat . Als het vertrek waar je werkt niet groot is , neem dan de grootst mogelijke ruimte tussen u en het model .
2 ) Niet te laag , vanzelfsprekend vooral als je zelf staande werkt . Meestal poseert in de ateliers het model op een soort beweegbaar podium . Bij gebrek aan beter kan een kist dienst doen . Als een persoon op de grond staat schijnen zijn benen u kort toe , maar hetzelfde model op een verhoging heeft mooie lange benen .
Het tekenen van het naakt met behulp van foto's
Niet iedereen is in de gelegenheid om van tijd tot tijd studies naar levend model te maken . In dit geval kunnen goede foto's van het mannelijk en vrouwelijk naakt een uikomst zijn . Je dient echter wel in te zien dat het slechts een hulpmiddel is , omdat een foto het echte naakt nimmer zal kunnen vervangen . Maar ja , wij moeten nu eenmaal roeien met de riemen die wij hebben . In ieder geval kunt je wel detailstudies blijven maken naar uw eigen spiegelbeeld . Voor het geval je dus uw toevlucht tot foto's moet nemen , dient je wel de grootste zorg aan de keuze hiervan te besteden . Het is overbodig je er op attent te maken , dat er naast de werkelijk kunstzinnige foto's er ook te vinden zijn die voor heel andere doeleinden gemaakt zijn en waarvan wij de opzet hier niet nader behoeven toe te lichten . Helaas zijn goede foto's van gespierde athleet figuren te vinden . De functie en het relief van de spieren zijn hierop prachtig na te gaan en wij raden je dan ook aan dergelijke foto's goed te bestuderen - dit gaat gemakkelijker wanneer je er de anatomische atlas bij neemt - alvoren een potlood op papier te zetten . Hoewel het een vervanging blijft , is er met ernstige studie toch veel te leren van goede foto's en wanneer je de kennis die je met deze les verworven heeft met geduld en doorzettingsvermogen gaat toepassen , zult je stellig uw doel bereiken . Daarvan zijn wij vast overtuigd .
11-07-2006
FIG . 59 en 60 . - MODELE MET DE PEN .
Fig . 59 en 60 .
Mooie voorbeelden van modelé met de pen .
FIG . 59 en 60 . - MODELE MET DE PEN .
Fig . 59 en 60 .
Mooie voorbeelden van modelé met de pen .
FIG . 61 . - SCHETS MET HULP - EN RICHTINGSLIJNEN
Fig . 61 , 62 , 63
Het nader bepalen van de hulp - en richtingslijnen bij een reeds opgezette schets . Een pentekening welke de serie schetsen van Art . Nr . 33 . Fig . 22 , 23 , en 24 voltooit . De aanduiding van de schaduw partijen is ook hier met opzet eenvoudig gehouden evenals bij fig . 61 . Lees hierover in Art . Nr . 34 . a .
FIG . 62 . - SCHETS MET HULP EN RICHTINGSLIJNEN
Fig . 62 .
Schets met hulp en richtingslijnen .
Wij willen het hier nog even hebben over de pentekening die door velen als zeer lastig gezien wordt . Bedenk , dat het de techniek is welke in aanmerking komt voor hen die werken als illustrateur of reclametekenaar .
Fig . 61 , 62 , 63 
