Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
28-09-2011
VERVOLG
Vervolg
Oude vestingtoren
Spoorlijn
Windwijzer met ster en
maan
Boosenburg toren met
aangebouwde patricierwoning.
Plaat Bromseburg
Burcht
Burcht
Wijngoed (Winzer is iemand
die zijn eigen wijn maakt.)
Glimp op de Loreley Onderaan de Loreley -rots staast een standbeeld van de nimf.
De dichter Heinrich Heine heeft aan de hand van dit verhaal het gedicht die Loreley geschreven, waarbij ook een melodie werd gemaakt: Ich weiß nicht was soll es bedeuten, daß ich so traurig bin. Dit lied behoort nog steeds tot de populairste van alle Duitse liederen.
Vandaag verkennen we de
noordoostelijke kant van het Odenwald, onze laatste dag hier.
Te Amorbach bevindt zich
een van de vier benediktijnerabdijen van Duitsland. Het ontstaan voert terug
tot 734. De opheffing gebeurde tijdens de Napoleontische tijd in 1803. Alles
kwam toen in handen van het vorstenhuis van Leiningen.
Op sloffen ( omwille van
de prachtige vloer) schoven we naar de Groene zaal of feestzaal. Een gidse gaf
uitleg over de diverse taferelen. Vervolgens kwamen we in de oude bibliotheek,
30.000 in leer gebonden boeken. Met onze sloffen boenen we de kunstige vloer uit
diverse houtsoorten. Daarna volgdede
machtige barokrococo kerk die schittert van het bladgoud. Hier staat een van de
beroemdste orgels van Duitsland, het orgel van de gebroeders Stumm van 1782.
Spijtig dat het toeristisch seizoen voorbij is, want dan dreunt het orgel op gezette
tijden.
Daar we moeten omrijden
komen we in een boerendorp terecht. Ik zie rijpe tomaten in een voortuintje
staan. Buitentomaten waren dit jaar bij ons niet te kweken. Opmerkelijk: haast
elk huis heeft zijn moestuin. In de meer toeristische streken zijn moes of
siertuinen zo goed als niet meer te bespeuren.
In Miltenberg aan de Main
(bijrivier van de Rijn) gaan we middagmalen. Daarna wandelen we tussen de vele
toeristen. Nog zeer veel vakwerkhuizen. We klimmen tot de burchtruïne met
groots panorama over stad en rivier. Aan de muur staat een pruimelaar, een
Hausschwetse met rijpe vruchten. Op de muur staande kan je bij de vruchten. Ik
hoorde dat een gezelschap van De Stille Kempen in de vorige paar weken hier eveneens
geweest was en dat de pruimen toen ook al geproefd werden. Nu zijn ze bijna
overrijp.
Als laatste bezoeken we
nog een oud joods kerkhof. Hier komt niet veel volk. Mij valt een machtige
tamme kastanje op, een zeer zeldzame boom in het Odenwald.
We zijn in de deelstaat
Beieren. Het is de grootste wat oppervlakte betreft van de Länder. In t totaal
telt Duitsland zestien deelstaten of Länder.
Het landschap is nu meer
open. We rijden op het plateau. Het bedevaartsoord Walldürn is de volgende
bestemming. Druk is het op dit moment allerminst. We zien er op deze vrijdagnamiddag
geen kat. De lange terugweg voert naar Eberbach, want daar wacht de
Viktoriatorte.
De befaamde Engelse
koningin Victoria stamt namelijk af van een adellijke familie van hier. Haar
moeder Marie Louise Victoria van Saksen- Coburg- Saalfeld was een zuster van
Leopold I, de eerste koning der Belgen.Zij trouwde een eerste maal met
Karel Frederik van Leiningen. Ze woonden in Amorbach en na zijn dood huwde zij met
Eduard August, hertog van Kent. Ze woonden een tijd in Engeland, maar kwamen
terug naar Amorbach. Ze woonden ook een tijdje in Eberbach. Zij kregen 1
dochter Victoria, die 63 jaar koningin van Engeland was (1837-1901): het
Victoriaanse tijdperk, het Verenigd Koningrijk op het hoogtepunt van zijn
macht.
Een patissier van Eberbach
bakte in 1962 een taart voor het koningshuis van Zweden. Hij stuurde deze ook naar
het koningshuis van Engeland. De Viktoria Torte van Eberbach werd een begrip.
Deze
taart gingen we bij de pasteibakker zelf proeven en zij viel ook bij ons in de smaak,
licht en lekker!
Vandaag bezoeken we
Heidelberg, de romantische universiteitsstad aan de Neckar, een zijrivier van
de Rijn.
Hier zijn er meer
toeristen dan we totnogtoe gezien hebben.
De stad telt ongeveer
135000 inwoners en een 25000 studenten. Die zijn er blijkbaar nog niet. In
Rothenberg, het dorp waar we logeren, spoeden de kinderen van het lager
onderwijs zich tegen half 8 al naar school, die duurt tot s middags.
We rijden eerst langs de
Neckar en worden gewezen op de plaats waar we om vier uur met de boot zullen
vertrekken.
De lange winkelstraat
loopt parallel.
We keren terug naar de
halteplaats voor de bussen voor de verkennende wandeling.
Op de marktplaats bevindt
zich de H. geestkerk met toren die een panorama op de stad biedt. Daartegenover
staat Haus Ritter uit 1592 in Renaissancestijl. In dit chique restaurant hebben
we straks een heerlijk middagmaal. We reizen in stijl.
In de straat naast de
H.Geestkerk bevindt zich de befaamde chocolateriewinkel van Heidelberg.
We wandelen een eind op de
Alte Brücke. We hebben hier een goed zicht op de grote burcht in restauratie op
de bergflank. Via de oude stadspoort met twee torens komen we de stad weer in.
Er zijn veel toeristen. We wandelen een eind door de winkelstraat en slaan dan
links af naar een pand met uithangbord Karcher: dit was het studentencachot.
Het was een eer in eerdere dagen, er even of tot 14 dagen opgesloten te worden.
Men bracht er een min op meer kunstzinnig aandenken aan.
Vandaar gaan we naar de
eerbiedwaardige aula van de Ruprecht- Karl universiteit van 1386, de oudste van
Duitsland.
De filosoof Hegel was er
ooit prof.
Fijn middagmaal in Haus
Ritter.
Een gedeelte van de groep
brengt een bezoek aan de universiteitsbibliotheek met een oude oorkonde, een antieke
catechismus en bovenal het Manessische Liederhandschrift van rond 1300,
prachtig geïllustreerd met miniaturen. Het is een verzameling van gedichten en
liederen van de Middeleeuwse minnezangers. De bibliotheek is gratis
toegankelijk.
Daarna is er nog tijd om
de toren van de H. geestkerk te beklimmen en te winkelen.
Om 16 u vertrekken we
stroomopwaarts voor een anderhalf uur durende vaart naar Neckarsteinach. We
zitten op het zonnige bovendek. Tweemaal moeten we een sluis in. Na 7 minuten
varen we 5 m hoger.
Na het avondeten is er in
de wijnkelder van het hotel een wijnproefavond, verzorgd door de hoteleigenaar.
Chauffeur Willem is weer tolk. Een zoete dessertwijn van Siegerrebe spätlese valt
het meest in de smaak, maar ook een rode wijn van Dornfelder en Portugieser
scoort hoog. Er wordt ferm gezongen onder stimulans van consulent Jef Van Den
Eynde. Louis Van Eyck, 83 brengt ons een fenomenale Boerke Naas, echter kan
niet!.
FOTOS
1.Kerk
van Rothenberg
2.Geautomatiseerde
ophaling van het afval
3.Landschap
4.Landschap
met restboomgaard of in het Duits Streuobstwiese.
5.Zandsteen,
het bouwmateriaal van de streek
6.We
rijden over de Neckar
7.De
oude Brug bij het binnenrijden van Heidelberg
8.De
historische chocolaterie
9.Op
de Neckarbrug met op de achtergrond de toegangspoort met de 2 torens
Met gegevens uit een
artikel van Dr. Helga Buchter-Weisbroth
De wal- of okkernoot
(Juglans regia) stelt eisen aan het klimaat: een milde winter en geen vorst
tijdens de bloei. Laat bloeiende notelaars bieden uitkomst. Ik heb dit
ondervonden bij mijn eerste notenboom. Ik plantte die in oktober 1962, net voor
een van de zwaarste winters van vorige eeuw. Tijdens de volgende lente bleek de
stam bevroren. Later liepen er aan de voet 3 loten uit waarvan er twee later een
tweeledige boom vormden. Het was echter een zeer onvruchtbare exemplaar. Na
veertig jaar heb ik hem vervangen door een vruchtbare zaailing van eigen kweek.Dit jaar dragen de notenbomen uitstekend. Vorig jaar bevroren de bloemen
van de helft van mijn bomen. Zeer dikwijls zie dan ook dat de nieuwe toptakken
er zwart-bevroren bijstaan.
Voor de rest zijn noten
meestal gezond groeiende bomen die niet moeten gesnoeid worden. Als toch een
tak moet weggenomen worden dan moet dit tijdens het groeiseizoen gebeuren, van
mei tot oktober. Snoeien tijdens de winter of voorjaar veroorzaakt (erg)
bloeden.
Aardbeien- druiven- walnoten
Frambozen, braambessen,
maar vooral aardbeien en druiven hebben met walnoten eenzelfde eigenschap
gemeen : ze behoren tot de weinige voedinggewassen met een noemenswaardig
gehalte aan ellaginezuren. Ellaginezuren
beschutten tegen kanker. Hun phenolverbinding blijkt tot 300 keer effectiever
tegen kanker dan andere Phenolzuren.
Ellaginezuren blokkeren giftstoffen als nitrosaminen, gechloreerde
koolwaterstoffen en aflatoxinen. In vergelijking met aardbeien en druiven
hebben walnoten een duidelijk hoger gehalte aan deze beschuttende
ellaginezuren.
Walnoten tegen cholesterol
Het lijkt wel een
tegenspraak: de extreem vetrijke walnoten ( gedroogde pitten bestaan voor twee derden
uit vetten) een bekamper van Cholesterol? Het vet van walnoten bestaat echter hoofdzakelijk
uit enkelvoudig en tweevoudig onverzadigde
vetzuren. Terwijl dierlijke vetten de cholesterol verhogen, verlagen plantaardige
vetten met hoge gehalten van zulke onverzadigde vetzuren juist de cholesterol.
Walnoten hebben naast dit
enorme gehalte van 75 % onverzadigde vetzuren nog twee andere hulpstoffen tegen
hart en bloedomloop problemen. Ze zijn rijk aan ballaststoffen en vitamine E.
Deze beide stoffen helpen bij de verlaging van de schadelijke LDL-cholesterol, die
verantwoordelijk is voor de aderverkalking waardoor de aders vernauwen.
Voeding- en gezondheidsmiddel
Het gezegdeVijf walnoten per dag houden de aders vrij
(Dagelijks 5 noten bewerkstelligen een verlaging tot 20%) zou minstens even
verspreid moeten worden als de spreuk Een appel per dag houdt de dokter weg.
Van in de 1900 jaren geldt
de walnoot als waardevol voedingsmiddel voor aan jicht lijdende personen en
voor nierlijders wegens het gering chloorgehalte.Voedingraadgevers raadden ze
aan bij opgroeiende wegens de rijkelijke kalium, goed voor de beenderen en tandenopbouw.
Kijkt men naar de gezamenlijk
inhoudstoffen, dan begrijpt men de uitspraak omnia in nuce (alles zit in de
noot). Niet alleen het hoge aandeel onverzadigde vetzuren, de gewichtige
mineraalstoffen en B-vitaminen, maar ook het aanwezige eiwit is waardevol. Het proteïnegehalte
van 15 % overtreft niet alleen dit van vlees, maar is tevens uitzonderlijk goed
opneembaar.
Naast dat de walnoot naar
samenstelling geldt als volwaardig voedingsmiddel, bewerkt zij tevens
gemoedsevenwicht en bevordert de natuurlijke schoonheid. Verantwoordelijk
hiervooris de B-vitamine, die zenuwen
en psyche versterkt en aldus bijdraagt dat huid en haar vitaal blijven.
Keukentip: alles verwerken
Met de schalen kan je
knutselen of deze gebruiken als brandstof.
Uit het tussenschot tussen
de twee kernhelften kan men een tonicum voor het hart bereiden. Daarvoor maak
je een thee van 2 eetlepels verkleinde tussenwanddelen met 1 l kokend water
overgieten en 10 minuten laten trekken. Als smaakmaker gebruikt men pepermunt
of rozenbloemblaadjes.
Let bij de foto's op de notenkraker; een zeer handig instrument; zeven jaar geleden in Duitsland aangeschaft. Bij ons nog nooit gezien.
Blauwe Bessen Schrijnwerkers en Stevensweert (Ned.)
Blauwe Bessen Schrijnwerkers en Stevensweert (Ned.)
Busuitstap 13/9 van KVLV
Halle en Schilde, een volle bus.
Ik was heel benieuwd om
het bedrijf van Frans en Ruth Schrijnwerkers te Gruitrode te zien. In 1990 heb
ik het grootste deel van mijn Blauwe bessenverzameling aangeschaft op het
moederbedrijf van de vader te Horst bij Venlo in Nederland.
We werden ontvangen bij
een kopje koffie door Ruth en daarop gingen we de plantage zelf bekijken. Dit
jaar hadden ze een catastrofale vorst gehad begin mei, tweemaal tot -4°C, meer
dan de helft minder vruchten, 30 plukkers in plaats van anders 100 en geen
zelfpluk dit jaar.
De planten staan er zeer
groen bij. Zeer sterke vegetatieve groei. Er was haast geen energie nodig voor
de vruchten. Soms loonde het niet om te plukken. Ons gezelschap kon dan ook
volop proeven.
Terug in de werkloods
zagen we de plukmachine, het sorteren en inpakken en de koeling. Terwijl bessen
in de koelkast enkele dagen goed blijven is dit 6 of meer weken in de koeling
door verhogen van het stikstofgehalte van de luchtsamenstelling.
De blauwe bessenvlaai
smaakte heerlijk. De roodkleuring valt op. Als je blauwe bessen eet is het sap
kleurloos; dit in tegenstelling bij bosbessen: handen en monden kleuren rood en
als je niet oplet krijg je erge vlekken op de kleren.
Bij blauwe bessen komt de
roodkleuring pas uit de schil als deze verhit wordt. Bij de sapbereiding worden
de bessen verwarmd voor het persen.
Blauwe bessen zijn rijk
aan vitamines bij rauwe consumptie. Door verhitting gaat veel verloren. De
interessantste stoffen van blauwe bessen, de antioxidanten weerstaan echter de
temperaturen tot 220° C.
Het winkeltje draaide op
volle toeren.
Bij hen zijn straks ook
weer bessenplanten te koop.
In t Pleintje te Meeuwen
hadden we een lekkere maaltijd.
Vervolgens ging het naar
Kinrooi voor een vaart over de grote plassen- ontstaan door grindwinning,- naar
de vestingplaats Stevensweert, met straten in de vorm van spaken van een
wiel. Tot 1700 was er een Spaans garnizoen gevestigd.
Op een humoristische
manier werden we door gids Mariette rondgeleid. Het oud gemeentehuis is nu een
streekmuseum. Je ziet er de maquette van het dorp. Ze bewaren er een prachtige,
kunstig geornamenteerde kelk uit de Romeinse tijd, gevonden in de Maas. Het zou
aan de Belgische kant geweest zijn suggereerde de gids. De Maas vormt hier in
het midden de natuurlijke grens tussen België en Nederland. Met verhalen over
de vroegere adel, met o. a. schaking van een adellijke abdis en oorlogsdaden in
de streek kregen we plezante geschiedenisles. Pas in 1815 kreeg Nederland (en
wij ) met Willem I zijn eerste koning.
Fraai gedecoreerde kerk
met opmerkelijke glasramen van een gefortuneerde, naar Amerika uitgeweken
dorpeling. Het sobere, hervormde kerkje steekt er sterk tegen af.
Nog een
paar spellingscorrecties: mijn etiketten waren wellicht niet heel leesbaar.
Iesboa,
Tims Black Ruffles
Esuro Eska
Kwestie van
over hetzelfde ras te kunnen praten, als het erop aankomt J
Toch nog dit:
Purple Haze vind ik lang de lekkerste niet: hier spannen Sungold (commerciële
F1), Harubla (eigen kruising) en Green Grape & Lieven Free (beide van Tom
Wagner) de kroon op dit gebied. Maar smaken verschillen nu eenmaal
Heb je per
geluk ook zaden bewaard van bepaalde rassen? Je weet, of weet niet, dat ik met
Ton Vreeken jaarlijks een hele ruil opzet: ik stuur hem heel veel zaden op (met
beschrijving, foto, ) en in ruil kies ik dan een hele bestelling uit zijn
assortiment. Misschien ook een idee voor jou?
Tomaten proeven met het tuingroepje Velt Voorkempen
Tomaten proeven met
het tuingroepje Velt Voorkempen
In het voorjaar schafte ik
bij Lieven David enkele tomatenplanten aan. Vorige zaterdag proefden we er
enkele met het groepje. Sommigen moesten al vroeger weg.
We gaven punten van 1 tot
10
Over het algemeen was er
een vrij goede overeenstemming.
Bij het ras Ceylon liepen
de cijfers wel sterk uiteen
Op nr 1 kwam Purple Haze met
43 punten door de 5 beoordelaars : rood; speciale smaak, nootachtig
Nr 2ex aequo : 41 p. - Fablo, geel, zeer zoet- Esboa,
rood,een vrucht met karakter
Nr 4 : 39 p. Tims Black Rafles:
eigenaardig uitzicht, speciale smaak, goed
Nr 5 : 36 p. Eskro Eska :
rood, langwerpig,lekker maar aan de zure kant
Nr 6 : 27 p. Ceylon :
rood, geribdHier liep de beoordeling
het meest uiteen
Nr 7 : 18 p. Oranje Kers :
geel, zoet, waterachtig, flets
Nr 8 : 17 p. Eska F2 : vlezig, maar zeer vlak van smaak
Vanmorgen gidst de
hoteleigenaar ons door de streek. Ook in Rothenberg zijn er natuurlijke
bronnen.
Over Hirschhorn en langs
de Neckar rijden we naar de runderjaarmarkt in Eberbach. Het gaat om een eigen
landras dat mij aan het roodbont ras ven West-Vlaanderen deed denken. Hier zijn
het bruinbonte koeien, eveneens zowel melk- als vleesras. In vroegere tijden
werden de dieren ook gebruikt voor het landwerk, net als bij ons thuis toen ik
nog een kind was. Ik herinner mij nog zeer duidelijk dat ik op Blesse mocht
zitten, terwijl zij graasde in de gracht tussen het werk door. Ik zie nog de
plaats waar het beest een stuk lager in de gracht graasde en ik als ongeveer 5
jarige zelf in staat was om via het gareel en het getuig op de rug van de koe te
klauteren.De consulent van de
boerenbond verklaarde de geafficheerde gegevens. Standhouders waren druk in de
weer om de dieren te wassen en properder te maken. Links en rechts hoorde ik
wat commentaar van de medereizigers. Dieren te weinig verzorgd en onvoldoende
kwaliteit. Van dat beest zou ik geen biefstukken willen!
Naast het plein ontdekte
ik de gemeentelijke kruidentuin, maar al die Duitse namen.
Vandaar gaat het naar
hoogst gelegen Beerfelden, ongeveer 600 m, voor het best geconserveerde
galgenveld van Duitsland.
We rijden verder over
Erbach met grafelijk kasteel. Hier treffen we wat industrie aan. Deze namiddag
komen we terug voor bezoek. Nu moeten we verder naar Michelstadt, een echte
parel. De stad is verbroederd met Hulst in Zeeuws-Vlaanderen. We maken een
eerste verkennende wandeling tot buiten de muren. De meeste aandacht krijgt het
oude, houten raadhuis van 1484. Er zijn nog heel wat gebouwen in vakwerk. In
een gelegenheid met eigen brouwerij wacht echter het middageten, samen met een
bier van eigen maaksel, een goede pils, maar voor sommigen wat aan de zure
kant. Daarna is er vrije tijd voor verdere verkenning en een terrasje.
We rijden terug naar
Erbach voor een bezoek aan het ivoormuseum. In het Duits heet dat Elfenbeinmuseum.
Er zijn knappe zaken te zien. We zien slagtanden van de huidige olifant en de
veel meer gebogen en bruin verkleurde mammoet tanden. De laatste is al lang uitgestorven.
Mammoeten leefden van 60.000 tot 10.000 voor Chr. Officieel is de verhandeling
van ivoor al een tijdje verboden, maar in de permafrost van Siberië doet men
nog regelmatig vondsten. Na de rondgang staat een jonge
kunstenares-ivoorsnijdster ons te woord. Er wordt veel uitgelegd en veel vragen
worden beantwoord. Hier is de enige Duitse vakschool voor ivoorbewerking
gevestigd.
We maken daarna een korte
wandeling naar het grafelijk slot. In de omgeving is er nog een plaats waar
iemand die iets mispeuterd had met een halsband tot spot kon worden vastgezet.
Een vrijwilliger speelde voor proefkonijn.
Als afsluiting reden we
naar de Siegfriedbron waar de bijna onkwetsbare Siegfried door belager Hagen
gedood werd. Siegfried had namelijk de draak verslagen en had het drakenbloed
dat hem onkwetsbaar maakte over zich heen gekregen, behalve een plaats op zijn
rug waar een lindenblad op plakte. De Nibelungensage werd verhaald en het
tafereel van de aanslag nagespeeld.
Om te bekomen van de
emoties was er voor ieder een portie drakenbloed.
FOTOMATERIAAL
EBERBACH
Veemarkt
Idem
Kruidentuin
Beinwell (smeerwortel)
Comfrey (Russische smeerwortel)
Tijdens de beginjaren van de VELT vzw (Toen : Vereniging Ekologische
Land- en Tuinbouw) was dit een populaire plant via geschriften uit de abdij
Fulda in Duitsland en de Henry Doubleday Research Association in Engeland,
gesticht in door Lawrence D. Hills in 1954. Iets later vestigde het gezin Hills
zich op een allotment van een kleine Ha te Bocking Braintree in Essex. In juli
1975 kwamen we er tijdens de Open deur. De Bocking nr 14, eigen cultivar van
L.D. Hills van de comfrey of Russische smeerwortel staat nog altijd in onze
tuin.
De H.D.R.A. verhuisde in 1985 naar Ryton-on-Dunsmore bij Coventry
Warwickshire. Op mijn Veltreizen waren we er op bezoek in 1999 en 2002. Sinds
2005 heeft de vereniging een nieuwe naam: Garden Organic.
CollibrivlinderBij de hanggeraniums vliegt een collibrivlinder.
Een half zoekplaatje: boven, in het midden. Het was in deze streek blijkbaar
anders geen paradijs voor vlinders. Mooi weer was het anders wel. We wandelden echter
meestal in een stad. Buiten deze collibrivlinder heb ik enkel koolwitjes
gezien. In totaal 5.
ERBACH
Zonnecellen. Je ziet meer
zonnecellen dan bij ons. Het meest zie je die op (landbouw)bedrijfsgebouwen.
Eenmaal zagen we een gans veld zonnecellen. Duitsland haalt al 20 % uit alternatieve
energiebronnen.
Onder Streuobst en Streuobstwiesen
in Duitstalig gebied verstaat men de fruitbomen en struiken van de
verschillende fruitsoorten langs wegranden en in velden en weiden. Meestal zijn
dit hoogstammen. Streuen: verspreiden,
strooien.
Ze hebben landschappelijke
en ecologische waarde, maar het economisch nut is sterk verminderd. Hierdoor is
er wellicht al veel verdwenen.
Jonge aanplant heb ik niet
waargenomen in het Odenwald. Wellicht zijn er uitzonderingen.
Moderne, laagstammige
fruitaanplantingen heb ik er niet gezien.
Senioren van de Landelijke Gilde naar het Odenwald
Senioren van de
Landelijke Gilde naar het Odenwald
Op een familiefeest een paar dagen voordien was ook neef
David er met zijn gezin. Zijn vrouw Nicki is een Berlijnse en vertelde dat zij eens
met haar klas van Berlijn naar het Odenwald op vakantie ging. Een stimulans
voor onze verwachtingen.
De rit verloopt vlot en de eerste stop is al aan een
Raststätte op Duitse bodem. Om toegang te verkrijgen tot de toiletten betaal je
wel 0,70, waarvan je 0,50 terug kunt gebruiken bij een bestelling. Het
kaartje blijft een jaar geldig.
Aan de kruising van de Ahrvallei bij Neuenahr zie je de
eerste wijngaarden. Ik herinnerde mij de spreuk: Wie an der Ahr war, und weiss das er an der Ahr war, war nicht an der
Ahr!
De Moezel bij Koblenz is de volgende wijnstreek en drie de
Nahevallei (Bad Kreuznach). Aansluitend hieraan rijden we meteen door de grootste
wijnstreek van Duitsland: Rheinhessen. Een opkomende rode wijn is de
Schwarzriesling. We proefden die bij het eerste avondmaal in het hotel; een
aangename drinkwijn en in een 1 l fles, bijna vom Guten zuviel.
Voor Worms is er een tweede stop aan een Raststätte voor wat
middageten.
Aansluitend rijden we naar Worms, een historische stad met
zijn beroemde dom. Worms was al een belangrijke grensstad van het Romeinse
Rijk. Hier liep de miles, grens met de barbaren, hier Germanen. Door het Edict
van Worms op de Rijksdag van Worms (21 mei 1521), werd Martin Luther (1488-1546),
Benedictijner monnik en hoogleraar, door keizer Karel V vogelvrij verklaard. In
ditzelfde jaar was hij al door paus Leo X geëxcommuniceerd.
We stoppen bij de Dom St. Peter (1130- 1181) met zowel een
oostkoor als een westkoor die elk door twee ronde traptorens
geflankeerd worden, en achtkante vieringtorens. Door een poort wandelen we tot
buiten de muren naar het oudste joods kerkhof (Friedhof) in Duitsland. Daarna gaan
we nog naar de synagoge. Op de weg er heen zien we de Stolpersteine, koperen
plaatjes in de weg met de namen van weggevoerden.Ook in Antwerpen werden dergelijke
herdenkingsplaatjes aangebracht. Om binnen te gaan moeten de mannen hun hoofd
bedekken. We zetten een keppeltje op.
In Heppenheim, waar de grootmoeder van
Grace Kelly woonde, verlaten we de Rijnvallei en komen in het bergland van het
Odenwald met kronkelende wegen door het woud. Op open plekken zien we de eerste
fruitbomen langs de wegen.
Hotel Hirsch in het kleine bergdorp
Rothenberg is ons onderkomen voor de volgende dagen. De grote kamers hebben een
naam. Aleide en ik betrekken de Blumenzimmer. Dorpsgenote Gerarda heeft de
heksenkamer met heksenpostuur en nog een paar heksentaferelen. Hier mag je niet
bijgelovig zijn.
FOTOMATERIAAL
Aleide, de fotografe
We stappen uit bij de Dom
Dom
Nibelungenstrasse. We horen en eerste deel
van de Nibelungen sage.
De groep naast de restauratiewerken
Aan de andere kant
Barok kerkinterieur
Oud glasraam. Tijdens de oorlog had men het
tijdig in veiligheid gebracht.
