o primavera
heerlijke bloemennaam,
betekent ook begin
Over mijzelf
Ik ben Van Overstraeten Nicole, en gebruik soms ook wel de schuilnaam yasmin.
Ik ben een vrouw en woon in Halle 1500 (België) en mijn beroep is gepensioneerde leerkracht Nederlands.
Ik ben geboren op 30/06/1946 en ben nu dus 77 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: poëzie, theater, oosterse cultuur, muziek en koken.
Ik publiceerde 4 dichtbundels (De dagen van de winter, Jagen, Sapkracht en De tuinen van Thevenet). In 2006 acteerde ik in 'De koffers zijn gepakt', een theaterproductie van het Masereelfonds, als eerbetoon aan Bertold Brecht.
een lief okerkleurig scharminkel
literatuur, cultuur, small talk
09-03-2013
Jean-Antoine Watteau
daarnet naar het weerbericht gekeken: vandaag sneeuw en ook de volgende dagen, tot het weekend!
hoe is dat mogelijk? nog een dozijn dagjes en het zou lente moeten zijn!
iedereen natuurlijk slechtgezind en bibberig.
vanmorgen om vijf uur naar de badkamer geschuifeld, op de achtergrond lawaai van feestende carnavalgangers.
ik wens ze longontstekingvrije dagen en nachten....
brrrr!
maar gelukkig is daar jean-antoine watteau. in mijn verbeelding, in mijn hart, in mijn ingewanden...
de tentoonstelling in bozar was voor mij een ware revelatie. heb aan den lijve ondevonden dat kijken naar de tafereeltjes die watteau schilderde mij een gevoel van blijheid, van vertedering, van vrolijkheid verschaft... dat ik dan door mijn vrienden onmogelijk romantisch wordt genoemd, dat ik zogenaamd mijn tijd verdroom en niet met mijn voeten op de grond vertoef: het kan mij geen zier schelen. watteau is een schatje!
de gracieuze dames met hun ruisende rokken, de galante feestjes, de amoureuze afspraakjes in de bosschages, pierrot en harlekijn, de commedia dell' arte, de muzikanten en dansers, de allegorische interpretaties van de seizoenen en de sculptureuze nymfen en saters uit de klassieke oudheid.... ik ben er dol op!
vanmorgen mijn linkedin profiel aangevuld: languages, honors & awards, organizations. wil ook nog een lijst met publicaties toevoegen... en eventueel mijn opleiding in de academie (woord), alhoewel dat al meer dan 40 jaar geleden geschiedde...
oef! eigenlijk weet ik nog niet echt goed waarvoor linkedin dient, vermits ik niet meer professioneel actief ben. maar geen nood: tegenwoordig blijf je je hele leven op een of andere manier actief. eigenlijk haat ik het, me zo te profileren, (ben een schaduwvrouw!) maar het schijnt dat dit tegenwoordig moet...
.
al sinds een tijdje heb ik een collega-dichteres hier in halle. de dame heet lieve de vos en
zij slaagde erin geselecteerd te worden bij de twintig beste gedichten
voor de turingen nationale gedichtenwedstrijd! dat evenement moest
gevierd worden! ik wou een fotootje van ons beiden, met ons boekje
erbij. hieronder nog eens plechtig de tekst betreffende onze prijzen (ik
stuur die aan iedereen door!!!!), een foto van de prijsbeestjes, en het
schitterend gedicht het internaat van lieve devos:
Halse dichteressen genomineerd
Twee Halse
dichteressen werden in het jaar
2012 genomineerd.
Een gedicht van
Lieve De Vos, het
internaat, werd uit bijna 10.000 inzendingen gekozen bij
de Top 20 (!)
beste gedichten van de Turing Nationale Gedichtenwedstrijd
in Nederland.
Uitgeverij Van Gennep verzamelde de beste gedichten van deze
wedstrijd in de
bundel Naaktlopen met je hersenen, de 100 beste gedichten
van de Turing
Nationale Gedichtenwedstrijd 2012*. Gedicht en beoordeling
leest u hier: http://schuim-van-koper.blogspot.be.
Het gedicht roses
tremières uit De
tuinen van Thevenet, de vierde dichtbundel van Nicole
Van Overstraeten,
werd genomineerd bij de 100 beste gedichten van de VSB
Poëzieprijs, dé
poëzieprijs in Nederland en Vlaanderen. Dit gedicht is inmiddels
gepubliceerd
in een bloemlezing, De 100 beste gedichten - gekozen door
Saskia Stuiveling
voor de VSB Poëzieprijs 2013*, uitgegeven bij De
Arbeiderspers. Beluister
het gedicht hier: http://www.youtube.com/watch?v=qJcRuL9v1Jo
De uitreiking van de VSB Poëzieprijs 2013 vond plaats op 30
januari in
Amsterdam en vormde de aftrap van de Poëzieweek in Vlaanderen en
Nederland, in
samenwerking met Gedichtendag, de VSB Poëzieprijs, Dichter des
Vaderlands en de
Turing Nationale Gedichtenwedstrijd.
De prijsuitreiking van de 20 beste gedichten en de drie winnaars
van de Turing
Nationale Gedichtenwedstrijd vond plaats op 6 februari in de
Stadsschouwburg in
Amsterdam, als plechtige afsluiting van de Poëzieweek 2013 in
Nederland en
Vlaanderen.
*Naaktlopen met je hersenen, de 100 beste gedichten van de
Turing Nationale
Gedichtenwedstrijd 2012
ISBN 9789060121955 / Ca. 12,50 / 128PP / PPB / NUR 306
*De 100 beste gedichten - gekozen door Saskia Stuiveling voor
de VSB
Poëzieprijs 2013
ISBN 13 9789029586429 / 9.95 / 160PP / NUR 306
.
22.1.13
het internaat
het heet hier regen, zegt de man
de galmgaten van het geheugen
spuwen kreten zwart van spreeuwen
kraaien kauwen, soms een buizerd
in al zijn tinten grauw hangend
onder een zorgendek
in dichte drommen rennen stuiteren
blaadjes over het asfalt, zijn ingesleten krijt-
lijnen ze houden stand, bordkartonnen coulissen
van jonge levens aangevreten door
het zuur van tranen, afbladderende
palen zonder net en bladloze platanen
binnen krassen jongensvingers heimelijke tekens
scatologische iconen, terwijl ze ogendwalend
wachten net als ik - over spikkels vastgekit
tot mozaïeken wervelend op de vloer
steengeworden ongedurigheid en
verveling walmt uit een klamme lucht
je bent zo zichtbaar naakt in deze kale kamer
onder de huiverblik van neonlampen
waar buizen tikken geeft alleen de slaap
soelaas. stil, het bed kriept. stop je oren
voor het zuchten van de kamers, scherm je
af voor surveillanten door het matte glas
de nacht wordt koud de pijpen zwijgen
nare geesten sluipen in je limbische systeem
slaan klinknagels in het zachte hout
terwijl de bel halsstarrig om het uur
in lege gangen rinkelt
juryrapport, uitgesproken door ramsey nasr op de prijsuitreiking in amsterdam:
Als een nachtmerrie in poëzie gevat kan worden, dan zo. Vijf strofen
zijn het, en je weet na lezing één ding zeker: hier wil ik niet zijn. Er
is een permanente dreiging, die niet letterlijk beschreven wordt, maar
louter gesuggereerd. Er gebeurt niets, er is geen geweld, geen misbruik,
geen daad. Er is enkel de angst, er is enkel de titel die in alle
strofen echoot. Het internaat. Wij betrapten onszelf erop dat we vanwege
de vele zaken rond seksueel misbruik op katholieke internaten
onherroepelijk hieraan moest denken. Maar nergens wordt daar letterlijk
op gezinspeeld. Het is alleen die dreiging, die angst, de systematische
eenzaamheid, de paranoia, het tikken van de buizen, het naakt zijn in de
kale kamer, dat je doet wensen weg te willen vluchten, en
terzelfdertijd het gedicht opnieuw te lezen omdat het zo knap in elkaar
steekt. Vandaar een terechte nominatie.
verleden week vrijdag naar een concertje in de oude post geweest. op het programma: the jacquelines, een ladiesgroepje uit antwerpen die o.a. covers brengen van the andrew sisters.
ze wapperden nogal veel met hun handjes, maar hun stemmen waren hemels! alhoewel wij vonden (wij waren ook met 3) dat ze nog een beetje meer panache moesten krijgen... maar hun kostummpjes waren super!
van het een kwam het ander: ik vond op utube een oude opname van the andrew sisters met dean martin, van dean martin wipte ik naar ..... mijn heel oude idool: louis prima, wiens song buena sera signorina ik ondertussen vanbuiten heb geleerd. kijk, kijk toch, hoe leuk die man zingt, soms lijkt hij een aapje!
ideale muziek om naar te luisteren en om mee te swingen in deze grijze wintertijd!
een heleboel filmkes opgeladen, zo raak ik ze niet meer kwijt...
De 100 beste gedichten - gekozen door Saskia Stuiveling voor de VSB poëzieprijs 2013
Nederlands - Paperback
160 pagina's | Arbeiderspers | januari 2013
BESCHRIJVING
Dit jaar stelde Saskia J. Stuiveling, juryvoorzitter van de VSB
Poëzieprijs 2013 (de belangrijkste prijs voor dichters in het
Nederlandse taalgebied), De 100 beste gedichten samen. De selectie is
gemaakt op basis van 75 ingezonden dichtbundels die verschenen tussen 1
september 2011 en 31 augustus 2012. Opmerkelijk was de toegenomen
poëtische diversiteit. Zeer persoonlijke verzen zijn in het aanbod even
sterk vertegenwoordigd als publieke poëzie die met twee benen in de
actualiteit staat.
Naast poëzie van de genomineerden voor de VSB Poëzieprijs 2013 H.H.
ter Balkt, Luuk Gruwez, Ester Naomi Perquin, Sybren Polet en Menno
Wigman zijn in deze bundel ook gedichten opgenomen van onder anderen
Eva Gerlach, Delphine Lecompte, Ramsey Nasr en Willem Jan Otten.
Zoals elk jaar komt deze uitgave tot stand in nauwe samenwerking tussen
Uitgeverij De Arbeiderspers en de Stichting VSB Poëzieprijs. In 2013 is
de VSB Poëzieprijs gekoppeld aan de Poëzieweek. Daartoe zijn Poëzieclub,
Poetry International, Stichting Lezen Vlaanderen, Stichting Lezen
Nederland, Wintertuin, Poëziecentrum en CPNB, VSBfonds en Turing
Foundation een samenwerking aangegaan. Door de krachten te bundelen
geven we zo veel mogelijk mensen de kans kennis te maken met en te
genieten van poëzie.
ps: even de prijswinnaars van de
gedichtenmarathon eind januari 2013 benoemen: ester naomi perquin
won de vsb poëzieprijs voor haar bundel celinspecties, uitgegeven bij uitgeverij van oorschot, annemarie estor
de herman de koninckprijs voor de oksels van de bok,
uitgegeven bij de wereldbibliotheek, beste debuutbundel:
het vertrek van maeterlinckvan michael vandebril en david troch won
de publieksprijs....
jammer, dat gedichtendag
hier in mijn stadje niet officieel gevierd wordt!maar het davidsfonds orgniseerde op zondag 20 januari 2013 om 10.30u (een
weekje geleden dus) toast literair, in het o.l.v. centrum, ninoofsesteenweg 7,
1500 halle. zoiets als een mini-gedichtendagje: fantastisch! my god! niemand minder dan
eva gerlach (nederland), laureaat j.b. charlesprijs (1980), de van der
hoogtprijs (1981) en de a. roland holstprijs (1988) en delphine lecompte (vlaanderen)
kwamen naar mijn stadje afgezakt.
de hemelcontainer loste
sneeuw in dikke vlokken, de wegen waren glad. toch trok
ik mijn stoute laarzen en mijn lange regenjas aan (een hele sjieke!), zette een wollen
muts op en nam mijn dochter, die notabene ziek was, mee (zij moest mij beletten
uit te glijden). ik voelde mij zo dartel als een jong hondje. eindelijk zou ik
mijn grote idolen persooonlijk ontmoeten!
delphine had de eer
het feest te openen. zij werd hartelijk verwelkomd door jan vanhaelen,
secretaris. ze waren allebei super: jan stelde de juiste vragen, delphine gaf
robuuste, grappige antwoorden. ik nam een
mooi fotootje van delphine en profil. ondanks haar sterke
teksten lijkt zij een fragiel, tenger wezen. maar dat is ze niet en zij beschikt
over een flinke dosis humor. dat vind ik optimaal. en ze draagt daarbij toffe truitjes!
toast literair werd muzikaal begeleid door een leuk duo: madinga, twee
broers uit gooik. zij speelden accordeon en doedelzak, intrigerende instrumenten!
dan was het de
beurt aan eva gerlach om geïnterviewd te worden en neen, zij is geen verre
familie van adrien de gerlache, poolreiziger.eva gerlach heet eigenlijk margaret dijkstra. op alle fotos
vallen me haar doordringende ogen op. mooi! eva gerlach is een ragfijne dame en
schrijft ragfijne gedichten. zij leest ze ook heel verzorgd voor.
delphine daarentegen schrijft wijd
uitwaaierende zinnen en leest ze klaar en duidelijk voor. ze
kende zelfs een gedicht, het opwindaapje, helemaal vanbuiten. op de foto hebben
delphine en ik blijkbaar heel veel plezier. ik zei dat zij robuuste poëzie
schreef. zij vroeg zich af of zij dan wat moest verdikken om beter bij haar
gedichten te passen. haha!
het jaar 2012 loopt
ten einde. ik wil in dit stukje een paar fijne momenten vastleggen,
gebeurtenissen en ervaringen die me de overvloedige regens hebben doen vergeten
en me in een soort spirituele vervoering hebben gebracht.
beste lezer,
verwacht hier geen melige vertelling over een geslaagd familiekerstfeestje. een
feestje dat natuurlijk wel heeft plaatsgegrepen, met de nodige
superdeluxe-momenten. wees gerust: ik ben de mensen zeer dankbaar die mij
bedacht hebben met een leuk geschenkje...
... die intense en wijze gesprekken rondom
mij lieten vloeien, mij een deel van hun vitale energie hebben doorgegeven en
wiens fratsen mij nu nog napretjes bezorgen...
*
maar mijn moto deze
maand december was: wat geld kost, heeft geen waarde. een uitspraak van geloof
ik, richard gere. waar ik hard heb moeten over nadenken. natuurlijk is dit niet
helemaal waar en gelukkig helpen de mensen in mijn omgeving mij voortdurend oog
te hebben voor de materiële realiteit
toch zeg ik soms bij
mezelf: weinig geld hebben is leuk, want dan ga je heel bewust leven, ga je
selecteren wat belangrijk is en word je heel creatief. zelfs jaimie oliver zegt
dat arme mensen bijvoorbeeld veel meer uit hun voedsel halen en veel intenser
met ingrediënten omgaan dan zij die niet weten wat kiezen uit hun dagelijkse overvloed.
*
argh! ondanks de
eindejaarsgekte wil ik het in dit bericht toch nog even hebben over mijn
favoriete onderwerp, namelijk literatuur. het lezen van een artikel in de
groene amsterdammer * (een tijdschrift gekregen als toemaatje voor kerst, van
mijn hollandse gasten) over pc hooft
schonk mij veel bevrediging. ik vond het verrukkelijk, hoe een auteur als piet
gerbrandy kon schrijven over de
amsterdamse patriciër pieter corneliszoon hooft (1581-1647) die de kneepjes van
het vak leerde bij de rederijkerskamer de eglentier:
het
allesoverheersende thema van hoofts poëzie is de liefde. weliswaar wijdt hij
menig gedicht aan geleerde vrienden, berijmt hij psalmen en is hij een bekwaam
versificator van zedelijke spreuken, toch is hij vooral aangeraakt door de
erotische poëzie van catullus, ovidius, janus secundus en petrarca. daar hij gemakkelijk verliefd werd en als
ervaren charmeur menige dame het hof maakte, smeedde hij zijn gedichten tot
effectieve gereedschappen in het erotisch offensief. wie echter poëzie verwacht
die inzicht geeft in de zielenroerselen van de dichter komt bedrogen uit.
hoofts liedjes en sonnetten zijn, ondanks hun soms expliciet seksuele lading,
de geciseleerde taalconstructies van iemand voor wie woordspel opwindender is
dan de kunst van de vrijage.
in het
volgende (sonnet?) beschrijft pc hooft de uitwerking die het haar (gekrulde
zijde) en de ogen (dubbel sterrenlicht) van een vrouw op de spreker hebben. hij
danst om haar verschijning heen als een mug om een kaars en is ervan overtuigd
een engel voor zich te hebben:
toen t eerste maal
verscheen in mijner ogen zin
die kruifde zijd
waaraf ikzelf mijn banden strengel,
en t dubbel starrenlicht, waarom ik leg en hengel,
gelijk de mug om toorts tot haar de vlam verslin,
en t heilig aangezicht dat ik beschonken vin
met errenst ende lach
van minnelijk gemengel,
zag ik uw schoonheid aan voor enen enklen engel,
mijn lieve licht. en steekt daar nóg een engel in?
engelen zijn
puur etherische verschijningen, zegt piet gerbrandy, terwijl
de schitterende ziel van deze dame is opgenomen in een oogstrelende gedaante.
het feit dat zij een lichaam heeft maakt haar, paradoxaal genoeg, tot een
verhevener wezen dan een engel ooit zou kunnen zijn:
onzichtbre geest,
wiens gunst donwaardige komt stoven,
(wat zweemt der godheid bet?) in u gespeurd wordt, boven
een engelse gedaant zo klaar, dat mens u ziet.
met andere
woorden: in u wordt een onzichtbare geest bespeurd, wiens gunst iemand komt
stoven die het eigenlijk niet verdient, en dat in een engelachtige gedaante van
een zo grote helderheid dat mensen haar kunnen waarnemen wat zou het
goddelijke beter benaderen? het primaat van de zintuiglijkheid wordt benadrukt
door woorden die iets te maken hebben met licht, vuur, transparantie en ogen.
aldus piet
gerbandy.
ondanks de
oude taal en de vreemde woordconstructies vond ik dit gedicht heel mooi
klinken, en erg knap gecontrueerd. haha, ik zag pc hooft rondom deze
engelachtige dame dansen als een mug rond een kaars en dat verrukkelijke beeld
bleef me toch wel een halve week bij
*
oef! om te
besluiten toch nog dit grappige u-tube filmke van mijn vriend jaak over het
eten van een pitta.
van een sprong
van een bepaald soort realiteit naar een ander bepaald soort realiteit gesproken..
dit is een ode aan de
oude dame met haar hondje op de dijk in oostende
ze straalde toen ik
haar geruststellend vroeg in het frans
waar de kemmelbergstraat
begon, patproblem zei ze, patproblem
wij moesten hotel
mercury vinden waar marvin gaye
soulfood kreeg,
arno was er in die tijd kok
ook de heldere
lucht straalde, verbazingwekkend
voor begin december:
aquablauwe zee, golvende roomkoppen
op de branding,
eenzame stranden, knisperig laagje sneeuw op het zand
nooit vond ik
verlatenheid zo neig
de eenzaamheden van
de zee
Enkele dagen in Oostende verbleven, toffe indrukken opgedaan. Onze bedoeling was de Marvin Gaye-wandeling te maken; een project dat we al lang in ons achterhoofdje hadden zitten, maar nog niet hadden uitgevoerd.
En waarempel! Op dinsdag 11 december was het ideaal weer voor zo'n wandeling: de lucht stralend blauw, berekoud, maar windstil. Op de (verlaten) dijk en het strand een heel dun knisperig laagje sneeuw, heel mooi.
We moesten 12 locaties zoeken, 'gewapend' met een plannetje en een i-podje met video's en opnames van de verrukkelijke soul-muziek van Marvin Gaye. De wandeling begon op de dijk en eindigde op de dijk!
Marvin Gaye's Oostends avontuur begon in dit
(voormalig) prachtig hotel Mercury in de Kemmelbergstraat, waar zanger Arno
indertijd kok was. Hij moest soul-food klaarmaken voor Marvin: kip met
rijst en groenten en pikante kruiden, vooral curry.
Heb geen kiekjes genomen van alle locaties, maar dit zijn de Koninklijke Stallen, volledig opgetrokken uit hout, geconstrueerd in opdracht van Koning Leopold II. Nu is dit gebouw geklasseerd en dient als sportcentrum. Marvin Gaye ging er boksen....
N. was heel de tijd erg bezig met haar i-pod....
Maar ik ging lekker in het zonnetje zitten en luisterde verrukt naar... Sexual Healing, Marvin's masterpiece. Het videooke heb ik gedownload, zie onderaan... eerst aanklikken voor u verder leest, dames en heren!
De wandeling duurt officieel 2 uur, maar wij deden er een uurtje langer over, want af en toe gingen we een koffietje drinken.
Een van onze vaste pleisterplaatsen is Het Waterhuis, een taverne net tegenover het station. Elk jaar is hun kerstdecoratie prachtig gewoon, daarom dit fotootje!
De vele lichtjes en het warme haardvuur weerkaatsten op N's gelaat...
Maar aan het Zeeheldenplein in Oostende vonden we ook het kunstwerk 'Rock Strangers' van Arne Quinze supergrappig...
En tenslotte ontdekten we Kanikama Sushi Oostende, Visserskaai 10, een gloednieuw en authentiek sushi-restaurantje! Mmmmmmm... I love Oostend in winter!
·DE DAGEN ZIJN HUIVERINGWEKKEND MOOI, essay over de
Antwerpse dichter Guy van Hoof, Vriendenkring Kunst HOUTLAND, 2012
·DE TUINEN VAN THEVENET, dichtbundel, Demer, 2012
·PERPETUUM MOBILE, acht dichteressen, Demer, 2013
·DE 100 BESTE GEDICHTEN, verzamelbundel uitgegeven ter
gelegenheid van de VSB poëzieprijs
en samengesteld door Saskia J. Stuiveling, De Arbeiderspers, 2013
de laatste in de rij is nog niet op de markt, maar van perpetuum mobile publi ik hier een mooie aankondiging:
Nieuwe dichtbundel dichteressen
van Demer Uitgeverij (elk publiceerde met een eigen bundel). "ACHT
DICHTERESSEN" (uit Nederland en Vlaanderen). Marleen De Smet, Catharina
Boer, Tine Hertmans, Paula Hagenaars, Julie Goderis, Nicole Van
Overstraeten, Jenny Dejager, Hannie Rouweler.
Dit is het hartje van de Alcea Rosea, Crème de Cassis
Het jaar 2012 eindigt dan toch met een vleugje glorie! Mijn uitgeefster Hannie Rouweler (van Demer Uitgeverij) zond mijn recente dichtbundel De tuinen van Thevenet in voor de VSB- Poëzieprijs*. Ik kwam op de longlist te staan, werd wel niet genomineerd.
Maar uitgeverij De Arbeiderspers koos wel een van mijn gedichten, roses tremières, geschreven bij een schilderij van de Halse schilder Louis Thevenet (1874-1930), bij de 100 beste gedichten van de VSB- Poëzieprijs, die in 2013 in een fraaie uitgave (2500 ex!) op de markt worden gebracht!
Hieronder mijn bekroonde gedicht, met nog enkele fraaie illustraties!
roses tremières
stokrozen bestaan. oude stokrozen, jonge stokrozen. peaches & dreams, crème de cassis. vroeger mocht je nog zeggen: althaea rosea van althos, geneesmiddel. tegenwoordig, wil je nog meedoen, zeg je: de alcea bestaat. gelukkig is de familienaam tenminste dezelfde gebleven: kaasjeskruid of malvaceae.
ach, in een gesprek worden bloemennamen niet meer genoemd, de namen van bomen, mist of regenwolken. de tuinen worden niet meer genoemd, de kleine, de vriendelijke of de verwaarloosde. houten blinden, wankel tafeltje, witte muren. waarlangs, nonchalance ten top, een zacht windje waait - door de heen en weer wiegende, heerlijke roses tremières.
* NOMINATIES 2013 VSB POEZIEPRIJS
De jury van de VSB Poëzieprijs nomineert de dichtbundels van
H.H. ter Balkt, Luuk Gruwez, Ester Naomi Perquin, Sybren Polet en Menno
Wigman voor de VSB Poëzieprijs 2013. De VSB Poëzieprijs is dé prijs voor
Nederlandstalige poëzie en bekroont jaarlijks de beste dichtbundel van
het voorgaande jaar met een geldbedrag van 25.000,- en een bijzonder
glaskunstwerk van Maria Roosen. De uitreiking van de VSB Poëzieprijs
2013 vindt plaats op 30 januari a.s. en is de aftrap van de Poëzieweek.
De dichters ontvangen hun nominaties voor de volgende bundels:
Vliegtuigmagneet H.H. ter Balkt (De Bezige Bij Amsterdam, 2011) Wijvenheide
Luuk Gruwez (De Arbeiderspers, 2012) Celinspecties
Ester Naomi Perquin (Van Oorschot, 2012) Virtualia. Teletonen
Sybren Polet (Wereldbibliotheek, 2012) Mijn naam is Legioen
Menno Wigman (Prometheus, 2012)
de overgang van het zomerseizoen naar de herfst is weer achter de rug. het regent dat het giet en we bibberen af en toe van de kou: heerlijk! maar de omschakeing ging ook gepaard met onheilspellende berichten: mensen in mijn omgeving werden plots ziek, in de wereld volgden rampen mekaar in ijltempo op. ook bij ons was het bijwijlen hectisch...
we moesten poes pipo
vrijdag bij de dierenarts binnenbrengen, het beestje was
zwaargewond na een vechtpartij en een ongelukkige val. pas
zondagmiddag kregen we hem terug, na twee gesofisticeerde
operaties. maar een kat heeft negen levens en pipo wandelt - met
kaal geschoren buik en achterwerk - weer rond in het salon.
was
daar wel een beetje van ondersteboven, veearts was in het begin
niet positief en we vreesden het ergste...
maar na een periode van opschudding komt, heel onopvallend en op natuurlijke wijze, weer een rustpauze. je moet alleen een beetje aandachtig nagaan wat rondom je gaande is en openstaan voor de toemaatjes (ik schreef bijna tomaatjes!) van het lot.
een tijdje geleden kreeg ik een mooi gedicht over de zee binnengestuurd en gisteren vond ik - toeval bestaat niet - in mijn mailbox prachtige beelden en een video van henri lemineur uit sint-idesbald. ik kreeg onmiddellijk toestemming om de video te kopiëren en ook thierry deleu gaf zijn gedicht prijs. daarom dit bericht, als interval tussen ander opwindend nieuws...
ps: het gedicht begint 's morgens, de video is opgenomen bij zonsondergang, maar ala..
de nomade in dit gedicht is niemand minder dan willem elsschot, pseudoniem
voor alfons de ridder (1882-1960), roemvolle auteur van het meesterlijke kaas.
in realiteit overleed willem elssschot aan een hartinfarct, maar de dichter wim
van den abeele laat hem hier als oude demente man verongelukken op een treinspoor.
het is waar dat vele oudjes die in een verzorgingsinstelling verblijven
soms gaan zwerven en als vermist worden opgegeven. soms komen ze in gevaarlijke
situaties terecht, maar wellicht wou de dichter hier een metafoor gebruiken om het
einde van een mensenleven te duiden.
je sluit alles af, je verdwijnt uit het leven, uit je thuis, je komt in een
nauwe tunnel terecht die je verhakkeld naar de dood leidt.
wim van den abeele schrijft bondige, afgesloten verzen, die
ogenschijnlijk korter dan feitelijk worden genoteerd. soms ontbreken woorden,
zinsdelen. maar door de ultieme verdichting wordt de lezer geacht deze verzen
aan te vullen met zelf bedachte woorden. de expressieve kracht wordt hierdoor
versterkt, maar soms lijkt het of de verzen los van elkaar staan, de vloeiende
lijn ontbreekt en de woorden hotsten staccato op de pagina.
in die zin heeft wim van den abeele een gedicht geschreven, waarbij de inhoud
overeenkomt met de vorm: verhakkeld is je leven op het moment van de dood, verhakkeld
is de stijl van dit gedicht.
mooi toch?
Quartoq
Elk najaar keren wij terug, ofschoon het nat
of soms glad. Ik zoek haar hand: de pijn
van tanend evenwicht. Welk kalend pad
ligt voor ons uitgerold? Het mistgordijn
rondom de baai verbergt een kleine stad,
gedempt geluid. September. Hand die wacht
wanneer mijn stap vertraagt. We rusten wat
als zij me vraagt weer door te gaan. Ik tracht.
Rik Dereeper
oeps! je tong moet een
tuimeling maken om de titel van dit gedicht uit te spreken, maar het jurylid dat
dit gedicht voorlas, vertelde onmiddellijk dat ze de herkomst van dit woord had
gegoogled: het is de naam van een stadje in groenland, waar de dichter
blijkbaar graag in het najaar op vakantie gaat.
de dichter (en zijn
geliefde) wandelen in een mistig, verstild landschap. de toon is melancholisch
en de personages lopen niet energiek door het stadje: ze zoeken hun evenwicht
(want het is soms nat en glad). er is mist, ze wachten en rusten en trachten
dan toch maar verder te gaan.
ook dit verrukkelijke
gedicht onthult de metafoor van het leven, waar je soms tastend en wankelend je
weg moet zoeken. de auteur kent de regels van verdichting en past ze wonderwel
toe. het geheel is een volkomen gedicht, poëtisch van sfeer en met een ruimte
voor interpretatie.
het verwondert me niet dat rik
dereeper laureaat werd van de poëziewedstijd van mengmettaal, deze dichter kan
het!
maar misschien had de hij het
woord quartoq moeten verwerken en duiden in het gedicht zelf, of in een
voetnoot. want zonder internet of atlas zou niemand hebben begrepen waar het
hier echt om gaat!
besluit: uiteindelijk zijn de
winnaars van deze poëziewedstrijd aan elkaar gewaagd. elk gedicht heeft zijn
verrukkelijke eigenheid en het begrip nomade wordt op diverse wijze ingevuld.
het is me een eer en een genot
geweest kennis te maken met het werk van deze dichters!
de nederlandse auteur tommy wieringa schreef een
roman over migratie: dit zijn de namen.
'migratie bepaalt ons al vanaf onze allereerste geschiedenis, vanaf onze
eerste voetstappen; we zijn te voet begonnen en we bewegen uit redenen van
schaarste, van zomerweide naar winterplaats'. als jongeling verdween hij vaak lange tijd en stuurde
dan een kaartje naar huis. hij was gefascineerd door het nomadisch
bestaan, volgens hem het grootste geluk.
maar in zijn boek volgt hij een groepje vluchtelingen, wiens verlangen naar
het land van verwachting onderweg totaal verdwijnt, omdat ze tijdens hun
extreem barre tocht ontdaan worden van hun idealen. hun namen, hun verleden,
hun dromen, het doet er allemaal niet meer toe. ze worden mensen zonder
geschiedenis, leven nog slechts in een acuut, mensonterend heden.
tja, het thema van de poëziewedstrijd van het literaire
genootschap mengmettaal had wel degelijk mogelijkheden. de
gedichten van de vier winnaars vindt u hieronder; eens kijken in hoeverre de
heren dichters dit gegeven hebben uitgespit. argh! wil hier geen oordeel
of voorkeur uitspreken (niet echt, dat heeft de jury al gedaan). wil alleen
enige indrukken neertokkelen en misschien ook wat technisch commentaar geven. ach,
kan het niet laten, want natuurlijk doen deze gedichten mij iets.
koorddanser bij
valavond
asfalt mengt zich
met versteende stemmen
een kleuter loopt
mij na op versleten veters
zoals steeds keer
ik de zon de rug toe
tel de rimpels in
een vlag
mijd het hoofd in
de wolken
angst is duidelijk
ook mijn bondgenoot
zo moet ik vrezen
spiegelende kinderen
bijziende reigers
en diep uitgesneden vrouwen
wat ik achterlaat
zal ongezien zijn
hoe mijn schaduw op
handen wordt gedragen
en ik een plaats
zoek tussen zenit en dieptepunt
zwervend tussen
torens of boven de waterval
ben ik van beide
oevers nooit meer thuis
dan ergenstussenin
paul vincent
het winnende gedicht. mooi is de keuze om de tekst langs een as te
schrijven. het laatste vers, met die enorme witruimte tussen het eerste woord
en het laatste, geeft de uitersten weer waartussen een nomade zich beweegt: het
zenit van het verlangen en het dieptepunt van de ontworteling. de nomade als
een koorddanser, balancerend tussen de hemel en de afgrond.
de lay-out van dit gedicht doet me vreemd genoeg denken aan een
kreeftje, met een dikke kop en kleine schaartjes, haha!
paul vincent schrijft heel toegankelijk, met een overvloed aan beelden,
die telkens opnieuw de kerngedachte illustreren: de spanning tussen droom en
realiteit. ik zou durven zeggen: paul vincent, haal je rode bic te voorschijn
en schrap finaal nog een tiental woorden. dan is dit gedicht de perfectie zelf.
Albert Camus, nomade
De weg langs seizoenen heet eindeloos,
maar is, bemeten in tijd, stukje bij beetje
door een landschappelijk leven trekken,
rivieren oversteken, wereldzeeën bevaren,
ooit ergens zonder vragen van boord gaan.
Morgendauw ligt op ingeslapen woorden,
als dromen ingefluisterd, luid toegejuicht
binnen vervlogen idealen - met mythes,
zinsbegoochelingen, revoltes en bovenal
gesjirp van bochelcicaden - sisyfuscadans.
Ginds een processie van normen en waarden
die in houten beelden vereeuwigd werden,
maar nu een ventweg neemt en zie, verdwijnt
in een verkommerde, ondergrondse garage;
dan is er geen ontkomen meer aan: de taal
achter je laten, ervan ontdaan verder gaan,
wandelen tussen wat zwijgt - van nature.
Simon Buschman
het leven, zegt simon buschman, is niets anders dan door een
landschappelijk leven trekken, rivieren oversteken en zonder vragen te
stellen ooit ergens van boord gaan. la vie, un long fleuve tranquille...
als oefening teken ik hier een reeks termen op uit simons gedicht: een
eindeloze weg, trekken, varen, van boord gaan, vervliegen, een processie van
normen en waarden, verdwijnen, verkommeren, achterlaten, ontdaan verder gaan,
wandelen tussen, zwijgen, van nature. een perfect passende guirlande van
woorden in een gedicht met als titel: albert camus, nomade.
de dichter draagt zijn gedicht op aan de franse schrijver albert camus,
die hem leerde in zijn (nomadische) zoektocht naar de zin van het leven een
mens te zijn vol mededogen. mythes, idealen, de waan van de revoltes en andere
zinsbegoochelingen zijn efemeer. het bestaan is wat het is; er rest ons alleen
nog een vredevol zwijgen, zelfs de taal is onderdeel van de droom.
de jury oordeelde deze tekst als zijnde te diepzinnig. tja, misschien
had simon de naam camus niet in de titel moeten vermelden, maar in een voetnoot
verduidelijken. de naam van deze schitterende franse auteur in de titel van een
gedicht: voor sommige lezers misschien intimiderend.
vind het vermakelijk, hoe over poëzie wordt geoordeeld als eenzelfde
gedicht door verschillende mensen wordt geïnterpreteerd. uiteindelijk zoekt de
groep (de jury in dit geval) naar een soort tekst die door iedereen kan worden
gesmaakt: niet te moeilijk, niet te makkelijk. het uiteindelijke commentaar is zeker
mainstream en omschrijft meestal het gevoel dat gewone mensen (en niet de
specialisten!) hebben over poëzie.
een gedicht moet makkelijk leesbaar zijn, mooi klinken en vooral: er moet een factor aanwezig zijn die appelleert aan een (aangenaam?) geestelijke
oefening, bijna zoals kinderen gezegden of spreuken of spreekwoorden leuk
vinden. daarom zijn rijmgedichten of allitererende gedichten of licht
sloganeske verzen bijvoorbeeld populair.
ik bedoel dit helemaal niet denigrerend: poëzie is ook taal gebruiken op
geestige (en ik bedoel daarmee niet: grappige, maar wel vernuftige) wijze,
zodat mensen plots bewogen raken en luisteren.
ondanks het oordeel van de jury vind ik simon buschmans gedicht (technisch)
perfect: er staat geen woord teveel of te weinig. albert camus, nomade
is geschreven in een bevallige, volgehouden, zachtvloeiende taal en bevat een
intense boodschap.
voor ik commentaar geef omtrent het literaire gedeelte van het evenement op 7 oktober, (in het hannah-huis in herent), nog even dit:
stiekem maakte ik ook enkele foto's van het schattige tuintje. de mooie kleuren van bloemen en heesters in het herfstzonnetje waren een feest voor het oog......
neen, dit zijn geen echte klaprozen. het zijn bloemen van keramiek, ontworpen door de keramiste anita huybens (1949-2008).
anita huybens liet zich inspireren door het gedicht vanLieutenant Colonel John McCrae, 1872-1918:
en voelde zich geroepen zich in te zetten voor slachtoffers van landmijnen. zij ontwierp deze prachtige papavers, met de bedoeling ze te verkopen ten voordele van oorlogsslachtoffers.
vrijwilligersorganisatie klaprozen
voor vredevzw zet het vredesinitiatief van anita huybens verder.de integrale opbrengst gaat naar twee organisaties: grote klaprozen worden verkocht
ten
voordele van het ontmijningsproject van apopo. de kleine klaprozen ten
voordele
van een palestijnse circusschool...
.
maar nu de bekendmaking van de poëzieprijs 2012, in samenwerking met de literaire organisatie mengmettaal. het was een leuke kleine plechtigheid, het publiek was geïnteresseerd. eigenlijk zijn kleinschalige poëziewedstrijden best te smaken; alles wat kleinschalig is, trouwens, is menselijker, concreter, tastbaarder dan een mega-evenement. mijn mening, natuurlijk!
zei wislawa szymborskaniet: één dichter, fantastisch, twee dichters ook goed, maar honderd
dichters: belachelijk!
het thema van de wedstrijd was: nomade. de eerste prijs ging naar paul vincent uit retie. laureaten waren simon buschman uit nederland/spanje, wim van den abeele uit haasrode en rik dereeper uit rollegem.
in een volgend bericht ga ik in op dit thema, want daar is heel wat over te zeggen, en bespreek ik ook de winnende gedichten...
nu eerst enkele kiekjes!
op deze foto leni creuwels, galeriehoudster en de leden van de jury van het literaire genootschap mengmettaal.
paul vincent leest zijn gedicht voor. de omstaanders kijken geïntrigeerd naar het gedicht, dat op een grote affiche achter glas was tentoongesteld.
niet zo'n beste foto. oeps! het woord reizigers was trouwes fout: er moest reigers staan.
leni vertelt dat het winnende gedicht gedurende zes maanden zal opgehangen worden aan de gevel van het hannah-huis. maar het zeildoek met het winnende gedicht erop geprint was nog onderweg: dhl was aan de deur geweest maar toevallig was niemand thuis.
en zo lag het gedicht van paul vincent nog in de opslagplaats van dhl! jammer...
nog een foto van een stralende leni in de achterkeuken. daar hing niet alleen het plasieken pakket van brigitte romazko, maar je kon er ook lekkere huisbereide jam kopen (frambozen en moerbeien, abrikozen uit de drôme) die leni verkocht ten voordele van het project terres nouvelles encasas para madres solteras, beiden in guatemala.
zelfs de koekjes achteraf hadden een bijzonder verhaal! zij werden gebakken in een kleine dorpsbakkerij/annex winkel/annex dorpsherberg in het onooglijke langdorp. hilde verbinnen richtte tegelijk ook nog een arbeidszorgproject op voor personen met een
verstandelijke beperking, het hof van vlaanderen.
besluit: proficiat, galerie hannah!
ben totaal onder de indruk...
had dan ook heel wat notities neergekribbeld in mijn knalrode moleskine agenda.
dit lijkt wel een wonder: in de huidige maatschappelijke context waar ruwheid en agressie worden beloond, is galerie hannah waarachtig een vredeseiland!
in en rijhuis in de gemeente herent bij leuven verleden zondag (7 oktober) een parel van een galerie ontdekt: galerie hannah, huis voor kunst en samenwerking, mechelsesteenweg
361, 3020 herent.
voor een gemeente met amper 8000 inwoners is dit super! tentoonstellingen
vormen de meest zichtbare werking van hannah, maar de
organisatie verbindt kunst ook met interculturele projecten. op hun website http://www.hannah2.be/ kan het programma in detail geraadpleegd worden, zelfs een virtuele tour omtrent de nieuwste tentoonsteling, out of africa, behoort tot de mogelijkheden. maar vermits ik de laatste tijd graag zelf fotoreportages maak publi ik hieronder mijn eigen kleine selectie.
de nieuwe tentoonstelling: O U T of A F R I C A startte op 30 september. neen, geen link met het beroemde boek van de deense barones karen von blixen, maar wel de uitvoering van een agendapunt van galerie hannah, die kunstenaars uit verschillende culturen samenbrengt.
te zien: afrikaanse maskers
afrikaanse beelden
aan de muur een geweven doek beschilderd met de
bogolan-techniek, van de malinese doumbia boubacar en medewerkers.
bogolan betekent: stof beschilderd met modder. deze modder komt o.a. uit de
niger en bevat veel ijzer, wat zorgt voor de mooie diepzwarte kleur.
de stof wordt in een lichtgeel soepje van ngaláma-planten gedompeld, gedroogd
in de zon en daarna beschilderd.als de modder helemaal droog
is, wordt die ervan afgeklopt. ook sap van gekookte boomschors wordt gebruikt,
dat geeft een hele mooie rode kleur. om de stof witter te maken zodat de
kleuren feller lijken, gebruikt men zeep.
deze leuke mannetjes komen niet uit afrika maar zijn het werk van de westvlaamse kunstenaar frank vanhooren. ze kijken ernstig, zijn in zichzelf gekeerd, in gedachten verzonken, beetje droevig, maar tegelijk ook grappig. het zijn dit soort 'mannekes', met die specifieke uitdrukking op het gelaat, die je tegenkomt op een nevelige ochtend op straat, aan de bushalte of op een druk perron. zij schrikken als je hen aanspreekt.
hier nog mannekes van frank vanhooren, met aan de muur een schilderij van alexey terenin (moskou/ praag)
leen stalmans schilderde de vaart in leuven
deze originele installatie (architecture 1) werd gerealiseerd door brigitte romazko (senantes, france)
een groot opghangen pakket,van plastic (?), met touw omzwachteld en van onregelmatige vorm, met een kijkvenstertje!
en wat zien we als we kijken door het venstertje? rara, een poppetje op de fiets!
zo, dit was dus mijn selectie. galerie hannah is wel heel erg internationaal!
in een volgend bericht vertel ik over het literaire luik van galerie hannah!
nog even, voor de derde en laatste keer, nagenieten van sehnsucht....
1.
ach, ik blauw van jou, ik blauw van jou, ik blauw in 't diepst van mijn gedachten...
(uit: vroege gedichten)
argh! dit schilderij van pascal-dagnan-bouveret is wel het summum van dramatische pose en theatrale representatie van het begrip sehnsucht!
iedereen kent het mythische verhaal van orpheus en eurydice: 'door het hele land werd de fantastische zanger orpheus geprezen. hij was de zoon van de koning van thracie en had van zijn moeder calliope de gave van de zang geërfd, waarmee hij alle mensen in vervoering bracht. maar bij de dood van eurydice was orpheus ontroostbaar. hij kon zich geen leven zonder eurydice voorstellen. hij zong
een klaaglied en tam omringden de wilde dieren hem en de bomen hielden
hun ruisen in... '*
2.
gisteren had
ik een geheim contact met de heilige theresia van avila / oorspronkelijke naam: teresa sánchez de cepeda y ahumada / zij was een specialiste in
levitaties hallucinaties exhaltaties / zij mag van geluk spreken dat ik met
haar contact heb / want normaal spreek ik niet met onbekenden
kussens zacht en
geurig als rozen van satijn / stoffen van brokaat
en zijde / zetels bekleed met
het velours van luxueuze treinen / mijn langoureuze,
onwezenlijke droom / mijn intieme
boudoir, mijn gracieus geheim
(uit: interiors, vroege gedichten)
isabelle de borchgrave, 18de eeuwse papieren schoentjes*
vreemd, vele van de foto's, installaties, schilderijen en kunstwerken op de tentoonstelling sehnsucht in gaasbeek vond ik passen bij gedichten van me!
de omgekeerde wereld: nu eens geen teksten schrijven bij plastisch werk, maar plastisch werk als ondertiteling bij poëzie...
raak
het spoor niet bijster, observeer nauwlettend de bewegingen van gras
(uit: vroege gedichten)
Marijke van Warmerdam, In the distance, 2010, film loop, colour, 2:00 min. (film still) ridderzaal
waar hij nu gaat is het zo licht. / ik volg hem met
mijn ogen groot, / maar zie alleen een schim. mijn moeder / droomde mij een prins van
marmer, / zij droomde mij een ster. / waar ik nu sta, is het voor eeuwig stil.
(petite fleur, de tuinen van thevenet)
Champs-Elysées, Ilfochrome sur aluminium, 75 x 150 cm, 2009, egmondtrap
wacht maar tot de
tropen komen / the deep blue sky and the bayou / wij krijgen de helft van het
huis, de deur wordt vooraf opgestuurd / pakjes op onweer / stortregens in de
keuken / de bakken / meeuwen, zij vormen het echte gevaar / daarom houden wij
het op een bed / waarop alles gespreid / alles verzorgd tot in de donkerste
puntjes van de oneindigheid / daar ben ik niet zo zeker van/ niet van het
heelal / het alomvattende water/ het regent hier overal / overal leugens /
nachtblauw is de nacht en ademloos de rozen / zij bloeien in schoonheid / een
witte roos is de max / verrukkelijk / en dan rabarber / verpulverd
nog maar een weekje geleden een fantastische tentoonstelling gezien, sehnsucht, in het kasteel van gaasbeek. de titel betekent zowel heimee, als verlangen als nostalgie. maar volgens de brochure (naar beneden scrollen, please) kan dit ook een gevoel zijn dat gelinkt wordt aan onze fundamentele ontevredenheid, een koesteren en koesteren van onze (menselijke) onvolmaaktheid en dat gevoel kan zelfs leiden tot een soort verslaving.
wat, bedenk ik hier plotseling, ook een vorm van (eigen) liefde is: we zijn niet perfect en daardoor zijn we mens en lijken we dus op elkaar en juist daarom houden we van onszelf en van elkaar...
het was een nocturne. de kunstwerken in de zalen en zaaltjes waren mysterieus verlicht, maar de wenteltrapjes niet en vermits ik in het gezelschap vertoefde van enkele golden girls werden er nogal wat gilletjes geslaakt en zwaaide men met gsm-zaklampjes. elke zaal (en dat vond ik subliem) was geparfumeerd, echt waar. ik was nogal nieuwsgierig naar die geuren en vroeg de gids voortdurend: welke geur is dit en welke geur is dat en de arme man moest telkens in zijn papieren snuffelen om te antwoorden: o, dit is een mengsel van linde, bergamot en dragon... en dit, mevrouwtje, is kaneel.. en nu madammeke, ruikt u boisfarine en iris enz... uiteindelijk giechelden we de hele tijd, want de superbizarre installaties waren blijkbaar niet echt naar de zin van de gids, die wel vurig werd als hij klassieke schilderijen van commentaar kon voorzien!
we mochten jammer genoeg geen foto's nemen van de tentoonstelling, maar ik vond afbeeldingen op internet en in een volgend bericht zal ik ze tonen...
tot slot wi ik nog vertellen dat uiteindelijk de nacht was ingetreden en van het mooie schemerlicht (zie foto's) niet veel was overgebleven. we moesten doorheen het grote park naar de wagen (zoeken) en de kronkelwegjes waren alleen maar verlicht door kaarslicht.... creepy!
'Net buiten Brussel maar middenin de glooiende heuvels van het
Pajottenland troont het Kasteel van Gaasbeek. De middeleeuwse burcht
kende een bewogen geschiedenis en evolueerde van strategisch bolwerk
naar riant buitenverblijf. De graaf van Egmond was een van de bekendste
eigenaars. Het huidige gebouw kreeg zijn romantische restyling op het
einde van de negentiende eeuw dankzij de excentrieke markiezin Arconati
Visconti.'
bijna de hele gevel is vernieuwd, alleen het torengebouw links is nog oorspronkelijk
op het binnenplein zagen we pauwen...
en een citroenboompje.
sehsucht heeft ook te maken met het gevoel dat het echte geluk zich altijd op een andere plaats bevindt dan die waar je zelf bent. vandaar ook het smachtende verlangen naar verre oorden.
kennst du das land wo die zitronen blühen? (johann wolfgang von goethe)
SEHNSUCHT
(uit de brochure)
7 september - 11 november 2012
Een onstilbaar verlangen
Sehnsucht Iedereen kent het wellicht, dat
bitterzoete gevoel. Verlangen, heimwee of nostalgie naar iets dat zowel
tastbaar als ongrijpbaar kan zijn. Het Duitse woord houdt zowel verlangen als
verslaving in. Soms doet het dan ook pijn, fysiek zelfs. Maar vaak is het een
schoon gevoel, dat gekoesterd wordt.
Romantici wentelden zich
in hun Sehnsucht. Het Kasteel van Gaasbeek, dat in volle romantiek
werd herbouwd tot een soort übermiddeleeuwse tijdmachine, is zelf een plek
die heimwee en verlangen naar ooit en er was eens belichaamt. De
tentoonstelling die neerstrijkt in de van nostalgie doordesemde kasteelzalen van
het Kasteel van Gaasbeek is opgebouwd als een onderdompeling in een paradijs
van sferen. Geïnspireerd door onze laatste markiezin licht curator Oscar van
den Boogaard in de van nostalgie doordesemde kasteelzalen hoe kunstenaars
vandaag gestalte geven aan hun Sehnsucht. Koppelen zij het los van
persoonlijke gevoelens en geven zij het een universele status? Is het een
manier om uiting te geven aan onze fundamentele ontevredenheid met de
onvolmaaktheid van ons bestaan, van ons eigenste hier en nu? Is het een
vluchtweg of eerder een stuwende inspiratiebron? Van den Boogaard zelf
omschrijft het als een lege doos waar je je eigen verlangen(s) in steekt.
Kunstenaars: Marina
Abramovic & Ulay, Andrea Appiani, Pascal Dagnan-Bouveret, Camille
Claudel, Isabelle de Borchgrave, Wim Delvoye, Sam Dillemans, Désirée Dolron,
Cerith Wyn Evans, Adam Fuss, François Gérard, Marnix Goossens, Yang Jiechang,
Anselm Kiefer, Joachim Koester, Carola Mücke, Muntean & Rosenblum,
Deimantas Narkevicius, Erwin Olaf, Alphonse Osbert, Chloe Piene, Diana
Rattray, Eric Rondepierre, Ary Scheffer, Nedko Solakov, Piet van der Ouderaa,
Ruud van Empel, Jan Van Oost, Hannes van Severen, Marijke van Warmerdam,
Barbara Visser.
retrospectieve willie cools (vrouwen met hoofd, mannen zonder hoofd))
ik nam een reeks foto's
van de schilderijen in de beethovenzaal. ik beperkte mij tot de doeken met rood
als hoofdkleur. want, dames en heren, het evenement speelde zich af in
een stralend decor, nl temidden van de schilderijen van willie!
eerst toon ik de dames zonder hoofd (dus zonder hoofdpijn?)
dit horizontale schilderij was opgehangen aan de
trap. heel mooi vind ik de donkerroze spatten verf op het lichaam van de
damsfiguur. de vrouwen van willie cools hebben wel geen hoofd,
maar des te meer armen en benen!
maar onderstaande dames hebben een hoofd en
volgens hugo, ook geen hoofdpijn. een kwinkslag aan het adres van de
geëmancipeerde dames, die ook willen meetellen. maar elke vrouw ervaart nog
dagelijks hoe moeilijk het is om in een mannenwereld het hoofdje erbij
te houden...
daaom vind ik - en dit is een kleine afwijking in mijn bericht - de naakte
hompen mannenvlees zonder hoofd van kunstenares berlinde de bruyckereook
een echt statement!
Installation view, Mysterium Leib. Berlinde De Bruyckere im Dialog mit Cranach und Pasolini, Kunstmuseum, Bern, 2011
(ik heb altijd gezegd, dames, als het jullie teveel wordt, schrijf en schilder
erover en maak een eigen kunstwerk!)
.
terug naar willie's verrukkelijke vurighheid. dames (met een hoofd) en heren (zonder hoofd).... kijk en geniet!
een toemaatje: het laatste schilderij dat ik publi is een doek
uit de prille beginperiode. jo beweerde dat zijn vader zeker niet zou hebben
gewild dat dit getoond werd tijdens deze retrospectieve, want helemaal niet
zijn stijl.
oeps! de laatste tijd dwarrel ik van de ene
tentoonstelling naar de andere. ik verdrink bijna in mijn notities!
vandaag wil ik toch onderstaand bericht afwerken, het stond sinds eind september in
de startblokken: de retrospectieve tentoonstelling omtrent willie cools
in duffel. duffel, zegt u, nooit van gehoord, nooit geweest? wel, wel, ik ook
niet, tot die bewuste 21 september!
hoe klein en bescheiden dit stadje ook is, het bezit een schitterende
kunstkring: de pelicaen, onder kundige leiding van dhr. hugo
van vlaslaer, die zijn loopbaan als leraar fysica vaarwel zei om zich
prompt te wijden aan literatuur en kunst.
sinds ik het kunstwereldje onveilig maak, ben ik zelden getuige geweest van zo'n
feilloos georkestreerde presentatie van een artistiek evenement!
hugo schreef een schitterende speech, die om beurten door mevrouw lili
stevens, schepen van cultuur, hugo himself en woordkunstenares christa
met veel panache werd gebracht. de samenwerking verliep op rolletjes.
mevrouw de schepen had haar rol tot in de puntjes voorbereid, hugo zei zijn
tekst met een ondertoon van humor en christa las met verve de teksten en gedichten voor! daarna konden we naar hartelust rondsurfen (om een
modern woord te gebruiken), niet alleen op de receptie maar ook op de tentoonstelling. op de benedenverdieping
werd trouwens ook interessant werk van willie cools getoond, uit vroegere en andere reeksen.
op deze foto jo cools
(zoon van), schepen lili stevens, hugo van vlaslaer
en woordkunstenares christa vluymans:
dit is christa, die met gevoel voor nuances
voorlas. na de receptie vergezelde ze mijn vriendin betsy en ik naar het
station en bleef zelfs wachten tot de trein kwam. hoe attent! onderweg vertelde
ze dat in duffel vroeger een stevige wollen stof werd geweven, die dan naar
engeland werd verscheept om duffel-coats van te maken.in duffel worden trouwens
verrukkelijke pralientjes verkocht in de vorm van kleine duffel-coats.
schattigf!
Lili:
Willie was een fervent tegenstander van de
conceptuele kunst. In de uiterste vorm is dat rommel van je zolder halen, die
naast elkaar schikken zodat er toch iets van uitgaat en dan plaats je dat
rommelensemble in een museum voor hedendaagse kunst. Het is door de kunstenaar
bedacht, is een schepping en het kan liefhebbers van het genre treffen. Maar je
moet voor dat soort beeldende kunst niet kunnen, niet kunnen schilderen, beeldhouwen,
etsen of wat dan ook .Willie was overtuigd dat beeldende kunst zonder kunnen
niet kon. Hij heeft zelfs een manifest tegen de conceptuele kunst uitgedeeld in
Antwerpen aan het museum.'
Hugo:
Hij schilderde zelfs vrouwen zonder hoofd... Maar enkele dames op een vernissage in een
galerie vroegen hem: Waarom schilder jij vrouwen zonder hoofd?Wil jij zeggen dat wij geen hoofd hebben,
niet kunnen denken? En de WW, welwillende Willie schonk de Willie-vrouwen
daarna steeds een hoofd met verstand en zonder hoofdpijn.'
jo cools luisterde bedachtzaam naar de sprekers.
aan het eind nam hij zelf het woord en plaatste het werk van zijn vader in een
tijdskader. alhoewel willie op de academie les kreeg van 'impressionistische'
leraars, evolueerde hij al vlug naar een vorm van neo-expressionisme, een
richting in de schilderkunst met als ijkpunten karel appel en cobra. tegelijk
ontwikkelde hij een eigen stijl en experimenteerde met allerlei technieken.
voor ik verder vertel over deze tentoonstelling, toch even een duiding omtrent de titel: la nature was de bijnaam van louis thevenet, de mensen noemden hem zo, misschien omdat hij nogal lyrisch deed over de natuur, vooral als hij een glaasje faro te veel had gedronken, ahum... en de witte neger is het koloniale beeld in het halse stadspark van beeldhouwer dolf ledel (schaarbeek 1893- etterbeek 1976), vrijdenker en humanist.
...
ja, de molenborre is een pittoresk plekje en menig kunstenaar liet zich door deze spot inspireren! jef colruyt schreef overigens over robert honings (halle 1908- 1967): zijn manier van schilderen trof mij: argeloosheid, een ietwat naïeve oprechtheid, eenvoud, spontane expressie. j. p. laus zegt dit zo: de onomzeilbare, dwangmatige manier waarop hij zijn landschappen en stadszichten neerzette.
en:
robert honings schilderde zijn olieverfschilderijen als een aquarel, waarbij het wit van het papier een belangrijke rol speelt. honings werkte op een goudgele achtergrond die hij liet meespelen, wat zijn schilderijen een zekere blijdschap gaf. hij bracht licht in zijn onderwerpen door overschildering met witte toetsen.
op p. 89 van de publicatie staat nog een afbeelding van een ander schilderij van honings, grootheide 1936; jammer genoeg heb ik geen foto van dit verrukkelijk werk.
argh! de naam honings associeer ik nog altijd aan een halse tapijtenwinkel, maar nu ik het werk van robert honings heb leren kennen, weet ik wel beter! en heel gek: ik spreek die naam nog altijd uit als rwobert honey en dan denk ik aan hollywood...
vaartkant, jules devedeleer
jules devedeleer (dworp 1989- halle 1981), vader van, was in halle gekend als bohémien-schilder en zou zelfs enige tijd in een woonwagen hebben gewoond. hij was leerling van paul craps. dit stukje landschap langs de vaartkant is nog altijd herkenbaar en ik denk dat, als je beusingestretchje doorloopt en links langs de vaartkant wandelt, je dit plekje nog tegenkomt.
zo de vader, zo de zoon: dit had evengoed een schattig werkje van rené kunnen zijn!
de laatste kunstenaar die ik in dit blogbericht wil belichten is armand moussiaux (halle 1899- halle 1978), die op dertienjarige leeftijd in het kleermakersatelier van zijn oom zijn eerste schilderijtje maakte. hij won in 1935 een nationale affiche-wedstrijd georganiseerd door de belgische spoorwegen en werd daar aangeworven als publiciteitstekenaar.
deze zennemeander vind ik typisch een schilderijtje uit de eerste helft van de 20ste eeuw, het soort prent dat bij mijn bobonne in tijdschriften als le soir illustré en le patriote illustré kon worden bewonderd. het doet zelfs een beetje art-deco of jugendstil aan, zo met die gestileerde natuur en die kleuren...
armand moussiaux deed zijn ideeën op tijdens wandelingen en schilderde ze in zijn atelier op eigenzinnige manier, waarbij hij soms elementen toevoegde die niet vanuit het waarneembare maar vanuit zijn brein ontstonden, zegt j. p. laus.
over die laatste stelling denkt mijn vriendin lieve diep na: in de liggende vitrine hoogstwaarschijnlijk een tekening of afficheontwerp, aan de muur nog een schilderij van moussiaux. de grillige purperen schaduw bevond zich dus eerst in het brein van armand en werd daarna overgeheveld naar het schilderij, tiens tiens....
de tentoonstellingszaal was eigenlijk iets te klein om het overweldigend aanbod aan illustratie- en documentatiemateriaal tot zijn recht te laten komen, maar veel werd goedgemaakt door het zachte licht dat van bovenaf door deze mooie glasramen naar binnen vloeide...
een samenscholing van kunstenaars! links lieve bollaert en echtgenoot patrick, die net het project verankerd hadden afgesloten, rechts j. p. laus. gedurende de zomermaanden liep j. p. glunderend door door de straten van halle, men zag werkelijk dat hij gepassioneerd bezig was met een plan.
en wat voor een! hij verzamelde werk van meer dan vijftig kunstenaars voor deze tentoonstelling (50!) en betrok intens familieleden, vrienden en eigenaars van schilderijen en artefacten betreffende deze kunstenaars bij dit project. een titanenwerk! daarbij bleef hij bescheiden op het achterplan; in zijn publicatie vind ik trouwens bij de lijst kunstenaars zijn naam niet terug, wel van collega-kunstenaars die actief waren toen zijn eigen carrière in de startblokken stond.
zo'n houding is natuurlijk super. ik kan niet anders dan j. p. laus hartelijk gelukwensen voor deze geslaagde onderneming, voor dit verrukkelijke evenement!
en niet te vergeten: een 10/10 voor zijn publicatie, een aanrader voor iedereen die geïntereseerd is in de kunstgeschiedenis van halle, of liever: voor elkeen die graag prentjes kijkt en boekjes leest...
* Jean-Pierre Laus, Van La Nature tot Witte Neger, Beeldende kunstenaars in Halle 1912-1958, publicatie ter gelegenheid van Open Monumentendag Halle 2012.
Ik ben Van Overstraeten Nicole, en gebruik soms ook wel de schuilnaam yasmin.
