General Todleben

Met zijn vieren: Vincent, Jacques, Dirk en ik reden we vanmorgen naar Taisnières sur Hon, op de weg van Mons naar Bavay. De Ferme du bois Griffon ligt maar net over de Franse grens. De plaats van samenkomst, ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de afdeling Nord, Pas de Calais et Belgique van de Crocqueurs de Pommes lag maar net over de grens.

We leerden er Pierre Demeulenaere van Wevelgem kennen, de vertegenwoordiger van de Vlaamse tak.

Pierre maakte een opmerkelijke ‘entré’ door bij het binnenkomen een reuzenpeer op tafel te zetten.

Hij had de boom gekocht als Beurré Sterckmans, doch Jacques en Vincent herkenden de vrucht als een General Totleben.

Een kanjer van 1,200 kg, de grootste peer die ik ooit zag.

Laatste appelpluk

Vandaag, bij wijze van spreken, mijn mouwen opgestroopt om de laatste appels te plukken. Met 16 ° is het uitzonderlijk warm voor een 16 de november!

Op de Mutsu bleven er nog enkele vruchten te plukken.

Dit jaar kon ik zelfs enkele gave vruchten oogsten. Gewoonlijk is de schurftaantasting sterker. Mutsu is een lekkere bewaarappel, zeker tot maart.

Tot een twintig jaar geleden werd dit ras, net als Golden gekweekt in het Waasland.

Mutsu ontstond in 1930 in Japan uit een kruising van Golden en Indo.

In Engeland werd dhet ras herdoopt in Crispin.

Het vruchtvlees is vast, sappig en aangenaam zoet.

De boom is zo’n 35 jaar oud. Op een M 7 onderstam is het een flinke klepper geworden van 7 m. Te hoog voor mijn plukladder. Maar gezien de vlak ingeplante takken is er makkelijk in te klimmen.

Ik let er op de kankertakjes weg te nemen. Vandaag waren er dat maar twee.

Het andere ras was Baujade, een Franse kruising met Granny Smith en een schurftresistent ras. Elk jaar is er een goede dracht. Alhoewel deze dit jaar zeer sterk was, waren de vruchten gemiddeld van maat. Ik herinner mij jaren dat de appeltjes veel kleiner waren.

Het is mijn best bewarende appel tot juni.

Laatste Druiven

Onder de veranda hingen nog een paar trossen van Bianca, Himrod en Swenson Red. Ze werden de laatste dagen danig belaagd door grote, zwarte vliegen en een paar overlevende wespen. Hoge tijd om ze weg te knippen voor de snoodaards!

Bianca, een witte druif, die vooral gekweekt wordt als wijndruif valt blijkbaar het meest in de smaak. ’t Meest suiker?  Als tweede is hun keuze Himrod, een witte pitloze druif. Swenson Red lieten ze 't meest met rust. Van dit ras had ik eigenlijk iets te veel trossen laten hangen. Is het daarom dat aan trossen een heel deel bessen niet rood kleuren. Ook de groenblijvende bessen smaken goed.

Ik ben van plan volgend jaar maar één tros per tak, te laten hangen.

Het recept van Paula

Enkele dagen terug kwamen Jules en Paula weer een lading grote kartonnen brengen. Straks gaan die mee in de container naar Kameroen om er ter plaatse zonneovens mee te construeren.  In Nederland zijn Margreet en Aleide 3 rollen aluminiumfolie gaan halen, genoeg om een duizendtal ovens te bouwen. Het benodigde karton hebben we nog niet helemaal bijeen, wel al een hele vracht andere spullen, waaronder een aantal fietsen.

Terloops vertelde Paula hoe lekker een appel in sneetjes met een (spiegel)eitje gebakken in de pan wel was.

Nu ben ik aan het experimenteren met diverse rassen.

Ik laat eerst de appelschijven wat zacht stoven in de pan; deksel er op als energiebesparing. En dan het ei erover. Smakelijk.

Daantje,

In het dagelijkse “Morgenmagazin” van de Duitse zenders ARD/ZDF kwam in het kader van het thema dat deze week aan bod kwam, nl. de klimaatverandering, het volgende item aan bod over appels :

(Ik heb de ontvangen Duitse teksten net vertaald)

Door de sterke opwarming wordt in de belangrijke fruitstreek aan de Bodensee (het grote meer tussen Duitsland en Zwitserland, ook het meer van Konstanz genoemd) de teelt mogelijk van appelrassen die meer warmte vragen. Rassen als Schone van Boskoop, Cox en Jonagold, geschikt voor een koeler klimaat, verliezen steeds meer aan kwaliteit.

(Jacqueline vreest voor het teloorgaan van haar lievelingsappel De Schone van Boskoop.)

Anderzijds winnen de nieuwe rassen als Braeburn, Fuji en Gala aan kwaliteit. 12 – 15 jaar terug was de teelt met deze rassen nog problematisch.

Ziekten als meeldauw en bacterieuur, schadelijke insecten als de fruitmot, Laspeyresia pomella, ‘Carcocapsa), in het Duits: der Apfelwickler nemen toe.

Er zijn meer hagelvlagen.

Precies over deze nieuwe soorten ging het in de wekelijkse uitzending “ZDF-Umwelt”  (Tweede Duits Net)

Wat blijkt: de oude rassen veroorzaken minder allergieën.

Wetenschappers van de universiteit Hohenheim, samen met dokters van de universiteit Hamburg hebben de verklaring gevonden.

Een sleutelrol spelen de zogenaamde polyphenolen, die als kleur en smaakstoffen voorkomen.

Deze komen voornamelijk voor in de oude rassen (bv Boskoop).

De nieuwe rassen hebben slechts weinig phenolen. Dit komt omdat men de zuurheidscomponenten weggekruist heeft.

Polyphenolen zijn echter waardevolle stoffen. Ze behoeden de vruchten tegen beschadiging. Bij de mensen werken ze gezondheidsbevorderend.

De wetenschappers van Hohenheim konden daarenboven vaststellen dat ze nog een andere belangrijke eigenschap bezitten: ze binden de allergene eiwitten die zich in de appel bevinden.

Een vrucht met veel polyphenolen kan bij een mens geen allergische reacties oproepen.

Als er daarentegen geen polyphenolen zijn, dan reageren de vrije eiwitten van de appel met deze van de mensen en ontstaan de allergische symptomen.

Een snelle test om te weten of het een oud of nieuw ras betreft

Of een appel veel of weinig polyphenolen bevat blijkt uit een simpele en snelle test.

Men snijdt een vrucht in twee stukken. Als men vaststelt dat het vruchtvlees zeer snel bruinkleurt, dan betreft het een ras met veel polyphenolen, een oud ras. De verkleuring ontstaat omdat deze reageren op de zuurstof in de lucht.

Nieuwe rassen hebben die verkleuring niet en missen dus die polyphenolen.

De wetenschappers hebben ook de verwerking van appels nader onderzocht.

Daarbij stelden ze vast dat vers appelsap van oude rassen maar een gering allergiepotentiaal bevat. Sap van nieuwe rassen een hoog allergiepotentiaal.

Hetzelfde geldt voor appelschijfjes.

Na verhitting zijn er geen problemen. Bij temperaturen boven de 80 ° C worden de eiwitten die allergie veroorzaken onschadelijk gemaakt.

Ik ben Jacqueline veel dank verschuldigd voor het doorgeven van deze interessante teksten.

Iemand vroeg meer info over de

Ijzerappel, Marie Joseph d’Othée

Othée is een dorp in de provincie Luik.

Het ras ontstond voor 1870 bij J. Drisket. In de literatuur is terug te vinden dat het ras sedert 1870 elk jaar regelmatig draagt. Het is een zeer late bloeier en gedeeltelijk zelffertiel. Daardoor ontsnapt hij normaal aan late lentenachtvorsten.

In het Frans spreekt men van Pomme de Fer en Pomme de deux Ans, wat wijst op de lange bewaarcapaciteit.

Ik entte dit ras een eerste maal in 1986 op een M 7, onze generatieboom, met op dit ogenblik 16 verschillende rassen, naar de 17 kleinkinderen. Eén ras heeft dit jaar de geest gegeven: een Melba.

Dit ras was geënt op een kleine tak onderaan, in de broek van de boom en is na 20 jaar in de onderdrukking, uiteindelijk bezweken bij gebrek aan licht.

Marie Joseph d’Othée staat op een veel gunstiger plaats, bijna bovenaan.

Dit jaar waren er weer veel vruchten. De vruchten van deze boom zijn een stuk minder groot, maar veel beter gekleurd met rode langsstrepen.

Volgend jaar in het beurtjaar zullen er maar weinig vruchten zijn. Ook dan bereiken ze maar een gemiddelde grootte.

Veel groter zijn de vruchten op de MM 106, geënt in 1991. Hier zijn de vruchten een stuk groter, maar minder gekleurd, meestal wel met een blos. De late lichtinval wordt beperkt door een bosstrook aan de westkant.

Hier is de dracht regelmatiger, maar in een goed appeljaar als 2006, toch een stuk hoger.

De Ijzerappel begint vroeg te dragen. De eerste appelen aan deze boom werden al 4 jaar later geplukt in 1995.

Over het algemeen is dit ras gezond. In een zwaar schurftjaar is hier ook aantasting maar niet zo zwaar. Regelmatig moet ik hier en daar een kankertak wegknippen. Zo blijft de boom behoorlijk intact.

Bij dit ras is de vertakking niet zeer evenwichtig. Een laag ingeplante tak op de halfstamboom moet serieus ondersteund worden, wanneer deze vol vruchten hangt.

Ik laat de vruchten lang hangen. Ze zijn pas met Allerheiligen geoogst.

Ze bewaren tot april. In het nieuwe jaar smaken ze beter.

We hebben ondervonden dat dit ras zeer geschikt is om te drogen in appelschijfjes. De smaak is zeer goed.

In mijn ogen een oud ras dat nog steeds het telen waard is.

De Kwee Agvambari

Wie kent de kwee Agvambari ?

Boomkwekerij De Linde te Kemmel heeft een assortiment van 6 rassen, waaronder dit ras Agvambari

Het ras wordt omschreven als : ‘ groot, weinig ziekte, zeer productief.’

De 19 de Rassenlijst voor groot-fruitgewassen  van 1999 omschrijft het ras als: zeer productief, met gave, tamelijk kleine, op citroenen gelijkende, aantrekkelijke vruchten, weinig geribd, van goede tot zeer goede kwaliteit.

De oorsprong van het ras is onbekend. 

Ziektegevoeligheid: (Zeer) weinig vatbaar voor meeldauw.

Eerder vermelde ik bij mijn kweeperen de ‘schurftaantasting’. Dit moet echter Blad – en vruchtvlekkenziekte zijn, veroorzaakt door diverse schimmels w.o. Septoria, Phyllosticta en Diplocarpon (Fabraea stigmatea). De meest voorkomende schimmel is Diplocarpon (Fabraea) maculatum, die behalve kwee ook peer en mispel aantast.

Op de bladeren ontstaan donkerbruine, ronde vlekjes – vergelijk de bladvalziekte bij kruisbessen en rode bessen! -, die samenvloeien tot grote, onregelmatige vlekken. De zieke bladeren vallen af. Deze bladval kan haast kale struiken veroorzaken.

Op de kweeperen zelf ontstaan menigvuldige, donkere, kringvormige vlekken.

De schimmel zelf overleeft op afgevallen bladeren. Vandaar het belang van een goede bladvertering.

Voor verdere inlichtingen en inschrijvingen kan u tijdens de kantooruren terecht op het NBS secretariaat aan de Leopold III-straat 8 3724 Vliermaal

tel: 012/39.11.88, fax: 012/74.74.38 of via e-mail: info@boomgaardenstichting.be

Kweeperen

Kweeperen komen meer in de belangstelling. Men heeft er mij dit najaar enkele keren naar gevraagd. Zelf had ik vijf rassen staan, maar ze moesten alle vijf verplant worden wegens de aardgasleiding. Vier konden voorbereid worden op de verplanting en hebben het goed overleefd. Samen hadden ze 5 vruchten. Als je dan bedenkt dat ik twee jaar terug 60 kg had om te persen tot sap!

Het kweeperensap ( één derde kweepeer en twee derden appel) vond ik overheerlijk. Mijn gezondste kweepeer, Champion moest in maart bijkomend verplant worden, zonder voorbereiding en heeft het niet overleefd. Champion ontstond rond 1870 in de Verenigde Staten en kwam in 1889, het geboortejaar van mijn vader Jules en de beter bekende Adolf in Duitsland, naar Frankrijk, vanwaar ik ook mijn boom meebracht. Trouwens ik heb lang gedacht dat dit een Frans ras was.

Dit ras heeft dikke bladeren die niet aangetast worden. De mooie, gele vruchten laat je best niet te lang hangen, om deze iets langer te kunnen bewaren.

Het ras dat praktisch jaar op jaar een goede opbrengst gaf was Leskovac. Ontstond rond 1890 in de gelijknamige plaats in Servië. Middelmatig grote, appelvormige vruchten. Vrij gezond blad.

Rhea’s Mammoth voldeed bij mij minder. Te veel aantasting. Jaren met mooie, grote vruchten waren te zeldzaam. Dit wil nog niet zeggen dat dit ras op een andere standplaats niet meer voldoening kan geven.

Een vierde ras was een uitloper, misschien van een kwee A, d’Angers ?

De kleine, peervormige vruchten waren te ongezond en wil ik absoluut omenten.

Op diverse plaatsen heb ik dit jaar gezonde en goed beladen bomen gezien. In januari hoop ik enten te snijden en begin april mijn boom om te enten, via kroonenting.

In een jaar met minder schurft als dit jaar doen kweeperen het opmerkelijk beter. Vranja, een oud, Servisch ras van 1898 geeft in een gering schurftjaar als 2006 grote, peervormige vruchten. In een slecht jaar met veel schurft en sterk aangetaste bladeren en vruchten is het resultaat veel minder.

Op de Europom in Duitsland schafte ik ‘Die Quitte’ van Monika Schirmer aan. IHW-Verlag 2005  ISBN 3-930167-54-9     413 blz  € 30

Dit werk behandelt alle aspecten: de plant. (Een aspect dat ik hierbij zeer waardeer is dat de mevrouw ook eigen ondervinding verwerkt.)

Een tweede hoofdstuk gaat over speuren in de literatuur. 3. Cultuurgeschiedenis 4. Quitten als Heilmittel (geneesmiddel).

Op blz 87 begint al deel 5 .  Fenomenaal wat men allemaal met kweeperen kan doen.  Eerst enkele blz. met steekwoorden. Het begint al zeer interessant: Kan men kweeperen rauw eten?...

Mijn echtgenote, Aleide is altijd al zeer creatief geweest voor de verwerking van ons fruit.

Momenteel heeft zij haar handen meer dan vol met CoZoeGo (Comité Zoersel Going). Going is het geboortedorp van onze schoonzoon Aminou, gehuwd met onze oudste dochter Leen. Ze wonen met hun 4 kinderen in Douala, de grootste stad en havenstad van Kameroen.

Going ligt naast het stadje Kaéle in de provincie  ‘l’Exstrème Nord de Cameroun’. Daar heerst een verwoestijnend Sahelklimaat. Niet elk jaar valt er voldoende water en is er op het einde te weinig voedsel en hongersnood. Dit jaar was er wel een goede oogst. Daarom wil Aleide een container naar ginder versturen als graanopslagplaats. Zij lanceerde een oproep voor hulpgoederen om de container te vullen. De schuur ligt al vol en ook onze veranda. De gemeente brengt de goederen naar Wereldmissiehulp in Boechout, die zullen zorgen voor de verzending.

Gans dit project wordt mogelijk omdat CoZoeGo, samen met een ander project deelt in de opbrengst van de Kerstmarkt.

Meer kan u lezen op www.cozoego.be

Grote Appelen

Ik heb stellig de indruk dat de late winterappelen dit jaar groter zijn dan gewoonlijk. Dit is mij opgevallen bij het plukken van de Wintercitroenen, de Ijzerappels, de Cabarette (President van Dievoet) enz. en dit niettegenstaande dat de bomen zwaar beladen zijn met vruchten.

Ik zoek de verklaring in het uitzonderlijk mooie herfstweer, zodat de vruchten uitzonderlijk lang konden doorgroeien.

Vriezeganzen

Deze namiddag terwijl ik de Ijzerappels, Marie-Joseph d’Othée aan het plukken was, hoorde ik het geluid van ganzen.  Een grote V-formatie trok voorbij, mooi afgetekend tegen de helblauwe hemel.

Als ik daarstraks om elf uur buiten kwam hoorde ik nog ganzen overtrekken.

De winter is op komst

Teruggezien in Naumburg

Eckart Brandt

In 2000 leerden we deze bezielde man met volle, rosse baard en een grote bos krolhaar kennen, een moderne profeet. Daarenboven spreekt hij een voortreffelijk Nederlands.

Op zijn 30 ste trok hij terug naar zijn roots, de Elbemeersen in Das Alte Land.

Te Grossenwörden (50 km van Hamburg) kocht hij in 1983 een hoeve met boomgaard, - een ”Apfelhof” in de huidige spraak.  600 jaar terug heette dat “en Bomghart” in het Platduits. - met oude rassen als Schone van Boskoop, Gravenstein; maar de Finkenwerder Herfstprinzen maakten de meerderheid uit. Deze grote, klokvormige, gouden appelen met een rode zonkant veroverden algauw zijn hart. Hij huurde daarbij nog enkele Ha fruitpercelen met de gangbare rassen Cox, Gloster, Golden Delicious, Ingrid Marie en Laxton Superb.

Van huis uit imker verloor hij nogal wat bijen door het spuiten van fruittelers. Zelf wou hij niet spuiten, waardoor de opbrengst danig terugviel.

Als pionier bioboer-autodidact in de fruitteelt betaalde hij het nodige leergeld.

Zijn oogst kon alleen verwerkt worden en hij begon een sapmakersbedrijf.

Klanten kwamen met hun oude, meestel gezonde rassen. Zijn interesse was verder gewekt.

Eckart begon al in 1984 zijn “Boomgarden-Projekt” (let op de korte a!) om de oude rassen op te sporen en verder te kweken. Overal ging hij enten snijden en had contacten met vele getuigen van het verleden. De eerste uitplant van zijn opkweek omvatte 150 bomen op een perceel van 6000 m2 (lente 1988). Stilaan werd hij een bekende in het Elbeland. De grootste appelschat vond hij in 1994 bij de meer dan 80 jarige, vroegere boomkweker Karl Mohr. Op een beperkte ruimte had deze man 700 rassen geplant, die al gedeeltelijk van ouderdom begonnen af te sterven. De volgende twee winters kon Karl er een goede 500 handveredelingen van maken op zwakke onderstam, telkens een boom per ras, waarvan een honderdtal op naam. De rest was niet meer te redden. Met nog meer ijver zocht Eckart de laatste getuigen op.

Eckart Brandt slaagde erin zo’n 800 rassen op te sporen en van de ondergang te redden. Ze staan opgeplant op verschillende percelen, zo’n 6 tal Ha.

Fruitontbijt

Vanmorgen kwam een koolmees snoepen van de druiven onder het afdak. Nu de peren geplukt zijn en dus niet meer beschikbaar hangen komt hij/zij het bij de druiven zoeken!

Ik zag ze een bes uitsnoepen.

Europom 2006

Ik kom net terug van de Europese Fruittentoonstelling in Naumburg, Hessen, Duitsland, zo’n 400 km van Antwerpen. De Nationale Boomgaardenstichting (Ludo Royen en Erno Eersels) stonden samen met de afdeling Nord et Pas de Calais van de Crocqueurs de Pomme (dhr. en Mevr. Ponchau).

Weer heel wat personen ontmoet, veel gezien en veel informatie opgedaan. Om minder te vergeten en interessante dingen te kunnen doorgeven volgen er de komende dagen een aantal aantekeningen.

Volgend jaar krijgen de Luxemburgers voor de eerste maal de kans om de fruitverenigingen van de omringende landen te ontvangen, dit van zat. 13 okt. tot en met zo. 21 okt. In ‘LuxExpo’ van Luxemburg stad.

Ashmead’s Kernel

Een van de eerste appels die ik in Engeland 15 jaar terug aanschafte was deze appel. Ik had gelezen dat hij bij proefpennels er reeds als nummer één uitgekomen was.

Zijn ontstaan dateert al van rond 1700. De waarde van deze vrucht werd pas laat erkend. De Royal Horticultural Society gaf dit ras pas in 1981 een FCC, een First Class Certeficate.

Ik denk dat dit komt omdat zijn uiterlijk nogal ruw is: grijsbruinachtig en wat ruw. In het Engels gebruikt men dan de benaming : russet, roestachtig. (Vergelijk de Rabau; de Gris de Saintogne) Een aantal van de vruchten vertoont gemakkelijk misvormingen, vooral de kleinere. Mooi belichte vruchten krijgen een geelrode schijn aan de zonkant.

Vast wit vruchtvlees, knapperig, sappig met een intense, zuur-zoete, aromatische smaak. De vrucht is op zijn best december, januari; maar is nog goed te genieten in februari. Het is een gezond groeiend ras. Gezonde bladeren. Haast geen schurft. Zeer weinig kanker.

In ‘The Book of Apples’ spreekt Joan Morgan van 'poor crops' (weinig vruchten). Mijn ondervinding spreekt dit tegen.

Het ras staat op een MM 106 onderstam. Het duurde wel lang vooraleer de dracht begon en de eerste jaren waren er niet veel vruchten. Ik was dan ook verwonderd door 3 opeenvolgende jaren (2002-2004) met zeer veel vruchten.

Begin vorig jaar moest de boom echter voorbereid worden om verplant te worden. Hij zou moeten wijken voor het aardgastracé.

Het rondom graven van een sleuf en het afsteken van de wortels gebeurde deskundig door de NBS (Nationale Boomgaardenstichting). Deze boom had echter een allesoverheersende wortel gevormd die ongeveer 30 cm diep, evenwijdig met de oppervlakte liep. Ludo Royen vond het dan ook erg deze wortel te moeten doorsteken en vreesde voor de gevolgen. In de kroon werden grote takken weggenomen.

De sleuf zelf werd daarna weer aangevuld met oude, goed verteerde compost, om nieuwe wortelvorming te stimuleren.

Deze boom heeft vorig jaar het meest geleden onder de behandeling en kon slechts kleine blaadjes vormen. Begin november vonden we gelukkig een definitieve plantplaats en moest hij niet naar het wachtbed. Dit jaar vertoonde de boom, zoals verwacht, nog steeds een zwakke groei. Het zal nog wel even duren vooraleer hij zich volledig kan herstellen.

Gelukkig had ik het ras verder geënt, ook op een MM 106, en plukten we enkele dagen terug een grote krat vol.

Comtesse de Paris

Dit zijn onze bewaarperen voor januari. Een warme nazomer is voor dit ras uitstekend. Dan hebben de rijpe vruchten sappig, smeltend, zoet vlees na nieuwjaar. Ik herinner me jaren dat ze onvoldoende rijp werden. Vandaag heb ik geplukt, op de warmste 26 oktober ooit. Bij ons werd het nipt 22 °C.

Het voornaamste sein voor mij om te plukken is wanneer ik vaststel dat de eerste gave vruchten beginnen te vallen. Dit was het geval.

Eigenlijk had ik best iets vroeger geplukt, want nogal wat vruchten vertonen kleine pikputjes, meestal naast de steel, maar soms ook midden op de vrucht. Dit pikken is al een tijdje bezig. Op de aangepikte plaats beginnen de peren te rotten rond de steel en vallen af.

Dit zijn geen vraatsporen van merels, maar met grote waarschijnlijkheid van zangvogels.

Ik verdenk de mezen van deze snoeperij.

Gasleiding, nog een verloren Jaar

Vandaag vernomen dat er geen tekort is aan buizen. Die liggen er wel, maar ze werden afgekeurd wegens een fabricatiefout. Ten vroegste zou men begin volgend jaar opnieuw kunnen beginnen, maar dan is het winter en wellicht geen geschikt weer. Half april begint een nieuw broedseizoen en zijn er bezwaren om naast het beschermde natuurgebied Zoerselbos te werken. Herstart in augustus, na het bouwverlof? De kans wordt al klein dat alles achter de rug is eind oktober, het geschikte moment om te herplanten.

Nog een jaar verloren.