TEKEN EN SCHILDERTECHNIEKEN EERSTE DEEL VANAF 14/10/06
08-05-2006
FIG . 37 . - SCHILDERIJ IN TWEE KLEUREN DOOR RENEFER .
Fig . 37 . Bloemen in hun natuurlijke omgeving . Schilderij in twee kleuren door Renefer .
07-05-2006
ART . NR . 17 . c , - VERSCHILLENDE TECHNIEKEN .
Art . Nr . 17 . c ,
Verschillende technieken :
Pentekening . - We spraken zojuist ( in ons vorige art . 17 . b ) over de pen . Als we deze techniek toepassen gaan we te werk met arceringen . Dat zijn dikkere of dunnere lijnen , dichter bij elkaar of verder van elkaar , al naar gelang men lichte of donkere tinten wil bereiken . Je weet dat de pen en het papier dat je gebruikt voor deze techniek bijzonder belangrijk zijn , want fijne soepele lijnen kunt je alleen verkrijgen wanneer je met veerkrachtige soepele pennen op glad tekenkarton werkt . Daarentegen zal een stugge pen lijnen van ongeveer gelijke dikte opleveren . In geen geval echter moet je korelig papier gebruiken , omdat daarop geen strakke lijn te trekken is . Bovendien loopt je het risico dat de punt van uw pen het papier stuk maakt en spatten geeft . De arceringen moeten altijd zoveel mogelijk met de vorm en richting van het vlak meelopen , evenals dit het geval is met penseelstreken . Zie fig. 25 . Men moet tegelijkertijd uitdrukking trachten te geven aan de " materie " van het onderwerp , zowel van het geheel als van zijn onderdelen . Let eens op de gevoeligheid van de lijnen , waarmee hier de bloembladen van de roos zijn gevormd , in tegenstelling tot de stoerheid in de bewerking van de bladeren . De stekelige kop van de distel is , zoals het past bij zijn karakter , aangegeven door kleine nerveuze stekelige pennehaaltjes . Vermijdt het tekenen met korte haaltjes , iets wat bij de beginnende tekenaars nogal eens voorkomt . Hierdoor gaat men " klein " zien en verliest men zich in een al te pietepeuterige uitvoering van het detail , hetgeen ten koste van het algemeen effect gaat . Als wij een tekening tot in alle kleinigheden toe willen afwerken , zal dit ten koste gaan van het natuurlijke effect .
Het penseel . - In de eerste les hebben wij reeds met dit gereedschap kennis gemaakt door de penseeloefeningen . Met ons penseel kunnen wij niet alleen mooie soepele lijnen zetten , maar ook krachtige " accenten " die aan een vlugge schets het nodige relief geven (zie fig . A van Plaat V ) . Maak veel van dergelijke schetsen . Natuurlijk gaat het hier niet om een in alle rust uitgewerkte tekening . Men moet zich dan ook minder bekommeren om de preciesheid dan om het algemeen karakter . Je moet trouwens met het penseel-tekenen beginnen , waneer je reeds voldoende , met zorg uitgevoerde studies van plant en bloem heeft gemaakt . Want eerst moet je door langdurige en nauwkeurige waarnemingen de vormen leren kennen om met succes een penseelschets te kunnen maken . Evenals dit het geval is met het schetsen van personen zal ook de penseelschets van een plant of een bloem pas boeien wanneer je het karakteristieke daarvan tot uitdrukking weet te brengen en waarbij dus ieder overbodig detail wordt losgelaten . Door dit te doen zult je uw waarnemingsvermogen ontwikkelen en de soepelheid van uw hand vergroten . Op die manier snel overgaand van de ene bloem op de andere en van de ene plant op de andere , zult je des te beter begrijpen , waarin zij wezenlijk van elkaar verschillen ( zie fig . 26 ) .
Uit het oogpunt van documentatie zal de schets van grote waarde zijn , indien je daarbij enkele naukeurige aantekeningen maakt wat betreft bepaalde onderdelen van de plant ( een meer uitgewerkte tekening van één blad , van details , zoals aanhechtingsplaats enz , enz ) .
Daar het hier gaat om het gebruik van het penseel laten wij je tekeningen zien van Japanse kunstenaars uit de klassieke periode . Stuk voor stuk zijn dit meesterlijke penseeltekeningen ( zie Plaat VI ) . Wat een bewonringswaardige techniek ; tegelijkertijd scherp en gevoelig ! Zie met welke eenvoudige middelen de bekoorlijkheid , de soepelheid , de harmonieuze ontluiking van de plant en de bloem zijn weergegeven : lijnen , maar van welk een krachtige zuiverheid ! Vlakken , maar met welk een gevoel en begrip voor de vorm neergezet ! Geen uitgesproken aanduiding van licht en schaduw en toch wordt de ruimtelijke vorm duidelijk zichtbaar gemaakt . Let ook op de fraaie decoratieve werking en zin voor stylering . Op beide komen wij in volgende hoofdstukken terug .
Het potlood . - Dit is zonder twijfel het gemakkelijkst te hanteren materiaal . Ook laat het vele wijzen van bewerking toe . Evenwel moeten wij je opnieuw waarschuwen tegen een te grote weekheid of een te grote stugheid in potlood - tekeningen . Als je uw potlood betrekkelijk schuin houdt , zoals je de streken meer met de kant van de stift neerzet , zult je een zekere zachtheid verkrijgen zonder te harde overgangen van licht naar donker ( fig . 29 ) . Tekenen wij echter met de punt van de stift , dan dienen wij te zorgen dat bij arceringen de lijnen vlak naast elkaar worden gezet opdat een mooi gebonden toon ontstaat . Met enkele krachtiger streken kunnen er dan accenten aangebracht worden ( fig. 30 ) . Welke techniek je ook beoefent , de " toonwaarden " zullen zeer naukeurig geobserveerd moeten worden , omdat juist door hun tegenstellingen de tekening de nodige eenheid krijgt . Herleest je nog eens hetgeen wij hebben geschreven over de "toonwaarden " in de les : Licht en Schaduw . Het zal je duidelijk zijn dat je rekening moet houden met de kleuren van bloemen en bladeren . De kleur van een licht getinde roos zal niet worden weergegeven door een toon van dezelfde intensiteit als die , waarmede wij een diep rode roos tekenen . In het eerste geval zal de toonwaarde van de groene bladeren donkerder zijn dan die van de wat lichtere bloem . In het tweede geval is het omgekeerd . Er zal altijd rekening gehouden moeten worden met de toonveranderingen veroorzaakt door licht en schaduw , de weerschijn op de bladeren enz . Nogmaals : het is allemaal een kwestie van waarnemen en vergelijken . Het potlood is een prachtig materiaal om er uitgewerkte studies mee te maken , doch eveneens voor een snelle schets is het haast onontbeerlijk ( fig . 32 ) . Het is ook zo gemakkelijk mee te nemen op uw wandeling om buitenstudies te maken . Als men in sommige gevallen snel een bepaald " effect " wil verkrijgen kan men ook gebruik maken van getint papier , waarop met zwart en wit conté-potlood gewerkt wordt . Met dat laatste kunnen wij licht accenten verkrijgen , die zich krachtig aftekenen op het getinde papier ( fig . 33 ) . De andere tekentechnieken welke wij in de les " Licht en Schaduw " hebben besproken , kunnen natuurlijk ook voor onze studies dienen . Aan de hand van enkele voorbeelden zullen wij de gewassen tekening en de aquarel behandelen .
FIG . 25 . - PENTEKENINGEN
Fig . 25 . Pentekeningen met licht - en schaduwwerking .
FIG . 26 . - VLUGGE PENSEELSCHETS.
Fig . 26 . Vlugge penseelschets .
PLAAT VI . - JAPANSE PENSEELTEKENINGEN.
Plaat VI . Japanse pentekeningen .
FIG . 27 . - POTLOODSTUDIE ( dahlia ) .
Fig . 27 . Potloodstudie ( dahlia ) . Geen enkele dorheid in deze tekening, die dicht in de buurt komt van een lijntekening . Hoewel de arceringen niet nauw aaneengesloten zijn , bindt het oog de afzonderlijke lijnen , die een indruk geven van de " beweging " der bloembladeren .
Fig . 33 . Tekening met zwart en wit conté op getint papier .
06-05-2006
ART . NR . 17 . b , - HOE TEKENEN WIJ EEN BLOEM .
Art . Nr . 17 . b ,
Hoe tekenen wij een bloem
Hierbij gaan wij op dezelfde wijze te werk als we hebben gedaan met de tekening van het blad . Om een goed begrip te krijgen van de structuur van de bloem , zal het nuttig zijn enige doorsnede te maken en deze nauwkeurig te tekenen ( zie fig. 6 ) . Neem een bloem , ontdoe hem van zijn bloembladen en observeer de wijze , waarop die zijn ingeplant en worden vastgehouden . In fig. 21 A , hebben wij enkele bloembladen van deze margriet verwijderd , teneinde de inplanting van de blaadjes die er aan vastgehecht bleven , beter zichtbaar te maken . Fig. 21 B , toont je enkele verschillende aspecten van afzonderlijke en op verschillende wijze opgerolde bloembladen . Observeer hoe het hart van deze bloem is gebouwd en het bijzondere karakter van zijn meeldraden en zijn stamper . Neem vervolgens een andere margriet , laat hem intact en tracht u zich , als je hem bekijkt , een voorstelling te maken van het inwendige . Hierbij komt het dus aan op uw herinneringen aan voorgaande waarneming en op die wijze zult je er in slagen door uw tekening anderen iets laten te zien van het wezen van een bloem . Uw tekeningen zullen inhoud krijgen en boeien . Blijf dan ook altijd het detail bestuderen en bedenk dat deze studies de basis vormen voor iedere tekening of schilderij . Dat deze studies uiterst nauwkeurig moeten zijn is vanzelfsprekend , doch dit sluit niet uit dat je het geheel moet blijven zien en daarom de onnodige details moet terughouden . Zorg dus allereerst voor de details die het karakter van de bloem bepalen en hoedt je voor een precieze copie van het geziene . Hoe knap dergelijke copieén ook uitgevoed worden , zij zullen toch immer dor en levenloos blijven . Een minder knap uigevoerd werk , waaruit het karakter evenwel duidelijk spreekt is dus van grotere waarde . Alleen dus door het bestuderen van die karakter bepalende elementen leren wij wat verwaarloosd kan worden . Wees er ook van overtuigd dat je door de studies van het detail vele ontdekkingen zult doen , die een onuitputtelijke bron zullen zijn voor uw decoratieve composities . Zoals je dat heeft gedaan met het blad , tekent je om te beginnen één of meer aparte bloemen . Je maakt natuurlijk gebruik van dezelfde methode . Is dat eenmaal gedaan , dan probeert je de bloem in zijn geheel te tekenen . Wij hebben tot dusver de onderdelen van de plant getekend , zij het ieder onderdeel apart . Thans gaan wij het geheel tekenen : de stengel met bladeren en bloem . Zet de tak zo neer dat alle vormen goed waarneembaar zijn , bijvoorbeeld in een vaas met nauwe hals en het geheel in van links komend licht . Om een rustige achtergrond te verkrijgen doet je er goed aan er een vel wit tekenpapier achter te zetten , maar dan wel zover er achter dat de tak met bladeren en bloemen geen hinderlijke schaduw werpt . De bloem zal tegen die lichte fond juist scherp omlijnd afsteken , zodat je de vorm goed kunt volgen en weergeven . De eerste opzet maken wij met potlood . Bewust dringen wij hier aan op een bepaalde werkwijze omdat alleen daardoor een bevredigend resultaat verkregen kan worden . En dat is toch immers ons doel ? Haasten wij ons echter en bereiden wij ons daarvoor niet voldoende voor dan zal dit zijn weerslag vinden in onze studie . Door onze methode te volgen zult je stap voor stap dichter bij het doel komen en het is daarom dat wij steeds dezelfde raadgevingen zullen herhalen , omdat je snelle vorderingen maakt . Ons eerste werk is dus weer het bepalen van de meetkundige figuur waarin wij het geheel kunnen " vangen " . Trouwens in fig. 22 van deze les vindt je ook een reeks schetsen die voor zichzelf spreken . Wanneer je deze goed bekijkt kunt je vaststellen dat , uitgaande van een eenvoudige zeer algemene vorm , langzamerhand de natuurlijke vorm van deze anjelier bereikt wordt . Deze werkwijze stelt je trouwens in staat direct in het begin al de massa's van de verschillende onderdelen te bepalen en tevens hun onderling evenwicht . Je leert uw onderwerp eenvoudig zien en je krijgt een goed begrip van de bouw . Zo'n schets moet als het ware het geraamte van uw tekening worden zonder overbodige details .
Vervolgen gebruiken wij een zachter potlood , bijv. 2 B , om de tekening verder door te werken ( fig . 23 ) . Ook kunt je uw tekening overtrekken met Oostindische inkt en daarna de potloodlijnen uitgommen . Het resultaat hiervan ziet je in fig . 24 . Maar in de meeste gevallen zal de lijn zijn losheid verliezen en het is dan ook beter , wanneer eenmaal de construtiefiguur is uitgezet , te proberen direct met de pen of het penseel te werken . Hoe het ook zal uitvallen ; een potloodschets in enkele lijn kan bekoren . Dit kan evenwel niet altijd gezegd worden van een pentekening in enkele lijn . Dit soort tekeningen blijft wel eens wat " droog " . Natuurlijk kan er veel verandering in komen wanneer wij zorgen voor voldoende modulaties , doch een vollediger beeld verkrijgen wij pas met het aanbrengen van licht en schaduw . Wij hebben hier de keuze tussen verschillende werkwijzen die je reeds kent en die behandeld zijn in de aller eerste lessen " Licht en schaduw " . Wij zullen deze nog eens nagaan en aan de hand van de illustaties duidelijk maken . Stuk voor stuk zijn het waardevolle uitdrukkingsmiddelen voor de tekenaar en de schilder van bloemen .
05-05-2006
FIG . 21 . - BLOEMBLADEN . ( MARGRIET )
Fig . 21 . A , en 21 . B , Bloembladen van een margriet.
FIG . 22 . - SCHETS
Fig . 22 . Eerst een schets van de voornaamste lijnen en vlakken . Daarna de eigenlijke tekening .
FIG . 23 . LIJNTEKENING
Fig . 23 . Lijntekening ( met potlood ) . De contructie van de bloemkroon is duidelijk zichtbaar .
FIG . 24 . - PENTEKENG
Fig . 24 . Pentekening ( in lijn ).
ART . NR . 17 . a , HET TEKENEN VAN EEN SILHOUET .
Art . Nr . 17 . a ,
Het tekenen van een silhouet .
Tijdens de studie van de eerste les heeft je ontegenzeggelijk met veel plezier een aantal silhouetten gemaakt . En ook bij deze les is het nodig dat wij er ons mee gaan bezighouden . Ondanks de zeer eenvoudige tekening van het enkele blad , levert de tekening van de bloem en vooral van een boeket bloemen vele moeilijkheden op . Stap voor stap zullen we deze moeilijkheden overwinnen door eerst een eenvoudige tak met bladeren en bloemen als silhouet te tekenen . Zet deze tak in een vaas voor het venster , zodat je het geheel in tegenlicht ziet . Alle details verdwijnen dan en je zult niet meer dan de algemene partijen waarnemen . Uw aandacht zal zich niet verliezen in de talrijke verwikkelingen van lijnen en vormen , die wel zichtbaar zouden zijn , als de tak in het volle licht werd geplaatst . Uw aandacht zal dus sterk getrokken worden door de algemene aanblik , die eigen is aan de door u gekozen plant . Het gaat er dan ook alleen om dit " karakter " vast te leggen door een juiste weergave van de grote lijnen en partijen en vooral door een zeer nauwkeurige weergave van de contouren ( zie Plaat V ) . Deze oefening biedt bovendien het voordeel , dat je zich oefent in de hantering van het penseel . Inderdaad kunt je ongetwijfeld beginnen met het schetsen van het sihouet in potlood . Daarna trekt je de omtrekken over met een penseel en Oost - Indische inkt , en tenslotte vult je de grote vlakken van de tekening in . Na deze eerste oefening echter raden wij je aan , nadat je met een zacht potlood de algemene constructievorm heeft geschetst , direct met het penseel te werken , opdat je de nodige handvaardigheid opdoet en in staat ben de lijnen en vormrn met de nodige vrijheid neer te zetten , waarbij evenwel op een vaste bouw van de vormen gelet wordt . Vrijheid in het weergeven en vastheid van bouw zijn twee begrippen waarom het hier gaat en die afhangen van een nauwkeurig waarnemen van de vormen .
In het derde stadium van deze oefening moet je zich beperken tot het zwart maken van uitsluitend de schaduwpartijen , zoals figuur A van Plaat V laat zien . Op die manier komen wij terecht bij een zeer eenvoudige ruimtelijke weergave , welke al heel wat meer doet vanwege de sterk aangegeven tegenstelling tussen schaduw en licht . Je kunt ook , inplaats van alleen zwart te gebruiken , een zelfde onderwerp uitvoeren in een gamma van grijs , dat meer en meer lichter wordt al naar gelang de partijen verder van uw oog verwijderd zijn . Inderdaad , de bladeren en bloemen van uw tak bevinden zich op verschillende vlakken en zijn onderling op een afstand van elkaar geplaatst , steeds verder weg . Maak daarom gebruik van de witte dekverf die je mengt met de zwarte verf . Je kunt op die wijze zeer genuanceerde " waarden " bereiken , die je vlakke tinten aanbrengt . Je zult versteld staan over het resultaat dat op deze manier te berieken is en dat een zeer decoratieve aanblik geeft ( zie fig. 20 ) . Dit opmerkelijke resultaat met eenvoudige tinten van wit en zwart gedaan , zal je stellig bekoren en het is reeds een kleine beloning van uw naukeurige studie der vormen . Een beloning en een lust voor het oog !
PLAAT V . - SILHOUET .
Plaat . V ; Silhouet.
FIG . 20 . - HET EFFECT .
Fig . 20 . Het effect , verkregen met slechts drie " tinten " , is bijzonder geslaagd .
