TEKEN EN SCHILDERTECHNIEKEN EERSTE DEEL VANAF 14/10/06
27-07-2006
PLAAT II - DE HAND
Plaat II
A , palmzijde - B , rugzijde - C , naar duimkant - D , naar pinkzijde - Rechts peesscheden .
ART . NR . 37 . b , - FIG . 11 . - SPIEREN
Art . Nr . 37 . b ,
Fig . 11 .
Spieren ( palmzijde )
1 , korte afvoerder van de duim 2 , zijn korte buiger 3 , zijn aanvoerder 4 , de eerste der spoelwormspieren ( men ziet ook de drie andere ) 5 , pees van de gemeenschappelijke oppervlakkige buigspier van de vingers , waardoor heen die van de diepe buigspier van de vinger loopt 6 , eveneens te zien op de andere vingers 7 , afvorder van de pink 8 , zijn korte buiger De spoelwormspieren buigen het eerste vingerkootje en strekken de twee andere.
26-07-2006
ART . NR . 37 . a , - ENKELE BELANGRIJKE ONDERDELEN DE HANDEN .
Art . Nr . 37 . a ,
Enkele Belangrijke Onderdelen
De Handen .
Hoe vaak hebben wij niet uitgevers , liefhebbers en verzamelaars , aan wie men tekeningen te koop aanbood , horen zeggen dat hun eerste blik uitging naar de wijze waarop de handen waren uitgebeeld ! Zij beweerden dat hun weergave het grote struikelblok vormt voor de tekenaar . Zij hadden en hebben altijd gelijk ... Niets bederft een goede tekening meer dan vormloze , of gewoon maar uitdrukkingsloze handen . Nu bestaat daarvoor wel een zeer gemakzuchtige oplossing en wel door hen in de zakken te stoppen ... Maar een strijd ontlopen betekent niet hem winnen en , daargelaten dat het niet steeds mogelijk is om zijn toevlucht te nemen tot deze list , betekent het dat men zich berooft van een machtig uitdrukkingsmiddel door de handen te verbergen . Men doet er dan ook goed aan om zich met toewijding en bij voortduring te wijden aan het tekenen van handen , allereerst afzonderlijk en vervolgens op hun natuurlijke plaats , n.l. aan de armen , waarbij men hun gebaar , beweging , geest en leven bestudeert ... Overigens geven wij je dezelfde raad met betrekking tot de voeten en het schoeisel .
Gebaren - Beweging - Uitdrukking - Karakter
Door de stand van de handen en de bewegelijkheid van de vingers wordt de houding van een mens gecompliteerd en gekenmerkt . Door hun verschijning geven zij iets bloot van zijn karakter , zijn oorsprong en zijn milieu ... Hier geven wij het woord aan de schilder Schultz - Dal : " Welk een mooi onderwerp ! In tijden dat er nog kroniekschrijvers waren , zouden schrijvers als Bergerat of Lavedan er een schitterend stukje over hebben kunnen schrijven , vol gloed , dichterlijke en gevoel volle fantasie ! " " Scheppende handen , biddende handen , sprekende handen .... Handen van de werker , die als uit hout gesneden lijken ; die van de landbouwer , gekleurd door de aarde en gebruind door de zon en de tijd , - die van de smid , harde tangen geblakerd door ijzer en vuur ; nederige handjes van de naaister , waarvan de naald op de vingertoppen zijn talloze littekens nalaat . Bewegelijke , nerveuze en expressieve handen van de kunstenaar , de musicus . Nietsdoende handen , aristocratische handen , lang en blank , blauwachtig transparant - dikke handen van de prelaat - vermagerde handen van de zieke , doorzichtig en ivoorachtig van toon , die ons medelijden opwekken . Handen van oudjes , die zo ontroerend kunnen zijn en waarin ieder jaar een rimpel groef ; wonderlijke kinderhandjes , samengebalde rose vuistjes ... Hartstochtelijke , smekend gevouwen handen van degenen die zich in wanhoop wringen ; handen die trillen van angst , handen die een onsteld gelaat verbergen en waarvan de vingers tranen laten doorsijpelen ... Brandende handjes van verliefden , lieve gevangen vogeltjes , waarvan de aanraking vuur door de aderen doet stromen ... IJskoude handen , die door een andere hand voor altijd op de borst gekruisd worden . " Het is duidelijk dat een zo welsprekend orgaan , dat zo rijk is aan beeldende uitdrukking , voor de kunstenaar , hij zij meester of leerling ; niet anders dan zeer aantrekkelijk kan zijn . " Maar ... , zo zult je zeggen , een hand is toch erg moeilijk .... " Inderdaad . Wilt je een kunstnaar op de proef stellen ? Wilt je weten , of hij werkelijk kan tekenen ? Vraag hem om een hand . Dit is de toetssteen . Dit is , voor de tekenaar , de zwaarste proef . En dat weet men maar al te goed ! Ik ken genoeg " voorzichtige " schilders , wier personages , op hun schilderijen zo vaak de handen in de zakken houden . Als zij al niet , bij toeval natuurlijk , achter een of ander goed te pas komend voorwerp verborgen zijn . Je zult hen niet vinden bij de " vooruitstrevenden " , die gedrochten schilderen met niet minder " vooruitstevende " ledematen . En met reden . Die mensen vermijden handen , maar anderen zoeken hen juist op . In de geschiedenis der kunst zijn dat de grote tekenaars , verliefd op de schone vorm . Allereerst de primitieven , uiterst zorgvuldig , tegelijk naief en kundig ; en de grootste van hun onmiddelijke opvolgers , zoals Clouet , Memling en Durer , vooral Durer , die er zoveel van hield dat hij hen voor zijn genoegen tekende en die ons talrijke studies naliet , die krachtig en ver uitgewerkt zijn . Vervolgens Holbein en de goddelijke Leonardo : de handen van Erasmus en van de Mona Lisa , meesterwerken in meesterwerken ! Studies van Watteau , en verrukkelijke roodkrijttekeningen , waarvan de handen van jonge vrouwen zoveel natuurlijke gratie hebben . Ingres , die , zoals Hokusai , " gek van tekenen " was , met zijn onovertroffen loodstifttekeningen van een wonderbaarlijk trefzeker lijnenspel . En dan Degas , waarvan men " Studies van handen " kan bewonderen , waarvan het modelé zo teer , eenvoudig en tevens krachtig is . En nog zoveel anderen , die ik niet zal noemen , om niet te vervallen in een droge opsomming of een ijdele erelijst . Er zou overigens een geheel boek samen te stellen zijn over " De hand in de kunst " en wat zou ons dat niet een mooie wandeling kunnen bieden ! Vanwaar deze bijzondere voorkeur van de kunstenaar ? Vooreerst omdat , naast het gezicht , alleen de handen onbedekt zijn . In onze decadente samenleving , die zo ver verwijderd is van het antieke heidendom , dat het lichaam verheerlijkte , ziet men van een voorbijganger , van een onbekende , wier lichaam bedekt is met de naamloze sluier der kleding , slechts het gelaat en de handen . Deze laatste zijn wel minder expressief , maar niet minder sprekend , voor wie hen kan verstaan . Zonder dat schminken mogelijk is , vertelt hij met een onverbiddelijke zekerheid de leeftijd , de kracht , het karakter , de sociale positie , zelfs de erfelijkheid . De ogen spreken , zegt men ; - en de hand ? .... Al deze inlichtingen verschaft hij ons , en verschaffen is het goede woord , want de hand verraadt . Het was aan de handen dat men onder het schrikbewind der revolutie de vervolgde aristocraten ontdekte . En onderzoeken de Amerikaanse schonen niet met jaloerse ogen de nagels van een rivale , waaraan men een nauwmerkbare rose nuance zou kunnen bespeuren , die de laatste en hardnekkige erfenis is van een gekleurde voorvader ? .... ( De mode van de gelakte nagels moet vele mensen daar inderdaad wel goed te pas komen ... ) . En de smid of de schoenlapper , die door de loterij millionair werd , zal misschien in korte tijd de allure van " gentleman " aannemen , hij zal er echter nooit de handen van krijgen .
Voor het overige weet men wel dat de hand even volstrekt persoonlijk is al het gezicht . Er bestaan geen twee volkomen gelijke gezichten , maar ook geen twee gelijke handen . Vraag dat maar aan de identificatiedienst van de politie . En de hand is ook mooi ! Er zijn bekoorlijke en er zijn lelijke . Maar voor de kunstenaar schuilt de ware schoonheid in het karakter en iedere hand heeft zijn eigen , uitgesproken karakter .
Men moet zelfs nog verder gaan . Als enige onder de lichaamsdelen heeft de hand zoiets als een eigen leven . Hij is bijna een zelfstandig orgaan , bijna een ding op zich . Zijn prachtige contructie houdt op bij de pols . De onderarm , die hem beweegt , verandert nauwelijks van vorm : maar hij , vanaf de lange uitgerekte lijn ( van opzij gezien ) tot aan de waaiervorm of de balvorm van de vuist , hij is altijd dezelfde hand , die zich uitsterkt of zich samenvouwt , zich verlengt of ineenkrimpt . Hij alleen heeft die rijkdom van bewegingsmogelijkheden , die hem honderd verschillende aspecten geeft en honderd verschillende bewegingen . En hij is ook gemaakt voor de beweging en de arbeid . Er is geen athletischer dan dit bij uitstek " functionele " orgaan . Bij hem is er niets overbodigs , zijn skelet is overal zichtbaar , nauwelijks bedekt door het hoog nodige : zenuwen , pezen , enkele spieren en de huid . Hij is volkomen aangepast aan zijn doel : de " volbloed " van het lichaam , zou ik willen zeggen . Leonardo da Vinci schreef eens aan een leerling deze beroemd gebleven raad , deze verwonderlijke diepzinnige zin , zwaar van inhoud in zijn verbluffende eenvoud : " Je zult ook het been , dat heiligbeen genoemd wordt , tekenen , want hij is zo mooi ..." . Hier opent zich een wijd terrein der overweging , deze bevestiging van het " mooi zijn in zich " door het wonderbaarlijkste verstand , dat ooit een kunstenaarsbrein herbergde . Wat zou hij wel gedacht hebben van de hand ?
Als je de hand werkelijk goed wilt begrijpen , het mechanisme van zijn bewegingen werkelijk goed wilt leren kennen , indien je een hand dus goed wilt leren tekenen , dan moet je zijn bouw , zijn anatomie kennen . De studie daarvan zal je heel wat zoeken en tasten en heel wat teleurstellingen kunnen besparen . Van dan af zult je zeker van uzelf kunnen zijn en in uw toekomstige arbeid zal een inwendige constructie voelbaar zijn , die naar uw verlangen iedere keer - en dat zal zeer vaak zijn - tot stand zal komen , wanneer het nodig zal zijn om dit onderdeel van werkelijk kapitaal belang te tekenen .
25-07-2006
FIG . 4 . - POTLOODTEKENING VAN SCHULTZ - DAL.
Fig . 4 .
Potloodtekening van Schultz - Dal .
Een goed voorbeeld , evenals de komende , van zowel kracht als tederheid in het modelé .
FIG . 5 EN 6 . - TEKENINGEN IN TWEE KLEUREN KRIJT VAN DEZELFDE KUNSTENAAR
Fig . 5 , 6 Tekeningen in twee kleuren krijt van dezelfde kunstenaar .
FIG . 6 .
Fig . 6 .
FIG . 7 . - TEKENING IN TWEE KLEUREN KRIJT .
Fig . 7 .
Tekening in twee kleuren krijt . door Schultz - Dal
FIG . 8 . - PENTEKENIG VAN SCHULTZ - DAL
Fig . 8 .
Pentekening van Schultz - Dal.
FIG . 9 . PENTEKENING VAN SCHULTZ - DAL .
Fig . 9 .
Pentekening van Schultz - Dal .
24-07-2006
ART . NR . 37 . a , - FIG . 10 - HAND DOOR HOLBEIN.
Art . Nr . 37 . a ,
Fig . 10 .
Studie van de hand door HOLBEIN.
23-07-2006
ART . NR . 37 . - FIGUURTEKENEN - INLEIDING
Art . Nr . 37 .
Figuurtekenen
Inleiding .
Op het uitgestrekte terrein van de tekenkunst worden wij door geen onderwerp meer geboeid dan door de MENS . Iedereen ziet door zijn medemens altijd een beetje zichzelf en wij stellen belang in de daden en gebaren van anderen , niet zozeer " in absolute zin " , maar veeleer doordat wij ons onze eigen gedragingen trachten in te denken onder soortgelijke omstandigheden . Zijn wij zelf immers niet het beste vergelijkingsmiddel ? En dat niet slechts op het geestelijke en zedelijke terrein , maar ook op het fysieke plan , dat van de vormen en uiterlijke verschijning . Dit zijn dingen die vanzelf spreken , maar wij zijn maar al te zeer geneigd om ons af te wenden van " vanzelfsprekendheden " . Deze worden overigens slechts in herinnering gebracht om de tekenaar er toe te bewegen profijt te trekken van deze ingeboren neiging tot het menselijk wezen , om hem bij zichzelf te ontwikkelen , teneinde een of ander medemens goed " aan te voelen " door " in zijn huid te kruipen " , zoals men zegt . Of hij nu historieschilder of genreschilder is , reclametekenaar , modeltekenaar of humorist , sportverslaggever enz .., de kunstenaar zal , indien hij zo te werk gaat ,er zeker van zijn om " poppetjes " te maken , die menselijk zijn , levenswaar , treffend en uitdrukkingsvol . Wij moeten echter wel een opmerking maken . Zonder twijfel gaat er niets boven een schets naar de natuur , afgekeken van het leven zelf , naar de zo uiteenlopende typen , die ons dagelijks voor ogen komen . Maar , geholpen door de eigenschap van imitatie , die wij allen min of meer bezitten en die wij door oefening kunnen vergroten , kunnen wij ons vaak van de spiegel bedienen , om een indruk die wij ter plaatse niet geheel vast konden leggen nader te bestuderen ; En dat te meer , daar het dan niet meer gaat om een schematische schets . Zeer zeker heeft een goede schets zijn eigen betekenis en men geeft zich graag over aan een snelle en levendige uitvoering , die vaak zijn onnauwkeurigheid doet vergeten , juist om de spanningen van het lijnenspel en zijn spontaniteit te behouden . Wij weten allen dat een schets vaak meer bekoort dan een uitgewerkt schilderij en dat aantrekkelijke schetsen vaak stijf en levenloos worden , wanneer zij een doorgevoerde uitwerking krijgen . Welke zijn nu de oorzaken van deze verflauwing ? In het algemeen komt dit voort uit een verkeerde beoordeling van de betekenis der details , een jammerlijke verwarring tusen diegenen , die werkelijk van veel belang zijn en anderen , die van bijkomstige aard of zonder meer te verwaarlozen zijn . De moeilijkheid , die men moet overwinnen , bestaat hierin , dat men , met behoud van de spontane frisheid van de schets , er tevens de belangrijkste onderdelen in weet te leggen , door de voorkeur te geven boven een koud uitgevoerde volstrekte doorwerktheid aan geestige " aanduidingen " , die suggestief zijn en alles zeggen , wat gezegd moet worden zonder overbodige uitwijdingen . Een goed , uitgewerkte tekening zal dus niet een volledige weergave moeten zijn van alles wat het voorbeeld aan het oog te bieden heeft . Hij moet het resultaat zijn van een beredeneerde , soms ook systematische , keuze van die elementen , die in de hoogste graad het karakter , de handeling of het gebaar van het onderwerp kenmerken . Schuilt overigens hierin niet de superioriteit van de tekening boven de fotografie ? Het " essentiéle " nu van het model zal van geval tot geval verschillen : nu eens zal het de uitdrukking van het gezicht zijn , of van een of ander onderdeel van het gezicht ; dan weer zal men vooral het gebaar van de hand moeten opmerken en weergeven , of de krachtsinspanning van een arm of een been , de stand van een voet op de grond , de plooi in een kedingstuk enz. Om de studie , die volgen gaat , op logische wijze tot een goed einde te brengen , is het geboden om zich eerst te wijden aan de waarneming en weergave van ieder der onderdelen van het lichaam en van de kleding , zonder daarbij ooit uit het oog te verliezen dat deze laatste bewoond wordt door het lichaam , waarvan de gebaren en bewegingen die kleding een ander aspect geven en dat de oorzaak is van het onstaan van plooien in de stof . De opeenvolging van onderwerpen , die wij gaan behandelen , vindt je in de inhoudsopgave van dit lesdeel . Het lijkt ons nuttig om hierover iets te zeggen , zodat je de gekozen volgorde met meer begrip zult kunnen volgen . Veel aandacht wordt besteed aan de handen , waarvan het belang volkomen gerechtvaardigd is . Hun uiterlijk immers kenmerkt het karakter van de perssoon in kwestie en hun gebaren drukken zijn gevoelens uit . Op hun beurt vereisen ook de voeten een diepgaande studie . Hun uiterlijk kan immers ook zeer karakteristiek zijn . Wij behoeven niet aan te dringen op de noodzaak om kop en gelaat te bestuderen , waarvan de uitdrukking steeds een zeer voorname rol speelt . Hierbij hebben wij natuurlijk ook te maken met het kapsel , evenals de kleding . De studie van draperieen zal een bijna vanzelfsprekende inleiding vormen tot dit hoofdstuk . Na de beschouwing over onderdelen zullen wij overgaan tot het geheel en zullen ons dus gaan wijden aan de menselijke figuur ; waarbij het kind , dat stellig een afzonderlijke studie verdient , niet vergeten wordt .
ART . NR . 37 . - FIG . 1 - GEWASSEN PENTEKENING
Art . Nr . 37 .
Fig . 1 .
Dit is een gewassen pentekening .
FIG . 2 . - POTLOODSCHETS
Fig . 2 .
Dit is een schets ( Wolffpotlood ) .
ART . NR . 37 . - FIG . 3 - GRAVURE VAN J . CALLOT .
Art . Nr . 37 .
Fig . 3 .
Muzikant met draailier , gravure van Jacques Callot . Een bepaalde vorm van pentekenen zou weliswaar niet met een dergelijke gravure verward kunnen worden , maar toch de techniek van de kopergravure dicht kunnen benaderen .
14-07-2006
ART . NR . 36 . - SLOTWOORD - DE INTERPRETATIE
Art . Nr . 36 .
SLOTWOORD
De Interpretatie
Laten wij nog even ingaan op de laatste zin van het vorige hoofdstuk . Wij nemen aan dat je alle problemen heeft weten op te lossen en dat je de stof volkomen beheerst . Alle moeilijkheden heeft je stuk voor stuk overwonnen , je weet de hoofdzaken van de anatomie , je kunt de onderdelen van het menselijk lichaam verantwoord weergeven en zelfs met de verkortingen heeft je geen moeite meer . Ook bent je in staat snel en juist een bepaalde figuur op te zetten en het tekenen naar een gipsbeeld en naar levend model is je eveneens vertrouwd . Inderdaad , je weet veel en je kunt veel . Je kunt , laten wij zeggen " het instrument bespelen " . Maar wat gaat je er op spelen ? Het weten van alles wat wij vooraf geleerd hebben is voor ons het middel en niet het doel ; het is als bij de pianist die zijn toonladders , vingeroefeningen en etudes moet beheersen . Het doel is het geleerde in praktijk brengen , te scheppen , iets uit te drukken met UW gevoel en UW visie , iets wat alleen je zo ziet en aanvoelt ; UW opvatting van het onderwerp dus ! Het zien van een mooi lichaam maakt indruk op u . Maar wat is het vooral dat de meeste indruk op je maakt ? Wat bewondertje het meest ? Is het de lijn , de beweging , de vorm , zijn het de proporties of wordt je getrokken door het licht en het effect ? Voor een meesterwerk zullen deze vragen nooit in je opkomen . Het werk spreekt voor zichzelf ; het antwoord is al gegeven . Zo zal het ook met u gaan ; de bezieling van een werk is vooral voor het geoefende oog van uw leraar waarneembaar vanaf de eerste pogingen . Je zult het er niet met opzet in kunnen brengen , je moet zich alleen maar laten gaan . Hoe wonderlijk het ook lijkt : het valt niet altijd mee , zich te laten gaan . Je mag nooit vergeten , wat je geleerd heeft , maar je moet er niet meer aan denken . Je moet het geleerde als het ware onbewust gaan toepassen . En zorg er vooral voor dat de beschouwer er niet aan denkt . Het beheersen van de wetenschap en de techniek zijn inderdaad voor de schilder , de schrijver en de musicus onmisbaar . Maar het hoogste van de wetenschap en het sublieme van de kunst moeten uit zichzelf voorkomen . Het is slechts een middel en geen doel . Je heeft de letters van het alfabet geleerd ; spelt je ieder woord onder het lezen ? De dichter heeft zijn orthografie , grammatica , syntaxis en prosodie geleerd , maar hij loopt er niet mee te koop . Een schilder zou zeggen , wat op een schets mooi is , kan op een schilderij afstoten . Veeleer : zonder deze vrijwillige weglating , stilzwijgende terughouding en bescheidenheid zijn het geen schilderijen .
Als laatste moeten wij je dan nog de interpretatie van het naakt verklaren . Interpreteren wil zeggen ( daarbij steeds denkend aan de zojuist vermelde ingetogenheid ) de natuur op een haast niet waarneembare manier veranderen , bepaalde trekken die ons opvallen en aanspreken versterken . Het betekent ook , los van de tekening , de vrije loop laten aan onze vrolijke en treurige , lachende of strenge , wilde of fleurige stemming . De keuze van het model ( hoewel men niet altijd keuze heeft ) ; in ieder geval de houding , de beweging , de uitdrukking en de belichting , dit alles zal volgens uw smaak gerangschikt en volgens uw zin geregeld worden . Hetzelfde geldt voor de berekening van effect , relief , licht en schaduw en niet te vergeten de zo belangrijke achtergrond , die lichter en donkerder dan de huidskleur moet zijn om deze tot haar volle recht te laten komen . Dan blijven nog de gevarieerde mogelijkheden van de hantering en keuze van het materiaal , de manier , waarop je de lijnen neerzet en de toonwaarden aanbrengt , waardoor men evenals bij een schrijver van " een eigen stijl " kan spreken . Onder alle omstandigheden moet je vrij zijn , zonder je aan welke dwangregels ook te onderwerpen . Wanneer men je heeft aangeraden het licht van voren op het model te laten vallen om de vormen beter te kunnen waarnemer , dan was dit bedoeld voor de allereerste studies . Naarmate men verder komt kan men gaan veranderen en het model bij schemering of dageraad , bij tegenlicht of als weerspiegeld beeld weergeven . Met het oog op een bevredigend resultaat is alles toegestaan ; vanaf het gedurfde , zware , brutale tot het zacht getinde , blonde en tere .
Er bestaat maar één wet : eerlijkheid ! Eén enkel doel : iets mededelen , iets wat van uzelf is , iets persoonlijks !
13-07-2006
ENKELE KERNACHTIGE GEZEGDEN
Enkele kernachtige gezegden
Wij hebben voor u een paar gedachten , opmerkingen , gezegden enz . bijeengezocht , die van verschillende kunstenaars afkomstig zijn . Zij zijn toepasselijk op hegeen in deze les is gezegd . Beschouw ze als een prettige , onverwachte toegift en wij weten zeker dat je ze met genoegen zult lezen .
Besef , tekenaar , dat je een echte vriend hebt . Hij is vrolijk noch geestig ; eerlijk gezegd is zijn wezen ernstig , zijn taal streng en weinig veranderlijk . Hij is niet modern , maar hij bedriegt nooit en antwoordt onmiddelijk op je vragen . Hij zegt je de waarheid en niets dan de waarheid . Vergeet hem dus nooit , deze vriend : het is je schietlood ( Jacques Schultz - Dal ) .
In tegenstelling tot wat beginners denken , ligt de grote moeilijkheid niet in het op de juiste wijze tekenen van een oog bijvoorbeeld , maar in de juiste plaatsing daarvan . Bekijk maar eens met een loupe een oog van Ingres . Het is zonder meer goed , maar niet bewonderenswaardig . Het zit alleen tot op een tiende millimeter naukeurig op de juiste plaats . ( Jacques Schultz -Dal ) .
De tekening ontstaat niet door de lijnen ; hij onstaat van binnenuit ( Ingres ) .
De spieren zijn mijn vrienden , maar ik ben hun namen vergeten ( Ingres ) .
Je moet het been , heiligbeen geheten , tekenen omdat het mooi is ( uit een brief van Leonardo da Vinci aan een leerlijng ) .
Cultuur is hetgeen overblijft , wanneer men alles heeft vergeten .
Er is een leven lang analyse nodig om tot een uur synthese te komen ( Fustel de Coulanges ) .
Het schone in de kunst is te verbergen dat het kunst is ( Marmontel ) .
ART . NR . 36 . - FIG . 70 . TEKENING DOOR SCHULTZ - DAL .
Art . Nr . 36 .
Fig . 70 .
Voorbeeld van herschepping in mooie gesloten vormen .
Tekening door Schultz - Dal
Bezie ook eens de tekening van Art . 31 . b - Fig . 20 en 21
FIG . 71 . - " LEDA " - ETS DOOR J . SCHULTZ - DAL
Fig . 71 .
Compositie , waarin het naakt de belangrijkste rol vervult .
" Leda " - Ets door Jacques Schultz - Dal .
FIG . 72 . - NAAKT DOOR BRENOT
Fig . 72 .
Naakt door Brenot
( penseel en gewassen tint )
( nadruk verboden )
FIG . 73 . - " DE LENTE " - TEKENING DOOR WATTEAU .
Fig . 73 .
" De Lente "
Tekening door Watteau .
De stijl van de voorgaande tekening , waarin de gratie steunt op de krachtige uitvoering , is ook hier duidelijk te zien .
