Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
27-04-2005
BOSBESSEN IN DE MAILGROEP SENIOREN
BOSBESSEN IN DE MAILGROEP SENIOREN
De bessen in de tuinen zijn niet de bosbessen die we kennen uit het bos (Vaccinium mytillus) met sterk kleurend rood-purper sap, maar de Blauwe bes (Vaccinum corymbosum), met niet kleurend sap.
Ze zijn nu aan het bloeien. Aan de rassen die ik al een hele tijd heb , heb ik nooit veel nachtvorstschade bemerkt, maar sommige rassen zouden er toch last kunnen van hebben.
Al een tiental jaar is er die voor het fruit desastreuze vorst niet meer geweest.
Het bedekkingsmateriaal rond de planten breng ik daarom pas later in mei aan.
Dit bedekkingsmateriaal bestaat uit gedeeltelijk gecomposteerd materiaal van dennenschors en naalden en dergelijke, met een grotere zuurgraad. Gewone compost werkt eerder basis. Dit in tegenstelling met wat men vroeger dacht.
Dit bedekkingsmateriaal gaat de verdamping tegen en levert bodemvoedsel.
Commerciële telers strooien een verzurende stikstofmest. Mijn bessen krijgen soms wat samengestelde meststof Orgabio NPK 5-3-6(+3Mg) of Biogro (7-3-10).
Tijdens een droge periode, als de vruchten rijpen, is begieten aan te raden, net zoals bij rijpende aardbeien.
Ik heb ooit al moeten ondervinden dat mijn aardbeivruchten opdroogden bij gebrek aan vocht!
Toen ik vandaag in de tuin aan t werken was, viel mij de mooie bloeiwijze op van Joseph Musch, een van de rassen die door Populer van de Waalse Landbouwfaculteit van Gembloux terug in de belanstelling gebracht werd. De vruchten zijn eerder groot, met rode blos , smaken goed en zijn tot in de winter bewaarbaar.
Nu heb ik mijn eigen krenten!
Uit de kelder heb ik een viertal flessen gehaald, waarin ik in oktober vorig jaar ranken met druiventrossen had gestoken.
Het idee had ik van een bezoek in Frankrijk met de Nationale Boomgaardenstichting.
In een kasteeltuin had men een bewaarplaats om druiven langer te bewaren in een donkere, frisse ruimte. Men knipte de tros met een een stuk houtige tak. De fles of kruik werd gevuld met water en de afgeknipte rank met de tros(sen) werd erin gestoken. Zo kon men met nieuwjaar nog verse druiven eten.
Maar half december waren wij op bezoek naar onze dochter Leen in Kameroen. Sommigen kennen haar misschien van het TV programma van Annick Ruys Grenzeloze Liefde. Voor mij was het de eerste maal dat ik naar Kameroen ging, voor Aleide al de vierde keer. Leen woont met Aminou en de vier kinderen Keda, Kael, Nico en Isis in Douala, de tropische haven- en grootste stad van Kameroen.
Aminou, haar man komt van 1000 km verder uit het droge Noorden, met een Sahelklimaat. Hij kreeg destijds de kans om in China voor ingenieur te studeren. Leen was toen verbonden als prof Engels aan de medische universiteit van de Nanging, waar de dokters voor de Chinese spoorwegen worden gevormd.
De eerste maal naar Kameroen ging Aleide alleen. Ze ging kennis maken met de familie in Going, het Saheldorp. Regelmatig komt het voor dat, als er minder regen valt, er dat jaar te weinig graan geoogst wordt en dat er er dan een paar maand te weinig eten is.
Onze gemeente Zoersel ondersteunt , via de Derde Wereldraad, projecten voor ontwikkelingssamenwerking.
Aleide heeft CoZoeGo gestart: Coöperatie Zoersel-Going. In dat verband houden we op 9 juli aanstaande reeds onze vierde Afrikaans Tuinfeest.
Met Nieuwjaar waren wij op reis in het prachtige Noorden met de jeep van nonkel Sadjo en de druiven stonden hier in de kelder.
Intussen had ik wel gezien dat de druiven verdroogd waren. Vorige week haalde ik ze eindelijk boven en , o wonder: elke tak had een scheut gevormd van 3- 5cm!
Worteltjes zie ik niet aan de takken.
De druiven zijn lekkere krenten geworden. Het is het Amerikaanse, hybride ras Steuben, dat ik kreeg van Wouter Tigges, destijds verbonden aan de universiteit van Wageningen.
Zijn coördinaten kloppen niet meer. Je weet maar nooit: moest iemand mij terug op zijn spoor kunnen brengen (email)?
Steuben is een blauwe druif, met kleine pitjes, heel gezond groeiend en met een stevige pel. Die maakt dat wespen en andere belagers er veel minder vat op hebben dan bv op Reliance, een resistente, nog vroegere, roze, pitloze , zeer zoete druif, maar met wat foxy smaak, bij doorrijpheid.
Ik heb de uitgelopen stekken geplant. Normaal verwacht ik dat ze zullen verdrogen, maar je weet maar nooit. Wait and see.
Vandaag zaaide ik mijn laatste erwten: de Amerikaanse, zoete peulerwt, SUGAR SNAB, een gewas dat makkelijk 2 m haalt , net als de Mechelse Krombek. Bij vroeg zaaien en slecht weer in maart kan de zaaiing mislukken. De warmtebehoefte is groter.
In tegenstelling met andere peulerwten vormt zich een dikke , vlezige peul, met grote suikerzoete erwten. De peul wordt in haar geheel bereid. Zelfs iets overrijp blijven ze nog smakelijk. Er is wel een nadeel: op de naden vormt zich een vlies of draad, zoals bij ouderwetse princessenbonen. Die moet je verwijderen voor het klaarmaken.
Enkele kennissen bestellen het zaaigoed via mij uit de Organic Catalogue van Chase Organics en de Henri Doubleday Research Association (De Engelse VELT).
Als aan de bloeiwijze ligt heeft Top zijn naam niet gestolen.
Deze pruim gaat bij mij haar tweede groeijaar in. De toptakken zijn evenveel bloeiende kaarsbloemen; zo dik staan de bloemen er rond om rond.
Het is mijn laatst bloeiende pruim.
Een paar jaar terug had ik een rode bes overgeplant naar mijn fruitkooi. Ik vroeg me af welk ras? Ik had nog nooit op het bloeitijdstip gelet. Toen de anderen begonnen uit te lopen was er nog geen leven in MULKA (mijn favoriet) en in deze struik.
Tenslotte bleek hij de laatste bloeier en ik had er nog een tweede staan: ROLAN.
Op een gedeelte van de in 62 gekochte boerderij had ik populieren geplant, die na een kleine 30 jaar afgezaagd werden voor de skeletbouw van het lemen huis van mij zoon Peter. Op de vrijgekomen ruimte plantte ik zelf opgekweekte fruitbomen, vooral pruimen, geënt op wat ik noem "Kempische Pruim". (*)
In '91 of 92 liepen 2 van de het vorig jaar verplante boompjes niet meer uit, en in de loop van de zomer zag ik bij enkele andere het langzaam vergelen en het noodrijp worden van de vruchten! Het volgende voorjaar bleken die ook afgestorven.
Wat was de oorzaak? Had het te maken met de afstervende wortels van de populieren? Niemand kon mij een antwoord geven.
Als gevolg van de familiale festiviteiten rond de 60 jaar van Aleide kwamen we in het Waalse boekendorp Redu.
'k Vond er een Frans boek over fruit. En in het hoofdstuk over Prunes (pruimen) las ik over l'agaric miellé (HONINGZWAM), met beschrijving van het mycelium, het ondergrondse lichaam van de paddestoel. De paddestoel die men ziet is feitelijk enkel de "vrucht".
Men beschreef een zwart, schoenveterachtig netwerk in de grond.
Ik had deze "wortels" reeds meermalen opgemerkt in verstervend hout en in schors en mij afgevraagd hoe deze "wortels er in kwamen, behoorlijk ver verwijderd van bomen.
Want regelmatig zie je ook hoe wortels van bomen composthopen weten te vinden en er zich als 't ware in omhooggroeien.
Aldus stelde ik vast hoe een wortel van een Reine Claude d'Ouillins zich in een nog relatief jonge hoop van gemalen dennenschors inwerkte en zich terzelfdertijd een krachtige nieuwe tak aan die kant ontwikkelde.
Maar wat was er nu aan de hand?
Na het verplanten van de bomen had ik elk boompje een mooie boomspiegel gegeven van gemalen populierenschors om zoveel mogelijk grasbegroeiing weg te houden en tevens een betere vochtvoorziening te verzekeren door verdamping te verhinderen.
AIle boompjes groeiden het eerste jaar voorspoedig. Zoals reeds gemeld, liepen in het volgende voorjaar er al twee niet meer uit. In de loop van die zomer zag ik stilaan nog enkele exemplaren afsterven.
Na lectuur over de l'agaric miellé, wat in het Nederlands honingzwam betekent, wetenschappelijke naam Armillaria mellea, heb ik de dode pruimenbomen zorgvuldig opgegraven. Onder de haast verteerde bedekkingsschors zag ik het schoenveternetwerk van de honingzwam en kon ik de vertakkingen naar het wortelstel van de boom volgen.
Naast verschillende pruimen, is ook een perzik bezweken. Jonge appelbomen leken er geen hinder van te ondervinden.
Om het lot te tarten heb ik er nieuwe pruimen geplant, maar op onderstam St Julien A. Geen enkele boom is nog afgestorven.
Achteraf heb ik mij gerealiseerd dat de afstervende wortels van de afgezaagde populieren Gefundenes Fressen waren voor de honingzwam. De meeste stobben geven nog wat opslag. Er is nog iets leven in sommige wortels. Het ideale leefklimaat voor de honingzwam, een zwakteparasiet. Een VELTlid vertelde mij dat hij jonge honingzwammen plukte aan de voet van een oude kerselaar. Een paar jaar nadien was de boom afgestorven.
De honingzwam had bij mij dubbel voedsel met de afstervende populierenwortels en met de pas gemalen en nog niet gecomposteerde schors van populier.
Het afsterven van enkele bomen op Kempische pruim en Kempische pruim zelf is nog een drietal jaar blijven doorgaan. Deze bomen stonden al op 10 tot 20 m van de eerste slachtoffers en aan de rand van de moestuin. Het myceleum was verder gegroeid. Toen ik in een voorjaar toen mijn schorseneren oogste, zag ik het fijne netwerk van roodachtige draadworteltjes rond de schorseneren. Dit zijn de groeipunten van het myceleum dat al zo ver gevorderd was.
Steenfruit blijkt dus bijzonder gevoelig voor de honingzwam! De ene onderstam is duidelijk vatbaarder dan de andere.
Zit hier ook een (gedeeltelijke?) verklaring voor het afsterven van de pruimebomen van Herman Vandepoele ? (Zie mijn gastenboek).
(*) Kempische pruim
Ik herinner mij nog de rijke oogst tijdens dat eerste jaar (1962) in Halle. Al dadelijk had ik
worteluitlopers uitgeplant, die na een vijftal jaar dezelfde vruchten droegen. Dit is een vrij
vlugge vruchtbaarheid voor een pruim. Het gaat dus om een wortelechte pruim, die je niet
moet enten. Wel. heb ik er, met behoorlijk succes, nogal wat andere rassen op geënt.
De groei is middelmatig tot eerder zwak en opgericht, met een tamelijk smalle kruin. Door
snoeien kan je de boom lager houden en een iets bredere kroon vormen. De vruchten van
de Kempische pruim zijn blauw, met nog een schijntje rood, bij rijpheid, die normaal eind
augustus valt; in een vroeg jaar vanaf midden augustus, in een laat jaar pas in
september.Van vorm zijn ze rond-ovaal en de grootte is gemiddeld.
De smaak is vrij goed, zeker beter dan deze van verschillende commerciêle rassen.
Aanklevende steen.
Ze is uitstekend geschikt om in zijn geheel op te leggen in bokalen (pasteuriseermethode).
Ze is zelffertiel: dit wil zeggen dat je geen ander ras als bestuiver nodig hebt. Aan tientallen
VELTleden heb ik exemplaren uitgedeeld.
Af en toe ontmoet ik nog mensen die heel tevreden zijn over deze vruchten.
Wat mijn bomen betreft stel ik mij de laatste jaren vragen. De vruchtbaarheid is duidelijk
minder en nogal wat fijne takjes sterven af, ook bij jongere exemplaren. Ook stel ik aan de
takken kankerachtige verdikkingen vast. Is dit bacteriekanker of nog iets anders? Sharka?
Gisterenmorgen en deze morgen was de voorruit van de buitenstaande wagen bevroren en ook het afdekzeil van de trampoline zat onder een laag ijs. In de weiden lag het wit van de rijp.
Anderzijds zie ik op www.weerstation.be , gelegen in het meer verstedelijkte Sint Antonius-Zoersel (Ik weet nog niet precies waar) dat de minimum temperatuur 1,3°C was om 5.52 en de hoogste tempratuur 17,6 °C om 16.02. De zonnestraling was 743 w/ M² om 13.22.
Op ons dak liggen 3 zonnepanelen, vorig jaar geinstalleerd door ESCO uit Lille.
Om 15 u bedroeg de temperatuur in de panelen 83°C en in de boiler 71°C.
Ik heb nog geen zichtbare schade kunnen vaststellen aan de pruimenbloesems. Anders zie je zeer vlug dat de stempel geraakt is.
Ik heb her vliesdoek van de aardbeien (ZIE MIJN ALLEREERSTE BLOG) afgerold.
Alhoewel dubbel agfgedekt, zijn toch enkele bloemen geraakt (1 % van het geheel?)Er was dus flinke vordt aan de grond. Hoeveel °? Vanavond heb ik de aardbeien veiligheidshalve weer toegedekt.
Wellicht heb je al ooit praktisch totaal kaalgewreten stekelbesstruiken gezien?
Dit is het werk van de rupsjes van de bessebladwesp (Pteronida ribesii of Nematus ribesii).
Nogal onderaan in de struik zag ik vanmorgen een paar blaadjes, waarvan enkel de nerven overbleven.
Op 3 verschillende plaatsen, op planten die iets meer beschut staan, konstateer ik het begin van de wraatschade, op een Martlett (een nieuw ras), op de Black Velvet (kruising tussen een stekelbes en Worchester, waarvan hij heel veel weg heeft) en op Worchester zelf. In totaal 4 haardjes van aantasting. Een tiental nog piepkleine rupsjes van een halve millimeter zitten rond 2- 3 bladeren te wreten dat het voor hen een hartelust is. Een enkele stouterik is al enkele bladeren verder gekropen.
Mijn bestrijding gebeurt manu militare, met oorlogshand. Ik licht de tak iets op. Tegen de lichtere onderzijde van het blad zie je ze beter zitten. Eventjes zacht knijpen met duim en wijsvinger.
Als je dit niet doet ontstaan algauw kaalgewreten takken, want de rupsjes groeien verbazend snel en wreten steeds meer en meer. Na een tiental(?) dagen zijn ze volwassen gegeten en 1, 5 cm . Ze verpoppen in de grond en er komen nog een paar generaties nakomelingen. Beter het onheil in de kiem smoren.
Vanmiddag kwam Guido hier met de afgebroken scheuten van Triple Crown.
Dit is een van de laatste, stekelloze - Bramen hebben immers geen doornen, maar stekels - Amerikaanse bramen. De opvallend grote en lekkere vruchten rijpen al begin augustus.Enkele jaren terug bracht ik het ras mee uit Engeland, waar het pas ingevoerd was.
Een konijn had de nieuwe scheuten losgekrapt. Toch ben ik er tamelijk gerust in. De plant die hij van mij kreeg had een sterke wortelklomp en moet zeker in staat zijn nieuwe scheuten te vormen.Wait en see.
Ik heb Gerema nu 2 jaar staan. Het is een nieuw Duits kriekenras (zure kers), dat ontwikkeld werd met resistentie tegen de (tak)monilia, die veroorzaakt wordt door 2 schimmels (paddestoelen) Monilia fructigena, pitvruchtenmonilia en Monilia laxa, steenvruchtenmonilia. De naamgeving pitvruchtenmonilia pitvruchten zijn appels en peren, vruchten met een pit - en steenvruchtmonilia zoals pruimen en perziken, vruchten met een steen - zou echter weinig zin hebben, omdat beiden dezelfde ziekteverschijnselen veroorzaken.
Vorig jaar had ik al een verdachte tak weggenomen op de Gerema en nu weer zie ik een verdorrende bloesemtop. Die heb ik een stuk in het nog gezonde hout weggeknipt. Gerema lijkt eerder een late bloeier, want de eerste bloemen beginnen pas open te komen.
Mijn boom staat in de luwte van de oostgevel. Iets verder staat een boeket van kerspruimen, Prunus cerasifera, met een vijftal stammen - Het busseltje jonge boompjes is bijven staan en ze zijn 7 m uitgrgegroeid - , die evenzoveel variëteiten betekenen (met blauwe, rode, zelfs gele vruchten, met een andere smaak, gaande van matig tot tamelijk goed). Deze soort pruimen bloeit zeer vroeg, al van in begin maart. De laatste jaren waren er steeds veel vruchten en dit is nu ook het geval
Maar ook gevormde vruchten bevriezen bij serieuze nachtvorst.
Op deze kerspruimen zie ik enkele door monilia aangetaste takjes.
Een echt moniliajaar schijnt het (nog?) niet te zijn, want bv op de Jubeleum, een nieuwe, grote, zeer lekkere pruim, die ook wel aangetast wordt, is nog niets te van monilia te bespeuren.
Ik durf al een serieus vraagteken plaatsen achter de resistentie van Gerema.
Gisteren zag ik geen staartje meer uitsteken uit het vinkennest. k Dacht eerst dat de broedster een luchtje was gaan scheppen, maar zag dan een lichte beschadiging aan het nest. Een ladder gehaald om te kijken: binnenkant van het nest nog intact en nog 1 ei. Hoeveel er geweest waren weet ik niet. Ik had alleen van op afstand gekeken en het nest niet geinspecteerd.
Een hypotheze was dat een poes de vogel op het nest overvallen had.
k Ben vanmorgen nog even gaan kijken. De binnenkant was helemaal door elkaar gehaald en het ei was verdwenen.
Eerst wou ik schrijven : moordenaar voortvluchtig, maar ik zie moeder vink, pikkend van de grond, op de oprit voor het raam passeren.
Antwoorden op en Suggesties van E-mails
Vraag: ken je naast de adressen opgenomen in Kleinfruit ( het zijn er al 9, die als allereerste adressen in aanmerking komen) van VELT (Vereniging voor Ekologische Leef en Teeltwijze vzw Tel 03 2817475 Uitbreidingstr 392C 2600 Berchem www.velt.be nog interessante adressen van goeie rassen kleinfruit en fruitbomen (oude rassen en variëteiten).
Tussen haakjes: staar je niet blind op oude rassen. Daarnaast heb je een formidabele rijkdom aan nieuwe rassen, waarbij men doelbewust gezocht heeft naar een aantal kwaliteiten en naar resistenties.
In West-Vlaanderen Mahieu NV Stationsstraat 57 8490 Jabbeke tel 050 81 12 35
Vader Mahieu is een krak.
In Oost-Vlaanderen Gebroeders Calle Serskampstwg 286 B9230 Wetteren Tel 09 369 19 46 Vader Henri heeft ons een aantal jaren geleden rondgeleid in zijn proefboomgaard. Een grote ervaring.
www.calleplant.be
In Antwerpen: Mampaey en Zoon Herentalsebaan 59 2240 Viersel Tel 03 485 53 36
Liekens R Boskant 6 2450 Lichtaart Tel 014 55 67 63
Boomkwekerijen Houtmeyers Nieuwe Baan 5 2430 Eindhout-Laakdal Tel 014 86 74 00 www.houtmeyers.be
En last but not least: De Nationale Boomgaardenstichting postbus 49 3500 Hasselt
Tel secr. 052 39 11 88
Telkenjare is er een zeer uitgebreide cataloog. Spijtig dat er in het verleden nogal wat rasverwisselingen voorkwamen.
www.boomgaardenstichting.be
In Nederland is er de Biologisch-dynamische kwekerij De Vrolijke Noot Oosterbutenweg 2 8351 GH Wapserveen 00 31 (0)521 321580 www.devrolijkenoot.nl
Wellicht het interessantste adres is De Griene Hân Broekhusterwei 25 NL 8495 HJ Aldeboarn Fryslân Tel 00 31 (0)566 631588 www.vruchtboom.nl
Auke Kleefsta is een van de pioniers in Nederland.
Wie in Engeland komt:
Brogdale te Faversham in Kent heeft de grootste collectie: 2300 appelrassen, 500 peren, 350 pruimen enz.
Je kan er terecht voor rondleidingen en in de shop.
Zie www.brogdale.org
Bezoek je Wisley, het hoofdkwartier van Royal Horticultural Society met meer dan 300.000 leden ga dan ook een kijkje nemen in het belangrijk tuincentrum en de zeer interessante bookshop.
Maar verschiet niet. De prijzen zijn het dubbele van bij ons.
www.rhs.org.uk/gardens/wisley
Verder is er nog Keepers Nursery te East Farley, Maidstone, Kent, de pionier en de grootste kwekerij van de oude rassen in Engeland .
www.keepers-nursery.co.uk
In Duitsland:
Baumschulen Herr Baumschulenweg 19 (een zijstraat links, net voorbij het station) 53340 Meckenheim (iets voorbij Bonn)
Tel 00 44 (0)2225 92080
Herr heeft onder andere de GEVO-rassen. Duitsland stond ver voorop in het onderzoek naar nieuwe resistente rassen.
Eveneens te Meckenheim is er het Garten-Center Sängerhof
www.saengerhof.de
Zij hebben het Häberli assortiment www.haeberli-beeren.ch
van Zwitserland. Wel vooraf bestellen.
In Frankrijk is er Christophe Delay Les Combes 38780 Estrablin Tel 00 33 (0)4 74 57 14 42
EEN SUGGESTIE:
Een hele reeks vragen werden en worden gesteld en beantwoord op :
www.tuinkrant.com/forum
Nuttige fruitlinks in Vlaanderen en Nederland:
http://members.lycos.nl/DKG/vakartikels/fruitencyclopedie.htm
http://www.geocities.com/gdekinder/fruitindex.htm
Ik deed pas nog een ontdekking van formaat: uitgebreide weernotities in mijn eigen gemeente Zoersel
Weeramateur Barry Van der Auwera heeft zijn eigen weerstation
www.weerstation.be
Onder een boom waren een tiental pitten ontkiemd. Dat had ik nog nooit gezien. Ik heb ze op een kweekbedje overgeplant
De boom waaronder ze stonden heeft zeer donkerrode vruchten, middelmatig groot en onzegelmatig van vorm. Het is een late appel. Bewaart wellicht tot februari. Toen ik de eetrijpe vrucht proefde was ik een beetje verwonderd over de beter dan gemiddeld goede smaak. De naam van het ras ken ik niet. Waarschijnlijk komt de boom van Bart Dequidt, een fameuze boomkweker uit Kemmel. Ik meen mij te herinneren dat hij het ras van uit de omtrek betrokken had als een soort Keuleman, maar het was er geen. We zijn ondertussen 15 jaar verder. De onderstam lijkt mij een M 26, een voor de liefhebber zeer geschikte onderstam, omdat de bomen niet te groot worden, maar toch steviger groeien dan een M9. Na enkele jaren kunnen ze zonder steunpaal, terwijl M9 die meestal blijvend nodig heeft.
Dit ras heeft niet te veel last van schurft. Ook van kanker heeft hij weinig last.
Vorig jaar was de vruchtbaarheid goed, maar ik denk dat de vruchtbaarheid eerder matig is. Vroeger had ik al gemerkt dat het een lekkere appel is, maar verder was hij mij niet speciaal opgevallen.
Ik ben nu van plan de plantjes verder op te kweken. Je weet maar nooit!
Het is niet moeilijk om een nieuwe appelboom te kweken, doch het is werkelijk een duizendste luk een waardevol ras te bekomen. In de proeftuinen rekent men op 1 op 10.000 zaailingen.
Met Guido en Louis was ik onlangs bij Marc Vandewall in Eckelrade (Nederlands Limburg).
Hij had mij 10 jaar geleden verteld dat hij een vroeg ras bekomen had. Intussen is het ras geregistreerd als Collina (kruising tussen Priscilla en Elstar). Boomkwekerij Fleuren heeft de vermeerderingsrechten. Het ras wordt op diverse proeftuinen in de omliggende landen verder beoordeeld. Enkele biologische fruittelers hebben het ras staan.
Het is een schurftresistent ras, met een goede smaak, rijp eind juli,begin augustus, bewaart een goede week (wat al lang is voor een zeer vroege appel).
Gemiddeld grote appel (7 stuks/kg), knapperig, sappig; frisse smaak met speciaal aroma.
Hij liet ons ook een nieuwe, nog onbenoemde appel proeven met een uitmuntende smaak.
Nu weet ik niet meer of het deze was; maar hij had een boompje, dat als zaailing al na 3 jaar droeg.
Normaal moet men veel langer wachten.
Ik heb ook nog een zaailing gevonden onder het Franse ras Collapuis, door een Frans soldaat uit Rusland meegebracht ras. Ik heb maar een klein boompje. Vorig jaar zijn een aantal takken afgekraakt onder de enorme dracht. Het is een rode, langwerpige appel, geschikt voor sap, voor de keuken en als eetappel,met uitstekende bewaarbaarheid. We zijn midden april en ik heb er nog. Ze zien er wel allesbehalve smakelijk uit. Ze zitten erg onder een zwarte laag, precies roet, veroorzaakt door de regenvlekkenziekte. Het meeste is er wel af te wassen. Gelukkig is de President van Dievoet (Cabarette in Frankrijk) er een stuk minder gevoelig voor.We hebben die vanmorgen nog gegeten. Alhoewel gerimpeld, is het nog steeds een lekkere appel!
Ik heb al aangehaald dat de schimmels de laatste jaren agressiever geworden zijn. Regenvlekkenziekte is er een van. Een tiental jaar terug hadden we er nog geen last van.
Het nadeel van de Collapuis is de beurtjaargevoeligheid. (ook met President van Dievoet is dit het geval, maar duidelijk minder erg.) 2 Jaar terug stond er geen enkele appel aan en dit jaar verwacht ik hetzelfde. Je zou dit een beetje kunnen tegengaan door uitdunnen. Daar begin ik niet aan, maar raad wel aan dit te doen.
Vinken en ...
In mijn Kalmthoutse pruim (*) zit het kunstvol gedrapeerde nestje van de vink.
Al een tijdje zit ze te broeden. Binnenkort zijn er jongen en dan is het de gevaarlijkste periode, want Vlaamse gaaien en eksters zijn gehaaide rovers. Deze tijd hebben zij ook hongerige magen te vullen. Gelukkig wonen zij niet in de onmiddellijke omgeving, voor zover ik kon zien.
Mijn kozijns destijds, in West-Vlaanderen waren verwoede vinkenzetters en sluwe vogelvangers. Voor onze deur waren er vinkenzettingen. Heel bekoedzaam en zwijgzaam mocht men toekijken en luisteren. De kooien stonden allemaal op een rij en op een bepaalde afstand van elkaar (1,5 m?). Voor de kooien zaten de vinkeniers op een krukje, elk met een zwarte, vierkantige notitiestok en een krijtje. Men zat voor het kooitje van iemand anders te noteren. Telkens de vink suskewiet zong kwam er een turfstreepje. Een vink die wel een mooi refreintje zong, maar niet besloot met suskewiet, bracht geen streepjes op. Waalse kwamen dus niet aan de bak.
Ik heb in Schaarbeek Aleide leren kennen. We zijn er getrouwd en hebben er nog een tijdje gewoond. Dikwijls trokken we naar het Zonieënwoud. Voor de vinken was dat wellicht de taalgrens? Ik hoorde er Vlaamse suskewiets en en Waalse vinken, waarvan de zang niet eindigde op suskewiet. Ik heb ooit nog een plaatje gekocht van een kampioenvink met een duizendtal liedjes. Allemaal enkel een soort vlug uitgebraakte suskewiets. Niks mooi meer aan! Als dat het summum is!
Pas na het afschaffen van de vogelvangst hadden we hier in Zoersel elk jaar een vinkenpaar, zelfs soms 2 paar. Welk territorium ze juist hadden weet ik niet. Bij de buren op 300m zat er nog een ander koppel.
Ook in deze streek waren er vroeger straffe vogelvangers, vandaar het gebrek aan vinken toen.
Een van hen vertelde mij dat hij 54 goudvinken gevangen had, een vogel die ik bij mij hier nog nooit opgemerkt heb. Wel komen distelvinken in de winter af en toe fourageren op de zaden van de klis of klit , zoals de nieuwe naam zou luiden.
In 1966 was ik medeoprichter van de afdeling De Voorkempen van De Wielewaal, nu met De Belgische Vogelreservaten versmolten tot Natuurpunt.
Ik herinner mij een avond waarop vogelvangers kwamen storen. Ik heb hen toen gezegd : Dat ik hen volkomen begreep. Als men mij destijds niet naar t college had gestuurd, om pastoor te worden, dan was ik waarschijnlijk ook vogelvanger geworden. Dat het de Noordse landen waren, die aandrongen op afschaffing van de vogelvangst, was toch heel normaal: Ze hadden al twee generaties voor ons algemene leerplicht. Het is alleen en kwestie van beschaving.
Zouden er in West-Vlaanderen nu nog achterlijke gebieden zijn? Of zijn het sommige achterlijke politiekers?
(*) Pruim gekregen van Marcel Cools , uit een haag in Kalmthout. Een eerder kleine, langwerpig pruimke, maar bijzonder zoet en lekker. Helaas slechts matig vruchtbaar. Om het ras te vermenigvuldigen heb je enkel een uitloper uit te planten. Van enten is hier geen sprake. Maar men zou het kunnen en wie weet misschien is er een onderstam waarop dit ras beter zou floreren?
Saint Julien
Ik heb al verteld over ons Antwerps fruitgroepje. Leo was de man die gewoonlijk voor de onderstammen zorgde. Voor pruimen werkten we gewoonlijk met Saint Julien. Deze onderstam geeft een gemiddelde boom. Men kan er praktisch alles op enten. ( In technische termen : er is een goede verenigbaarheid van onderstam en ent. Een slechte verenigbaarheid geeft een beperkte tot matige vergroeiing, met later afbreken van de stam op de entplaats.)
We verdeelden ook enten. Zo had iemand enten bij van een reine claude.
Ik heb die geënt op een Saint Julien. Maar ik had ook een Saint Julien laten uitgroeien. En wat bleek: tweemaal dezelfde vruchten, die inderdaad veel weg hebben van echte reine clauden: eveneens groen-geel, maar beduidend kleiner, en ook minder van smaak.
Ik heb nog fel gediskussieerd met beroepspruimenkwekers, die mordicus beweerden dat een Saint Julien blauwe vruchten had. Ze maakten heel waarschijnlijk de verwarring met een andere onderstam: de Brompton, die net als de appelstam M VII, al een hele tijd verlaten werd omdat deze bomen te groot werden.
Onze Generatieboom
Vanmorgen heb ik eindelijk tijd gemaakt om op de generatieboom met 14 appelrassen, naar de 14 kleinderen, nog 3 rassen bij te enten.
Mijn gescheiden zoon Peter, zelf vader van twee kinderen heeft een tijd terug Marie, een weduwe met drie kinderen leren kennen en ze vormen een nieuw gezin. Haar kinderen zien we als onze nieuwe kleinkinderen.
De bovenste tak, een Princesse Noble, nog van Herwig Vereyken, leende zich er uitstekend voor: 4 takken. Een tak kon blijven staan om het ras te behouden. Een tak heb ik omgeënt met Ecolette, het door het Onderzoeksinstituut van Wageningen in Nederland ontwikkelde resistent ras, dat niet goed genoeg bevonden werd voor de commerciële teelt, maar voor de liefhebber hoogst interessant is: eerder grote, prachtig rode appelen met een vrij goede smaak en daarbij elk jaar rijk dragend. Als tweede ras heb ik er Reinette Marbrée opgezet.
De enten werden mij welwillend bezorgd door Michel Ponchaux, president van de afdeling Nord-Pas de Calais van de Croqueurs de Pommes, waarvan ik ook lid ben.
De vruchten spraken mij aan op de grote fruittentoonstelling (Europom, wordt om de 4-5 jaar in Vlaanderen gehouden; de andere jaren in een van de buurlanden) te Alden Biezen vorig jaar.
Op de derde tak heb ik Veurnse Reinette op geënt. Ik ben benieuwd naar de resultaten op mijn Kempische zandgrond. Als ze het evengoed zal doen als Reinette de Flandre, van de zware gronden in Frans Vlaanderen, zal ik zeer tevreden zijn.
Hoe die generatieboom tot stand is gekomen, is een heel verhaal.
Toen de kinderen nog klein waren hadden we melkgeiten. Ik zei altijd dat die dieren dezelfde intersse hadden als ik: ze snoepten zeer graag van de fruitboompjes, zij van de bast , ik van de vruchten! Niet dat we ze zo maar lieten doen, maar een jaar is lang en in één onbewaakt ogenblik kan er veel gebeuren. Dat maakte dat ik een zeer regelmatige klant was bij de boomkweker en mijn fruitkennis kon vergroten.
Eén boom was aan mijn aandacht ontsnapt. Na verloop van vele jaren kwamen er vruchten op, maar totaal niet te genieten.
Het was in het begin der tachtiger jaren en we waren in het Antwerpse net gestart met een groep fruitgeïnteresseerden. We wisselden o.a. enten uit. Tussen haakjes : toen ik Veltsecretaris was, heb ik precies 20 jaar naeen een entles georganizeerd met Leo Peeters, de laatste jaren aangevuld met Louis Eelen, die zich ontpopt tot entkunstenaar.
Ik had dus een prachtig ontwikkelde boom, een type VII onderstam, een type dat een gemiddeld hoge boom geeft en het zeer goed doet op zandgrond. Louis Mampaey van Viersel gebruikte die in de zestiger en zeventiger jaren nog voor de liefhebbers.
In de commerciële teelt is die onderstam al minstens een halve eeuw verlaten omdat men daar bomen nodig heeft die zwak groeien. Een zwak groeiende onderstam is bijvoorbeeld Type IX of de laatste tijd nog minder sterk groeiende onderstammen.
De eerste maal zette ik er 12 enten op, en een tijdje nadien nog een ent van een zaailing, verwant met sterappel, van de Oude Landen, het kazerneterrein te Ekeren, gekregen van Piet Neelen, de voedstervader van het Veltterrein De Heuvels te Stabroek.
Die boom werd onze generatieboom.
Toen er nog een 14 de kleinkind geboren werd heb ik de topscheut afgezaagd en er een Engelse bewaarappel voor de keuken: Dumelows Seedling opgeënt. Vorig jaar kon ik al de eerste vruchten oogsten. Deze ent kreeg ik van Howard Stringer, een nu 83 jarige fruitspecialist uit Surrey, Engeland.
Ik had hem leren kennen op de fruitreizen naar Engeland met de Nationale Boomgaarden Stichting. Voordien had ik hem al eens gesproken op een vorige Europom te Alden Biezen, waar hij de stand van de Friends of Brogdale verzorgde. Howard is mijn voorbeeld. Begin februari zijn we nog bij hem thuis geweest in Engeland. Zowel hij als zijn even oude vrouw verkeren nog in goede gezondheid en zijn nog sterk geïnteresserd.
Hij heeft zijn bomen meer naar zijn hand gezet. Dit wil zeggen hij heeft er de toppen uitgezaagd, zodat hij niet te hoog in de bomen moet klimmen, want dat is gevaarlijker als je bejaard wordt. Hij is in de eerste plaats een kersenspecialist.
Zelf ben ik nog maar zeventig. Aldus hoop ik nog op een aantal goede jaren.
Dat is ook wel nodig om een tuin van 1 Ha met zon rijkdom aan vruchtensoorten en rassen min of meer te onderhouden. Ik zeg Ik doe het als amusement, maar ik moet er toch soms hard voor werken.
BLAUWE BESSEN (Vaccinium corymbosum)
Gisteren heb ik bij mijn zoon twee blauwe bessen uitgedaan. De omgevende struiken waren na verloop van jaren zo hoog gegroeid dat ze volledig in de schaduw moesten groeien. Wegens gebrek aan licht waren ze gestopt met vruchten voortbrengen. Als je dan vergelijkt met de massas vruchten aan een struik in volle zon en die het voor de rest naar zijn zin heeft: een zure zandgrond en afgedekt met dennennaalden en dergelijke, voorgecomposteerde houtsnippers.
Die afdekking is nodig om de verdamping tegen te gaan.
Het zijn bij mij de enige planten die tijdens een erge droogteperiode in de zomer water krijgen.
Mijn oudste plant staat hier 42 jaar. Vroeger stond hij ergens in een verlaten hoekje. Tijdens de superhete en droge zomer van 1976 was hij zonder verzorging op sterven na dood: voor 90 % verdroogd.
Af en toe had ik nog wel een andere struik geplant, zonder acht te slaan op de vereisten van een zure grond. Na enkele jaren treuren was de plant dood. Mijn tuingrond was absoluut niet zuur genoeg. Toen werd veel meer zeealgenkalk gebruikt.
In 1970 had ik van mevrouw De Belder van het Arboretum in Kalmthout een paar hamamelissen gekregen. Die legden om dezelfde reden hun hoofdje. Als je maar leert van je stommiteiten , zeg ik altijd.
Het is wel laat om nu nog te verplanten, maar blauwe bessen hebben een grote wortelklomp. Ik heb ze ook flink teruggesnoeid.
Toen ik 13 jaar terug planten ging halen op De Wei, nu een biologische Blauwbessenkwekerij te Lanaken, kreeg ik planten die weg moesten op de hoogste kant. Die planten hadden zich aangepast door een supergrote wortelkluit te vormen. Ik vroeg naar een speciaal ras. Dit hadden ze in de laagte staan, tegen de beek. De wortelkluit hier was iets van niemendal. Enkele wortels volstonden om water te zuigen. Het was er toch in overvloed!
Intussen heb ik een uitgebreide collectie rassen, geplant in turf. Ze doen het allemaal voortreffelijk. Nog nooit is een plant uitgevallen.
Het is de bessensoort waar mijn kleinkinderen het meest verzot op zijn. De meeste bessen groeien op hun handhoogte. Van zodra ze nog maar goed konden lopen, gingen ze zelf plukken.
Ik herinner mij een anecdote met Robin. In volle oogstperiode, de derde week van juli, vertrok hij met zijn ouders naar het buitenland. Hij was toen vier en half. Hij kwam in februari terug en het eerste wat hij mij vroeg: Vake, mag ik in de tuin besjes gaan plukken?
Pruimen
De gevreesde nachtvorst van zaterdagmorgen (9/4) is er gelukkig niet gekomen. Temperatuur rond het vriespunt.
De stampers van de pruimenbloesem zagen er vanmiddag op het eerste gezicht nog goed uit.
De myrobolanen of kerspruimen (Prunus cerasifera) zijn volledig uitgebloeid en vormen al groene vruchtknopjes. Hetzelfde voor de sleepruimen (Prunus spinosa).
De eerste bloeiers van de gewone pruimen staan in volle bloei: de rassen Avalon, Prune de Prince, Jubileum , Jojo, Keerbergse, Belle de Thuin en mijn Kempische Pruimen.
Hebben ook al wat open bloemen: Bleu de Belgique, Czar, Vroege Tolse.
Andere hebben hun eerste bloemen: Anna Späth, Early Prolific, Opal (mijn favoriet: altijd lekker , ook als er heel veel vruchten aan staan en daarenboven een jaarlijkse drager).
Reine Claude dAlthan.
Andere hebben nog geen enkele bloem: altesse simple en double, Belle de Louvain.
Reine Claude dOuillins. (Een boom op een beschutte standplaats anderzijds heeft wel zijn eerste bloemen open) en Top.
Ik heb nog hoop op een goede oogst dit jaar, want de beide voorgaande jaren had ik niet veel pruimen. Vorig jaar zag het er een tijd nog goed uit. Er werden nogal wat vruchten gevormd, maar die vielen massaal af als gevolg van de door het natte en kille weer onvolledige bestuiving. Enkel de vroegste bloeiers hadden nog goed weer getroffen.
Zo stonden er veel vruchten op de Prune de Prince, maar die gingen dan weer kompleet ten onder aan de zware moniliaaantasting (een schimmelziekte). Zoiets had ik met dat ras nog nooit meegemaakt.
De schimmelziektes zijn de laatste tijd sterk toegenomen. Ik heb al mijn krieken (zure kersen) moeten rooien omdat de bomen kompleet ten onder gingen aan de takmonilia, een danig agressieve schimmel die de takken zelf aantast. Ik probeer het nu opnieuw met een nieuw Duits ras, Gerema dat een hogere resistentie zou bezitten. Dit jaar zou ik de eerste vruchten kunnen hebben. De bloemen moeten nog open komen.
